ülHSi
TOEKOMST BEGRAAFPLAATS
GROENESTEEG DUISTER
HG
mi
mi
Indrukwekkend concert Rijnlands mannenkoor
III
m
Voortgaand verval dreigt
v
V 2 MAANDAG 3 APRIL 1978LEIDSE COURANTPAGINA 3
Hoogste punt
De nieuwbouw van de AMRO-bank aan de Stationsweg
31—33 bereikt 5 april om 15.30 uur bet hoogste punt.
Wethouder M. van Aken van economische zaken zet deze
gebeurtenis luister bij middels bet hijsen van de vlag. Na
a/loop is er een receptie.
Gesprekseentrum
Na de vele lezingen over het leven na de dood, houdt het
Gesprekseentrum aan de Vrouwenkerkkoorstraat zich nu
bezig met het geheim van de yoga. Dit onderwerp wordt
in vier lezingen besproken. Alle vinden plaats op dinsdag
avond en beginnen om acht uur. De toegang is f 3,- De
eerste lezing is dinsdag 4 april en heeft als titel ..Wat is
Yoga?" De tweede lezing gaat over de eenheidsfilosofie en
wordt 11 april gehouden. 18 april gaat het over „Yoga in
het westen" is het onderwerp van bespreking op 18 april,
dinsdag 25 april wordt „Yoga en de scholen van wijsheid"
behandeld.
1001-Nacht
r I
Edo van Dijken en Jèröm Reehuis als Scheherazade
in „1001-Nacht".
Voor de liefhebber van sprookjes is er zaterdag 8 april
volop te genieten in de Leidse Schouwburg, want dan wordt
één van 's werelds beroemdste verhaaltjes door het RO-
Theater op het toneel gebracht, namelijk 1001-Nacht, een
weergaloos spektakelstuk van de Franstalige Argentijn
Jéróme Sa vary. Het is een „muzikaal sprookje" geworden,
waar Sa vary al tijden lang mee in zijn hoofd liep. Sinds
de première op 23 maart in de Rotterdamse Schouwburg
is er bijna geen dag voorbij gegaan of de landelijke bladen
wijdden uitermate lovende kritieken aan dit „bonte", „flon
kerende" en „overrompelende" theaterfeest. Alle Arabische
figuren uit de verhalenbundel van de schone prinses Sche-
herezade zijn in deze feërieke show aanwezig, Ali Baba,
Sinbad de Zeeman, Aladdin compleet met wonderlamp tot
en met de lieftallige bruiden waarmee de wrede sultan zijn
oosterse nachtjes doorbacht. Het RO-Tbeater brengt geen
alledaags toneel op de planken: de zestien acteurs en
actrices hebben dit de afgelopen weken tijdens hun tournee
door het land wel bewezen. Savary wordt door velen als
een grootmeester van bet spectaculaire theatergenre gezien.
1001-Nacht heeft hij tot een satirisch, op de tijd van nu
afgestemd, festijn gemaakt, dat maar zelden voor de Neder
landse Schouwburgbezoeker in een dergelijke opzet te zien
is geweest. 1001-Nacht, muzikaal sprookje: Groep Ro-Thea
ter. Tekst en regie Jerome Savary. Leidse Schouwburg,
zaterdag 8 april, 20.15 uur. Het entreegeld bedraagt 13,50
of 7,50: CJP/65 6,75; inschrijvers van K&O betalen
12,50 dan wel 6,75.
Werkende jongeren
De christelijke werkende jongeren organisatie van het CNV
in het district Züid-Holland geeft een driedaagse cursus in
Leiden. Alle werkende jongeren tussen 16 en 26 jaar kunnen
aan de cursus, die als thema „onderwijs" heeft, deelnemen
De reis- en verblijfskosten zijn voor rekening van de werken
de jeugd-CNV. Tijdens de cursus maken de deelnemers een
film met betrekking tot het onderwijs in Nederland voor
werkende jongeren. De cursisten zijn de filmsterren. De
cursus wordt 10, 11 en 12 mei gegeven in „De Korte Vliet",
het congrescentrum van de LJA. Inlichtingen zijn te krijgen
bij Aat Plugge, tel. 070-664702.
(Van een onzer verslagge
vers)
LEIDEN Wat moet er
gebeuren met de oude Her
vormde begraafplaats aan
de Groenesteeg. Dat is een
vraag die zowel de burger
lijke als de Hervormde ge
meente van Leiden al eni
ge tijd bezig houdt, en die
een ander accent heeft ge
kregen nu vorig jaar vrij
onverwacht het kerkhof
op de voorlopige lijst van
beschermde monumenten
is geplaatst. Een stadspark
op de plaats van de oude
begraafplaats lijkt door
dit overheidsbesluit onmo
gelijk te zijn geworden,
omdat dit moeilijk zou
kunnen zonder het verwij
deren van de grafzerken
die eveneens tot monu
ment zijn verklaard. Het
herstellen van de oude be
graafplaats en deze een
aanzien geven dat een mo-
nument waardig is lijkt
anderzijds op grote finan
ciële problemen te stuiten.
Als hiervoor een oplossing
zou worden gevonden ligt
een bestemming tot stilte
gebied volgens de her
vormde kerkvoogdij 't
meest voor de hand.
Sinds december 1975 is de be
graafplaats aan de Groenes
teeg gesloten, dat wil zeggen
dat er niet meer begraven
wordt. Dat gebeurt tegenwoor
dig op de algemene begraaf-
plaats Rhijnhof, die ook een
Rooms-Katholiek deel heeft
gekregen dat is gewijd door
Deken Van Noort in 1974. Dit
na de sluiting van de oude
R.K.-begraafplaats bij de Zijl
poort in dezelfde periode.
Zowel de Hervormde als de
..Katholieke begraafplaats zijn
de laatste herinneringen aan
een grijs verleden toen de stad
Leiden een reeks van kerkho-
ven kende die alle op uitste-
'kende punten in de singels
lagen en hierdoor „bolwer
ken" werden genoemd. Na een
nieuwe wet op de lijkbezor
ging die het begraven bij ker
ken na 1827 strafbaar stelde,
kwam het tot de aanleg van
De begraafplaats aan de Groenesteeg, toonbeeld van achterstallig onderhoud
verschillende bolwerken langs
de singels. Uit 1827 dateert het
Nieuwe Bolwerk aan de Groe
nesteeg dat na het slopen van
de wallen in westelijke rich
ting werd uitgebreid. Ook het
Grote of Armenbolwerk was
eigendom van de Nederlands
Hervormde gemeente in Lei
den. Thans is de universitaire
sterrenwacht op dit voormali
ge kerkhof gevestigd. Langs
de singels lagen verder nog
het Papegaaienbolwerk en het
Valkenbolwepk. Het laatste lag
op plaats waar nu de Molen-
werf bij de Valk ligt, het Pape
gaaienbolwerk moest in 1916
plaats maken voor de bouw
van de Stedelijke Lichtfabrie
ken. Van al deze kerkhoven
zijn alleen die bij de Zijlpoort
en aan het einde van de Groe
nesteeg nog over. De vraag is
voor hoe lang nog. De wet op
de lijkbezorging schrijft voor
dat een graf tenminste 10 jaar
onaangeroerd moet blijven lig- Bemoeilijkt
gen. Sinds 1969 wordt er op J
de RK begraafplaats bij de
Haven alleen nog maar in ei
gen graven begraven. De be
graafplaats van de Hervormde
gemeente aan de Groenesteeg
is al twee jaar gesloten: dat
betekent dat over 8 jaar de in
de wet op de lijkbezorging ge
noemde termijn pas afloopt.
Pas na 1986 zal er dus iets met
de monumentale begraaf
plaats kunnen gebeuren. Zo
urgent is de vraagstelling dus
nog niet op dit moment. Bij de
gemeente geeft men desge
vraagd dan ook te kennen dat
de bestemming van de geslo
ten Hervormde begraafplaats
Toch lijkt het besluit de be
graafplaats op de voorlopige
lijst van monumenten te plaat
sen de besprekingen over de
toekomst van het kerkhof be
moeilijkt te hebben. De zaken
zijn er in elk geval niet een
voudiger op geworden. Kerk
voogdijwoordvoerder C. Jon-
gejan stelt zich op het stand
punt dat er best over een be
stemming van het kerkhof tot
stadspark te praten valt, ook
na de aanwijzing tot monu
ment. Ten stadhuize denkt
men daar heel anders over:
„Het zou wel een beetje over
dreven zijn als we naast het
stadspark dat we aanleggen
bij de Zijlpoort op het voor
malige terrein van de Grof
smederij, ook nog eens aan de
andere kant van de wijk He
rengracht/Zijlsingel een park
gaan aanleggen. Daardoor zou
deze nieuwbouwwijk in verge
lijking met andere stadsdelen
wel bijzonder overbedeeld
worden," zo meent men op het
stadhuis. Geen stadspark dus,
maar wat dan. Het openstellen
van de begraafplaats voor stil
tezoekers, zoals ook vaak in
het buitenland gebeurt be
hoort uiteraard tot de moge
lijkheden, maar de huidige
toestand van het kerkhof is
bepaald geen schoolvoorbeeld
van goed onderhoud. Het gras
wordt met een zekere regel
maat geknipt en de struiken
en bomen gesnoeid, maar
waar de Hervormde Kerk con
tractueel niet meer verplicht is
tot onderhoud van de graven
en hiervoor niet meer wordt
betaald is het kerkhof bijzon
der in verval geraakt. „Op het
merendeel van de graven rust
geen onderhoudsplicht meer:
daar doen we dus niets meer
aan," zegt kerkvoogd Jonge-
jan. „We hebben eenvoudig de
middelen niet om de begraaf
plaats echt op te knappen en
regelmatig te onderhouden.
Zoiets kost nog al wat."
Volgens de Heer Jongejan
denkt de kerkvoogdij voorals
nog op de eerste plaats aan
het afstoten van het kerkhof,
waarbij de gemeente dan als
koper zou moeten optreden.
Daar stuit men op een nieuw
probleem: op het stadhuis is
men helemaal niet happig met
zo'n aanbod: „Wat moeten wij
er mee beginnen? Nu het
kerkhof een monument is kun
nen wij er ook niets mee doen.
Na het ruimen zouden we de
grafzerken weer op moeten
zetten en dat wordt voor de
gemeente een even kostbare
zaak."
Subsidie
Alleen een fikse rijksbijdrage
in het herstel van de begraaf
plaats zou misschien wat soe
laas kunnen bieden. Nu kent
monumenten zorg niet een re
geling voor de restauratie van
begraafplaatsen, zoals die er
bijvoorbeeld voor woonhuizen,
openbare gebouwen en derge
lijke zijn. Dat neemt niet weg
dat men in Zeist waar de
Rijksdienst voor Monumenten
zorg is gevestigd desgevraagd
te kennen geeft een aanvrage
om subsidie voor de uitvoe
ring van een concreet plan
normaal in overweging te zul
len nemen. En dat wil dan
zoveel zeggen als: we doen wat
we kunnen, maar we kunnen
nu eenmaal weinig gezien 's
Rijks financiën. Daarmee lijkt
de naaste toekomst voor het
oude kerkhof aan de Groenes
teeg voorlopig bezegeld: de
eerste tien jaar zal er vermoe
delijk niets mee gebeuren en
dat betekent alleen maar een
verder verval van nu al verga
ne glorie.
ARJEN BROEKHUIZEN
LEIDEN Het was een bij
zonder concert, dat zaterdag
avond in de Leidse Stadsge
hoorzaal gegeven werd. Niet
alleen was het City of Oxford
Ghoir de oceaan overgestoken
om in onze stad een prachtige
recital te geven, ook de donke-
te mannenzee van Sander van
Marion was aangetreden: het
Rijnlands Christelijk Mannen
koor, een wonder van een
koor. Het koor heeft onlangs
een grammofoonplaat ge
maakt, volgens de voorzitter
van het RCM zonder kosten of
moeiten te sparen. En omdat
die grammofoonplaat zater
dagavond voor het eerst te
koop was, had het bestuur de
minister van CRM, mevr. Gar
deniers, en de burgemeester
van Leiden met zijn vrouw
uitgenodigd om de eerste
exemplaren in ontvangst te ne
men.
Voordat het zover was kon
men veel fraaie muziek beluis
teren. Het koor uit Oxford
zong muziek van Handel die
diende om de kroning van de
koning op te luisteren, maar
die zaterdagavond ook zeer in
de smaak viel.
Ook het Rijnlands Mannenkoor
zong werk van Handel en ande
re Engelse liederen, voorname
lijk in de bewerking van diri
gent Sander van Marion, en
ondersteund door het van-dik-
hout-zaagt-men-planken orgel
werk van Aad van der Hoeven.
Het mooiste gedeelte van het
programma was het credo uit
de Grande Messe Solemnelle
van Gounod, gezongen door
beide koren samen, zodat de
vierstemmigheid van de mu
ziek behouden kon blijven, en
het bewerken achterwege kon
blijven. Bijzondere vermelding
verdient ook de uitvoering van
„Rock-a my soul", met Piet van
Egmond als solist. Een bijzon
der fraaie stem, die met wat
meer technische ontwikkeling
tot fenomenale prestaties in
staat zal zijn.
Helaas kan dat laatste niet ge
zegd worden van het Engelse
blaasensemble, dat zowel voor
als na de pauze optrad, zelf
standig en met het City of Ox
ford Choir samen. De muziek
die zij maakten kreeg welis
waar de lachers op haar hand,
maar was toch eigenlijk niet
„rijp voor het podium".
De avond werd besloten met
het zingen van het Engelse en
het Nederlandse volkslied,
waarin niet alleen de prachtige
koorstemmen maar ook de ge
hele zaal een aandeel had.
Ton Harmsen
Vijftig jaar LOI
De heer Bernhard de Ru
viert vandaag zijn 50-jarig
dienstverband bij de Leidse
Onderwijs Instellingen. Ge
lijktijdig met het jubileum
neemt de heer De Ru af
scheid van de LOI. De jubila
ris heeft zich sinds 1928 voor
al beziggehouden met het
magazijn en de verzending
van de lessen aan cursisten.
Het gouden jubileum is voor
de LOI een unieke gebeurte
nis. De heer De Ru is de
eerste en naar alle waar
schijnlijkheid ook de laatste
LOI-werknemer die het vijf
tigjarig dienstverband haalt.
Een verlenging van de leer
plicht en een eventueel toe
komstige verlaging van de
pensioengerechtigde leeftijd
maken een soortgelijk jubi
leum voor de toekomst vrij
wel onmogelijk.
Pater O. L. H. M.
Vermeulen vierde in
Leiden gouden priesterfeest
LEIDEN Zondag vierde Pater O. Vermeulen
ofm zijn 50-jarig priesterfeest in de Hartebrug-
parochie. De plechtige hoogmis uit dankbaar
heid werd door de jubilaris opgedragen in
concelebratie met pastoor Degger (een neef van
pater Vermeulen), pater Van Gendt ofm en
pastoor Demmers ofm van de Hartebrug en
pater Van Vliet ofm, lid van het Leids deke
naal team. Pastoor Degger hield tevens de
feestpreek. Het gemengd koor van de Harte-
brugkerk, „St. Caecilia" zong onder leiding van
organist-dirigent Jan Schmitz, met medewerk
ing van een aantal leden van het Leids Toon
kunstorkest de Mis in G. van Franz Schubert
en Psalm 150 van César Franck.
Pater Vermeulen (77 jaar) wenste een feestvie
ring zonder veel ophef. Daarom was er geen
receptie. Alleen werd na afloop in de Romanus-
zaal met familieleden en bekenden een kopje
koffie gedronken. Na afloop van de hoogmis
werd de jubilaris symbolisch een geschenk over
handigd.
Pater O. L. H. M. Vermeulen kwam in '46 als
kapelaan naar Leiden. Voordien was hij kape
laan in Haarlem (Nieuwe Groenmarkt), Den
Haag (Paschalis), Sittard en rector in Venlo.
Pastoor Demmers getuigt van hem: „Van hoe
veel verenigingen hij het adviseurschap heeft
gehad weet ik echt niet; het waren er zeer velen.
De laatste jaren is onze gouden jubilaris werk
zaam in de bejaardenzorg van het Elisabeth
Gasthuishof, waar hij het nog uitstekend doet
omdat hij zo best kan opschieten met die oudere
mensen. Pater Vermeulen is wars van elke
opschik, vandaar dat hij weigerde als officieel
feestvarken te fungeren. Maar hij kan toch niet
verhinderen als we hem hogelijk loven om zijn
kwaliteiten als predikant en als theoloog (met
een sterk katechetische inslag) en als zanger.
Niemand zou onze pater Vermeulen nog willen
missen."
LEIDEN Begin dit jaar was in het LAK-
theater een prachtige „Krietkring" (Brecht) te
zien, gespeeld door Groningse amateurs o.l.v.
Anne Marie Prins. Diezelfde Anna Marie Prins
heeft haar hoofdrolspeelster naar de grote stad
Amsterdam meegenomen en met amateurs daar
Brechts „De Heilige Johanna van de abattoirs"
ingestudeerd. Wederom is het een prachtige
productie geworden, waartegen menig profes
sioneel gezelschap (Theater met Man is man)
het loodje moet leggen.
Brecht schreef „De Heilige Johanna" kort na
de beurskrach van 1929. De gebeurtenissen op
de Amerikaanse effectenbeurs bewezen volgens
de Marxistische theorie het deficiet van het
kapitalistische systeem. Zij toonden dat systeem
in al haar ellende en rottigheid (manipulatie en
machtsmisbruik), waarbij arbeid en arbeids
krachten slechts handelsobjecten zijn geworden.
Brecht heeft het cynisme van het kapitalisme
helder in scène gezet aan de hand van de
kritische ontwikkeling van Johanna Dark, de
hpilige der abattoirs. Begonnen als religieuze,
verlaat zij de Leger des Heils-achtige groepering
al snel om daadwerkelijker de hongerige en
nooddruftige arbeiders te kunnen helpen. Haar
wordt de mond gesnoerd, wanneer ze werkelijk
inzicht in het mechanisme verkregen lijkt te
hebben en haar tot dan toe naïeve steun gevaar
lijk dreigt te worden. Men neutraliseert het
gevaar door de vermoorde Johanna heilig te
verklaren.
Anne Marie Prins had van „De Heilige Johan
na" een zeer gestyleerde voorstelling gemaakt,
waarin de hand van de regisseuse voortdurend
zichtbaar bleef. Minder spontaan dan „De Kriet
kring", was „Johanna" niet minder boeiend; de
kille zakelijkheid paste uitstekend bij het behan
delde thema.
PAUL VAN DER PLANK
Heilige Johanna
amateurtoneel op
Tu professionele basis
