Renovatie
stelt
doe-
het-
zelvers
voor
problemen
Alleen
oergezonde
vliegers
luchtruim
in
(Van een onzer verslaggevers)
HAAG In Nederland staan op dit
ilik een kleine twintigduizend woningen
steigers om vernieuwd te worden. Een
aantal sinds de renovatie op het eind
la9 jde jaren zestig op gang kwam. De vraag
2800kt welke stem huurders in die renovatie
in, te meer wanneer men bedenkt dat
huurders zelf al tot aanpassing van hun
zijn overgegaan,
de renovatie tien jaar geleden een zaak
de overheid werd, gebeurde zij veelal
idueel, dat wil zeggen: slechts hier en
werd een woning aangepast en de reno-
betrof meestal slechts onderdelen: de
van een badkamer of de plaatsing van
,euw raam om maar wat te noemen,
en of nooit werd een huis in zijn-geheel
ieuwd. Momenteel is dat in de regel wel
Jovendien wordt de renovatie niet langer
en enkel huis beperkt, maar gaat het om
complexen woningen of zelfs wijken. Dat
3k logisch want de huizen van zo'n blok
p. 5! meestal even oud en vertonen dus dezelf-
ebreken en tekorten. De kosten van zo'n
angrijke renovatie kunnen in de handl
luden worden, wanneer er bij het verbete-
gEjen vernieuwen een behoorlijke mate van
in acht wordt genomen.
^Krtussen zaten veel huurders niet stil.
^^at de verhuurder of eigenaar het liet
ten ging men alvast zelf maar tot renova-
iver. Kamers werden uitgebroken, zelf-
dig legde men badkamers aan, leidingen
len vernieuwd, kortom alles werd gedaan
^Jeen oude woning aan te passen aan wat
vandaag onder wooncomfort verstaat,
mige mensen hebben van hun woningen
men noemt echte paleisjes gemaakt. Kapi-,
hebben ze uitgegeven om hun woning
knappen. Dan blijkt ineens dat de
;nte of de woningbouwvereniging zelf
atieplannen heeft. Ze zijn er des te
der enthousiast over omdat de kwaliteit
veel woningrenovaties sterk te wensen
laat.
bepaalde een Rotterdamse rechter naar aan
leiding van een huurgeschil tussen gemeente
en de huurder van een gemeentewoning in
Vlaardingen dat de huurder niet gedwongen
is renovatie te aanvaarden, maar in de prak
tijk veranderde er toch weinig. De gemeente
Vlaardingen ging toen met inachtneming van
de daarvoor gestelde termijn tot opzegging
van de huurovereenkomst over met de betref
fende huurder. De huurwet werd van toepas
sing verklaard, er werd een andere, volgens
de gemeente vergelijkbare woning aangebo
den hetgeen de rechter als een voldoende
redelijk aanbod beschouwde om de huurder
alsnog te dwingen akkoord te gaan met de
renovatie. Beroep op de huurwet zou overi
gens niet mogelijk zijn geweest wanneer de
renovatie betrekking zou hebben gehad op
een gebied dat wat de huurvoorwaarden be
treft geboekstaafd staat als geliberaliseerd:
het oosten en zuiden van het land.
De huurwet is de laatste jaren zodanig aange
past dat een renovatie op grond van die wet
bijna altijd kan worden uitgevoerd. Daartoe
werd artikel 18 die de vernieuwing van het
huurcontract regelt, speciaal aangepast De
wetgever gaat er van uit dat renovatie bijna
altijd redelijk is, tenzij de huurder het tegen
deel kan aantonen. Ook de andere partij werd
niet vergeten. Als de verhuurder het af laat
weten, kan op grond van een door oud-staats
secretaris Van Dam aangebrachte wetswijzi
ging ook hij tot renovatie worden gedwongen.
Met het nieuwe wetsontwerp voor de stadsver
nieuwing wordt daar nog een schepje bovenop
gedaan. De mogelijkheid om zich nog effectief
tegen renovatie of sanering te verzetten wordt
dan, zoals het zich nu laat aanzien, nog klei
ner.
Ondertussen moet toch niet alles wat met de'
renovatie te maken heeft van woningen waar
eigenaars zelf al het nodige aan hebben opge
knapt, als louter bar en boos worden afge
schilderd. Renovatieplannen worden meestal
zeer langdurig voorbereid. Alle stadia van
overleg worden daarbij gepasseerd. Men kan
dus tijdig aan de bel trekken wanneer men
het met bepaalde voorstellen niet eens is. Veel
MUM
■■bH
De doe-het-zelvers schrikken niet alleen voor de vervelendste karweitjes niet terug, ze knappen ook hun huis voor ei
gen rekening op
Woningrenovatie is de laatste jaren op grote schaal in zwang
gekomen
woningbouwverenigingen en gemeenten han
teren de stelregel dat wat bouwkundig verant
woord is aangebracht en ook in het opgeknap
te huis zijn nut heeft mag blijven staan.
Vergoeding voor wat men zelf voor vele hon
derden en soms duizenden guldens heeft opge
knapt komt echter nog maar betrekkelijk
weinig voor. De schade die bewoners lijden
van wie de zelf opgeknapte woningen moeten
worden afgebroken omdat het gebied waarin
ze wonen bestempeld is als saneringsgebied,
is niet gering. De vertegenwoordiger van de
Haagse bewonersorganisatie Oranjeplein-
Schilderswijk, Aat Kuyper zegt: Je kunt hier
spreken van een juridisch tekort. Ook al
hebben ze hun huis voor duur geld opgeknapt,
behalve het vaste bedrag dat bij elke renova
tie wordt uitgekeerd (3500 gulden), krijgen ze
er niets voor terug. Dit soort gevallen komt
in stadsvernieuwingsgebieden waar de huizen
worden afgebroken natuurlijk veel vaker
voor". De Haagse advocaat mr. J. Huydekoper
die nogal eens met woningrenovatieproblemen
wordt geconfronteerd, zegt daarop: „Huurders
kunnen weten waar ze aan toe zijn als ze
letten op onteigenings- en saneringsplannen.
Die worden lang van te voren aangekondigd.
Als er echt schrijnende gevallen zijn, dan kan
daar meestal wel een mouw aangepast wor
den. Maar je begrijpt wel dat de overheid niet
staat te springen om een aanvullende financië
le regeling te treffen. Dan heb je veel kans
dat je allerlei querulanten aantrekt. Boven
dien, zoals gezegd een echt tekort in de wet
zie ik met".
Er zijn overigens woningbouwverenigingen
zoals het Haagse Patrimonium, die door huur
ders zelf aangebrachte voorzieningen mits
bouwkundig verantwoord en zinvol voor een
eventuele volgende huurder, vergoedt. De na
dien vast te stellen huurprijzen vertonen dan
bovendien geen onrechtvaardigheid ten aan
zien van die bewoners die niet zelf tot opknap
pen van hun woning zijn overgegaan.
ITERBERG „We zitten hier niet om
tsen af te keuren, maar om ze te laten
gen. Niets is ellendiger dan een beroeps
eer te moeten meedelen dat hij vliegme-
ih niet langer voor zijn vak geschikt is.
r als het onverantwoord is dat de man
langer achter de knuppel van de Boeing-
of ander verkeersvliegtuig zit, dan moe-
we dat keiharde besluit wel nemen. Het
laarom niet zo verwonderlijk dat veel
Jgers wel eens wat trillerig op hun beurt
nen te wachten en na volledig gezond te
verklaard als kinderen zo blij het ge-
i verlaten".
het woord is dokter W. P. H. Hoogen-
m, hoofd keuringen (en ^waarnemend di-
iur) van de Stichting Nationaal Lucht- en
ntevaartgeneeskundig Centrum in Soes-
_jerg. Een hele mondvol. Vandaar dat dit
T ituut in Soesterberg, op een steenworp
and van de historische „vlieghei", de ba-
nat van onze vaderlandse luchtmacht en
itvaart, in de wandeling kortweg „Soester-
wordt genoemd. In de luchtvaartkrin-
althans, want daarbuiten geniet de instel-
slechts weinig bekendheid. Daarin zal
lenkort echter enige verandering gaan ko-
i, want volgens dokter Hoogenboom zullen
huisartsen op korte termijn een brief kun-
T verwachten waarin hen wordt gewezen
de mogelijkheid het instituut raad te vra-
in twijfelgevallen bij de medische aspec-
van de vliegerij.
ural de laatste jaren heeft de luchtvaart een
irme ontwikkeling doorgemaakt. De vrien-
ijke pruttelende Fokkertjes uit de twintiger
dertiger jaren en de Dakota's en Constella-
is uit de naoorlogse periode, hebben plaats
naakt voor -snelle en ingewikkelde toestel
als Jumbojets en Concordes, die op grote
i >gte door het steeds drukker wordende
I htruim razen. Om deze snelle ontwikkeling
te houden en te ondersteunen worden de
n, die aan verkeersvliegers worden ge-
d, steeds hoger. Het Nederlandse lucht-
rtbeleid is gericht op een hoge graad van
igheid. Daarom ook is de opleiding tot
keersvlieger voor alles gericht op veilig-
d. De „menselijke factor" is een van de
langrijkste oorzaken van vliegongevallen.
/i de selectie en opleiding van vliegers
"dt zodoende de grootst mogelijke zorg en
/Opdacht besteed.
die „menselijke factor" echter zo klein
lijk te houden is een optimale gezond-
van lichaam en geest een eerste vereiste,
geldt niet alleen voor verkeersvliegers (en
leden van de cockpit-bemanning, zoals
(werktuigkundigen), maar eveneens voor
overige hemel bestormd^: militaire piloten,
'rt- en zakenvliegers en niet te vergeten
lonvaarders. Alvorens zij alleen het
htruim in mogen worden ze vliegmedisch
ook- van top tot teen binnenste* buiten
teerd. En dat gebeurt in Soesterberg.
moet men bezoeken brengen aan het
•oratorium (voor onderzoek van bloed en
urine), de keel-neus-oorarts, internist en oo
garts, terwijl ook röntgenonderzoek, gehoor-
test en hartonderzoek (electrocardiogram) op
het programma staan. Leerling-vliegers (of
aspirant-piloten) die voor de eerste keer in
Soesterberg bij de dokter op visite gaan,
worden nog getest op „kleurblindheid", waar
bij vooral gelet wordt op een juist onderschei
dingsvermogen, van de kleuren rood en groen
(van belang bij nachtvluchten in verband met
instrumentenverlichting en kleurcodes).
Voorts wordt het gebit (slechte tanden en
kiezen kunnen het begin van andere lichame
lijke ziekten zijn) aan een onderzoek onder
worpen en wordt een EEG (electro-encephalo-
gram) gemaakt. Dit hersenonderzoek is be
doeld om té kijken of de nieuweling niet aan
epilepsie (toevallen) zal kunnen gaan lijden.
Een hele waslijst dus.
Om het een en ander vakkundig te kunnen
beoordelen telt de staf van „Soesterberg"
(waar in totaal 32 mensen werkzaam zijn)
diverse soorten specialisten zoals keuringsart
sen, oogarts, neuroloog, kno-arts, psychiater,
psycholoog, cardioloog en internist, waarvan
in het caisson wordt de vlieger blootgesteld aan grote drukver
schillen. 4-
sommigen op part-time of free-lance basis.
Bovendien wordt nauw samengewerkt met
bijvoorbeeld het Utrechtse Sint Antoniuszie-
kenhuis en het academisch ziekenhuis aldaar
Ook met diverse andere ziekenhuizen in de
omgeving bestaan goede contacten.
Iedere vliegmedische keuring is in feite een
veiligheidskeuring, waarbij de vraag centraal
staat of de vlieger lichamelijk en geestelijk
in staat is om, zoals in de Luchtvaartwet
wordt gezegd, het vliegtuig onder alle omstan
digheden te besturen. Hetgeen betekent dat
bij beroepsvliegers de keuring vooral is be
doeld om na te gaan hoe de man of vrouw
(ook vrouwelijke vliegers zijn regelmatig te
gast in Soesterberg) zich lichamelijk en gees
telijk gedurende een lange en moeilijke vlucht
gedraagt. Het artsenteam beschikt daartoe
uiteraard over de nodige hulpmiddelen. Een
daarvan is bijvoorbeeld het stalen caisson
waarmee men de reacties van de beroepsvlie
ger, die op grote hoogte met plotselinge druk
verschillen te maken kan krijgen nagaat. Om
te weten te komen hoe een luchtmachtpiloot
zich gedraagt bij het ondergaan van forse
versnellingen tijdens duikvluchten bijvoor
beeld beschikt men over een zeer snel rond
draaiende „centrifuge"
De sport- en zakenvlieger zal echter het in
wendige van deze apparaten niet hoeven te
zien. Bij hem is het onderzoek meer gericht
op de vraag, hoe hij zich onder normale
omstandigheden tijdens een vlucht gedraagt.
Hoewel het medisch onderzoek voor alle cate
gorieën vliegers praktisch gelijk is, is de
beoordeling van de uitslag anders. Een door
snee-gezond mens met een niet al te sterke
bril kan b.v. rustig sport- en zelfs beroepsvlie
ger worden, maar .jetvlieger" worden bij de
Koninklijke Luchtmacht is vrijwel uitgesloten
Dat een grondig medisch onderzoek noodza
kelijk is, bewijst wel het feit dat vliegers
neigen tot dissimuleren, met andere woorden
dat ze eventuele klachten eerder zullen ver
zwijgen of afzwakken dan aan te komen met
overdreven verhalen. „De jarenlange band die
we echter met de meeste vliegers hebben heeft
een wederzijds vertrouwen geschapen, waar
door tijdens een gesprek in het algemeen
slechts weinig wordt verborgen wat de vlieg
veiligheid zou kunnen benadelen", zegt dokter
Hoogenboom.
In de lucht- en ruimtevaartgeneeskunde is
„Soesterberg" een unicum. Op geen enkele
andere plaats ter "wereld beschikt men over
een landelijk centraal gebouw waar alle vlieg
medische specialisten bij elkaar zitten. „Ne
derland heeft het voordeel dat het zo klein
is. Niemand woont verder dan een paar uur
reizen van het in het centrum van het land
gelegen Soesterberg af. In de Verenigde Sta
ten bijvoorbeeld is een dergelijk centraal punt
onmogelijk. Je kunt de mensen nu eenmaal
niet verplichten om op geregelde tijden enkele
duizenden kilometers te reizen voor een vlieg
medische keuring. In het buitenland gaat die
keuring dan ook moeizamer. In de meeste
De ogentest, belangrijk onderdeel van de vliegerkeuring
landen moet elke vlieger afspraken maken
met de diverse specialisten", vertelt dokter
Hoogenboom. Tot 1952 werden vliegers op
Ypenburg door artsen van de Koninklijke
Luchtmacht gekeurd, maar sinds dat jaar kan
iedere vaderlandse vlieger terecht in het on
der de ministeries van Defensie en Verkeer
en Waterstaat ressorterende NLRGC. Vorig
jaar werden in „Soesterberg" zo'n 6100 vlie
gers (25 tot 28 per dag) onder de loupe
genomen.
„Door de hoge vlucht die de pnvé-vliegerij
heeft genomen is dat aantal de laatste tien
jaar fors gestegen. In de periode tot het
midden van de jaren zestig hadden we jaar
lijks niet meer dan zo'n 3500 tot 4000 keurin
gen. Ook de verhouding tussen het aantal
militaire en verkeersvliegers is drastisch ge
wijzigd. In het verleden was de luchtmacht
altijd veruit in de meerderheid, tegenwoordig
is dat de burgerluchtvaart", aldus de heer
Hoogenboom. Naast de vliegerkeuring is de
Stichting Nationaal Lucht- en Ruimtevaartge
neeskundig Centrum ook ingeschakeld bij di
verse andere nationale en internationale werk
zaamheden op het gebied van de lucht- en
ruimtevaartgeneeskunde. Het vorig jaar was
men onder andere betrokken bij de selectie
van de ruimtevaarders voor het door Europa
gebouwde ruimtelaboratorium Spacelab.
„Verder verrichten we het nodige onderzoek
op ons terrein, hebben we een adviserende
taak op medisch gebied naar de zijde van de
ministeries van Verkeer en Waterstaat en
Defensie en worden we regelmatig betrokken
bij .diverse landelijke onderzoeken aldus
dokter Hoogenboom
PETER VINKEN
