Acht dagen
Guernsey
BON
Dictator
Pinochet
ziet
problemen
groeien
Amnestie ontlast
gevangenissen en
rechtbanken Italiè
Nobile levenslang
behandeld als laf
expeditieleider
Programma:
BUITENLAND
AUGUSTUS 1978 PAGINA
SANTIAGO (RTV/ANP) - De
Chileense president Augusto
Pinochet staat momenteel
voor de ernstigste crisis in de
vijf jaar dat hij aan de macht
is. In Chili zelf is de junta-lei-
der geconfronteerd met het
ontslag van luchtmachtcom
mandant en junta-lid Gustavo
Leigh. Internationaal gezien
stond Pinochet bij velen al
langer niet hoog aangeschre
ven. De beschuldigingen over
schending van de mensenrech
ten in Chili zijn daar debet
aan. De moord op oud-minister
Letelier krijgt voor de presi
dent een steeds zuurdere nas
leep en nog altijd is er een
conflict met Argentinië over
het betwiste eigendom van
drie eilandjes in het zuiden
van Latijns-Amerika.
Generaal Pinochet heeft vanaf
zijn bloedige coup van septem
ber 1973 met harde hand gere
geerd. Alle politieke partijen
werden verboden en tegenstan
ders van zijn regime werden
uit de weg geruimd. Verzet was
vrijwel onmogelijk door het
harde optreden van de nationa
le veiligheidsdienst DENA. Van
uit het buitenland kwam er
kritiek op zijn ondemocrati
sche politiek, maar die kritiek
werd niet omgezet in acties
zoals bijvoorbeeld een econo
mische boycot. De druk vanuit
binnen- en buitenland op Pino
chet wordt de laatste maanden
echter aanzienlijk sterker.
Maandag 24 juli jongstleden,
toen Pinochet generaal Leigh
ontsloeg, zal de geschiedenis
ingaan als een zwarte dag voor
de luchtmacht. Samen met hun
commandant Leigh verlieten 18
tot 20 luchtmacht-generaals al
dan niet vrijwillig het leger.
Volgens sommige berichten
zouden nog meer hoge functio
narissen bij de luchtmacht hun
ontslag hebben willen indienen,
maar hun afgezette comman
dant heeft hun dat persoonlijk
afgeraden.
De enige twee generaals die bij
genoemd legeronderdeel over
bleven waren Javier Lopetegui
Torres, chef van de vertegen
woordiging in Washington en
minister van Volksgezondheid
Fernando Matthei. Lopetegui
Torres heeft aangekondigd in
december de luchtmacht te zul
len verlaten. Generaal Matthei
werd benoemd tot opvolger
van Leigh als luchtmacht-com
mandant en junta-lid. Hij pro
moveerde meteen een aantal
hoge kolonels om de plaatsen
in te nemen van de generaals
die het uit sympathie met
Leigh voor gezien hielden.
Gustavo Leigh kondigde vlak
na zijn ontslag aan in beroep
te gaan, maar een dag later
maakte hij bekend dat hij zich
niet meer met de politiek zou
bemoeien en zijn aandacht vol
ledig aan zijn gezin zou gaan
schenken. Via een decreet dat
notabene door Leigh zelf werd
ondertekend na de coup waar
bij de democratisch gekozen
president Salvador Allende
werd afgezet en om het leven
werd gebracht, is de lucht
Generaal Pinochet (I) hier nog naast generaal Leigh (midden, vooraan) tijdens een
lunch.
macht-commandant afgezet.
Dat decreet regelt de benoe
ming en het ontslag van de
junta-leden. Alleen de leider
Pinochet is gevrijwaard en valt
niet onder die wet. Daarmee
heeft hij een krachtig instru
ment om junta-leden te ont
slaan die een „afwijkende me
ning" zijn toegedaan.
Kritiek Leigh
Al maanden lang nam Gustavo
Leigh geen blad voor de mond.
Het in januari door Pinochet
georganiseerde referendum
werd door hem ontraden om
dat het buitenland zijns inziens
het gebeuren toch niet als een
democratische volksstemming
zou interpreteren. De kritiek
van Leigh vond zijn hoogte
punt in een interview in de
Italiaanse krant „Corriere della
Sera", waarin hij de Chileense
regering opriep terug te keren
naar de democratie. „Het is al
laat, maar er moet een pro
gramma komen voor een terug
keer naar de normale toe
stand". Hij stelde een vier-pun-
ten-programma voor om bin
nen vijf jaar over te gaan van
een militaire regering naar een
burgerregering.
Pas enkele dagen eerder had
Pinochet laten weten dat er de
eerste tien jaar geen burgerre
gering zou komen in Chili. De
president vol ede zich dus
enigszins voor joker gezet toen
Leigh even later met heel ande
re ideëen kwam aanzetten. De
junta-leider ging meteen in be
raad met de twee andere leden,
marine-commandant Jose Me
rino en de chef van de Carabi-
neros (para-militaire politie) ge
neraal Cesar Mendoza. Beslo
ten werd om Leigh uit al zijn
functies te ontslaan. In een
communigué werd gezegd dat
het onmogelijk was de lucht
macht-commandant te handha
ven omdat hij „herhaaldelijk
tegen de principes van de junta
was ingegaan". Pinochet ver
klaarde dat hij vaak had ge
probeerd Leigh op andere ge
dachten te brengen, maar
steeds weer liet hij kritische
geluiden horen.
Opvolger generaal Matthei ver
klaarde dat hij zijn functie
geaccepteerd had omdat er een
conflict binnen het leger ont
staan was. „Het is jammer voor
de luchtmacht en voor Leigh,
maar het was patriottische
plicht".
Conflict buurlanden
Het lijkt erop dat Pinochet op
nationaal vlak voorlopig „orde
op zaken" heeft gesteld. Inter
nationaal gezien krijgt hij het
echter steeds moeilijker. Met
Argentinië ligt Chili nog altijd
in de clinch over drie eilandjes
aan de mond van het Beagle-
kanaal in het uiterste zuiden
van Zuid-Amerika. De Chileen
se president is onlangs naar
Buenos Aires gereisd om de
gemoederen te bedaren, maar
daar is hij niet in geslaagd.
Argentinië houdt vast aan de
drie eilanden, terwijl Chili deze
beschouwt als eigen grondge
bied.
Een ander territoriale kwestie
is het conflict met Bolivia dat
een uitweg naar zee wil. De
oorlog van 1879-83 is Bolivia
nog altijd niet vergeten en ten
tijde van binnenlands verzet in
Bolivia wil de regerende alleen
heerser nog wel eens olie op
het nationale vuur gooien door
Chili de wacht aan te zeggen.
Generaal Pereda de nieuwe
machthebber van Bolivia heeft
tot nog toe geen oorlogskreten
laten horen, want hij heeft het
waarschijnlijk nog te druk met
het verzet tegen de door hem
onlangs gepleegde coup.
Moordzaak Letelier
Het grootste probleem dat Pi
nochet dezer dagen voor ogen
ziet is de moordzaak op de
oud-minister van buitenlandse
zaken onder Allende, Orlando
Letelier. Deze werd 21 septem
ber 1976 bij een bomaanslag in
Washington gedood. Een Ame
rikaanse federale jury heeft
het voormalig hoofd van de
Chileense geheime politie (DI-
NA) formeel beschuldigd van
het geven van de opdracht Le
telier te vermoorden. Op ver
zoek van de Verenigde Staten
is de verdachte Juan Manuel
Contreras in Chili onder arrest
geplaatst. Het ex-hoofd van de
geheime politie, Pedro Espino-
za, en een voormalig agent van
de geheime politie Armando
Fernandez, zijn op verzoek van
de Verenigde Staten in ver
band met de zaak-Letelier ook
aangehouden in Chili. De Chi
leense minister van binnen
landse zaken heeft verklaard
dat de drie verdachten maxi
maal twee maanden worden
vastgehouden. Dat is de ter
mijn waarbinnen de Verenigde
Staten een uitleveringsproce
dure op gang kunnen brengen.
De minister zei erbij dat de
beschuldigingen tegen de drie
overigens nog niet bewezen
zijn.
De DINA werd door velen al
langer verdacht van de moord
op Letelier die in de Verenigde
Staten in ballingschap leefde
en een campagne voerde tegen
het Chileense militaire bewind.
De junta kwam het niet goed
van pas dat het regime vanuit
het buitenland werd tegenge
werkt Eerder werden Cubaan
se ballingen verdacht van de
moord op Olando Letelier. Vijf
Cubaanse ballingen zijn nu in
derdaad in staat van beschuldi
ging gesteld, omdat zij onder
meer „het materiaal voor de
bom" geleverd zouden hebben.
Volgens de gerechtelijke jury is
de bom echter in de auto van
Letelier gelegd door Michael
Townley, voormalig agent van
de DINA uit Waterloo in de
Amerikaanse staat Iowa. Sa
men met twee Cubaanse ballin
gen zou hij de bom bevestigd
hebben. Men verwacht overi
gens dat Townley op een of
andere manier clementie krijgt,
omdat hij het komplot aan het
licht heeft gebracht en met het
openbaar ministerie in Was
hington heeft meegewerkt.
Volgens de aanklacht gaf Espi-
noza de opdracht tot de moord
op Letelier door aan Townley
en Fernandez. De laatste kreeg
opdracht naar de Verenigde
Staten te gaan en de oud-minis
ter daar te schaduwen. De in
lichtingen moest hij aan Town
ley doorgeven. Volgens de aan
klacht vroeg Contreras twee
maanden voor de moord aan
de inlichtingendienst van Para
guay om valse paspoorten voor
Townley en Fernandez. Drie
van de vijf beschuldigde Cu
baanse ballingen zijn in Ameri
ka reeds gearesteerd. Naar Paz
en Suarez wordt nog gezocht.
Het is nu de vraag of Chili
inderdaad de drie verdachten
zal uitwijzen. Generaal Pino
chet heeft al laten weten dat
zijn regime niets te maken
heeft met de moord, maar ve
len, zowel Chilenen als voor
aanstaande buitenlanders, me
nen dat de DINA, die overigens
in augustus vorig jaar vervan
gen werd door een andere
dienst, „gespecialiseerd" was in
het vermoorden van tegenstan
ders.
Of Chili de verdachten zal uit
leveren hangt ook al van de
druk die Verenigde Staten op
het land zal uitoefenen. De
Verenigde Staten zullen Chili
verzoeken de drie uit te leveren
op grond van een wederzijds
uitleveringsverdrag. De rege
ring-Carter heeft het regime
van Pinochet al vaker op de
vingers getikt wegens het
schenden van. de mensenrech
ten. Washington heeft minder
militaire en financiële hulp aan
Chili verleend in verband met
die mensenrechten. Mocht de
junta de ex-DINA-leden niet
uitleveren, dan kan het Witte
Huis wel eens met hardere
maatregelen komen en het is
de vraag of Pinochet sterk ge
noeg staat om die te kunnen
doorstaan.
(Van onze correspondent)
ROME Italië weet geen raad meer met zijn
onrustbarend groeiend aantal gevangenen.
Meer dan 36.000 gevangenen bevolken de
gevangenissen die bijna letterlijk tot de nok
vol zitten. Een nog groter probleem vormen
de rechtzaken die nog op afhandeling wach
ten. Bij de gezamenlijke rechtbanken bestond
op 30 juni jl. een wachtlijst van 1.200.000
zaken die nog moeten worden afgedaan.
Mogelijk kan de algemene amnestie die ter
gelegenheid van de verkiezing van de nieuwe
president Pertini door de regering is afgekon
digd hierin enig soelaas brengen. Ofschoon de
parlementariërs het nog niet helemaal eens_
zijn over de vraag, wie onder de amnestiewet
moeten vallen, wordt verwacht dat plm. 9000
gevangenen voortijdig uit gevangenschap ont
slagen zullen worden, terwijl het aantal lopen
de rechtzaken wordt teruggebracht tot
„slechts" 900.000.
Eerder dan oktober zal in de bestaande situa
tie geen verandering komen, want volgens de
wet kan amnestie slechts worden verleend als
drie maanden zijn verstreken na een presi
dentsverkiezing.
Zoals de zaken er nu voorstaan kunnen gede
tineerden, die veroordeeld zijn tot een gevan
genisstraf van minder dan drie jaar, voortij
dig in vrijheid worden gesteld, mits de vergrij
pen zijn gepleegd voor 31 december jl. Er is
echter een lange lijst van uitzonderingen vast
gesteld, na veel politiek touwtrekken.
Uitgezonderd van kwijtschelding van straf
worden al degenen die zijn veroordeeld we
gens medewerking aan de heroprichting van
een fascistische partij. Deze partijen zijn na
melijk buiten de wet gesteld.
Communisten en socialisten hebben, in tegen
stelling tot de christen-democraten, ook gewei
gerd goedkeuring te geven aan kwijtschelding
van straf voor plegers van corruptie die ver
oordeeld zijn tot gevangenisstraf. Terroristen,
plegers van sabotage en eventuele voorberei
ders van een aanslag op de president komen
ooit voor amnestie in aanmerking.
(Van onze correspondent)
ROME Het bericht dat
de Italiaanse poolreiziger
Umberto Nobile op 93-ja-
rige leeftijd is overleden
en dinsdag begraven,
roept herinneringen wak
ker aan een man die een
verdienstelijk luchtvaart-
pioneer is geweest, maar
die niettemin de geschie
denis ingaat als de lafhar
tige leider van een mis
lukte expeditie die Italië's
trots had moeten worden.
Dat Nobile, de man die in
1926 als eerste per Zeppelin
over de Noordpool vloog, tot
maandag j.l. nog in leven was,
heeft menigeen verbaasd. De
laatste jaren is er een gordijn
van stüte gevallen over de
man, die zich een halve eeuw
lang heeft moeten verdedigen
tegen beschuldigingen van
onbekwaamheid om een
luchtvaartuig te besturen en
een expeditie te leiden, alsme
de van lafhartig gedrag.
Italië en de wereld eerden
Umberto Nobile als een groot
man, toen hij er in 1926 in
was geslaagd met een interna
tionale equipe in de bestuur
bare luchtballon Norge de
Noordpool over te steken.
Van aile kanten, niet in het
minst van het fascistische be
wind, kreeg hij steun voor
zijn plannen om een nieuwe
expeditie te ondernemen, dit
maal met de technisch geper
fectioneerde Zeppelin Italia
en een geheel uit Italianen
bestaande bemanning. De we
reld zou zien waartoe de Jon
ge Zuideuropese, door fascis
ten bestuurde natie in staat
In de tweede helft van 1926
zet de Italia vanuit Milaan
koers naar Noorwegen via
Duitsland. Het Noorse plaats
je Vadso is vertrekpunt voor
de kruistocht over de poolcir
kel. De hele wereld volgt de
expeditie met grote spanning.
Behalve kapiteitn Nobile zijn
er vijftien bemanningsleden
aan boord, waaronder weten
schapsmensen, marine-offi
cieren, bemanningsleden en
de journalist Ungo Lago van
het toenmalige dagblad „II
Populo d'Italia".
Op 25 mei 1926 vindt de start
plaats. Nobile, zie zich ge
draagt als een alleenheerser,
slaat geen acht op Russische
weersvoorspellingen die ruw
en stormachtig weer binnen
de poolcirkel voorspellen.
Zonder inmenging van ande
ren te dulden stippelt Nobile
de vluchtroute uit, ontrolt ei
genhandig de Italiaanse vlag
en heft pathetisch het kruis,
dat hem speciaal voor deze
gelegenheid is geschonken
door paus Pius IX. Vervol
gens geeft hij bevel de trossen
los te gooien en te vertrekken.
De reis is van korte duur.
Binnen 24 uur slaagt het
luchtschip in stormwind te
gen het ijs. Zeven inzittenden
worden op slag gedood, een
achtste overlijdt later aan
zware verwondingen. De bui
tenwereld zit, nadat de radi
overbindingen plotseling zijn
verbroken, in grote spanning.
Op 3 juni vangt een Russische
radio-amateur SOS-seinen
van de Italia op. Enkele da
gen later landt een klein, met
een speciaal landingsgestel
uitgerust vliegtuigje van de
Zweed Lundborg nabij de
plaats van de ramp. Umberto
Nobile- stapt in en vertrekt
met de Zweed. Pas twee we
ken later slaagt de Russische
ïjsbreker Krassin er in de
plaats van het ongeluk te be
reiken en de in barre omstan
digheden en onzekerheid ver
kerende overige luchtschip-
breukelingen te redden.
Daarmee is de kous niet af.
Nauwelijks teruggekeerd in
Italië krijgt Nobile een stort
vloed van verwijten te incas
seren. Teruggebracht tot een
voudige proporties komen de
beschuldigingen neer op de
volgende vier punten:
1. Waarom moest zonodig een
expeditie worden herhaald
die al eens had plaats gehad?
Gmg het er alleen maar om
de Italiaanse nationale eer te
strelen?
2. Waarom werden de Russi
sche weersvoorspellingen in
de wind geslagen?
3. Beschikte de man, die alles
wist van de techniek van de
Zeppelin-bouw, wel over vol
doende kwaliteiten om zo'n
moeilijk hanteerbaar ding te
besturen en een expeditie te
leiden?
4. Had de commandant juist
gehandeld door zich als eerste-
te laten redden en zijn mede
expeditieleden achter te laten
in de barre eenzaamheid van
de Poolwereld?
Nobile's verdediging is altijd
geweest, dat hij_ dit gedaan
heeft om hulp te gaan halen
voor de anderen en zich aan
het hoofd te stellen van de
verdere reddingsoperaties.
Zijn verdediging is met hoon
gelach ontvangen. Een techni
sche onderzoekscommissie
van de Italiaanse marine
heeft zijn argumenten trou
wens ook tegengesproken. In
haar rapport staat te lezen,
dat Nobile's gedrag „indruist
tegen alle tradities en wetten
van de militaire eer".
Nobile werd voorgedragen
voor ontslag als professor in
de aërodynamica aan de uni
versiteit van Napels. Als een
vernederd en teleurgesteld
man verliet hij in 1933 zijn
land om in de Sovjet-Unie
luchtschipbouw te gaan doce
ren. In 1936 werd hij terugge
roepen, maar een jaar later
vertrok hij naar de Verenigde
Staten als docent' aan de
luchtvaartschool te Lockport.
Na de Tweede Wereldoorlog
zou hij nog eens van zich
doen horen. Teruggekeerd
naar zijn geboorteland werd
Nobile gekozen tot parle
mentslid voor de communisti
sche partij, die het voor hem
opnam. In mei j.l. beleefde
Nobile een kleine genoegdoe
ning toen hij als eregast in
een rolstoel de plechtige her
denking meemaakte van het
vijftigjarig jubileum van zijn
onfortuinlijke poolexpeditie,
in zijn 3000 inwoners tellende
geboortedorp Lauro in Zuid-
Italië.
PIET TUMMERS -
Uw krant biedt U een
exclusieve reis naar een
van de Kanaaleilanden:
Na het succes van de vorige trip naar Guernsey
organiseert onze krant in samenwerking met het
Reisbureau „Metro" in september wederom een
vakantiereis naar dit Engelse Kanaaleiland. Acht
dagen kunt u daar in een bijna suptropisch klimaat
luieren op een van de vele beschutte stranden,
prachtige wandelingen maken en genieten van het
natuurschoon. Daarnaast biedt de reis ruimschoots
de gelegenheid letterlijk te profiteren van dit goed-
kope-eiland, waar de btw nog altijd een onbekend
verschijnsel is. Het reisprogramma omvat een een
daagse excursie per boot naar het op 20 minuten
van Guernsey gelegen Herm. Een mini-eiland, waar
de circa tachtig vaste bewoners het zonder fiets of
auto moeten doen omdat deze vervoermiddelen er
verboden zijn. Maar waardoor de rust er wel bijna
overdadig aandoet. De deelnemers maken ook een
eendaagse excursie naar een ander wonderlijk ei
land. Sark. En ook daar - op tractoren na - geen
gemotoriseerde vervoermiddelen. Wél op Sark even
eens een immense stilte met prachtige rotsformaties
en vergezichten, die slechts bereikbaar zijn per
(gehuurde) fiets, per paard en wagen of lopend.
Deze exclusieve reis naar Guernsey begint op zater
dag 23 september en eindigt zaterdag 30 september
1978.
De haven van St. Peter Port, vanwaar de excur
sies naar Sark en Herm vertrekken.
Zaterdag 23 september 1978:
12.45 Vertrek per NLM City Hopper van Amsterdam
Schiphol rechtstreeks naar Guernsey. Aankomst 14.45. Per
bus naar hotel Bon Port. Rest van de middag is ter eigen
beschikking. Diner in hotel.
Zondag 24 september 1978:
Ontbijt. Ochtend vrij. Na de lunch vertrekt de bus om
14.30 voor rondrit over het eiland. Onderweg wordt een
typisch Engelse cream-tea gebruikt. Diner in hotel.
Maandag 25 september 1978:
Ontbijt. Om 12.00 uur vertrekt de bus naar de haven van
St. Peters Port en vandaar per boot naar het eiland Herm,
dat op plm. 20 min. varen van Guernsey ligt. Na aankomst
lunch in hotel White Horse. Daarna gelegenheid eiland
te bezichtigen. Om 16.30 uur per boot terug naar Guernsey
en per bus naar hotel. Diner.
Dinsdag 26 september 1978.
Ontbijt Om 10.00 uur per bus naar St. Peters Port en
vandaar per boot naar eiland Sark (plm. 40 min. varen).
Daar staan rijtuigjes klaar. De rest van de dag is ter
beschikking voor verkenning van het eiland. Lunch in
Stock's Hotel. Om 17.00 uur terug naar Guernsey. Diner
in hotel.
Woensdag 27 september 1978:
Ontbijt. Dag ter eigen beschikking. Diner in hotel.
Donderdag 28 september 1978: Ontbijt. Om 10.00 uur per
bus naar St. Peters Port. Bezoek aan Castle Cornet.
Daarna vrij om te winkelen en op eigen gelegenheid te
lunchen. Om 14.00 uur bezoek aan Hauteville House, het
huis waar Victor Hugo heeft gewoond. Daarna terug naar
Hotel. Diner.
Vrijdag 29 september 1978:
Ontbijt. Dag ter eigen beschikking. Diner in hotel.
Zaterdag 30 september 1978:
Ontbijt. Ochtend ter eigen beschikking. Afscheidslunch in
hotel. Om 15.15 vertrek van luchthaven Guernsey. Plm.
17.05 aankomst Amsterdam Schiphol.
De reissom voor dit exclusieve arrangement bedraagt
722,- per persoon (basis 2-pers. kamers zonder bad).
Toeslag: kamer met doche 15,- p.p.; kamer bad/toilet
30,- p.p.; kamer bad/toilet/balkon/zeezicht 50,- p.p.; 1
pers. kamer zonder bad 15,-; 1 "pers. kamer douche 30,-
p.p. (Kamers met douche hebben geen toilet).
Bij de reissom is inbegrepen: Vliegreis Amsterdam-Guern
sey v.v.; hotel en maaltijden als aangegeven; excursies en
entreegelden als aangegeven; luchthavenbelasting; trans
fer luchthaven Guernsey-hotel v.v.; reisverzekering; Ne
derlands sprekende begeleiding.
Inlichtingen en boekingen (ook telefonisch) uitsluitend bij
Reisbureau METRO, Driehoekjes 25 te Den Haag (tel.
070-924401).
Reisbureau Metro,
Driehoekjes 25, 2531 AZ
's-Gravenhage
Ik ga mee met personen naar
Guernsey van 23 t/m 30 september
1978.
Adres:..
Woonplaats:..
Tel.:
De reissom bedraagt 722,- p.p. op
basis 2-pers. kamer zonder bad.
Ik wens: kamer met douche (15,-
toeslag p.p.); kamer, bad en toilet
(toeslag 30,- p.p.); kamer, bad/toilet/-
balkon/zeezicht (toeslag 50,- p.p.); 1
pers. kamer z. bad (toesl. 15,- p.p.);
1 pers. kamer douche (toesl. 30,-
p.p.). Kamers met douche hebben geen
toilet.
#Doorhalen wat niet verlangd wordt.
