flEUWE OPSTAND IN
OORMALIG KATANGA
JONGE
De vreemde grens
tussen El Salvador
en Honduras
erdedigers van
lensenrechten
•or rechter
10TLAND YARD SPEURT NAAR
PERTERRORIST „CARLOS DE JAKHALS"
Rode Brigaden
bezorgen Italië
nieuwe
pelgrimsoorden
OTS-2 in
goede baan
nzies
erleden
T
TENLAND
LEIDSE COURANT/
DINSDAG 16 MEI 1978
gJASA (Rtr) In de zuidelijke Zaire-
.ovincie Sjaba, het vroegere Katanga,
jen rebellen twee belangrijke steden
verd, zo heeft het Nationale bevrij-
Vront van Kongo (FNCC) in Parijs
dgemaakt. De „vechtende tijgers"
.het front zouden de steden Kolwezi
foetsjasja na felle gevechten hebben
nomen. De val van Kolwezi is echter
1 de autoriteiten in Zaire ontkend. Bij
ad, een belangrijk centrum voor de
•r-winning en zetel van Gecomines, de
staatskopermaatschappij, zou nog
i gevochten worden,
ipat hierbij om de tweede opstand tegen het
1 van president Moboetoe binnen 14 maanden
i belangrijke staat. In mei vorig jaar slaagden
i regeringstroepen, gesteund door Marokkaan
se militairen en Franse transportvliegtuigen erin een
opstand van de „Katangese gendarmes" neer te slaan.
Deze „gendarmes zijn de restanten van de troepen,
waarmee de vroegere Katangese leider Moise Tsjom-
be in het begin van de zestiger jaren vocht voor
afscheiding van de rijke provincie Katanga. Na de
overwinning van de centrale regering vluchtten de
meeste gendarmes naar Angola. Vorig jaar zei Mo
boetoe dat de rebellen gesteund werden door het
bewind in Angola en voorts door Cuba en de Sovjet-
Unie. Dit weekeinde heeft Moboetoe opnieuw deze
landen er van beschuldigd de nieuwe opstand achter
de schermen te leiden.
President Moboetoe heeft onlangs een ingrijpende
zuivering in het leger van Zaire doorgevoerd. Volgens
bronnen uit het leger zijn ongeveer 750 officieren
r _ar de reserve overgeplaatst. Het zou met name
gaan om officieren die afkomstig zijn uit Sjaba,
Kasai, Bandoendoe en Bakongo, gebieden waar het
verzet tegen het bewind van Moboetoe het grootste
is. De regering heeft ontkend dat stammenonder-
scheid een rol heeft gespeeld bij de zuivering. Bij
een opstand in Bandoendoe zijn in januari honderden
doden gevallen, terwijl verscheidene dorpen werden
verwoest. De leiders van het oproer werden in het
openbaar terecht gesteld.
Twee maanden geleden zijn 13 tegenstanders van
Moboetoe terecht gesteld na een massaproces tegen
91 verdachten. Zij zouden betrokken zijn geweest bij
de opstand van vorig jaar die ook heeft geleid tot
de berechting en terdoodveroordeling van minister
van buitenlandse zaken Karl I Bond, wiens vonnis
later werd omgezet in levenslang.
Wie de nieuwe opstand hebben uitgevoerd is overi
gens niet geheel duidelijk. Het bevrijdingsfront van
Kongo heeft tegengesproken dat het uitgeweken gen
darmes betreft, maar stelt dat het op een rebellie
binnen Sjaba zelf gaat, die geen steun ontvangt van
buiten Zaire. Ook Angola heeft ertegen geprotesteerd
dat het te maken zou hebben met gebeurtenissen die
honderden kilometers van de Angelose grenzen zich
afspelen.
70U (AFP-Reuter-
Twee processen we-
igitatie en anti-sowjet-
,nda" zijn gisteren ge-
iflig in Moskou en Tiflis
ipd tegen drie leden van
veging voor toezicht op
ivoering van de acte van
Iki" (inzake mensenrech-
Volgens waarnemers is
begin van een reeks
5 processen die „binnen-
I tegen dissidenten ver-
I worden.
Boeri Orlov (52) voorzitter
lichter van de Moskouse
ing, verklaarde niet aan
>ces te willen deelnemen
j niet zijn optreden kon
jfhrijver Zwiad Gamzak-
i en de musicoloog Me-
lostava, twee Georgiërs
I jaar, verklaarden zich
bericht van het
•he persbureau Tass uit
Ehüldig; bovendien had
irijver „spijt over zijn
jad betuigd". „Hij noemde
personen die hem
laai van ondermijnende
padden verschaft, onder
eerste secretaris van de
Amerikaanse ambassade in
Moskou Igor Belousovitsj". De
ze werkte twee jaar op deze
ambassade tot zijn vertrek uit
de Sowjet-Unie afgelopen herf
st. De ambassade heeft geen
commentaar gegeven. Over het
proces tegen de kernfysicus
Orlov meldde Tass dat hij „een
aantal feiten toegaf betreffen
de het opstellen en verspreiden
van documenten die verzinsels
bevatten die de staat en het
systeem bekladden.
Dissidentenkringen gaven ech
ter een ander beeld van zijn
verklaring.. „Hij zei dat hij als
hoofd van de Helsinki-bewe-
ging verantwoordelijk was
voor alle documenten en de
verspreiding daarvan. Maar hij
verklaarde dat, waar het niets
misdadigs betreft, hij nergens
schuldig aan is", aldus die
kringen.
Alleen de echtgenote van Orlov
en hun twee zoons, Dimitri en
Alexander, mochten het proces
bijwonen. Irina Orlov zei dat
haar man in de rechtszaal ge
zegd had dat hij weigerde mee
te werken aan het proces als
hij niet mocht zeggen wat hij
wilde.
Irene Orlov bij het gerechtsge bouw waar het proces tegen haar
man Joeri wordt gehouden.
Lagerhuis
akkoord met
Windscale
LONDEN (Reuter-DPA) - Het
Britse Lagerhuis heeft zijn
goedkeuring gehecht aan de
bouwplannen voor de fabriek
tot opwerking van kernafval
bij het atoomcentrum Winds
cale.
Daarmee is een eind gekomen
aan een jarenlang parlementair
debat over het omstreden pro
ject. De tegenstanders van een
zogenaamd „plutoniumtijd-^
perk" hebben echter aangekon'
digd dat ze hun strijd zullen
voortzetten door de publieke
opinie in Engeland bewust te
maken van de gevaren van een
dergelijk project.
CAPE CANAVERAL (AFP)
De experimentele verbindings
satelliet van de Europese
ruimteorganisatie (ESA), die
donderdag van de Amerikaan
se basis Cape Canaveral was
gelanceerd, is zaterdag in een
goede stationaire baan ge
bracht.
eih i De nieuwe pogingen
n0g s antiterroristenbrigade
itte speciale afdeling van
;id Yard om de interna-
terrorist „Carlos, de
s" op te sporen in Lon-
:bben nog niets opgele-
larlos is de schuilnaam
van Ilitsj Ramirez Sanchez,
een Venezolaan, verdacht van
allerlei aanslagen, bezettingen,
ontvoeringen en kapingen in
verscheidene Westeuropese
landen.
Carlos heeft connecties met
Palestijnse extremisten, de Ita
liaanse Rode Brigaden, de
Westduitse RAF en het Japan
se Rode Leger. De Britse poli
tie wenst hem te ondervragen
naar aanleiding van de aan
slag, die in 1973 in Londen
gepleegd werd op de Joodse
zakenman Edward Sieff, presi
dent van de warenhuizen
Marks and Spencer.
De gevaarlijkse terrorist ter
wereld zou zich opnieuw ver
scholen hebben in Londen,
waar hij het laatst verbleef in
1975. Een ambtenaar van de
Egyptische ambassade in de
Britse hoofdstad, die Carlos
kent, beweert hem drie weken
geleden gezien te hebben in de
Londense gemeente Notting
Hill.
Nauwelijks twee kilometer
daarvandaan ligt Bayswater,
waar Carlos vroeger gewoond
heeft. Hij betrok er een flatje j
met een Spaanse vriendin, i
Toen de politie zijn schuil
plaats ontdekte in juli 1975,
had Carlos al de benen geno
men, met achterlating van een
koffer vol revolvers, handgra
naten en munitie.
De Italiaanse president Leone bracht gisteren een bezoek aan
het plaatsje Torrita Tiberina, waar Aldo Moro is begraven. De
Italiaanse president bidt hier met zijn echtgenote bij de grafkelder
van de familie Moro.
(Van onze correspondent Piet Tummers)
Rome Rome en omgeving hebben er drie pelgrimsoorden
bij gekregen, die met de pinksterdagen een enorme drukte
hebben getrokken.
Het zijn het kleine kerkhof van het afgelegen gehucht Torrita
Tibertina, waar Aldo Moro woensdagavond in alle stilte is
begraven, de Via Fani waar op 16 maart de ontvoering en
vijfvoudige moord plaatshadden en waar het bloementapijt
nu tientallen meters lang is, alsmede de Via Caetano, waar
de auto met het stoffelijk overschot werd gevonden en waar
de grauwe kleur nu eveneens wordt opgefleurd door duizen
den kostbare en eenvoudige bloemen. Het groootste en
duurste bloemstuk is afkomstig van de Communistische
Partij. Niet alleen paus Paulus VI heeft zich voor het eerst
tijdens zijn pausschap buiten het Vaticaan begeven om een
rouwdienst bij te wonen, maar ook was het voor het eerst
dat zaterdag communistische leiders, in dit geval partijleider
Berlinguer en de communistische burgemeester van Rome,
Angelo voor een dergelijke officiële plechtigheid een kerk
bezochten. De communistische partij biedt de christen-demo-
kratische minderheidsregering in Italië de meest vastberaden
steun bij de bestrijding van terroristische organisaties als
de Rode Brigaden.
Terwijl de paus een herdenkingsdienst leidde in de basiliek van
St. Jan van Lateranen voor genodigden, bleven de burgers van
Rome de plaats bezoeken waar het stoffelijk overschot van de
vermoorde staatsman Aldo Moro werd gevonden in de Via
Caetani.
Neo-nazi's
steunen moord
op Moro
GÖTTINGEN (Reuter) Bij
een inval op een bijeenkomst
van neo-nazi's in de buurt van
Göttingen dit weekeinde heeft
de politie pamfletten gevon
den waarin goedkeuring werd
geuit over de moord op de
Italiaanse oud-premier Aldo
Moro.
In een ander pamflet werd in
stemming betuigd met de
moord op de Westduitse fede
rale aanklager Siegfried Bu-
beck in april vorig jaar hetgeen
„een bevrijdingsdaad" werd
genoemd.
ADVERTENTIE
Britse vorstin
stopt paarden
WINDSOR (Reuter) Vele
Britten is zaterdag de schrik
om het hart geslagen toen hun
koningin zonder een spier te
vertrekken enige op hol gesla
gen paarden wist tegen te hou
den. Het incident speelde zich
af tijdens de koninklijke Wind-
sor-paardenshow.
Bij een wedstrijd tussen ge
trokken rijtuigen, kantelde een
van de wagens na een obstakel
te hebben geraakt. De inzitten
den werden eruit geworpen
maar de paarden bleven door-
I gaan, de omgevallen koets ach
ter zich aanslepend. Koningin
Elizabeth bedacht zich geen
moment. Zij stond op, liep de
wedstrijdbaan op en schreeuw-
1 de ferm: „hoooh". Samen met
prins Philip pakte zij de teu
gels beet en dwong de paarden
tot stoppen.
Plan Israël voor
nieuwe stad bij
Bethlehem
TEL AVIV (Reuter-AFP)
Een Israëlische regeringscom
missie is bezig met de voorbe
reiding van plannen voor de
bouw van een nieuwe stad ten
zuiden van Bethlehem, op de
bezette westelijk Jordaanoe
ver. Dit heeft zondag de Israë
lische televisie gemeld. De
stad zou de naam Efrat moe
ten krijgen.
ADVERTENTIE
jenever van
De Stoocker, is
jenever van'n
puike kwaliteit.
Dubbel
gestookt en
gebotteld in een
karakteristieke
literfles.
U)l en zacht van
smaak. Is koel
het lekkerst.
verwacht
ralische oud-premier Sir
Menzies is gisteren op
leeftijd in Melbourne
eri. Menzies was premier
i tot 1941 en van 1949
AMMAN (Reuter) Koning
Hoessein van Jordanië zal,
naar verwacht wordt, spoedig
hertrouwen, zo hebben func
tionarissen in Amman maan
dag meegedeeld.
Zij weigerden echter commen
taar op berichten in Amman
dat de bruid zal zijn Elizabeth
Halaby, de 23-jarige dochter
van de voormalige directeur
van de Panam, die van Syri
sche afkomst is maar een Ame
rikaans paspoort heeft.
De correspondent van The
Guardian in Washington
maakt met zijn gezin een au
totocht naar Panama. Van
daag beschrijft hij aan een
vreemde grensovergang de
verhouding tussen de buur
landen El Salvador en Hondu-
OP WEG
NAAR
PANAMA
DEEL 6
(Van onze correspondent Jonathan Steele)
HONDURAS De grens tussen El Salvador
en Honduras is een van de vreemdste ter
wereld. Lange-af standsvrachtwagens uit
Guatemala, Costa Rica en Nicaragua staan
aan weerszijden van de grens in lange rijen
te wachten op een boekje vol stempels. De
enige mensen die niet de grens over mogen
zijn de ingezetenen van beide landen die
langs deze grens liggen.
El Salvador en Honduras verkeren in staat
van economische oorlog met elkaar. Elke
vorm van verkeer, te voet of per welk vervoer
middel dan ook, is verboden, met uitzondering
van een klein groepje kinderen die met elkaar
concurreren om de toerist als gids te dienen
langs alle bureaus. Eerst is er de immigratie
dienst, dan de douane, vervolgens de gezond
heidsinspectie, gevolgd door de landbouwin-
spectie en tenslotte de politie, ieder verstopt
achter een getergde typemachine. Wie in het
siëstatuurtje, of zoals wij op zondag, de grens
over wil, betaalt een dollar voor „overwerk".
Een paar kilometer in Honduras zagen we op
een dorre heuvel een nieuw standbeeld van
een soldaat, als herinnering aan de veldslagen
die geen van beide landen bereid is te verge
ten. Negen jaar geleden werd een grensgeschil
tussen de twee landen aangewakkerd door
spanningen over immigratie, en het geheel
ontbrandde tot een oorlog.
De buitenwereld hoorde er pas van toen er
geweld losbrak tijdens de voorronden voor
het Wereldkampioenschap voetballen. „Bana
nenrepublieken in voetbaloorlog" - de kran
tenkoppen weerspiegelden dit ideale stereoty
pe voor de internationale media. Maar het
conflict ging veel dieper. Zes jaar eerder had
Honduras de aanzet gegeven tot de verslechte
ring van de betrekkingen door te bepalen dat
er geen enkele onderneming in Honduras
meer dan tien procent arbeiders uit El Salva
dor in dienst mocht hebben.
Zoals de meeste immigratie-beperkende maat
regelen, had de wet een verheviging van de
vooroordelen tot gevolg. Verdere bepalingen
tegen de immigranten uit El Salvador resul
teerden in een bezetting door dat land, naar
gezegd werd om hen te beschermen. Dat alles
is nu tien jaar geleden. De twee presidenten
van El Salvador en Honduras, beiden rechtse
legerofficieren, hebben af en toe een ontmoe
ting met elkaar, maar het eigenlijke conflict
is nog niet opgelost
De Organisatie van Amerikaanse staten lijkt
onmachtig en niemand schijnt er zich eigen
lijk wat van aan te trekken. Honduras heeft
zich met succes weten los te maken van de
economische gemeenschap van Midden-Ame-
rika, die ooit eens bedoeld was om alles een
beetje gemakkelijker te maken voor multina
tionals door het schrappen van invoerrechten
tussen de verschillende landen waar dochte
rondernemingen gevestigd waren.
Die economische gemeenschap staat stil. Er
zijn maar een paar laatste overblijfselen van
Middenamerikaanse samenwerking. Een daar
van is de plaatselijke gezondheidsorganisatie,
die aan elke grens onze wagen ontsmette,
alleen om de verspreiding te voorkomen van
insecten, die koffieplanten aantasten. De man
bij de grens tussen El Salvador en Honduras
bleek besmet te zijn door de militaire sfeer
die hier hangt. Hij zwaaide met een vervaarlij
ke straalpijp waaruit de giftige wolk desinfec-
teermiddel spoot met hefgeluid van een opge-
ker.
Het piepkleine El Salvador, dat als enig land
in Midden-Amerika geen verbinding heeft met
de Atlantische Oceaan, heeft meer dan Hon
duras te lijden onder hun wederzijdse blokka
de. De uitvoer naar Nicaragua en verder naar
het zuiden gaat noodgedwongen per boot over
de golf van Fonseca. Honduras daarentegen
heeft eigen landgrenzen met Guatemala in het
noorden en hoeft niet via El Salvador.
Ondanks dat voordeel heeft Honduras weer
enige aardrijkskundige nadelen. Het land
heeft de vorm van een omgekeerde driehoek
met de hoofdstad Tegucigalpa dicht bij het
topje. Dit is een oude zilvermijnstad in de
heuvels zonder spoorverbinding met de rest
van het land en vervelend ver van het econo
mische zwaartepunt van het land dat langs
de Atlantische Oceaan ligt
Tegucigalpa ligt ook vrij ver van de Interame-
rikaanse snelweg. Om de hoofdstad te berei
ken moet de reiziger over een goede maar
kronkelige weg door de bergen rijden, een
tocht die anderhalf uur in beslag neemt. De
meeste bussen die in Honduras rijden zijn de
afgedankte, typisch gele, schoolbussen uit de
V.S. Vanaf de weg heeft men een mooi uit
zicht op de Stille Oceaan in de verte. Dat
uitzicht op weg naar Tegucigalpa is mooier
dan dat wat men ziet als men de stad binnen
rijdt
De hoofdstad van Honduras gaat namelijk al
dezelfde kant op als de andere Middenameri
kaanse hoofdsteden. De nauwe straten raken
overvol met bussen en voornamelijk Japanse
auto's, en voetgangers riskeren hun leven
vanwege de door goedkope benrine veroor
zaakte luchtvervuiling. Omdat Tegucigalpa op
verschillende heuvels is gebouwd, ziet het er
tenminste niet zoals andere steden uit als een
platgelegd traliewerk. De troittoirs zijn er net
iets minder vol en het stadsbestuur heeft zelfs
een paar voetgangersgebieden ingericht. Maar
de stad is snel haar oude koloniale charme
aan het verliezen. Enorme blokken beton
schieten boven de rode daken uit en steeds
meer neonlichten worden boven de straten
gehangen, als was er constant een of andere
smakeloos bonte parade aan de gang.
Als er natuurbeschermers bestaan in Hondu
ras, dan hebben zij zich met zijn allen terugge
trokken in Choluteca, een dorpje aan de
Interamerikaanse snelweg. Vorig jaar werd
daar het feit gevierd dat er tweehonderd jaar
geleden een plaatselijke held van de onafhan
kelijkheidsbeweging geboren was, en het stad
je werd keurig netjes opgedirkt De houten
arcades rond de plaza werden gerestaureerd
en verschillende fonteinen gerepareerd. In het
nieuwe museum toonde de wacht trots het
bezoekersboek. Op pagina één prijkte daar de
handtekening van president generaal Juan
Alberto Melgar Castro.
Het is een geluk te noemen dat het boek niet
drie jaar geleden begonnen is. De toenmalige
president, generaal Lopez Arellano, die door
generaal Castro verdreven werd, stond nu niet
direkt bekend als een „independestista". Hoe
wel hij zijn tweede ambtstermijn begonnen
was met wat bescheiden landhervormingen,
werd hij op het laatst beschuldigd steekpen
ningen aangenomen te hebben van de Ameri
kaanse United Fruit Company.
