^Callaghan waarschuwt Britse
^vakcentrale: zet inflatiespook buiten
Tegenoffensief van
oliereuzen tegen
Britse regering
Jacht op
guerrilla's
in grens
gebied
Rhodesië
ièSjah van Iran
rcjnaar Oost-Europa
Indianen in de VS, rijk aan energiebronnen
Kom bidden
op de Sinaï
Water in Delhi naar hoogtepunt
STAKING STEEDS
STERKER VOELBAAR
IN NICARAGUA
INA BUITENLAND
LEIDSE COURANT/.
WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1978 PAGINA 7
"ïVan onze correspondent Bert van Vel-
fcen)
LONDEN Jawel, zet je spierballen
inaar op. Breek maar door de richtlij-
[nen van de regering heen en eis meer
Idan loonsverhogingen van vijf pro
cent. Dan gaat de inflatie weer om
boog en dan wordt alles weer duur
der. Vorig jaar spraken we tien pro-
pent af en het is veertien of iets
ninder geworden. Daarom hebben we
de inflatie niet kunnen terugschroe
ven tot onder de zeven of acht pro-
bent.
Dat is, samengevat, wat premier Ja
mes Callaghan in het Trade Union
Congress van de verenigde Britse vak
bonden te Brighton te vertellen had
over hun weigering Callaghans anti-in-
flatiepolitiek te onderschrijven. Hij
deed dat in een indrukwekkende rede,
waarin hij alle registers opentrok van
zijn groot retorisch talent. Hij hoonde,
bezwoer, grapte en hij had een slot op
de mond over de precieze datum van
de verkiezingen, die hij beloofde zeer
spoedig aan te kondigen.
Het spook van de inflatie moet verslagen wor
den. Lonen zijn een vitale factor in de strijd
tegen inflatie en ze vormen een factor die we
kunnen beheersen. Er is op het stuk van de
ruimte die er is voor loonsverhogingen geen
nationale overeenstemming. Het TUC weigert de
richtlijn van vijf procent voor het komende jaar
te onderschrijven. De vakbonden willen terug
naar vrije collectieve onderhandelingen.
Andere voorname elementen uit het betoog van
Callaghan, dat alle trekken vertoonde van een
openingmanoeuvre in de komende verkiezing
stijd waren:
Met de bonus van de Noordzee-olie kan in de
komende jaren volledige werkgelegenheid, een
verbetering in de levensstandaard, een sterke
economie, een versterking van de industrie, en
een uitbreiding van de openbare diensten wor
den bereikt.
In het industriële ontwerp voor het Verenigd
Koninkrijk is geen plaats voor het hand in hand
gaan van lage produktiviteit en hoge lonen. Als
we onze vroegere reputatie in de internationale
handel willen heroveren, moeten we harder
•gaan werken.
Verkorting van werktijden kunnen de industrie-
Ie kosten verhogen en de concurrentiepositie
van Engeland verzwakken. Iedere reductie van
arbeidstijd in de komende twaalf maanden moet
zichzelf financieren of in mindering gebracht
worden van de loonstijging.
Mnieuwe ongeregeldheden verwacht
••1
.TEHERAN (Reuter) - De Sjah
oidie er kennelijk op vertrouwt
0 dat het binnenlandse politiek
a j geweld zal afnemen, heeft gis-
teren plannen vastgelegd voor
officiële bezoeken aan Roeme
nië en Oost-Duitsland in de
sden volgende week.
k^Na de religieuze optochten ter
Iw gelegenheid van het einde van
l^de vastenmaand, de Ramadan,
rozijn er in verscheidene steden
opnieuw ongeregeldheden ont-
staan. Daarbij zouden zeker
tien doden gevallen zijn. Twee
'politiemannen en drie demon
stranten zouden zijn omgeko
men in de westelijke stad Ilam
bij de Iraakse grens.
Er wordt gevreesd dat er ook
in Teheran weer moeilijkheden
zullen uitbreken voordat de
Sjah aanstaande maandag
naar Boekarest vertrekt. Enke
le oppositiegroepen hebben
voor morgen een staking uitge
roepen en er zullen naar ver
wacht wordt rouwbijeenkom-
sten worden gehouden voor
vier mensen die vorige week
gedood werden bij een demon
stratie in de buurt van het
parlementsgebouw. Morgen zal
de nieuwe premier, Jaafar Sja-
rif-Emani, het regeringspro
gramma aan de volksvertegen
woordiging aanbieden. Hij zal
naar alle waarschijnlijkheid
aandringen op verzoening tus
sen de autoriteiten en de Isla
mitische geestelijkheid. De
communistische partij in bal
lingschap heeft een beroep ge
daan op alle oppositiekrachten
om een verenigd front te vor
men tegen het bewind.
Sadat tot paus:
CAIRO (AP) President Sa-
dat heeft paus Johannes Pau-
lus I uitgenodigd naar de berg
Sinaï te komen en daar te bid
den op de plaats, waar hij als
de Israëlische troepen zijn ver
dwenen, een, kerk, een moskee
en een synagoge hoopt te bou
wen op de plaats waar Mozes
de tien geboden ontving.
De uitnodiging is maandag aan
de paus overhandigd door de
Egyptische minister van cul
tuur en voorlichting Abd'al
Monheim el Sawi.
Volgens de persberichten had
de paus de uitnodiging met
dank in ontvangst genomen,
maar is niet bekend of en wan
neer hij ervan gebruik zal ma
ken.
Fleurop voor..
Videla: wat
veel getornd
aan
mensenrechten
ROME (AFP)— President
Jorge Videla van Argentinië
heeft in Rome gezegd dat er
in zijn land misschien wat
veel aan de mensenrechten is
getornd, maar dat het „natio
naal herstel" dat nu gaande is,
voorziet in de vestiging van
een „echte, stabiele en moder
ne democratie".
In een inteiyiew met het Ita
liaanse persbureau ANSA ver
klaarde Videla: „In ons land
heeft een ware oorlog gewoed.
In die oorlog, die geen klassie
ke maar een smerige oorlog
was, zijn mensen verdwenen,
zeker, en ik erken dat er wel
licht teveel onderdrukking is
geweest. Momenteel proberen
wij vast te stellen of dit inder
daad zo geweest is, waarop wij
de noodzakelijke maatregelen
zullen nemen."
Bomaanslagen in
Jeruzalem
JERUZALEM (DPA) - Bij
twee bomaanslagen in de oude
stad van Jeruzalem zijn giste
ren een mijnopruimingsdes-
kundige zwaar en een voorbij
ganger licht gewond.
De eerste bom was neergelegd
bij een pompstation, dicht in
de buurt van een opslagplaats
van gasflessen. Toen een mij-
nopruimingsdeskundige van de
Israëlische politie de bom on
schadelijk wilde maken, ont
plofte een tweede bom onder
een autobus.
De PLO heeft de verantwoor
delijkheid voor de
opgeëist.
Polio-epidemie:
105 slachtoffers
UTRECHT (ANP) Bij een
25-jarige vrouw uit Waarden-
burg en een 10-jarig jongetje
uit Noorden is polio geconsta
teerd. Dit heeft het ministerie
van volksgezondheid gisteren
bekend gemaakt.
Het betreft twee „oude" geval
len: de vrouw werd al op 15
juli ziek en het jongetje op 11
augustus. Zij worden thuis be
handeld.
Met oude autobanden worden hier zeven jongens in veiligheid gebracht in een door
de watersnood in India getroffen dorp. De overstromingen hebben ongeveer twee
miljoen mensen dakloos gemaakt.
NIEUW DELHI (AP) - In de Indiase stad Oud
Delhi is de door hevige moessonregens gezwol
len Jamoena-rivier buiten zijn oevers getreden,
waardoor duizenden arme inwoners hun onder
komens moesten verlaten.
In de ochtenduren steeg het water van de rivier
met bijna twee meter, waardoor voorsteden op
nog geen vijf kilometer van hek centrum van
de hoofdstad Nieuw Delhi werden over
stroomd. Voor de Jamoena vandaag zijn hoog
tepunt bereikt, werd verwacht dat het water
nog een meter zou stijgen.
De tweelingsteden Oud en Nieuw Delhi worilen
door de ergste overstroming van deze eeuw
bedreigd. De stroom vluchtelingen wordt in de
plaatselijke pers vergeleken met de uittocht
van moslems naar Pakistan, toen Brits Indië
in 1947 werd verdeeld.
(Van onze correspondent Bert van Velzen)
LONDEN Sir Frank McFadzean, topman van
de Shell Petroleum Company, heeft in een
ingezonden brief in The Times een felle verde
diging gelanceerd van de rol die Shell heeft
gespeeld in de illegale olieleveranties aan Rho-
desië. Sir Frank, die van 1964 tot 1976 direkteur
is geweest van de Royal Dutch Shell Groep van
ondernemingen, beschuldigt de regering van de
vroegere premier Harold Wilson van huichela
rij.
Hij zegt dat de Britse oliemaatschappijen diver
se gesprekken met de regering hebben gevoerd
over het idee om Rhodesië olie te leveren via
een ruilhandel met de Franse maatschappij
Total. „Maar we werden gedwongen onze weg
te zoeken door een niet in de kaart gebracht
mijnenveld en het zou verrassend zijn wanneer
iedereen onbeschadigd uit dat mijnenveld was
gekomen."
Het tegenoffensief van de oliemaatschappijen
tegen op hun eigen verklaringen gebaseerde
beschuldigingen van illegale olieleveranties richt
zich op ae regeringen van Harold Wilson (La
bour) en Edward Heath (Conservative), die vol
gens sir Frank tijdens een periode van twaalf
jaar ondermijning van het olie-embargo de stille
vennoten zijn geweest in deze illegale praktij
ken. British Petroleum heeft een verdedigings
strategie ontwikkeld waarbij dokumenten van
de onderneming aan de pers worden gegeven
waaruit duidelijk blijkt, dat tal van regerings
functionarissen van de schendingen van de
sancties afwisten, maar zich daar mets of weinig
van aantrokken.
Harold Wilson heeft gezegd dat hij door de
oliemaatschappijen om de tuin werd geleid en
dat hij er zeker van was dat ook Edward Heath
over de wijze waarop de olieleveringen naar
Rhodesië werden geregeld, in het duister tastte.
BP en Shell voorzagen voor 51 procent in de
Rhodesische oliebehoefte.
Het embargo werd in 1965 afgekondigd om Ian
Smith binnen de kortste keren uit het zadel, te
lichteri.
Sir Frank McFadzean beklaagt zich in zijn brief
aan The Times over hoogst selectieve citaten uit
onvolledige dokumenten waaruit volgens hem
een vals beeld is opgerezen. Het werd al in een
zeer vroeg stadium van het olie-embargo duide
lijk, aldus sir Frank, dat er een conflict was
tussen de wet en politieke doeleinden van het
Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika. In Zuid-
Afrika werd wetgeving afgekondigd die het
onmogelijk maakte de bestemming van oliepro-
dukten die in Zuid-Afrika werden verkocht te
controleren. De regering en het grootste deel
van de blanke bevolking in Zuid-Afrika waren
bovendien zeer vijandig gestemd tegen de em
bargomaatregelen van de Britse regering. Dat
gold in nog sterkere mate over1 iedere poging
die maatregelen uit te voeren.
Onder deze omstandigheden stelden de olie
maatschappijen de Britse regering (onder Ha
rold Wilson) ervan op de hoogte dat op geen
enkele manier kon worden voorkomen dat olie
Rhodesië zou bereiken, tenzij besloten zpu wor
den een blokkade om Zuid-Afrika te leggen, van
waaruit de oliestromen werden beheerst. De
regering was niet bereid dat laatste te doen. Er
is volgens sir Frank geen reden om te geloven,
dat dit in het belang van het land zou zijn
geweest.
De regering had er grote moeite mee in te zien
dat er een politiek beleid was gekozen dat alleen
zou kunnen worden waargemaakt tegen een
prijs die de regering niet bereid was te betalen.
De regering concludeerde - en dat blijkt uit de
dagboeken van wijlen minister Richard Cross
man - dat het wezen van het sanctiebeleid buiten
haar greep lag en bepaalde zich er toe de
oliemaatschappijen binnen de letter van de wet
te houden in plaats van binnen de geest van
de sanctie-opdracht.
Protesten tegen
uitlatingen
Bruno Kreisky
JERUZALEM (DPA) - Uit
protest tegen anti-Israëlische
uitlatingen van de Oosten
rijkse bondskanselier Bruno
Kreisky in het Nederlandse
dagblad Trouw hebben giste
ren twee prominente vertegen
woordigers van Wenen in Tel
Aviv hun ambt neergelegd.
De Oostenrijkse honorair-con-
sul in de Israëlische havenstad
Haifa, Leopold Gottesmann, en
de voorzitter van de Is'raelisch-
Oostenrijkse vriendschapsver
eniging, Elimelech Rimalt, heb
ben Kreisky in een brief van
hun besluit op de hoogte ge
steld.
Voor het kantoor van de Oos
tenrijkse luchtvaartmaatschap
pij „Aua" in Tel Aviv is giste
ren een betoging gehouden uit
protest tegen de uitspraken
van de Oostenrijkse bondskan
selier Bruno Kreisky.
Vier jonge leden van de mili
tante groep rond de rabbijn
Meir Kahan drongen het kan
toor binnen en brachten ver
nielingen aan.
Egyptische kranten hebben
ook ingehaakt op het conflict
tussen Israël en Bruno Kreis
ky.
Al Achram noemt Kreisky een
„groot politicus" die met zijn
opvatting over de Israëlische
politiek "niet alleen staat.
Marta Borges wordt door een vriendin bijgestaan nadat zij was
ingestort tijdens een rechtszaak tegen haar broer in Jinotepe. Nicara
gua. Haar broer wordt beschuldigd van het plaatsen van bommen.
MANAGUA (AP, AFP) - Het
aantal politieke tegenstanders
dat de Nicaraguaanse presi
dent Anastasio Somoza in de
afgelopen twee dagen heeft la
ten oppakken is inmiddels op
gelopen tot 600. Dit heeft een
woordvoerder van de Conser
vatieve partij de enige wettig
toegelaten oppositiepartij in
Nicaragua meegedeeld. Somo
za verklaarde dat enkele arres
tanten zullen' worden aange
klaagd wegens poging tot ge
welddadig omverwerpen van
de regering. Tot de arrestanten
behoren ook bedrijfsleiders,
waaronder de directeur van
Coca Cola. Intussen worden de
gevolgen voor de economie
van het land na de twaalfde
dag van de algemene staking
sterk voelbaar.
De inkomsten uit belastingen,
telefoonrekeningen zijn alar
merend gekelderd. Slechts ;en-
kele benzinestations zijn nog
open. Het brede nationale :op-
positiefront heeft gisteren nog
maals verklaard door te zullen
gaan met de staking* tot ^dat
dictator Anastasio Somoza ver
trokken is. Inmiddels heeft Ve
nezuela de kwestie Nicaragua
aan de Organisatie van Ameri
kaanse Staten (OAS) voorge
legd. Het had eerst om een
spoedzitting van de Verenigde
Naties gevraagd maar trok dit
op verzoek van de Verenigde
Staten in, die aan behandeling
in regionaal vèrband de voor
keur geven. Somoza heeft Ue-
nezuela beschuldigd tfan
„schaamteloze inmenging ir> de
aangelegenheden van jijn
land".
Twee overlevenden uit het in het grensgebied met
Zambia neergestorte Rhodesische vliegtuig. De
doorgestane schrik staat nog op hun gezicht te
lezen.
SALISBURY (Reuter-AP) Rhodesische
grondtroepen en vliegtuigen hebben de jafcht
geopend op de guerrillastrijders, die betrok
ken zijn geweest bij het neerstorten in het
grensgebied met Zambia, van het Rhodesi
sche vliegtuig met 56 inzittenden aan boord,
van wie er achttien de ramp zouden hebben
overleefd. Van hen zouden tien door guerril
lastrijders zijn gedood.
Zoals gisteren gemeld heeft de Rhodesische
nationalistische leider Joshua Nkomo ver
klaard dat zijn mensen het toestel hebben
neergehaald, maar de autoriteiten in Salisbu
ry zeggen dat daar geen enkel bewijs voor
is. „De Rhodesiërs plegen militair personeel
en materiaal in Viscounts te vervoeren, en
wij hadden geen reden aan te nemen, dat dit
nu anders was. Zij moeten weten dat dit een
militaire zóne is", aldus Nkomo, die he{
voorts tragisch noemde dat er in het Westeif
zoveel drukte over wordt gemaakt, dat blan
ke burgers zijn omgekomen. „U vergeet daf
het blanke regiem dagelijks dertig van onz?
mensen doodt. Een blank kind wordt geacht
evenveel waard te zijn als een miljoen zwarte*
kinderen".
Volgens Nkomo waren de doden gevalleg
toen het toestel neerstortte. Hij vroeg zich
af hoe het mogelijk zou zijn geweest dat et-
drie overlevenden waren als er werkelijk
guerrillastrijders bij het wrak in actie waren
geweest.
New York De Amerikaanse Indianen
die de helft van de uraniumreserves en
miljarden aan energievoorraden in de Ver
enigde Staten bezitten, ontwikkelen zich
snel tot betere zakenlieden dan hun voor
ouders die Manhattan voor 24 dollar aan
snuisterijen verkochten aan de oude Hol
landers. Hun nieuwe zakeninstinct is voor
hen zelf een bron van trots, maar wordt
door het Amerikaanse zakenleven met lede
ogen aangezien.
I J Ed Gabriel, directeur van de energieraad,
T die door stammen met veel bodemschatten
L k °P6ericht, heeft verklaard: „in alle mij
bekende gevallen hebben de Indianen veel
gevoel voor wedijver en zij zijn hard in
hun onderhandelingen. Ik ben trots op
hen".
De energieraad werd in 1975 opgericht
door 25 stammen, die bijna éénderde van
de Indianen in de Verenigde Staten verte
genwoordigen. De raad heeft een afvaardi
ging in Washington en verleent technische
hulp bij het behartigen van de Indiaanse
energiebelangen.
De Indiaanse stammen bezitten slechts 4
pet van het grondgebied van de Verenigde
Staten, maar hebben de helft van de ura
niumreserves in handen, 16 pet van de
steenkool en 4 pet van de gas en olievoor
raden. Bovendien bezitten ze dan nog veel
bossen en gebieden die rijk zijn aan mine
ralen.
„Ze zijn rijk aan energiebronnen", ver
klaarde Gabriël. „Het gaat om 250.000
mensen die miljarden tonnen steenkool in
eigendom hebben, miljarden tonnen ura
nium en 4 percent van de olie- en gasvoor
raden." Gabriël schat de waarde van het
Indiaanse grondgebied op ettelijke miljar
den en verklaarde dat „de levensstan
daard" van de Indianen er in hoge mate
mee verbeterd zou kunnen worden.
Peter McDonald, een Navajo die voorzitter
is van de energieraad, meent dat een goede
behartiging van hun zakelijke belangen
noodzakelijk is „anders hebben we zo over
20 tot 30 jaar niets meer. Deze belangen
zijn van groot gewicht voor onze toekomst
en die van onze kinderen."
De nieuwe zakelijke houding heeft geleid
tot een hele reeks pogingen oude contrac
ten waarin Indianen benadeeld zijn, op
nieuw voor de rechter te brengen. Daarbij
zijn enige successen geboekt, zoals bij een
Navajo's pachtrecht dat in de jaren zestig
voor een veel te lage prijs was verleend
en dat nu 250 miljoen dollar meer op
brengt
Verscheidene andere zaken laten zien hoe
ernstig de Indianen de dreigende onteige
ning van hun bodemschatten opvatten.
In de staat Maine eist een verbond van
een aantal stammen een groot grondge
bied, dat ten onrechte van de stammen zou
zijn cifgenomen, op.
In de staat Washington zoeken de Colville-
Indianen een andere partner nadat zij de
onderhandelingen met de Kennecot-koper-
maatschappij over de exploitatie van een
groot gebied met mineralen hebben afge
broken.
In Montana vechten de noordelijke
Cheyennes en de Crows voor een nieuw
contract over pachtovereenkomsten voor
kolenmijnen. Sinds de energiecrisis zijn'de
prijzen van de kolen sterk gestegen en de
rechtbank heeft reeds vastgesteld dat de
huidige prijzen die de Indianen krijgen,' te
laag zijn.
De maatschappijen beschuldigen de India
nen ervan te hard te onderhandelen en
onredelijke prijzen te bedingen. Gabriël. is
niet van mening dat de Indianen irreële
doeleinden nastreven. „Ze onderhandelen
niet harde dan de staat Alaska of een
buitenlandse regering", zei hij. „Ze onder
handelen op gelijke voet"
