m
m
m
deTijd
Paus Paulus de Zesde
maakte 'laatste reis'
naar de Eeuwige Stad
De 'Sampietrini' van St. Pieter
hebben bergen werk te verzetten
ffl
9
deEPENE
Noodweer neemt
in kracht af
HP
BEGRAFENIS PAUS STELT POLITIE VOOR PROBLEMEN
RIJN GEDEELTELIJK
AFGESLOTEN
FlSI&LRS
DE NIEUWE UNIE
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1978 PAGINA 7
Van onze correspondent
ROME Kort voor zes uur
gisteravond, begon de laatste
reis van Paus Paulus de Zesde;
van het zomerverblijf Castel
Gandolfo naar Rome. Het li
chaam van de paus werd ver
voerd in dezelfde lijkwagen
die in 1958 het stoffelijk over
schot van Pius XII naar het
Vaticaan terugbracht.
Langs de circa dertig kilometer
lange route naar de Italiaanse
hoofdstad stonden naar schat
ting 100.000 Italianen om de
overleden paus een laatste
groet te brengen. In Rome
werd eerst halt gehouden bij
de basiliek St. Jan van Latera-
nen, "de moeder van alle ker
ken", in rang zelfs hoger dan
de Sint Pieter, en kathedraal
van de bisschop van Rome, de
paus. In deze kerk had paus
Joannes de 23ste graag begra
ven willen worden.
Voor de kerk, op het plein,
stond de vicaris van Rome,
kardinaal Ugo Poletti, naast de
(communistische) burgemees
ter van de Eeuwige Stad, Giu-
lio Carlo Argan. Nadat de
psalm "De Profundis" was ge
beden, zette de twintig auto's
Van onze correspondent
ROME De sint Pieter leek gister
middag, een uur voor de grote bron
zen deuren opengingen, allesbehalve
op een stille gebedsruimte. Overal in
de grootste kerk ter wereld werd
door de werklieden van de Sint Piet
de "sampietrini" getimmerd en ge
sjouwd met het oog op de eerste
plechtigheden rond de begrafenis
van paus Paulus. Voor het hoofdal
taar, onder de gedraaide bronzen zui
len van Bernini, de plaats waar de
overleden paus de afgelopen vijftien
jaar zo dikwijls het middelpunt
vormde van talrijke plechtigheden,
werd nu een eenvoudige lage kata
falk geplaatst. Daarop zou later in de
middag de kist met het stoffelijk
overschot van paus Paulus komen te
staan.
Met speciale transportwagens wer
den duizenden stoelen de kerk inge
reden die verdeeld moeten worden
over de door dranghekken afgezette
vakken. Ze worden gereserveerd
voor bezitters van speciale uitnodi
gingskaarten. Mensen die al jaren
lang de gang van zaken in en rond
de St. Pieter hebben meegemaakt,
durven er weddenschappen op af te
sluiten dat veel van deze gelukkigen
tóch achter het net zullen vissen. Ze
zullen hun plaatsen ingenomen zien
door nonnetjes uit alle 's Heren lan
den, die er altijd weer in slagen de
waterdichte bewaking te verschal-
Bidden bij Johannes XXIII
In de crypte onder de St. Pieter sluit
een gordijn de plaats af die in ge
reedheid wordt gebracht voor de bij
zetting van Paulus VI. Ze ligt niet
ver van de plaats waar Johannes X-
Xlir begraven ligt. Dagelijks brengen
onbekenden daar nog verse bloemen
en voortdurend worden er kaarsen
ontstoken. De knielbank voor zijn
graf was*gisteren de enige waar onaf
gebroken gelovigen zaten te bidden.
Mensen die vijftien jaar geleden in
Rome waren verzekeren dat er toen
in de Eeuwige Stad meer merkbaar
was van een echte rouwstemming
dan nu. Voor een deel kan dat liggen
aan het vakantieseizoen. Een groot
deel van de bevolking van Rome ligt,
zo ze niet vertrokken is naar verder
afgelegen oorden, aan de nabije
stranden van de Tyreense Zee. Hun
plaats wordt ingenomen door het in
ternationale toeristenleger dat in zo
merse uitmonstering de geijkte toe
ristische trekpleisters van de Eeuwi
ge Stad bezoekt en nu nog meer dan
anders naar het St. Pietersplein en
de St. Pieter trek.
Bewaking verscherpt
Rome's communistische burgemees
ter Argan, één der eersten die hun
opwachting maakten in Castel Gan
dolfo, heeft grootscheepse maatrege
len genomen. Niet alleen is een ploeg
schilders van vakantie teruggehaald
om alle verkeerspalen rond het St.
Pietersplein te voorzien van een vers
kleurtje, maar ook worden aan
weerskanten van de Via della Conci-
liazione naar het St. Pietersplein en
op het plein zelf ettelijke kilometers
dranghekken geplaatst.
De politie van Rome is versterkt met
4.500 man, namelijk 2000 man ge
meentepolitie uit andere steden, 2000
carabinieri en 500 in burger geklede
rechercheurs. Gisteravond toen het
stoffelijk overschot van paus Paulus
werd overgebracht naar de St. Pieter,
stonden op verschillende hoge gebou
wen scherpschutters.
Op het vliegveld Leonardo da Vinei
in Fiumicino had de politie druk
werk met het begeleiden van de uit
alle delen van de wereld binnenko
mende kardinalen en andere hoog
waardigheidsbekleders. Volgens het
in 1929 gesloten Concordaat tussen
de Italiaanse staat en het Vaticaan
draagt de Italiaanse politie de verant
woordelijkheid voor de veiligheid
van kerkelijke hoogwaardigheidsbe
kleders die naar Rome komen.
Leverde dat in het verleden weinig
problemen op, tegen de achtergrond
van hetgeen er de laatste tijd in Italië
is gebeurd moet de leiding van het
politieleger wel klamme handen krij
gen als ze bedenkt, dat Rome zater
dag, bij de gebeurtenis van paus
Paulus honderden groten der aarde
binnen zijn aloude muren te gast
heeft.
Eten en drinken
De plaatselijke middenstand van het
tegen de flanken der Albaanse ber
gen hurkende dorpje Castel Gandol
fo heeft een nieuwe reden tot treur
nis, nu het stoffelijk overschot van
paus Paulus VI naar Rome is overge
bracht. De afgelopen drie dagen
overstroomde een nog nooit eerder
geziene massa toeristen de pauselijke
zomerresidentie. Ze moesten lang in
de rij staan om langs de baar te
kunnen defileren en moesten tussen
door ook gevoed en gelaafd worden.
Bovendien wilde iedereen wel een
verse kleurenfoto van de opgebaarde
paus naar huis sturen of een ander
souvenir meenemen. Paus Johannes-
XXIII heeft zich destijds zeer ge
schokt getoond toen al een dag na
het overlijden van Pius XII er met
afbeeldingen van de paus op zijn
sterfbed werd geleurd. Het verbod
van paus Johannes om voortaan der
gelijke foto's te nemen heeft echter
niets uigehaald. In Rome en omge
ving waren dergelijke foto's van Pau
lus VI gisteren volop in de souvenir
winkels en bij straatverkopers te
koop.
Mario Cagnoli, de zestigjarige eige
naar van een souvenirwinkel in Cas
tel Gandolfo schat de gezamenlijke
omzet van hem en zijn vijf collega's
op 250.000 gulden per dag. Deze man,
die zaken deed onder vier pauzen,
noemt dit tevreden een record. Overi
gens heeft Castel Gandolfo ook nog
wel andere zaken te danken aan de
thans overleden Paulus VI. Burge
meester Costa vertelde ons dat het
6000 inwoners tellende dorp aan de
persoonlijke bemoeiënissen van deze
Paus zijn nieuwe kerk dankt, alsme
de een streekschool voor 700 leerlin
gen en 2000 nieuwe woningen met
lage huurprijzen.
Litanie
Op het Sint Pietersplein werd
de stoet opgewacht door het
koor van de Sixtijnse kapel,
een aantal geestelijken van de
Sint Pieter, en de in Rome
aanwezige kardinalen. Na de
begroeting van het stoffelijk
overschot, werd de drievoudige
kist uit de wagen getild en de
basiliek binnengegedragen.
Paus Paulus rustte voor de
laatste keer op de schouders
van de mannen die hem zo
vaak tijdens audiënties op de
draagstoel hadden vervoerd.
Onder het zingen van de Lita
nie van Alle Heiligen, met de
ongebruikelijke aanroeping
"Bid voor hem" in plaats van
"bid voor ons", werd de kist de
Sint Pietersbasiliek binnenge
dragen en op een klein ver
hoog, vlak voor het pauselijk
altaar geplaatst.
Aan de ene zijde van de kist
staat de staf met het kruis
beeld. die de overleden paus
gebruikte, aan de andere kant,
als symbool van de Verrijzenis,
een brandende Paaskaars. De
gesloten kist blijft daar staan,
tot aan de begrafenis, zaterdag
avond.
Condoléance-bezoek
Het college van kardinalen
heeft gisteren de tijdstippen
voor de diverse plechtigheden
vastgesteld. Morgenochtend om
elf uur ontvangt het gezamen
lijke college de bij het Vaticaan
geaccrediteerde diplomaten,
om hun condoléances in ont
vangst te nemen. Zaterdag
avond om zes uur Nederlandse
tijd, dragen alle in Rome aan
wezige kardinalen in concele
bratie de Uitvaartmis op, die
zal worden bijgewoond door
diplomaten en diverse afvaar
digingen van kerken over de
gehele wereld en regeringsdele
gaties. Uit de Verenigde Staten
wordt de echtgenote van de
Amerikaanse president, Rosa-
lyrm Carter verwacht. Ook de
Russisch-Orthodoxe Kerk heeft
een drie man sterke afvaardi
ging gestuurd, onder leiding
van de bekende patriarch Ni-
kodim van Leningrad.
Inmiddels is bekend geworden
dat twee kardinalen van de 115
die de paus mogen kiezen, niet
naar Rome zullen komen. Het
zijn kardinaal Wright van Bos
ton, die herstellende is van een
operatie, en kardinaal Gracias
van Bombay die ernstig ziek is.
De Nederlandse kardinaal Wil-
lebrands is al in Rome, kardi
naal Alfrink gaat morgen.
Voor het eerst gaan de kardi
nalen alleen het conclaaf bin
nen, zonder secretaris, verzor
ger of begeleider. Zulks is in
1975 door de nu overleden paus
verordonneerd.
Omzoomd door motoragenten rijdt de lijkauto met het lichaam
Paulus de Zesde langs het Colosseum.
LUGANO, DEN HAAG,
(Reuter, ANP) In het
zuiden van Zwitserland en
het noorden van Italië was
het weer gisteren vrijwel
weer normaal. Reddings
ploegen en militairen heb
ben de door grondverschui
vingen geblokkeerde wegen
en spoorlijnen vrij gemaakt
waarmee de belangrijkste
autoroutes tussen Zwitser
land en Italië weer bruik
baar zijn. Zeker 25 mensen
kwamen daar om het leven.
Een drie man sterk ANWB-
team verleende op de cam
ping Lac Bleu bij het Fran
se Annecy, dicht tegen de
Italiaanse grens, assistentie
aan vijftig ontredderde Ne
derlandse toeristen. De
camping werd als gevolg
van het zware noodweer
volledig overstroomd, doch
niemand van de toeristen
raakte gewond. Twintig van
hen konden worden onder
gebracht in een parochie
huis, de overigen kregen
onderdak in een naburig
dorpje. Bij de alarmcentra
le van de ANWB in Den
Haag kwamen sinds de be
richten over het noodweer
honderden telefoontjes bin
nen van verontruste fami
lieleden van mensen die in
het Alpengebied hun va
kantie doorbrengen. De
ANWB heeft vastgesteld
dat er geen Nederlandse
slachtoffers zijn. Sinds het
noodweer worden in de
Franse Alpen 18 bergbe
klimmers vermist.
Op de Rijn kwam tussen
Karlsruhe en Basel de
scheepvaart stil te liggen
doordat de politie dit stuk
van de rivier afsloot in ver
band met de hoge water
stand, ongeveer 7,5 meter,
tegen normaal vier tot vijf
meter in augustus. In Zwit
serland, waar minstens tien
mensen omkwamen, waren
de wolkbreuken, stormen
en overstromingen de erg
ste sinds een kwart eeuw.
In delen van het noorden
van de Bondsrepubliek ver
oorzaakten hevige onweers
buien gisteren een verkeer
schaos. In Beieren lijkt het
hoogwatergevaar vermin
derd. Maar via de Donau
rolt momenteel een vloed
golf in de richting van Re
gensburg, waar de nodige
voorzorgsmaatregelen met
het oog op overstromingsri
sico's zijn getroffen.
Elsevier analyseert de erfenis
van Paus Paulus VI, die vol
gens het weekblad „ondanks
zijn goede bedoelingen en uit
puttende arbeid een verdeelde
en in menig opzicht uitgeholde
kerk achterliet".
Voorts een reportage over een
Israëlische maffia in Amster
dam. „Het Jiddische wereldje
wordt geteisterd door chanta
ge, terreur, afpersing, geheim
zinnige branden en angst, dat
resulteert in zwijgzaamheid.
Reden waarom de politie daar
geen vat krijgt op de Israëli
sche maffia die zich meer en
meer op de hoofdstad concen
treert".
Het blad heeft een groot inter
view met Kissinger. „Als de
Sovjets ons ooit tot een werke
lijke mobilisering van onze
hulpbronnen zouden dwingen,
dan zouden we hen gemakke
lijk kunnen overtroeven en
daarom is er een grens waar
de Sovjets ons niet graag over
heen zouden jagen".
Een vraaggesprek ook met de
hoofdredactrice Annie v.d.
Horst van het jubilerende Mar
griet. „Mijn blad hoeft niet
door heel Nederland gelezen te
worden. De vrouwenwereld
moet de vrouwen-wereld blij
ven. En de mannen kunnen-
ook over de schouder meekij
ken".
De Haagsche Post over de
dood van Paus Paulus; „On-
Janks de nationale trots die al
gretig doet speculeren dat na
Adrianus misschien kardinaal
Willebrands wederom als Ne
derlandse H. Vader zal op
staan, moet je hopen dat dit
niet het geval zal zijn. Want dat
is een zeer behendige man die
het dilemma van de kerk nog
lang zal omzeilen".
Ook een interview met Samkal-
den over de berechting van
oorlogsmisdadigers. „Het is
niet zo onschuldig wanneer er
nu, in Oostenrijk of Duitsland,
verhalen rondgaan zo van; het
is allemaal overdreven. Ik ben
er van overtuigd dat dit soort
praatjes in aantal toe zal ne
men wanneer er nu op het
ogenblik niets meer zou gebeu
ren. En ik geloof dat je dan
verplicht bent aan de samenle
ving van de toekomst te laten
zien hoe het gegaan is, hoe het
georganiseerd is, wie dat gere
geld hebben en wie daar de
verantwoording - ook nu nog
- voor moet dragen als het
ware de maatstaf zijn voor een
berechting".
In Vrij Nederland een groot
artikel onder de kop: „Het mis
lukte leiderschap van Paulus
VI". Over zijn opvolging: „ze
ker is dat er in de nadagen van
de thans gestorven paus machi
naties hebben plaatsgevonden
om de kandidatuur van enige
papabili veilig te stellen. Re
cente kardinaalsbenoemingen,
verschuivingen in het Italiaan
se bisschoppencollege wijzen in
de richting van een veiligstel
len van de erfenis van Paulus
door henzelf".
Industriebondbestuurder Ab
Schravemade zegt in een inter
view over de honderdtwëeen-
dertig Marokkanen: „Dit beleid
heeft meer weg van muggen-
vangen. Wel met een meppertje
door het huis lopen, maar on
dertussen het licht aanhouden
en de ramen wijdopen. Wat er
moet gebeuren, is dat de markt
voor illegale arbeiders echt
wordt gesloten. De boetes die
zwarte werkgevers krijgen, zijn
een lachertje. Wat mij betreft
draaien ze de gevangenis in. De
illegale werkgevers, die moeten
aan de schandpaal worden ge
nageld".
De Tijd vraagt zich at ot net
Pausschap nog toekomst heeft.
„Paulus VI had een zo'n hoge
dunk van het pausschap dat de
vraag rijst of hij het pontifi
caat daarmee in gevaar heeft
gebracht. Het ambt is toe aan
een forse herwaardering". Het
blad acht de keuze wenselijk
van een paus die zijn ambt
naar waarde weet te schatten.
„De paus is een ambt als dienst
aan de eenheid beslist niet on
derschat, maar die dat ambt
evenmin omgeeft met zoveel
mystiek dat het zich onttrekt
aan elke dialoog, aan elke ge
loofwaardigheid. Zo'n paus zou
zijn ambt dan wellicht niet elke
dag als een zwaar kruis hoeven
te torsen en daarmee zou hem
de tragiek bespaard blijven die*
het gezicht van paus Paulus VI
van jaar tot jaar meer teken
de".
Ook een verhaal over huwelij
ken in de versukkeling en het
effect van bemiddelingsbu
reaus. „Nu het samenwonen
steeds vaker de voorkeur
krijgt, gaan ook de bureaus
hieruit hun conclusie trekken.
Zij gaan zich ook bezighouden
met relatiebemiddeling, waar
bij het huwelijk niet langer
meer voorop staat".
De Nieuwe Linie over de dood
van Paus Paulus. „Met of zon
der de paus - de geschiedenis
wordt niet meer door pausen
bepaald. De progressieve
krachten die zich thans nog in
of aan de rand van de kerk
bevinden, zullen meer en meer
tot de bevinding komen dat
hun kameraden gezocht moe
ten zijn overal waar mensen
zich bezig houden met bevrij
ding en emancipatie tegen ar
moede, onderdrukking, infanti-
lisering enz. Misschien hoeft
het overlijden van de volgende
paus dan niet eens meer voor-
pagina-nieuws te wezen".
Ook een interview met PPR-
voorzitter Herman Verbeek.
„De PPR doet mee aan de Eu
ropese verkiezingen Wij waren
bereid met de PvdA op een
lijst de verkiezingen in te gaan,
zoals we - waar mogelijk - voor
progressieve samenwerking
zijn. De PvdA bood PPR van
uit haar machtsposities slechts
een gegarandeerde eerste op
volgingsplaats en de socialisti
sche frakties in het Europese
parlement. Als je zo met je
politieke partner omgaat? Ik
zie het trouwens al voor me:
„De PPR ergens in de achter
ste coupé van de socialisten -
campagnetrein, als muurbloem
weggezet wanneer de grote so
cialistische bonzen elkaar om
helzen".
De Groene Amsterdammer te
kent bij de dood van paus Pau
lus aan: „De Katholieke kerk
in haar geheel lijkt in afgelo
pen jaren opnieuw in overwe
gende mate te hebben gekozen
tegen een democratische evolu
tie en voor aanvaarding van
uitbuiting en onderdrukking,
ook van de vrouwen. De ko
mende jaren zullen moeten
aantonen hoe definitief die
keuze is en wat er nog over is
van de progressieven binnen
de kerk. De persoon van een
nieuwe paus legt hierbij onget
wijfeld gewicht in de schaal".
Over de honderdtweeëntachtig
Marokkanen schrijft het blad:
„De uitlevering zal betekenen
dat de repressie van Koning
Hassan op de achtergrond indi
rect kan blijven doorwerken op
het doen en laten van Marok
kanen in Nederland. Dat mag
niet gebeuren in een democra
tie. Dat is geen kwestie van
genade voor recht laten gelden,
maar recht voor genade".
Een gesprek tenslotte met Gou
den Griffel-winnares Els Tel-
grom.
„Ik ben niet zo boodschapperig
en ik vind dat ze er altijd voor
moet oppassen vanuit een vol
wassen standpunt voor kinde
ren te schrijven".
Hervormd Nederland over
paus Paulus: „Achteraf moet
worden gesteld, dat de nieuwe
glans, welke het pausschap
dank zij Joannes begon te krij
gen, bij het pontificaat van
Paulus is verdoft. Paradoxaal
is dat dit gebeurde door de
aanhoudende zorgen van de
paus voor het aanzien van dit
ambt. De angst leek een van
zijn trouwste raadgevers". En
over de Marokkanen: „Hoe
men dit beleid van de staatsse
cretaris ook mag kwalificeren,
het is niet het royale beleid dat
het program van haar eigen
partij het CDA voorstaat.
Krenterigheid is toe!, al geen
deugd, maar in dit geval dreigt
het bovendien een gevaarlijke
en onbarmhartige eigenschap
te worden".
Ook een interview met Gro
ningse wethouder Max van den
Berg, die voorzitter van de Pv
dA wil worden. „Ik zal dan
voorstellen om twee dingen
aan elkaar te koppelen. Het
enthousiasmeren van de leden
en het vergroten van de geloof
waardigheid van de eigen par
tij. We moeten proberen de
mensen van het CDA ervan te
overtuigen dat alleen het dui
delijk trekken van politieke
consequenties verantwoord is.
Dat lijkt me een betere manier
om mensen naar je toe te trek
ken dan op de buitenkant te
spelen zo van: we zijn zo erg
niet".
