Balletfilm „Vlinders" zoekt
zwevend bestaan
81.1
BEJAARDENKOREN
BEZINGEN HET
LEVEN VAN VANDAAG
D'66 voor reorganisatie
van de omroepwet
Fles halfvolle melk
hele liter tijdelijk
TERUGBLIK
hou eI
het lJ
scherm
in het
oog
TELEVISIE VANAVON
E\
TELEVISIE DONDERD;
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 24 MEI 1978 PA
Het onthaal van Het Nationa
le Ballet-op-tournee in New
York heeft als bijval in het
applaus de handen ineen
doen slaan van het ministerie
van CRM en NOS-tv. Daar
vloeide een film uit voort,
een ode aan de dans en aan
de mensen die voor dit zwe
vend bestaan gekozen heb
ben. Als vlinders fladderen
zij tussen de coulissen en ei
genlijk ook door het leven,
zodat een andere titel voor
deze film dan „Vlinders" een
ongehoord beroep op de vin
dingrijkheid zou hebben be
tekend. Filmmaker Gerben
Hellinga gaat dan maar voor
bij aan het zweet dat op de
koppen staat als voor de
spiegel de spieren worden ge
teisterd teneinde het lichaam
te dwingen zich los te maken
van de aarde, doorlopend het
voetje van de vloer. Men kan
de transpiratie over het
scherm zien biggelen, wan
neer vanavond op Ned. 1 om
20.00 uur die film door de
spoelen loopt.
Gerben Hellinga: „Alles in
wie danst is er op gericht om
van de aarde los te komen,
om die geheimzinnige toe
stand van schijnbare gewicht
loosheid te vinden, die het
vogels en engelen, muggen en
vlinders mogelijk maakt naar
de wolken te stijgen, om dan,
in pijlsnelle duikvlucht, in een
dwarrelende buiteling of be
dachtzaam cirkelend naar de
aarde terug te keren".
Deze vitale lyriek geeft hij
mee aan een film die het ver
der met weinig tekst moet
stellen. De beelden dienen om
het te zeggen, de dagelijkse
ontmoeting met het eigen
spiegelbeeld in urenlange oe
feningen. Het spiegelbeeld dat
toestaat de eigen vorderingen
nauwlettend in het oog te
houden, maar dat altijd ver
kleefd blijft aan de eigenaar
en nooit een fraaier weergave
geeft dan het eigen lijf te
bieden heeft. De balletdanser
ontleent zijn gedrevenheid
aan het falende voorbeeld in
de spiegel. Hij blijft erin gelo
ven zijn aan de aarde gebon
den evenbeeld op zekere dag
te overtreffen. De opwaartse
Scène uit „Twilight" van Hans van Maanen, het spel
van toenadering en verwijdering van man en vrouw.
Kleine meisjes moeten al heel vroeg leren dansen als ze het ver willen schoppen.
sprong moet zo krachtig wor
den ingezet dat het lichaam
de indruk wekt voorlopig niet
naar de vloer te willen terug
keren. Voor deze zwevende
kunst dient men derhalve ste
vig met beide voeten op de
grond te staan, omdat het al
lemaal begint bij de afzet.
En daar staat deze anderhalf
uur durende film uitvoerig bij
stil. Het overwinnen van de
materie, je eigen lichaam
naar je hand zetten teneinde
het bruikbaar te maken voor
de bevliegingen van de geest,
waarop men tot in New York
zit te wachten, levert jaren
lang een slopende dagtaak op,
die al in de kindertijd begint,
d.w.z. niet buiten spelen,
maar fouettees en jetees in
plaats van knikkeren en dief
je met verlos, dit alles met
geen andere doelstelling dan
kunst te bedrijven, het onzeg
baar wezenlijke in de mens in
gedanste vormen doorzichtig
te maken, zodat men tot een
dieper inzicht komt omtrent
zichzelf.
De dans is al oud. Zij stamt
uit de godenwereld van de
klassieken, verdween in de
middeleeuwen, toen het
zwaartepunt kwam te liggen
op de vergeestelijking van de
mystiek, maar keerde met
gracieus vertoon weer in de
renaissance bij de herontdek
king van het lichaam. Bij de
groepsdansen ter uitbeelding
van zieleroerselen ontstond
de behoefte aan basisbewe
gingen, het klassieke ballet.
Van oorsprong een mannelij
ke kunst, waarin de vrouwen
rollen werden gedanst door
verklede mannen. Elke tijd,
elke cultuurstroming legde ei
gen karakteristieken in de
dans, waarin het accent in de
romantiek met zijn gedanste
sprookjes kwam te liggen bij
de vrouwelijke rollen. Ballet
ontwikkelde zich tot een
kunst, die als specifiek vrou
welijk werd begrepen, waar
bij in één moeite door de
mannelijke dansers gaande
weg als „mietjes" werden
beoordeeld. Ten onrechte,
want zij verlenen door hun
kracht juist het zwevend ver
toon, de sierlijke c.q sensitie
ve plastiek van de danseres
sen. In het klassieke ballet
worden de vrouwen letterlijk
op handen gedragen. In het
moderne ballet plaatsen zij de
op stemming gerichte belij
ningen naast de draad van
het „verhaal" van de manne
lijke dansers. Maar bij allen
blijft in het ballet het lichaam
het voertuig van de ziel. Het
is zoals in een toneelstuk niet
afhankelijk van tekst, krijgt
vaak niet meer mee dan een
titel, en wordt vrijwel altijd
gedragen door het conflict
tussen de naar vrijheid ver
langende ziel, het innerlijke
dat aan elke controle ont
snapt, en de van buitenaf op
gelegde regels. De dansge-
schiedenis zelf biedt daar vol
doende voorbeelden van,
zoals aan het begin van deze
eeuw de naturalistische stro
ming, die af wilde van de
standaardposes en -passen,
hetgeen via het turn-achtige
ballet van Martha Graham en
het expressionisme van Kurt
Jooss leidde tot het moderne
mathematisch realisme, dat
de roes zoekt in ruimte en
ritme, zoals Hans van Maane-
n's ballet „Twilight" dat in
deze film wordt gedanst door
Alexandra Radius en Han Eb-
belaar
Gerben Hellinga: „Alles wat
in balletten verhaald wordt
handelt over de aantrekkings
kracht tussen het vrouwelijke
en het mannelijke. Bron van
het ballet is de erotiek, ver
taald in bewegingen en sym
bolen, tot passies verheven il
lusies, die de levenskracht, de
dieper gelegen drijfveren ont
hullen en versterken".
Dat komt er in deze film wel
uit, met name waar de came
ra uitvoerig verwijlt in de oe
fenruimte, maar in plaats van
de beelden achter het toneel
in New York, hadden we lie
ver gedanste delen gezien uit
hetrijke repertoire, dat het
Nationaal Ballet in vele jaren
moeizaam heeft opgebouwd,
ook al bestaan daar eerder
films van.
De opbouw van een ballet
kan pijnlijke processen ople
veren. Uit de concrete gege
vens van muziek en voorge
schreven passen moet door
middel van het lichaam ge
stalte gegeven worden aan
een zieleroersel. En dit weer
moet leiden tot de vreugde
van de bevrijdende werking,
het naar buiten brengen van
het eigen innerlijk, persoon
lijk leven dat een eigen weg
zoekt en daardoor geloof
waardig wordt.
Ton Oliemuller
Vanavond zendt de KRO-tele-
visie het bejaardenoratorium
„Een dag als vandaag" uit De
schrijver J. Bernlef en compo
nist Bernard van Beurden, zijn
de samenstellers van deze
„muzikale dokumentaire",
waaraan wordt meegewerkt
door een aantal bejaardenko
ren uit Rotterdam onder lei
ding van Agatha Peskens en
een ensemble van het Rotter
dams conservatorium.
Een basis voor „Een dag als
vandaag" waren talloze inter
views, in totaal ruim vijftig
uur, die vier KRO-medewer-
kers. Eva Hoornik, Frieda van
Ammers. Louis Houët en Han
Peekei, maakten met bejaar
den over problemen als jeugd,
werk, toekomst, ouder worden,
de maatschappelijke konse-
kwenties daarvan en de dood.
Deze interviews zijn later door
Bernlef bewerkt, waarna de
componist Bernard van Beur
den de muziek schreef. Bernlef
noemde dit oratorium „Een
dag als vandaag", omdat het
ouder worden - behalve de af
takeling van het lichaam -
vooral een probleem is van het
anders staan in de tijd. „Als
kind lijkt de toekomst miljoe
nen jaren weg (vandaar de on
dertitel die dit programma
meekreeg: „Oud zijn is nog een
miljoen jaar weg"). De oudere
mens is vaak veel beter in staat
in het heden te leven. Dat is
de positieve kant die ik door
de interviews én door de ge-
J. Bernlef, schrijver van het
oratorium voor bejaarden.
sprekken, die ik zelf met be
jaarden heb gehad, ervaar". J.
Bernlef schreef een verhalen
bundel „Hondedromen", geheel
gewijd aan de oudere mens.
Ned. II 22.20 uur.
Van gewest
De Achterhoekse gemeente
Vorden kan béschikken over
niet minder dan acht kastelen,
waarvan het oudste uit 1300
pas is gerestaureerd en is inge
richt als gemeentehuis. Dit is
een van de onderwerpen in
„Van gewest tot gewest" van
vanavond. Verder gaat het
over het museum Reclarama in
Blokzijl, het veengebied ron
dom het Gooise dorp Korten-
hoef en de in Eindhoven geves
tigde enige fabrikant in de Be
nelux van koperblaasinstru
menten.
Ned. I 19.00 uur.
Sanford
Lamont bekomt een erfenis als
hij binnen een jaar voor een
zoon zorgt. Daar is dan wel een
vrouw voor nodig.
Ned. II 20.32 uur.
Wat heet beter
Zoals wij gisteren al schreven
handelt „Wat heet beter" dit
maal over de mogelijke samen
werking tussen alternatieve en
officiële geneeswijzen. Frans
Wijsen leidt een gesprek tussen
deskundigen op beide terrei
nen.
Ned. II 21.00 uur.
(Van de radio- en tv-redaktie)
Hilversum De werkgroep „Kunsten en me
dia" van de Stichting Wetenschappelijk Bureau
van D'66 pleit voor een zodanige reorganisatie
van het omroepbestel dat de democratie in
omroepland niet langer wordt opgeofferd aan
de macht van grote budgetten, vierkleurendruk
en eenzijdige publiciteit.
Tot deze conclusie kwam de werkgroep in een'
tussentijdse nota „Omroep in de samenleving".
Zij vindt dat de „levensbeschouwelijk onver
schillige zuilen" in zendtijd oververtegenwoor
digd zijn. Door een algehele vervlakking en
verpaupering kan de commercie invloed hebben
op het omroepbeleid. Volgens D'66 moeten de
winsten uit merchandising aan de programma
budgetten worden toegevoegd. De werkgroep
vindt voorts dat het lidmaatschap van een om
roeporganisatie losgekoppeld moet worden ook
van de daar bijbehorende' omroepbladen. De
omroepwet mag niet langer een „omroepbladen-
wet" zijn. Door een ontkoppeling zullen de in
ons land bestaande culturele, politieke en le
vensbeschouwelijke stromingen een behoorlijke
kans hebben om zich via de ether te uiten.
Alleen voor Melkunie- of Menken Landbouw produkten.
Nederlands
commentaar
in de West bij
Wk-voetbal
in Argentinië
(Van de radio- en tv-redaktie)
Hilversum Bij de tv-uitzen-
dingen van de komende we
reldkampioenschappen voet
bal in Argentinië zal op de
Antillen en in Suriname ge
bruik worden gemaakt van het
commentaar van NOS-verslag
gevers. Daartoe zullen geluid
en commentaar vanuit Argen
tinië in Hilversum via een
rechtstreekse lijn worden
„doorgeprikt" naar de West.
Daar worden wel rechtstreeks
per satelliet de televisiebeelden
van de diverse wedstrijden ont
vangen, maar het leek op tech
nische moeilijkheden te stuiten
om via deze weg daaraan ook
geluid toe te voegen. Vandaar
dat men heeft gekozen vóór de
omslachtige en kostbare weg
om via Hilversum geluid te
krijgen. De hieraan verbonden
kosten komen uiteraard voor
rekening van de Surinaamse
Televisiemaatschappij en de
Antilliaanse Televisiemaat
schappij.
Matchpoint, Hitboulevard en
de Verpleegsters, wij weten on
derhand precies hoe het moet
gaan en zo gaat het dan ook
altijd. Mijnerzijds kan ik alleen
maar constateren, dat het er
allemaal was. In TROS-Aktua
werd het een en ander, zij het
niet al te veel, verteld ove een
in opmars zijnde nieuwe televi
sie-uitvinding als daar zijn „Te-
letached" en „Viewdata". Het
was, dunkt mij nog aardiger
geweest als wij wat meer had
den kunnen vernemen over de
driedimensionale telvisie die
Philips kennelijk aan het uit
vinden is. Een behandeling van
verder de kinderverlammings
verschijnselen op de Veluwe,
het gevolg van het niet laten
inenten op godsdienstige
Chili door PEN club geroyeerd
Stockholm (UPD De bestuursvergadering van de internationa
le organisatie van schrijvers, de PEN club, heeft de Chileense
afdeling geroyeerd. Tegelijkertijd besloot het 43e congres van
de PEN club om voorlopig een nieuw opgezette, onafhankelijke
Chileense afdeling voor een jaar te erkennen.
Dit is de tweede keer in zijn 57-jarige geschiedenis dat de PEN
een lid royeert. In 1934, nadat de nazi's in Duitsland de macht
hadden gekregen, werd dat land niet meer als lid erkend.
De PEN club zal er bij Iran, Indonesië, Ghana en Paraguay
op aandringen daar gevangen zittende schrijvers vrij te laten
bij het proces tegen de Russische dissident Alexander Ginsburg.
ADVERTENTIE
gronden. Prof. Roskam Ab-
bing, theoloog, kwam verkla
ren dat er bij de weigerende
bevolking sprake is van „een
tragisch misverstand", omdat
nergens in de Bijbel iets staat
dat tot een dergelijke houding
zou kunnen inspireren. Wat die
kwestie uiteraard nog meer on
doordringbaar maakt dan .zij
toch al is. Ook werden wij
uitgenodigd straks „Oranje een
kaart te sturen". Komaan, we
hoeven die jongens er toch ze
ker niet op attent te maken dat
de bal rond is.
De Evangelische Omroep be
steedde een overwegend deel
van zijn zendtijd aan een feest
programma ter gelegenheid
van het 30-jarig bestaan van de
staat Israiël. Een feest in waar
dige stijl uiteraard. Er werd
natuurlijk ook teruggekeken en
dat er op die momenten hart
verscheurend trieste herinne
ringen moesten worden opge
haald is wel duidelijk. Onder
het in de studio aanwezige pu
bliek bevonden zich nogal wat
mensen, die zich tijdens de oor
log bijzonder verdienstelijk
hadden gemaakt met het hel
pen van Joden. Zij werden
door de heer S. Argov, ambas
sadeur van Israiël, die ook
sprak over het „tragische trau
ma, dat zijn land en Nederland
delen „nog eens bedankt.
Herman Hofhuizen
NEDERLAND 1
NOS
18.50 Fabeltjeskrant
18.55 Journaal
18.59 Van gewest tot gewest
19.50 Politieke partijen (PPR)
20.00 Vlinders, balletfilm
21.37 Journaal
21.55 Oen Haag Vandaag
22.10 Panoramiek
22.40 Studio Sport
23.10 Journaal
NEDERLAND 2
Teleac
18.20 Geologie, les 10
NOS
18.50 Toeristische Tips
18.55 Journaal
IKON
18.59 Het witte schip, speelfilm,
afl. 3 (slot)
IKON/KRO/RKK
18.24 Kenmerk
NOS
20.00 Journaal
Socutera
20.27 Ned. Rode Kruis
KRO
20.32 Sanford en Zoon, TV-serie
21.00 Wat heet beter, slot
22.20 Een dag als vandaag, mu
zikale documentaire
NOS
23.15 Journaal
DUITSLAND 1
18.05 Der Junge mit der Goldho-
sen. Zweedse jeugdserie, afl. 6
(Die Heimkehr). 18.35 Ronde van
Italië, wielrennen. 18.50 Journaal.
19 Jean Christophe, TV-serie (Der
Jahrmarkt).
20.15 Hier und Heute
20.45 Eln Hauch von Magie
21.00 Journaal
21.15 Paul kommt zurück
TV-film van Matthias Seel-
ig met Manfred Krug als
ex-gevangene, die zijn in
dertijd bijeengeroofde ka
pitaaltje kwijt is.
23.00 Kunst für wen?
23.30 Tagesthemen
DUITSLAND 2
18 Journaal. 18.10 Barrier Reef,
TV-serie (Der Spuk auf der Irv
sel). 18.40 Die Drehscheibe.
19.20 Sing mit den Fischer-Cho-
ren.
20.00 Journaal
20^30 Sportspiegel (WK voetbal)
21.15 ZDF-Magazin
22.00 Journaal
22.20 Die Strassen von San
Francisco, TV-serie (Wer
nicht zahlt, muss sterben)
23.05 Durch die Maschen getal
len
Documentaire over onbe
zoldigde maatschappelijke
hulpverlening die voor
nieuwe sociale problemen
wordt geplaatst.
0.50 Journaal
DUITSLAND 3
19 Sesamstrasse. H
Schooltelevisie. 19.30 C
gels, les 59.
20.00 Journaal
20.15 Tier-Report (Tiere
ristenparadies Ma
21.00 Journaal
21.15 Architektur kontro||,
zial Oder asozial)
22.00 Momente
22.15 Europaein sehi
riger Vorgang
Documentaire ov
pese multinationi
vakbonden.
23.00 Der 7. Sinn.
23.05 Herr des Wilden
„Dodge City', AmCN
Western (1939)
chael Curtiz r
Flynn, Olivia de
en Ann Sheridan.
0.40 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS 1
ion
klo
20.15 Nationale Loterij
20.20 Beschuldigde, sta
serie
22.10 Fundamenten
23.00 Journaal, Wetstrai
BELGIE
NEDERLANDS 2
20.15 Drie sterren, ^i-
Roos-programma j r
20.45 The best Years or
ves
Met zeven Oscars bel
Amerikaanse speelfilm T
van William Wyler meti r
March, Dana Andrews of
Loy.
BELGIE FRANS I
18.25 Sophie la Sorcièifi
Zig-zag, spelprogrammcl
R.K. uitzending. 19.15
Soir, regionieuws. 19.31 p
naai. 19.55 Contacts,
slips.
20.00 Le Temps d'i
que, TV-film van R za
gaut bet
21.30 50 Jaan Fonds Nafeei
la Recherche Scio
22.15 Journaal j a
22.30 Arts-hebdo, cultuul g\
23.00 Journaal rw<
tacts, lis
jvai
d'une De
BELGIE FRANS f
18.45 Interwallonie, voof1*
jaarden. 19.15 Anter(ec
19.30 Journaal.
19.55 Un Tramway nomnf1-
n«P
,A Streetcar nam^
re", Amerikaanse
film (1951) van Elty
naar Tennessee
stuk met Marlon 7*-
en Vivien Leigh,
Achualités de li
Eli.
•n
Leighi
3 la Flfl
NEDERLAND 1
NOS/NOT
11.00 Schooltelevisie
14.00 Schooltelevisie
DUITSLAND 1
11 Journaal, Tagesthemen. 11.25
Tagebuch. 11.40 Die tonende
Jahrhundertschau (met Karl
Böhm, Anneliese Rothenberger
en Hermann Prey) 12.35 Df Ma-
gazin. 13.20 Umschau. 13.55
Presseschau. 14 Journaal. 14.30
Journaal. 14.35 Reich mir die
Hand, mein Leben, Oostenrijkse
speelfilm (1955) van Karl Hartl
met Oskar Werner als Mozart
16.15 Staatsbezoek Engelse Ko
ningin. 16.55 Journaal. 17 Sie,
er.es 17.45 Der Nordpol liegt
gleich urn die Ecke, jeugddocu-
mentaire.
DUITSLAND 2
13 Leonard Bernstein dirigeert
de Wiener Philharmoniker (Mah-
Iers zesde). 14.25 Die Drehschei
be. 15 Bob und die Brandstifter,
jeugdfilm. 15.55 Zuckermanns
Farm, tekenfilm. 17.30 Hitje
Bergen, documentaire.
ENGELAND
BBC 1: 7.38 TV-cursusseflj
Schooltelevisie. 13.35 Onf"
ve, taalles. 13.45 Journi
Pebble Mill, lunchprogl
14.45 Chigley, kindersc
You and me, voor kleutei
Schooltelevisie. 16.55
School, voor kleuters.
Heads and Tails, kindi
17.35 The Mole, kindi
17.40 Laff-a-Lympics. tel
serie. BBC 2: 7.38 TV-curl
12 Play School. 17.55 TV-
sen.
BELGIE
NEDERLANDS 1
BELGIE FRANS t
2
14 Schooltelevisie. 16 RotP
Italië, wielrennen.
HILVERSUM I
PP: 18.19 Uitz. van de PvdA: TROS:
18.30 Nws 18.41 (S) TROS Big-Band-
Festival 19.00 (S) Zomaar midden in
de week. gevar progr 22.00 (S) Een
mondje Frans. 22.30 Nws. 22.40 Aktua
IV 23.00 (S) De weg naar de vrijeid,
hoorspel. 23 44 (S) Lichte gramm.mu-
ziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
VARA: 18.25 (S) Tussen start en finish.
1930 (S) Vrije tijd. blije tijd,
tret 20.00 Nws 20.05 (S) De R
lis Sallinen, opera van Paavqit
ko NOS: 22.15 Open School, m
Met het ooq op morgen. 23, v
HILVERSUM III fee
NOS: 18.03 De Vacaturebank. Ui
NOS-maal. 19.30 (S) Langs L
sport en muziek. 23 02 (S) Nf
0 02 (S) Metro's Midnight MuL
(S) Muzekuul. 2 02 (S) Dat wol
nachtwerk. 4.02 (S) De achternL
HILVERSUM I
NCRV 7 00 Nws 7 02 Het levende
woord 7.08 (S) Te Deum Laudamus,
gespr muz. 7.30 Nws 7 41 Hier en nu
7.55 (S) Vandaag, donderdag, gevar -
progr 8.24 Lichtsein. 8.30 Nws. 8.36
Gym. voor de huisvrouw. 8.45 (S) Wie
weet waar Willem Wever woont?, vra
gen aan luisteraars. 9.45 (S) Onder de
hoogtezon. 10.30 Nws. 10.33 (S) In 't
zilver, progr voor ouderen. 12 00 (S)
De Kilima Hawaiians show. 12.15 Boer
en tuinder 12 26 Meded voor land
en tuinbouw 12 30 Nws. 12.41 (S) Hier
en nu 12 55 (S) Middagpauzedienst.
13.15 (S) Een uur natuur, magaz over
het buitenleven 14.15 (S) NCRV-glo-
baal. gevar. mag. 17.30 Nws. 17.32 (S)
Hier en nu.
HILVERSUM II
AVRO: 7 00 Nws 711 Ochtendgym.
7 20 AVRO-klok (8.00 Nws. 8 11 Radio-
journ.) 8.50 Morgenwijding. NOS: 900
Vergif per spoor, docum. 9.35 Water
standen. AVRO 9.40 Schoolradio.
10 00 Radiolawaaipapegaai. l|L
beidsvitaminen (1100 Nws 111
diojourn.) 11 30 Rondom twaaj:
Sportpanorama. 13.00 Nws 1*!
diojourn. 13.25 Beursplein 5. ltc
Middagje AVRO. (16 00 Nws
Radiojourn.) 17 00 13 speciaal!
duitz OVERHEIDSVOORL 17
Haag aan de lijn. AVRO: 17.55
HILVERSUM III it
TROS: 7.02 (S) Vaak s ochtetfj
(S) De Hugo van Gelderen Shot»
(S) Gerard de Vries draait op j
12 03 (S) Boter. Klaas en prijzij
(S) Polderpopparad. 16.03 Dei:
rade
HILVERSUM IV F
KRO: 7.00 Nws 7 02 (S) B
9 02 (S) Aan woorden voorbij
(S) Solo 10 00 (S) Moderne o
ziek. 11.30 (S) Tenor en pian
liederen 12 00 (S) Rondom
eeuwwisseling 14 00 Nws 1
Spektakel 14.30-1700 (S)
und Fall der Stadt Mahagon
van Weill.
