Bange vraag in Kenia:
wie houdt land bijeen
na dood Kenyatta?
Kenyatta droomde van verenigd Afrika
Gifschandaal
Bondsrepubliek
breidt zich uit
buitenland
Italiaanse prins
blijft in hechtenis
INTERNATIONALE JURISTEN:
Moord op zendelingen op bevel Rhodesische leger
GROOT AANTAL
[VERSLAAFDEN
IN BANGKOK
RUSSISCHE
ONDERZEEËR
IN MOEILIJK
HEDEN
EG-bestuur
tegen Brits
visverbod
LEIDSE COURANT
NAIROBI Met de gistermorgen in zijn
residentie in Mombassa overleden presi
dent Jomo Kenyatta van Kenia heeft Afri
ka een van zijn markante leiders verloren.
En Kenya verliest zijn vader des vader
lands, een man die als weinigen van de
na-koloniale leiders erin geslaagd is de
vele stammen van zijn land tot eenheid te
brengen.
Kenyatta was ook een van de eersten die
in opstand kwamen tegen het Britse kolo-
niale bewind in zijn land en die met de
bezetters de strijd aanbond voor de onaf
hankelijkheid. Hij diende daarbij als voor
beeld van een hele generatie andere Afri
kaanse leiders.
Kenyatta werd geboren bij Fort Hall, 70
kilometer ten noorden van Nairobi; wan
neer precies weet hij niet, maar het moet
gebeurd zijn tussen 1890 en 1893. Zijn
leeftijd was dus 85 of iets meer. Oorspron
kelijk heette hij Kamau Ngengi, maar zelf
veranderde hij zijn naam in Jomo Kenyat
ta (kralengordel). Ten tijde van de vrij
heidsstrijd van zijn land kreeg hij de
bijnaam „Brandende Speer". De laatste
jaren noemde men hem „Mzee", ofwel:
wijze oude man.
Kenyatta kwam al jong, tien jaar oud, m
aanraking met het christendom. Hij was
enthousiast over, maai' later werd hij
kritischer tegenover de kerk. „Toen de
missionarissen arriveerden hadden de
Afrikanen het land en zij de bijbel. Zij
leerden ons te bidden met gesloten ogen.
Toen wij de ogen openden, hadden de
missionarissen het land en wij de bijbel",
Kenyatta eens.
In 1922 ging Kenyatta in de politiek als
lid van de Centrale Kikoejoevereniging, de
eerste nationalistische beweging van zijn
land. In 1927 werd hij van die beweging
algemeen secretaris. Twee jaar later ging
de „Brandende Speer" naar Groot-Brittan-
nië om de wensen van zijn stam over te
brengen. Hij bleef er tot 1946, en studeerde
er intussen economie en antropologie.
In de rumoerige tijd na de oorlog, toen
het eerste verval begon van de grote kolo
niale rijken, keerde Kenyatta naar Kenia
terug, waar hij voorzitter werd van de pas
opgerichte Keniase Afrikaanse Unie
(KAU). Als verzetsleider kreeg hij moeilijk
heden met de missionarissen over de be
snijdenis van vrouwen. De missionarissen
verzetten zich tegen een dergelijk ritueel
en noemden het onchristelijk. Kenyatta en
zijn volgelingen achtten besnijdenis echter
een normaal onderdeel van de opvoeding
van de vrouw.
Twee jaar na zijn terugkeer drongen de
Britse kolonisten aan op deportatie van
Kenyatta. De jaren die volgden werden
gekenmerkt door uitbarstingen van ge
weld, die werden toegeschreven aan leden
van een geheim genootschap, Mau Mau
genaamd, dat toen buiten de wet werd
geplaatst. Bij dat geweld vielen vele slach
toffers, naar schatting 14.000 mensen. Ke
nyatta ontkende herhaalde malen dat de
Mau Mau iets te maken had met zijn KAU.
Toen in 1952 nieuwe onlusten uitbraken
werd Kenyatta gearresteerd. Het volgende
jaar werd hij veroordeeld tot zeven jaar
gevangenisstraf met beperkte bewegings
vrijheid na afloop van die periode. De
beschuldiging luidde dat hij met vijf ande
ren de Mau Mau geleid had. Hij zou zelfs
het meesterbrein zijn achter een plan de
blanken uit Kenia te verdrijven. Precies
zes jaar later kwam hij vrij en in augustus
1961 werd de beperkte bewegingsvrijheid
opgeheven. Kort daarna werd Kenyatta
voorzitter van de Keniase Afrikaanse Na
tionale Unie (KANU), een politieke groepe
ring die tijdens zijn gevangenschap was
gevormd.
In januari 1962 werd Kenyatta parlements
lid. In het voorjaar van datzelfde jaar, op
de tweede Kenia-conferentie te Londen
waaraan hij deelnam, kwam men tot over
eenstemming over de vorming van een
coalitieregering. Kenyatta werd daarin mi
nister van economische en grondwettelijke
zaken. In maart 1963 behaalde zijn partij
KANU bij de verkiezingen een grote over
winning, en in december van dat jaar werd
Kenya een onafhankelijke republiek. Ke
nyatta werd president en behield die func
tie tot zijn dood.
Binnen de regering kwam het na enkele
jaren tot een splitsing toen vice-premier
Odinga aftrad als leider van de radicale
groep en een eigen partij, de Keniase
Volksunie (KNU) stichtte. Odinga kreeg
dertig parlementsleden mee, maar bij late
re verkiezingen kreeg Odinga een neder
laag te verduren.
In 1969 werd Kenia geschokt door de
moord op minister Tom Mboya, die de
portefeuille van economische planning van
Kenyatta had overgenomen. Mboya be
hoorde tot de stam van de Loeo's, die
doorgaans niet de KANU maar de opposi
tiepartij KNU steunden, al probeerde juist
Mboya in zijn stam de invloed van Kenyat
ta te vergroten. De moo^d werd aanleiding
tot onlusten op grote schaal en gevechten
tussen de Loeo's en de Kikoejoe's die van
de moord verdacht werden. Daarbij werd
ook de auto van Kenyatta met stenen
bekogeld. Even bestond het gevaar voor
een stammenstrijd, maar Kenyatta slaagde
erin het gevaar te bezweren door de Kenia-
nen te vragen zich niet als stamleden maar
als leden van een familie te beschouwen.
Odinga werd daarna gearresteerd en zijn
partij, de KNU, verboden. Ook bij de
moord op het voormalig Mau Mau-lid Jo-
siah Mwangi Kariuki, kon Kenyatta de
gemoederen spoedig tot rust brengen.
Kenia heeft sinds de ambtsaanvaarding
van Kenyatta als president, ondanks de
problemen van een snel groeiende bevol
king, doorgaans rust en voorspoed gekend.
De landbouw in het land is gevarieerd en
het toerisme zorgt voor de nodige deviezen,
jaarlijks vele miljoenen. Kenyatta heeft
nooit zijn boerenafkomst verloochend en
zich altijd voor de ontwikkeling van de
landbouw ingespannen. Hij oogste de lof
van veel groten in de wereld. Ds. Martin
Luther King prees hem om zijn „wonder
baarlijk werk voor heel Afrika". Zelf
droomde Kenyatta van een verenigd Afri
ka en hoopte hij de totstandkoming daar
van nog te kunnen meemaken.
Kenyatta was ook uiterlijk een indrukwek
kend man. Ook zijn aantrekkingskracht op
vrouwen was groot. Vier maal trouwde hij,
eenmaal met een Engelse, drie maal met
Afrikaan sen. Zij schonken hem acht kin
deren.
de „Oude wijze
eerste president van
Kenia, zal leiden tot
tussen de stammen
Jomo Kenyatta, de
het onafhankelijke
;n verbitterde strijd
het land. Als
weinigen van zijn Afrikaanse collega's
was Kenyatta erin geslaagd tijdens zijn
leven de stammen tot eenheid te brengen.
Nu de „Brandende Speer gedoofd is" -
zoals gisteren de Kenianen op de dood
van de oude man reageerden, - is het niet
Voor een overgangstijd van maximaal drie
maanden zal vice-president Daniel Arap
Moi van de kleine stam der Kalenjin het
ambt van president uitoefenen, met slechts
beperkte bevoegdheden. Binnen drie
maanden moet een opvolger van Kenyatta
gekozen worden.
Na de begrafenis van Kenyatta, die giste
ren in zijn slaap overleed, zal de Kenia
Afrikaanse Nationale Unie (KANU) de eni
ge politieke partij in het land, een congres
houden om een kandidaat voor de opvol
ging te kiezen. Maar het is de vraag of
deze ook de kandidaat zal zijn van sterke
groepen die roepen om een meer socialisti
sche koers die de macht van de bovenlaag
kan verminderen. De sleutelposities in het
land worden merendeels ingenomen door
leden van de stam der Kikoejoe's, de groot
ste stam die ongeveer een vijfde van de
bevolking uitmaakt. De Loeo's, de op een
na grootste stam, voelt zich zwaar bena
deeld.
De ouders van de
zondag bij de aan
slag in Londen
omgekomen ste
wardess Irit Gidron
van de Israëlische
luchtvaartmaat
schappij El Al treu
ren over de kist
met het lichaam
van hun dochter
De kist werd giste
ren naar Israël te
ruggebracht. waar
Irit, slachtoffer van
Palestijnse terroris
ten, wordt begra-
(Van onze correspondent)
ROME - De voorlopige hechtenis in de gevangenis van Ajaccio
op het eiland Corsica van de Italiaanse kroonprins in balling
schap Victor Emanuel, is met onbepaalde tijd verlengd nu de
toestand van zijn slachtoffer, de 19-jarige Duitser Dirk Geert
Hammer aanzienlijk is verslechterd. Hammer ligt in een zieken
huis in Marseille nadat de 41-jarige prins Victor Emanuel van
Savoye hem donderdagnacht op het eilandje Cavallo ten zuiden
van Corsica had getroffen met een karabijnschot.
Hammer was gisteren buiten bewustzijn, nadat zijn linkerbeen
in het ziekenhuis Conception te Marseille was geamputeerd.
Onder deze omstandigheden maakte het verzoek der beide
advocaten van prins Victor Emanuel om hem in voorlopige
vrijheid te stellen, bij de Franse justitie-autoriteiten geen schijn
van kans. Nog steeds is niet duidelijk wat zich vorige week op
Cavallo heeft afgespeeld. De prins heeft verklaard dat hij een
waarschuwingsschot heeft gelost nadat een sloep van zijn jacht
was gestolen. Volgens een andere lézing zou een groep jongelui,
waaronder enkele playboyfiguren, vanaf een naburig jacht bele
digingen aan het adres van de prins hebben geschreeuwd. De
Italiaanse troonopvolger in ballingschap zou hebben terugge-
schreeuwd: „Smerige Italianen"! en vervolgens drie schoten
hebben gelost, waarvan er een doel trof.
Victor Emanuel van Savoye, prins van Napels, is een zoon van
de laatste Italiaanse koning Umberto.
LONDEN (P) Vier juristen, vertegenwoordi
gers van de internationale associatie van demo
cratische advocaten, die haar hoofdzetel in
Brussel heeft, hebben gisteren bekendgemaakt
over bewijzen te beschikken, dat de massa
moord op de dertien blanke zendelingen en hun
kinderen in juni van dit jaar bij Umtali in
De advocaten hebben een onderzoek ingesteld
naar schending van de mensenrechten in Zuid-
Af rika, Rhodesië en Namibië. Zij zeiden hun
informaties te hebben van een zwarte Rhodes-
iër, die hen heeft verteld deel te hebben uitge
maakt van het Rhodesische leger. Half juli is
hij het land ontvlucht en werkt nu voor het
patriotische front „Zanu".
In juni maakte hij deel uit van een groep van
dertig Rhodesische soldaten, die de zendelingen
om het leven brachten. Zij werden eerst met
gebonden handen verhoord, twee uur lang gesla
gen met stokken en geweerkolven en vervolgens
doodgeschoten. De man vertelde, dat hij ook
aan andere moorden heeft deelgenomen, ver
momd als vrijheidsstrijder. Voor zijn aandeel bij
een overval op een vluchtelingenkamp had hij
honderd Rhodesische dollar ontvangen.
LONDEN (AP) - Een
Russische onderzeeër die
waarschijnlijk door een
motorstoring voor de
kust van Noord-Schot
land op sleeptouw moest
worden genomen, is in
verdere moeilijkheden
geraakt door een breuk
in de sleeptros. Het 48.00
ton wegende schip werd
op sleeptouw genomen
door een Russische sleep
boot nadat de onderzeeër,
uit de zogenaamde Echo
II klasse eind vorige
week klaarblijkelijk van
wege een defect aan het
nucleaire voortstuwings
systeem in de problemen
kwam.
De onderzeeër ligt even
buiten de Britse twaalf-
mijlzone nabij de Far Oe-
reilanden. Aangenomen In het gebied boven
wordt dat de onderzeeër Noord-Schotland wordt
op weg is naar Moer- de komepde dagen zwaar
mansk in de Barentzëe. weer verwacht.
Ontsnapping
FURTH.IM WALD (AP) Twee inwoners van Tsjechoslowakije
zijn er op de tiende verjaardag van de Warschau-Pact-invasie
in geslaagd de grens met West-Duitsland over te vluchten, zo
werd gisteren door de Westduitse grenspolitie bekend gemaakt.
Het tweetal heeft politiek asiel aangevraagd.
Zwarte leider verdwenen
JOHANNESBURG (AP) De zwarte leider Nyameko Barney
Pityana, evenals wijlen Steve Biko, een van de oprichters van
de zwarte bewustwordingsbeweging is sinds vorige week met
vrouw en kind verdwenen. Pityana stond, evenals zijn vrouw
Nosidima, sinds 10 augustus onder huisarrest.
Pityana, van beroep advocaat, was medeoprichter en secretaris
generaal van de nu verboden Zuidafrikaanse studentenbeweging
(SASO). Reeds in 1973 werd hem een spreekverbod en huisarrest
opgelegd. In augustus 1977 werd hij gearresteerd waarna hij deze
maand vrij kwam.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN Het schandaal rond het vervoer en de opslag van
het gevaarlijke Amerikaanse gif kepone dat, zoals wij eerder
berichtten, vanuit Rotterdam over de weg naar het plaatsje
Herfa in de Westduitse deelstaat Hessen wordt gebracht om
daar in zoutmijnen te worden opgeslagen, breidt zich verder
uit. Naspeuringen van de Frankfurter Rundschau hebben name
lijk uitgewezen dat de chemische fabriek Spiss in Rijnland Paltz
deze gevaarlijke grondstof nog altijd gebruikt voor de vervaar
diging van een verdelgingsmiddel tegen koloradokevers, „Despi-
rol plus" genaamd, dat vrij in de handel verkrijgbaar is.
Kepone werd aanvankelijk officieel en met toestemming van de
betrokken autoriteiten in de Bondsrepubliek ingevoerd. Maar in
1975 werd de productie en de opslag ervan in de Verenigde
Staten verboden, nadat gebleken was dat werknemers van Allied
Chemicals die ermee omgingen ernstig lichamelijk letsel oplie
pen. Het gif is waarschijnlijk kankerverwekkend
Het Westduitse bedrijf had de bui echter zien aankomen en zich
tevoren tegen het verwachte verbod ingedekt door de bestelling
van omvangrijke hoeveelheden kepone. De voorraden die nu nog
op het terrein van het bedrijf liggen opgeslagen (onder veel
slechtere veiligheidsvoorschriften dan in de zoutmijnen het geval
is) zijn voldoende voor een jaarproduktie.
Bij de opslag van het Amerikaanse gif in de Duitse zoutmijnen,
waarover de deining is ontstaan, gaat het om restprodukten van
Allied Chemicals die het spul nergens anders kwijt konden.
Onder druk van milieugroeperingen die het een schande vinden
dat de Verenigde Staten hun industrie-afval in een dichtbevolkt
gebied als de Bondsrepubliek mogen opslaan, heeft minister
Cjoerlach zich bereid verklaard tot een open discussie met alle
geïnteresseerden.
Mede met het oog op de komende Landdagverkiezingen van
begin oktober heeft ook de Hessische CDU zich in de strijd
gemengd. Haar voorzitter Alfred Dregger heeft verklaard dat
hij bij een zege van de CDU dergelijke importen uit Amerika
onmiddellijk zal stopzetten. Hij eist van minister-president Boer-
ner (SPD) dat deze in elk geval de tweede lading van 98 vaten
die deze week uit Rotterdam zou vertrekken, tegenhoudt.
Sadat tegen gedeeltelijk akkoord
CAÏRO (UPD President Sadat van Egypte heeft gisteravond
een Israëlisch idee voor gedeeltelijke overeenkomsten als de
conferentie met president Carter volgende maand zou misluk
ken van de hand gewezen.
„Op de tripartite conferentie zal ik ijveren voor een algehele
vrede gebaseerd op gerechtigheid en er is absoluut geen plaats
voor gedeeltelijke oplossingen of afzonderlijke regelingen of een
derde troepenscheidingsovereenkomst", dit zei Sadat op een
bijeenkomst in de stad TaJa.
KLM EN EL AL:
Lager Ité-tarief voor Israël
SCHIPHOL (ANP) De KLM en de Israëlische luchtvaartmaat
schappij El Al zullen, wanneer de betrokken overheden daar
voor toestemming geven, het Ité-groepstarief op de lijnvluchten
tussen Amsterdam en Tel Aviv verlagen. Deze verlaging heeft
betrekking op het winterseizoen 1978-1979.
Met deze verlaging zal het volgens de KLM-woordvoerder voor
de Nederlandse reiswereld mogelijk zijn vluchten naar Israël te
organiseren per KLM of El Al lijndienst vanaf f 700.- per
persoon, inclusief een verblijf van een week in dit land. Een
dergelijk arrangement kost nu ongeveer 950.-.
Communisten in regering IJsland
REYKJAVIK (UPI) De communistische partij van IJsland
heeft overeenstemming bereikt met twee andere partijen over
de vorming van een meerderheidsregering. Dit is gisteren in I
politieke kringen in Reykjavik vernomen.
Gezegd werd dat de twee andere partijen, de sociaal-democraten
en de Progressieve Partij zijn. Gedrieën zijn zij een algemeen
economisch beleid overeengekomen. Ook hebben de communis- j
ten verklaard zich niet te zullen bemoeien met de banden van
IJsland met de NAVO en met de aanwezigheid van 3.000
Amerikaanse militairen op het eiland. Vermoedelijk wordt de
communist Ludvik Josefsson premier. De partij van Josefsson
heeft veel sociaal-democratisch gerichte leden. Sinds 1948 heeft
zij driemaal een ondergeschikte rol vervuld in een IJslandse
regering.
BRUSSEL (DPA) De Euro
pese Commissie heeft haar
steun geweigenl aan het Britse
voornemen om het verbod op
de haringvangst te verscher
pen. Het standpunt van de
commissie is gisteren ter ken
nis van de regering in Londen
gebracht.
Landbouwcommissaris Finn
Gundelach verklaarde in Brus
sel, dat eenzijdige nationale
maatregelen niet kunnen wor--
den goedgekeurd, zolang de
Europese ministerraad zelfs
nog geen poging heeft gedaan
om de betrokken problemen op
U lossen.
Groot-Brittannië kondigde af-
gelopen week aan, dat per 24
september een verbod op de
haringvangst in de Ierse Zee
zou ingaan. Daarmee zou in
alle Britse wateren, met uitzon
dering van de Schotse Clyde,
het vissen op haring ver joden
zijn.
