Opa Gert Helder
uit Noorden
kreeg loon naar
beschermen
jubilerende Leidato-beurs krijgt feestelijke rand
J
Het Grof-schandaal
in boekvorm
Overeenstemming
collegevorming
in Wassenaar
Ambtenarensalaris
niet onredelijk
Minister Gardeniers
opent multifunctioneel
centrum Zoeterwoude
a [AD/REGIO
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 3U AUGUSTUS 1978
„NETTY VAN ZORGEN" ZORGDE VOOR
ISRAËLISCHE ERKENTELIJKHEID
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deza-rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn, geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
Het was gisteravond groot feest in het huis
van Gert van den Helder aan de Simon van,
Kapelweg in het plassendorp Noorden. Opa
Helder van 88 jaar, evenals zijn naam zo
kwiek als wat, liet zich met erg veel
voldoening en dankbaarheid huldigen, omdat
hij een jaar of vier lang, voor de duivel en
de Duitsers niet bang en met gevaar voor
eigen leven, Jeanette Gabes had beschermd.
Die periode was 33 jaar geleden voorbij,
maar de Israëlische dankbaarheid duurt
onverminderd voort en aan die erkentelijk
heid onderwierp oud-smid en oud-loodgieter
Van den Helder zich, in het felle licht van
fotograferende en filmendé kleinkinderen en
in het bijzijn van de (nieuwe) burgemeester
van de gemeente Nieuwkoop die opa Helder
in het bezit stelde van een ronde plak
Israëlisch eremetaal.
Toen de druk van de jagende bezetter
alsmaar groter werd en het joodse volksdeel
onnoemelijk benauwde, kwam Jeanette naar
Noorden. Als een peuter was ze met haar
ouders en een neefje ondergedoken geweest
bij de familie Boogaards in de Haarlemmer
meer. Vader Gabes was in Amsterdam
postbesteller geweest, maar toen zijn leven
aan ondragelijke banden werd gelegd week
hij met zijn gezin naar de polder uit en ging
in het verzet. Het heeft niet lang geduurd; de
Duitsers ontdekten de schuilplaats en
schoten ouders en neefje ter plaatse neer,
alleen Netty, zoals ze later ging heten,
ontkwam omdat ze op het fatale ogenblik
net bij de buren aan het spelen was. Voor
haar werd een plek gevonden bij Gert
Helder, die zei: „Ik heb tien kinderen en een
elfde kan er ook nog wel bij".
Netty ging Netty van Zorgen 'heten, genoemd
naar een Rotterdamse vertegenwoordiger die
met rijwielen bij Helder langs kwam en die
haar als zijn „dochter" adopteerde. Van
Zorgen was een onderduiknaam, m,aar voor
de Helders werd het een erenaam die na
ruim 30 jaar haar weerklank nog vond in
Jeruzalem. Toen Netty 15 jaar was
emigreerde ze naar Isf-aël, maar de Helders
- kortweg aangeduid door de gemeenschap
van Noorden die Van aen te omslachtig
vindt met een taalluiheid die niet van omslag
houdt - bleven kontakt met haar houden.
Netty was inmiddels getrouwd en heeft nu
drie kinderen. Veertien jaar geleden kwam
ze met haar oudste zoontje naar Noorden
terug op bezoek en in '67 bracht opa Helder
een tegenbezoek, hij was toen al 77. Een
paar jaar geleden kwam Netty opnieuw een
keer over, deze keer met haar tweede kind.
Toen ontmoette ze ook de kleinkinderen van
opa Gert, dat waren kirideren van diens zoor
Loek. Kleindochter Tineke zei toen al:
„Netty, over twee jaar komen wij naar
oe Israel". Dat geloofde toen niemand en ook
'Sg de kinderen Helder zelf nog niet. Maar het
is ervan gekomen, wis en waarachtig. Tineke
(18), Martien (21), Nia (20) en Nelly (19) zijn
pas een paar dagen terug, na een onvergete
lijke maand in Israël te hebben doorge-
:r
EIDEN De Leidato gaat 8 september
van start. De op vier na grootste
uishoudbeurs van Nederland, neemt van
en met 17 september bezit van de
roenoordhallen. De Leidato trakteert de-
keer de Leidse bevolking en de bewo-
rs van de regfb niet alleen op verschil-
nde stands van de middenstand maar
ok op een gevarieerd artiestenprogram-
Alexander Curly, Pipo de clown en
ammaloe, lm ca Marina, de Dik voor
?aiekaar show en vele andere bekende
rtiesten zullen het vertoeven op de Lei-
ato tot een echt genoegen1 maken menen
e organisatoren.
urgemeester Vis zal de opening verrich-
van de beurs die voor de tiende keer
de Groenoordhal plaatsvindt. In 1969
yas de Leidato het eerste evenement dat
de Groenoordhal gastvrijheid vond.
Opa Gert Helder, burgemeester Seinstra en de vier Israëlgangers rond de zilveren
Israëlische erkenning van een beschermer van joods leven.
bracht. Eigenlijk had opa moeten gaan,
Netty had haar doel bereikt: haar bescher
mer werd officieel uitgenodigd
te komen planten in Jeruzalem
honderden van die bomen al eerder door
verdienstelijke mensen uit alle delen van de
wereld werden geplant. Opa zou dan tevens
de Medaille der Rechtvaardigheid krijgen.
één van de hoogste Israëlische onderschei
dingen. Maar Gert van den Helder zag toch
boom wel tegen de reis op en nu gingen vier van
zijn kleinkinderen, dié de medaille mee naar
huis namen om hem aan opa te laten geven
door de hoogste autoriteit in hun woon
plaats. En de Helderse boom stdót er nu op
een heilige plaats.
Martien, Tineke, Nia en Nelly waren gisteren
nog hiet op adem gekomen toen zij me van
hun Israëlische avontuur vertelden. Martien:
„Het was een vakantie en een „missie voor
opa", als ik het zo zeggen mag. We zaten in
de kibboets G war am, 20 minuten van
Ashqelon, anderhalf uur onder Tel Aviv,
langs d^ Middellandsezeekust, tegen de
Gazastrook aan, zal ik maar zeggen. Daar
ontmoetten we ook Netty weer, het meisje
waarom alles begonnen was. Ze heet nu
Ayela Waknuine, in het Iwrieth, wat wij dan
Hebreeuws noemen. Ze is 40 jaar en spreekt
nog steeds vloeiend Nederlands". De vier
Noordense Israëlgangers kunnen niet
uitverteld raken, maar eerst moest die
zilveren medaille naar opa. En zo zat de hele
huiskamer stampvol Helders, toen burge
meester mr. T. R. Seinstra met ambtsketen
getooid heel fijne en lovende dingen zei
tegen opa Helder toen hij hem de onder
scheiding „voor heel de familie Van den
Helder" overreikte.
Over twee weken komt de oudste zoon van
Netty naar Noorden, dat Hollandse doppje
waarin zijn moeder ooit voor de dood werd
behoed. Intussen dromen Tineke, Martien,
Nia en Nelly al weer van „de volgende
keer", want terug góén zij. „Het is
fantastisch geweest, een grandioos land",
verkondigden ze gisteravond als om strijd,
„en gastvrij; we hebben bijna al ons zakgeld
weer mee naar huis kunnen nemen, want
zowat alles werd voor ons betaald. Niets was
voor die mensen te veel". Martien vertolkte
de rotsvaste mening van zijn zussen: „Israël
voelen wij nu al als ons tweede vaderland".
Ondanks de vier of vijf bommen die er
dagelijks ontploffen, maar waarover je in
Nederland niet eens meer hoort. Ook
ondanks het chaotische verkeer waaraan je
als vreemdeling in Jeruzalem nauwelijks
kunt ontsnappen. Ondanks het terroristenge
vaar, dat de vier Noordense jongelui de
laatste avond op Israëlische bodem
thuishield toen alle grendels op de deuren
gingen.
En opa Helder? Eens smid, loodgieter en
detaillist in huishoudelijke artikelen, maar
tot op hoge ouderdom nog geen rust
kennend. Hij woont alleen, maar z'n zoons
en dochters en andere nakomelingelf lopen
gemakkelijk over. Alleen zit ie nooit
eigenlijk. Zijn schoondochter, moeder van
het ondernemend viertal, heeft daar geen
zorgen om: „Die man is ongelooflijk aktief.
Nog niet zo lang geleden hield hij zich nog
bezig met rijwielen en aanverwante zaken.
Vorige week is hij weer begonnen en hij
heeft nu weer een fiets helemaal uit elkaar
liggen in z'n keukentje; daar heeft geen
mens last van. Hij kan het eenvoudig niet
laten".
Voorlopig kan hij zijn geluk niet op met die
dag van gisteren, met die zilveren plak,
waarop vermeld staat, dat Israël opa Gert
erkentelijk is, in het Frans en in het Iwrieth:
„Redt een ziel en je redt een hele wereld.
WASSENAAR In Wassenaar
zal het collegebeleid in de ko
mende vier jaar worden ge
voerd door burgemeester en
vier wethouders. Thans telt
Wassenaar slechts drie wet
houders. De vier wethouder-
sposten worden broederlijk
verdeeld door de twee grootste
fracties in de gemeenteraad:
WD en CDA (elk twee). De
kleinere partijen komen niet
aan bod. De twee grootste par
tijen hebben tevens overeen
stemming bereikt over de
hoofdpunten van het te voeren
beleid in de komende raadspe
riode.
Met de bereikte overeenstem
ming is een streep gehaald
A. Lodder van Partij* Wasse
naar om de nieuwe raadsperio
de in te gaan met drie wethou
ders: een voor VVD, een voor
CDA en een voor de gezamen
lijke kleinere fracties. Over de
wethouderskandidaten is voor
alsnog niet gesproken. In de
wandelgangen worden echter
de namen genoemd van drs. A.
W. J. Caron en H. F. Dijkstal
(WD) en drs. J. K. van Ding
stee en A. J. M. van der
Klaauw (beiden CDA).
Tegen de bereikte overeen
stemming is inmiddels al pro
test aangetekend door D'66.
Deze fractie heeft bezwaren te
gen het niet inwilligen van het
drie-wethouders-voorstel en het
vage programma voor de ko
mende jaren.
ARKA-VOORZITTER CREMERS:
i LEIDERDORP „De bijzondere status van de ambtenaar is
j op zich geen reden om extra te matigen". Dit stelde A RKA-voor
zitter F. Cremers gisteravond op een gezamenlijke Iedenvergade-
I ring van de ambtenarenbonden ARKA en N.C.B.O. naar aanlei-
j ding van de bezuinigingsnota van de regering „Bestek 81".
Volgens de heer Cremers is een matiging pas dan aanvaardbaar
I als er een onredelijkheid in de salarisopbouw van het overheid-
I spersoneel zou bestaan. Een mogelijkheid die door hem echter
niet als reeël werd beschouwd omdat de regering tot nog toe
I in gebreke is gebleven dit aan te tonen. Zijn stellingname werd
i door de goed bezochte ledenvergadering unaniem onderschreven.
De vergadering was speciaal belegd met het oog op de onderhan-
delingen die de centrales van overheidspersoneel binnenkort
I gaan voeren met de minister van Binnenlandse Zaken inzake
j de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen.
Hoofdbestuurslid Meijer van de N.C.B.O. stelde zijn toelichting
op de nota „Bestek 81" in het tekei^ van de solidariteit met de
I sociaal zwakkeren. Naar zijn mening is dat een uitgangspunt
j waarop de leden vein de Christelijke vakbeweging elkaar mogen
aanspreken. Vanuit de vergadering werd hem er op gewezen,
i dat een dergelijke stellingname niet mag leiden tot een al te
I vriendelijke houding ten opzichte van de minister.
ZOETERWOUDE Minister
Gardeniers van CRM opent op
19 oktober het nieuwe multi
functionele centrum in Zoeter-
woude-Rijndijk. Voorafgaande
hieraan zijn er voor belang
stellenden open dagen op 16
september en 14 oktober in de
accommodatie aan de Oranje
laan.
Vanaf de opening vinden een
groot aantal Zoeterwoudse ver
enigingen en instellingen huis
vesting in "het centrum. Zo is
er naast een bibliotheek, peu
terspeelzaal en een bejaarden-
soos ruimte voor maatschappe
lijk werkers di^ in het centrum
spreekuur zullen gaan houden.
Donderdag 31 augustus is er
voor de toekomstige huurders
van het multifunctionele cen
trum een informatieve bijeen
komst.
Daarom krijgt de huishoudshow nu een
extra feestelijk tintje.
Gedurende de tien dagen dat de beurs
duurt wordt er als speciale attractie een
huis gebouwd, kant en klaar, op de beurs.
Een uniek initiatief dat uitgevoerd zal wor
den door leerlingen van technische scholen
uit Leiden en omstreken. Als de tijd het
toelaat zal zelfs het aanleggen van de tuin
niet vergeten worden. Tegenover al die
bouwactiviteiten die centraal in de Groe
noordhal plaatsvinden, is een voorlich
tingsstand ingericht. Meh kan daar terecht
voor alle mogelijke informatie op het ge
bied van verbouwingen, bouwtechnische
eisen, subsidies of restauraties. De bedoe
ling is om reclame te maken voor bouwbe-
roepen omdat echt vakmanschap steeds
zeldzamer wordt en er uitstekende toe
komstmogelijkheden schijnen te liggen
voor goede metselaars, timmerlieden of
loodgieters.
De beurs is zoals bekend een commerciële
gebeurtenis. Opgezet omdat het een goeie
vorm van reklame maken is. De totale
kosten van de beurs, dus inclusief de
kosten van de afzonderlijke standhouders,
bedragen drie miljoen gulden, maar er
wordt een omzet van 1 miljoen gulden per
dag gemaakt. Ook na de beurs is de
nawerking merkbaar in de verkoopcijfers.
Om deze cijfers nog wat te verhogen
hebben de organisatoren dit jaar een
Haarlems reclamebureau in dienst geno
men. Vroeger was de opzet meer amateu
ristisch maar men haalde toch nog altijd
zo'n 60.000 mensen binnen. Er is ook een
wervingscampagne gehouden in de stad
en de regio namelijk door een reclamepak
ket te sturen aan de totale Leidse midden
stand met affiches, stickers en reductie-
bonnen voor de klanten. Om zich ervan
te verzekeren dat de affiches ook opge
hangen worden is er een wedstrijd be
dacht met prijzen voor de opgehangen
affiches.
Zondag 10 september zal de Leidato in het
teken staan van het totale gezin. De attrac
ties zijn films, poppenkast en een speciale
gezinskwis die gepresenteerd1 zal worden
door Hans Versnel. Ook op andere dagen
zal Hans Versnel gastheer spelen. Zo test
hij iedere avond de kennis van een aantal
bezoekers door middel van een kwis. Hij
zal dan vragen stellen over vrije tijd, mu
ziek, de regio en andere onderwerpen.
Op het podium van het theater dat achter
in de hal wordt ingericht komt een lege
stoel te staan. Deze stoel betekent een
uitnodiging aan iedereen, Leidenaar of niet
om een bijzonder verhaal te vertellen, het
is de bedoeling dat het een soort sprekers-
hoekje zal zijn. Als men iets bijzonders
heeft mede te delen moet men contact
opnemen met de presentator.
De Leidato neemt in totaal 12.000 m2
tentoonstellingsruimte in beslag. De Groe-'
noordhal zelf beschikt over een vloerop
pervlak van ca. 8000 m2. Om de standhou
ders toch alle ruimte te geven, is het
noodzakelijk om tijdelijk een flink bijge
bouw naast de grote hal te doen verrijzen.
Zelfs de koeien moeten wijken voor deze
speciale gelegenheid. De veemarkt is voor
de manifestatie van zijn Vaste stek verdre
ven. In feite is de Leidato er mede oorzaak
van dat er bij de Groenoordhal een run
derhal van ca. 5200 m2 -is aangebouwd.
Voor die tijd werd de veemarkt tijdens de
Leidato verplaatst naar het buitenterrein.
Naast een groot praktisch bezwaar be
stond het gevaar dat de „nuchtere kalve
ren" die verhandeld werden, kou zouden
vatten. Het gevolg was dan ook dat de
boeren in opstand kwamen. De enige op
lossing was het bouwen van een aparte
runderhal om het voortbestaan van de
Leidato veilig te stellen.
Vrijdag 8 september begint de Leidato 's
avonds van 19.00 uur tot 22.30 uur. Verder
zijn de openingstijden: 's middags van
13.00 uur tot 17.00 uur en 's avonds van
19.00 uur tot 22.30 uur. Beide zaterdagen
begint hei festijn 's morgens om 11.00 en
beide zondagen eindigen 's middags om
18.00 uur. De prijs is 5 gulden voor volwas
senen en 2,50 gulden voor kinderen onder
de 12 jaar en 65-plussers.
LEIDEN „Het Grof
schandaal" is de titel
van ëen lezenswaardig
boek geschreven naar
aanleiding van de be
zetting en het daarop
volgende faillissement
van de Koninklijke Ne
derlandse Grofsmederij
in Zoeterwoude. Het is
een triest relaas van
het ontstaan en de on
dergang van een be
drijf waar vijf genera
ties Leidenaars hun
brood hebben verdiend.
Het boek is geschreven
door Ingrid Cramer,
Mark Kranenburg en
Jeroen Terlingen.
Tijdens een forumbijeen
komst morgenavond in het
Parlement aan de Leidse
Nieuwe Rijn wordt het boek
officieel aangeboden aan het
actiecomité dat het bedrijf tij
dens de bijna een maand du
rende bezetting van de Grof
smederij leidde.
Het boek bestaat uit drie de
len: het ontstaan van de Grof
smederij, de bezetting en de
laatste hoofdstukken gaan in
op wat er na de bezetting
gebeurde. De schrijvers acht
ten het laatste gedeelte van
het boek het belangrijkst. Tot
nog toe zijn er immers nau
welijks wetenschappelijke
verhandelingen verschenen
over bedrijfsbezettingen. Te
hooi en te gras hebben alle
kranten over dit onderwerp
geschreven. De laatste hoofd
stukken in „Het Grof schan
daal" geven aanwijzingen
voor de organisatie, uitvoe
ring en afbouw van een bezet
ting en haar maatschappelij
ke betekenis. Het staat voor
de schrijvers als een paal bo
ven water dat wanneer werk-
hun recht op arbeid
in de toekomst willen behou
den, zij steeds vaker het mid
del van de bedrijfsbezetting
dienen te hanteren.
Het boek noemt de bezetting
van de Grofsmederij in be
paalde opzichten uniek: „Het
is de eerste bezetting in de
metaalindustrie waarbij het
vertrek van de directeur werd
verlangd. Tevens is het de
eerste bezetting - een trieste
constatering - waarbij de ver
schillende stadia van een be-
drijf-in-afbouw tijdens de be
zetting werden doorgemaakt".
Onder de titel „Bezint eer ge
bezet" gaat „Het Grof schan
daal" in op dé voorbereiding
en het verloop van de actie.
Met name aan de voorberei
ding heeft het wel geschort,
zo wordt gesteld. Zo bleek het
plan gewoon door te werken
tijdens de bezetting moeilijk
uitvoerbaar. De situatie van'
het bedrijf liet het volgens het
actiecomité niet toe dat het
werk werd stilgelegd tijdens
de bezetting, maar dit hield
wel in dat veel werknemers
onder grote druk kwamen te
staan. Tot slot komt „Het
Grof Schandaal" nog met en
kele tips voor een bedrijfsbe
zetting.
Opvallend in het boek is de
rol die de voorzitter van de'
raad van commissarissen, ba
ron J. van Slingerlandt in de
gehele affaire rond de Grof
smederij wordt toegeschre
ven. „De man met de vele
petten", zo wordt hij ge
noemd. Deze betiteling dankt
de baron aan zijn vele com
missariaten. In een vande
eerste hoofdstukken maken
de schrijvers er gewag van
dat het de baron is geweest
die erop heeft aangestuurd
dat 'de Grofsmederij zich in
Zoeterwoude zou vestigen en
daarmee de ondergang tege
moet ging. De door werkne
mers felbegeerde uitbreiding
op het Waardeiland was vol
gens hem, aldus het boek „fi
nancieel onhaalbaar". De be
zetters hebben deze beslissing
van de baron geweten aan het
feit dat hij tevens belangen
had bij het bedrijf IBB Kon-
der, dat aanvankelijk het
Waardeiland met luxe-wonin
gen zou volbouwen. Het boek
is veel meer een aanklacht
tegen de voorzitter van de
raad van commissarissen dan
tegen de directeur, ir. H. P.
Schut die op 6 april door zijn
personeel de toegang tot het
bedrijf werd geweigerd.
Het Grof schandaal. Uitg.
New Rhine Publishers, Lei- De omslag van net boekwerkje wordt gesierd door de
den. Prijs 18,36. Grof-werknemers Arie Montarije en Cees de Bolster
Nieuwe
commandant
rijkspolitie
Alkemade
1 ALKEMADE In verband
met het bereiken van de pen
sioengerechtigde leeftijd neemt
de groepscommandant van de
Rijkspolitie in Alkemade; de
heer J. Niemeijer afscheid van
I de groep Alkemade. Tijdens
j een bijeenkomst morgen in een
zaal van het restaurant „De
Woelige Baren" nemen zijn col-
i lega's en de gemeentebesturen
j afscheid van de adjudant. Op
j dinsdag 5 september zal de
i heer M. Portengen tijdens een
bijeenkomst in de raadszaal
van het gemeentehuis in Roe-
lofsarendsveen worden geïn
stalleerd als commandant van
de rijkspolitie van de groep
Alkemade.
