Geschiedenis van de auto in „Auto's en mensen Naïeve schilders knap in beelden samengevat Na anti-rookactie 10.000 gestopt TERUGBLIK TELEVISIE VANAVOND 'Dorpsvrijage' woordenspel van George-Bernard Shaw UNIVERSITAIR NIEUWS TELEVISIE ZATERDAG RADIO VANAVOND RADIO ZATERDAG RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURAN'j VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1978 pagina 2 Een van de eerste auto's, die ook in de serie „Auto's en mensen" te zien zal zijn De auto is vandaag de dag niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Een eeuw gele den was dit wel even anders, want toen werd het straatbeeld van grote steden als Londen en Parijs voor het grootste deel beheerst door paarden, die toen het belangrijkste vervoermid del waren. In het eerste deel van de nieuwe VAR A-documentaire-serie „Auto's en mensen", die deze omroep vanavond (Ned. II, 18.59 uur) op het scherm brengt, zien we hoe de eerste auto's ontwikkeld werden. Aan het einde van de 19de eeuw was er een aantal pioniers bezig een motor te ontwikkelen. Men wilde worden voortbewogen zonder dat er een paard aan te pas kwam. Er waren al eerder proeven genomen met een stoomketel op een diligence, maar deze was te zwaar en kostte bovendien te veel geld zodat al snel werd terug gekeerd naar het paard. Er moest een lichtere motor komen. De vraag was alleen hoe deze gebouwd zou moeten worden? De Duitser Karl Benz was de eerste, die in 1885 een auto construeerde, een driewieler met een „lichte" motor erin. Het model werd Victoria genoemd en was korte tijd later voor 3000 gouden Marken te koop. Er werden er in één jaar 45 verkocht. Niet lang daarna kwam zijn landgenoot Gottlieb Daimler met een nieuw chassis, waardoor de auto verbeterd werd. De motor, die hij van Karl Benz gekocht had, had hij veranderd en liep niet meer op steenkoolgas, maar op het voor die tijd gevaarlijke brouwsel, dat later benzine zou gaan worden. Na die eerste ontwikkelingen kwamen meer mensen in beweging voor de wedloop om de beste auto te construeren. Zo ontstond in Fran krijk de Panhard, de auto met de eerste echte benzinemotor. Daar kwam daar later o.a. Peu geot bij. Deze bracht zijn eerste auto in 1981 op de markt. Peugeot verkocht het eerste jaar 18 auto's maar in tien jaar tijd 1000 auto's, die koffiemolens gedoopt waren, omdat er in de Peugeot-fabrieken eerst gereedschappen en kof fiemolens gemaakt werden. Er ontstond ook „strijd" tussen de benzine-motor en de stoom machine. De uitgaanswereld van Parijs stortte zich ondertussen op dit nieuwe vervoermiddel. Zonder auto was je niet sportief en nauwelijks in staat een vrouw te versieren. Als de auto tien jaar is, krijgt hij de naam „automobiel" en vragen Franse taalkundigen zich af of het nu een hij of een zij is. Er wordt een autoclub opgericht en in 1901 vindt de eerste autoshow plaats. Van de 500 auto's, die er in heel Europa rondrijden bevinden zich er 300 in Frankrijk. Nu er steeds meer auto's geproduceerd worden, gaat men ze ook onder extreme omstandigheden uitproberen en zo ontstaan de wegraces. Eerst is het een parcours van de ene stad naar een andere, maar omdat dit te gevaarlijk wordt er vielen doden langs de weg bouwt men een aantal circuits. In die races wordt al snel duide lijk dat de benzine-motor het winnen van de stoommachines. Een ander euvel is de band. Hierover ontstaan concurrentie tussen „Dunlop" en „Michelin". Zes delen van ieder een uur van deze tv-serie over de auto nemen de hele maand september in beslag. Het zal voor de kijker snel duidelijk worden dat het een Franse serie is, die door Henri Turenee, André Barret en Claude Savarit gemaakt werd. De hele auto-geschiedenis wordt vanuit een Frans gezichtsveld bekeken, wat echter niet storend werkt. Ondanks een aantal kleine fouten zoals de eerste vrouw, die haar rijbewijs haalt, wat in die tijd niet mogelijk was omdat je dat gratis kreeg, is het een voortreffe lijke serie, waarin veel historisch materiaal zit. Van de eerste aflevering zal vooral de autolief hebber genieten van de historische opnamen, die tijdens een aantal van de eerste races ge maakt werden. Na de ontwikkelingen in de auto-industrie gevolgd te hebben, zoals de invoe ring van de lopende band door Henry Ford, eindigt de serie in 1940. Volgens de makers was de auto toen al een behoorlijk functionerend gebruiksding geworden. Hij was niet meer de droom, maar een economisch gegeven gewor den, bovendien een milieuvervuiler. Hans Piët George Bernard Shaw's korte komedie Village wooing" (Dorpsvrijage) was al twee keer in een Nederlandse versie op de televisie te ien met Ton van Duinhoven en Mar- greet Blanken De VARA endt vanavond een Canadese aalregistratie van de komedie uit waarin Pa ton Whitehead directeur van een Canadese theater en Patricia Gage een Schotse de hoofdrollen spelen Het verhaal laat een lichtvoeti ge strijd zien tussen de twee sexen. Hij is een schrijver van populaire reisgidsen. Zij is win keljuffrouw/telefoniste in een dorpswinkel. Ze ontmoeten el kaar op een schip, die een we reldreis maakt. Uit het gesprek aan dek wordt duidelijk dat het om twee verschillende ka rakters gaat, een bedachtzame man een een pittige vrouw. Het toneelstuk in twee bedrijven speelt zich later af in de dorps winkel, waar beiden elkaar na de zeereis ontmoeten. Shaw ge bruikte een oud gegeven om een verhaal te maken. Het gaat dan ook niet zo zeer om de afloop alswel om de wijze waarop de gesprekken gevoerd worden en hoe bepaalde din gen gezegd worden. Ned. II, 22.52 uur. Mickey Mouse club In het jeugdprogramma „De Mickey Mouse Club" laten kin deren zien hoe een „rodeo- Paxton Whitehead (links) en Patricia Gage (rechts) in ..Village wooing". clown" te werk gaat. Er is ook een tekenfilmpje met Goofy. Ned. 1,19.00 uur. Zes miljoen-man In een dubbele aflevering krijgt de man van zes miljoen te maken met een geheimzinnig voertuig. Ned. 1,19.22 uur. Expres naar de zon De TROS zendt weer een zon nig muzikaal programma uit vanuit Benidorm. Medewerk ing verlenen o.a. Nico Haak, Rita Hovink en Henk Wijn gaard Ned. I, 20.53 uur. Nationale taptoe De Marinierskapel der Konin klijke Marine en de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht zijn te zien in de tv-registratie van de Nationale Taptoe Bre da. Ned. I, 21.55 uur. All's fair Het regent en het is zondag. Richard wil op een romanti sche manier de dag doorko men. Charley voelt echter meer voor een goed gesprek. Ned. II, 20.57 uur. Firatoconcert Firatoconcert met het Prome nade Orkest o.l.v. Leo Drie- huys. Vocale medewerking ver lenen Hennie May, Nico Boer en Jan Derksen. Ned. II, 21.22 uur. Zaterdagmiddag „Het gouden zwaard" is het verhaal van Haroun el Rashid (Rock' Hudson), die op een sla venmarkt een mooie prinses redt. Hij doet dit met het be roemde zwaard van Damascus, dat hem verder gedurende het hele verhaal ten dienste zal staan bij het oplossen van zijn problemen, aterdagmiddag Ned. I, 15.32 Bob Rooyens gaat weer voor AVRO werken (Van onze radio- en t.v.-redac tie) Hilversum De 38-jarige re gisseur Bob Rooyens, die de laatste jaren veel voor de Westduitse televisie heeft ge werkt, keert per 1 september na negen jaar terug bij de AVRO Rooyens gaat voor deze om roep behalve zes afleveringen van de Vader Abrahamshow en vier afleveringen van Muzi kale harte wensen" ook enkele speciale produkties regisseren. Daartoe behoort een recht streekse uitzending op 25 sep tember van een optreden van de Franse zanger Julien Clerc. Voordat hij in 1969 .afscheid nam van de AVRO maakte Rooyens, die al in 1964 begon, te experimenteren met nieuwe televisievormen, een groot aan tal afleveringen van de „vuist" van Willem Duys, van de John ny en Rijkshow en van het- popprogramma „Moef-ga-ga". Hij kreeg in die periode op het festival in Montreux ook de persprijs voor een show met Liesbeth List. Rooyens volgt bij de AVRO Geert Popma op, die na het doen van voor de AVRO nade lige uitlatingen werd gedwon gen ontslag te nemen. „Naïeve schilders zien ons land". Onder deze titel zendt de NCRV zondagavond op Ned. I om 21.45 uur een reportage uit, gebaseerd op het gelijknamige boek van de maand, dat van 7 september af verkrijgbaar is. Eveneens onder deze titel exposeren naïeve schilders tot en met 1 oktober in het Singer Museum in Laren. Driedubbele aandacht derhalve voor dit genre schilders, die nogal plotseling in het daglicht treden. Wat hun kunst of is het hobby? inhoudt, vertellen boek en expositie. Echter voor wie in drie kwartier toch op de hoogte wil raken, maakte Aart Nagelkerke voor de NCRV een knappe reportage. Knap, want hoe beknopt ook, bijzonder duidelijk samenvattend. Nagelkerke begint zijn documentaire met een tegenstelling; hoe buitenlanders ons land zien. Hij brengt toeristen per vliegtuig naar ons land, waar deze mensen uit alle delen van de wereld „Holland doen": dat wil zeggen, hun fotocamera op van „die karakteristieke" plekken richten. Toeristische attracties, die met het huidige Ne-' derland weinig gemeen hebben. Van de gerestaureerde windmolens en Chinese eethuizen laat Aart Nagelkerke peinzend de camera vloeien over het hedendaagse Neder land: mooie, nog ongerepte stukjes, maar ook door gedrag en vlijt danig aangetaste plekken. Zoals de Nederlander ook dagelijks ziet, als hij even oplet. En opletten doen ze, hun naïeve schilders, die zich voor de schilderskunst als vak niet interesseren en zich niet lieten opleiden. Naïeve schilders: vooral oudere mensen die .hun gedachten en herinneringen met de penseel vastleggen, onverschillig op welke ondergrond. Zij schilderen op de wijze, die hen toevallig aanstaat, en met de kennis, waarover zij be schikken, niet meer en niet minder. Anderen schrijven verhaaltjes of maken gedichten, zij nemen een ondergrond, verf en penseel, want tot zover gaat tenminste de kennis van de naïeve schilder. Wat zij meer weten van schilderkunst is meegenomen, maar geen vereisté: schilderen is hun hobby, met het enige doel zich te kunnen uiten. Foto's lijken het vaak. Precies geschilderd, tot op het steentje in de voorpui nauwkeurig. Toch zijn er ook echte kunststukken bij, die meer zijn dan een afbeelding alleen. De leeftijd van de naïeve schilder zou er weinig toe doen, maar die leeftijd ligt gemiddeld erg hoog: de meesten zijn gaan schilderen toen zij er de tijd voor vonden. In de eerste plaats voor zichzelf, ook voor de familie. En voor een enkeling die er, toch meer in ziet. Een knappe samenvatting, van Nagelkerke. F. J. Bromberg (Van onze radio- en- tv-redac- tie) Rotterdam Dankzij de serie „roken.zo kom je d'r vanaf' die in augustus '76 door de NCRV-televisie werd uitgezon den, zijn meer dan tienduizend mensen er in geslaagd te stop pen met roken. Zonder de hulp van het medium televisie zou een dergelijk resultaat niet mogelijk zijn geweest. Tot dit inzicht is de Nijmeegse socioloog dr. G. W. Marsman gekomen na een uitgebreid on derzoek naar de resultaten van de actie. Hij deelde zijn bevin dingen mee op het vierdaagse, internationale anti-rookcon- gres, dat op het ogenblik in de Doelen in Rotterdam wordt ge houden. Destijds schreven 35.000 men sen in voor de televisiecursus tegen het roken en deden naar schatting 400.000 kijkers spon taan mee. Ongeveer 28 procent van de deelnemers rookte na negen maanden nog steeds niet. Vol gens Marsman mag worden aangenomen, dat deze groep voorgoed is gestopt. Wanneer men er vanuit gaat, dat van de 400.000 spontane stoppers één procent heeft weten stand te houden, dan zijn meer dan tienduizend mensen „genezen" van het roken, aldus Marsman. Toch plaatste hij ook enkele kritische kanttekeningen bij de t.v.-actie. Het was een strategi sche fout om geen vervolg op de serie te organiseren. Boven dien zo meent Marsman is het in bepaalde opzichten onverantwoordelijk om men sen op te roepen met roken te stoppen zonder uitgebreidere mogelijkheden om hen een be tere psychische en lichamelijke begeleiding te bieden. De bezorgdheid over het onge rept voortbestaan van onze Wadden is groot. Voortdurend worden er verklaringen over afgelegd. Soms uiteenlopende en dat komt natuurlijk omdat er tegenstrijdige belangen mee gemoeid zijn. Wie de industrië le belangen van het noorden in het oog houdt zal eerder ge neigd zijn de gevaren voor het milieu te bagatelliseren dan wie wakker ligt van het lot der zeehonden en de vele dieren, die hier nog altijd één van de beste kweekplaatsen van Euro pa vinden. Goed in elk geval de Wadden zelf eens aan het woord te laten. Het Limburgse onderwijzersduo Erkens en Nijsten, dat al meer milieu films heeft gemaakt, o.a. over Limburg, maakte er eén twee delige documentaire over. Het eerste deel werd gisteren uitge zonden en nu kon men eens ter land, ter zee en vanuit de lucht zien dat het al even doodzonde zou zijn dit gebied aan de voor uitgang prijs te geven als Lim burg te laten verzinken in de mergelgroeven. Opnamen van de bedreigde fauna en flora die kunnen wedijveren met de be ste natuurfilms. De NCRV liet koddige beelden zien van het korfbal, zoals dat vroeger ook al gemengd, maar wel door dames in lange rok ken en heren in colbert met vest, terwijl de arbiter rond liep in zwart pak en bolhoed, werd gespeeld. Dit ter gelegen heid van het 75-jarig bestaan van de korfbalbond. Ook in Studio Sport zou zo'n feest niet misstaan hebben. Den Haag Vandaag moest het weer hebben over de uranium- levering aan Brazilië. Dit wordt een vervelend getob. Absolute helderheid over het door Ne derland gemaakte voorbehoud voor de levering kon niet wor den geboden omdat dat voor behoud niet in de stukken staat. Minister Van der Klaauw zei dat dat er niet in thuishoort en hij zag daar verder geen moeilijkheden in. De bewijslast lijkt zogezegd bij Brazilië te liggen. Als die er zich %aan houdt is het goed. Hier en Nu keek rond op de Firato. In het bijzonder naar het nieuwste wereldwonder, voor het gemak beeldkrant ge noemd, waarmee je de huiska mer nog beter op het wereldge beuren kunt aansluiten dan al het geval is. De enquête van Margriet over het al of niet tevreden zijn van vrouwen, een ander thema van Hier en Nu, bracht een nieuwe volksziekte aan het licht. Vrouwen zijn al lesbehalve tevreden met hun lot. Tweeëntachtig procent is zelfs erg neerslachtig en het doen van het 'huishouden is lang niet meer zo geliefd als het geweest is. Daar moet dus iets aan gedaan worden. Ook kwam Manusama nog even aan het woord over in zijn bezit zijnde geheime stukken, die hij niet wil laten inkijken, eerst moet hijzelf alle stukken van de regering kunnen inkijken. Han Jonkers Aan de Erasmusuniversiteit te Rotter dam slaagden voor het doctoraalexa men rechtsgeleerdheid: L.S.H.J. van Sasse van Ysselt (Den Haag), P.J.M. Hartog (Wassenaar), A.M.E.A. van Rooy (Maassluis). R.V.H. Jonker (Delft) en mevrouw J.L van der Unde (Den Haag). NEDERLAND I NOS De Fabeltjeskrant Journaal TROS De Mickey Mouse Club De man van zes miljoen Expres naar de zon NOS Journaal TROS Nationale taptoe Breda '78 NOS Journaal Studio Sport Extra NEDERLAND 2 NOS Voorlichting dierenverzor- ging (TELEAC) Journaal VARA Auto's en mensen, afl. 1 NOS Journaal VARA Nederlands Elftal All's fair Firatoconcert VARA-Visie Theater Thuis: „Village Wooing" NOS Journaal DUITSLAND 1 Drei Tage für Philipp, film Der 7.Sinn Tagesschau Aufenhalt im Elsass Hit urn halb 7, Frank Zan der zingt Strichweise heiter, „De kunst van het onmoge lijke" Hier und heute Hit om 4tel vor 8, Dalida zingt Tagesschau Affare Macomber (The Macomber Affair), Ameri kaanse speelfilm uit 1946 met Gregory Peck en Joan Bennett. Wenn Zwerge billiger kochten, documentaire over de grote staal-crisis Tagesthemen Der 7.Sinn Tatort, „Himmelblau mit Silberstreifen", politiefilm Tagesschau DUITSLAND 2 Catweazle Die Drehscheibe Western von gestern, se rie, afl. 4 Heute Auslandsjournal Aktenzeichen: XYZ...unge- löst, de politie vraagt om hulp Sport aktuell, EK Atletiek uit Praag Heute Aspekte, cultureel pro gramma Sport am Freitag Aktenzeichen: XYZ...unge- löst, de eerste resultaten Alle Menschen werder Brüder, Duitse speelfilm uit 1972. 02.15 Heute DUITSLAND 3 19.30 Sesamstrasse 20.00 Journal 3 20.15 Die Erben der Inkas 21.00 Journaal 21.15 Nashville, Tennessee, filmreportage 22.00 Kunst des 20. Jahrhun- derts, „Nouveau Réalis me", film over de Parijse kunstenaarsbeweging. 22.45 Theater der Region, „Loch im Kopp", komedie in Frankfurter dialect. ENGELAND 1 18.10 Play Away, amusement, liedjes, spelletjes 18.35 Captain Pugwash 18.40 Journaal 18.55 Nationwide, regionaal ma gazine 19.20 EK Atletiek vanuit Praag 19.50 Hoe-down, agrarisch nieuws 20.20 Young Dan'l Boone, serie 21.10 Miss United Kingdom 22.00 Journaal 22.25 Dallas 23.15 EK Atletiek vanuit Praag 24.00 Face the music 00.31 Barefoot in the park, speelfilm met Jane Fonda 02.10 Weerbericht. ENGELAND 2 20.00 Journaal 20.05 Children's wardrobe, zelf kinderkleding maken 20.30 Journaal 20.35 Six English Towns, repor tage-serie 21.05 Arabian Fantasy 22.00 Jazz from Montreux 22.25 Horizon, documentaire se- 23.10 Edinburgh tv-festival 00.10 Journaal 00.20 Closedown, voordracht. BELGIË NEDERLANDS 18.50 Klein, klein kleutertje 19.50 K.T.R.C. 19.35 Mededelingen en Morgen 19.45 Journaal 20.10 Weerbericht 20.15 De wilde wereld van de dieren 20.40 EK Atletiek vanuit Praag 21.05 Dokteres Frangoise Gail- land („Docteur Franpoise Gailland), Franse speel film van Jean-Louis Berto- lucci uit 1976, met Annie Girardot en Jean-Pierre Cassel. 22.40 Journaal BELGIË 2 20.15 All God's Children got Rythm, showprogramma met jazzmuziek uit het Harlem van de jaren twin tig en dertig. 21.05 Fundamenten 21.55 Zomeragenda. NEDERLAND 1 NOS 15.30 Journaal KRO 15.32 Het gouden zwaard; 16.50 Maja de bij. DUITSLAND 1 11.00 Tagesschau und Tagest hemen; 11.25 Petrocelli, televisiefilm; 12.15 Trick- filmzeit mit Adelheid, mr. Magoo en Dick Tracy; 12.40 Auslandsjournal; 13.25 Umschau; 13.55 Presseschau; 14.00 Ta gesschau; 14.55 Program maoverzicht; 15.25 Tages schau; 15.30 Sesam strasse; 16.00 Amazonas - Mütter der Flüsse (Explo ring of the source of the Amazon River), Engelse documentaire; 17.30 ARD- Ratgeber: Recht. BELGIË FRANS 16.45 Tenuto, de violist Youri Braguinski; 17.25 La feuille d'érable, serie. HILVERSUM 1 18.00 Niet allés staat in de folders, toeristische inform. 18.19 (S) Piere ment. 18.30 Nws. 18.41 Marktberich ten. 18.44 (S) Filmklapper. 19.30 (S) Edwin, praten en zingen. 20.00 (S) In antwoord op uw schrijven, verzoekpla- tenprogr. 22.25 Overweging. 22.30 Nws. 22.40 (S) Goal: sportprogr. 23.55- 24.00 Nws. HILVERSUM 2 gr. NOS: 19.50 Praten met de minister. 20.00 Nws. 20.05 (S) Europees Con certpodium: klass. muz. (In de pauze: Het woord is aan de dichteres). Ong. 22.15 Horizon. 23.00 (S) Met het oog op morgen. 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM 3 18.03 De 'vacaturebank. 18.10 (S) Avondspits. VOO: 19.02 (S) De Neder landse top-40. VPRO: 20.02 VPRO-vrij- dag-op-drie. 23.02 Amigos de Musica. AVRO: 1.02 (S) Radio Pandora. 2.02 (S) Gewoon. 2 uur radio. 4.02-7.00 (S) 'n Nachtje AVRO. HILVERSUM 1 VARA 7.00 Nws. 7.02 (S) VARA's Zo merkwartaal. (7.30 Nws. 7.41 Dingen de dag. 8.30 Nws. 8.36 Gymnastiek r de vrouw. 10.30 Nws). 12.26 Me dedelingen. 12.30 Nws. 12.41 (S) VA RA's Zomerkwartaal. 15.00 (S) Tony van Verre ontmoet Simon Carmiggelt. 15.30 Nws. 15.33 (S) VARA's Zomer kwartaal. 17.30 Nws. 17.32 Dingen van HILVERSUM 2 TROS 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas tiek. 7.20 Rustig bijkomen. EOO Nws. 8.11 Aktua 1. 9.00 Coulissen (9.35 Waterstanden). 10.00 De tien om kin dershow op herhaling. 10.30 Wegwe zen. gevarieerd progr. (11.00 Nws. OVERHEIDSVOORLICHTING. 12.49 Ex- portlviteiten). 13.00 Nw3- 13.11 Aktua 2. 15.00 Voorzichtig.....breekbaar. HILVERSUM 3 leder heel uur nws. NCRV 7.02 (S) Pop Station. 8.03 (S) Gospelprogr. 9.03 (S) In. 10.03 (S) Muziek bij de koffie. 12.03, (S) Los Vast. 14.03 (S) Bij Barend. 16.03 (S) Sportshow. HILVERSUM 4 AVRO 7.00 Nws. 7.02 (S) Reveille. 9.00 Nws. 9.02 (S) Nederlands Blazers En semble. 9.40 Weer wat wijzer. 10.06 (S) Beethovervpcyclus. 11.36 (S) Pistache in de zomer. 14.00 Nws. 14.02 't Is historisch, programma over geschiede nis. 14.30 (S) Scandinavische muziek voor kleine bezetting; volksliedjes uit verschillende landen. 16.30 (S) Jazz- spectium.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1978 | | pagina 2