over
Onenigheid
ng VAD
binnen kabinet
re
gelii
Duivels
drama in
Beieren
LONDEN NOG STEEDS ZONDER KRANTEN
Van Agt spreekt
zelf met Schmidt
over levering
aan Brazilië
Kamperen wordt
in Nederland
een luxe hobby
CeidocSommit
Dreigend tekort
aan groeihormoon
voor kinderen
CDA GAAT INVLOED
OP BELEID VERSTERKEN
Vaagheid over
onbetaald werk
Vannacht: zomertijd
Politiek
Partij
Parlement
Driestromenland
in de politiek
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 1 APRIL 1978
PAGINA 7
(Van onze correspondent Roger
Simons)
LONDEN, De Londenaren
moesten het deze week weer
eens zonder nationale kranten
stellen. Het overleg tussen de
betrokkenen heeft niets opgele
verd, en er is een beroep ge
daan op de centrale van vak
verenigingen (het TUC) om te
bemiddelen en een oplossing te
zoeken. De arbeiders van de
distributiecentra beletten, dat
er kranten in de winkels ko
men. Omdat het conflict voor
lopig nog uitzichtloos is, wor
den voor groot-Londen en zuid
oost Engeland geen ochtend
kranten meer gedrukt
In Fleet Street is het gebruike
lijk, dat het distributiepersoneel
van de groothandelaren een
door de kranten betaalde extra
vergoeding krijgt voor over
werk. Voor gemiddeld twaalf
extra uren per week werd tot
nu toe aan iedere betrokkene
ongeveer twintig pond betaald.
Kortgeleden heeft „Sogat", de
vakvereniging van dit personeel,
echter een opslag van tien pro
cent afgedwongen. De groothan
delaren willen die wel betalen,
maar zij voeren aan, dat een
deel ervan ten laste moet komen
van de dagbladuitgevers, als
verhoging van de extra vergoe
ding voor overwerk ten gevolge
van late edities.
Het probleem is, dat de uitge
vers weigeren over de brug te
komen. Zij zeggen, dat een bij
drage van hun kant de opslag
hoger zou maken dan de tien
procent, toegestaan in het kader
van het regeringsloonbeleid. De
uitgevers weigeren te onderhan
delen met „Sogat", omdat het
distributiepersoneel niet bij hen
in dienst is.
In het licht van dit ingewikkelde
conflict ziet het er naar uit, dat
de Londenaren nog wel enkele
dagen geen krant zullen krijgen.
Van conservatieve zijde wordt
al aangedrongen op een tussen
komst van de socialistische min
derheidsregering. Hoewel de
meeste nationale kranten van
Fleet Street hun edities voor
Noord-Engeland, Schotland en
Noord-Ierland in Manchester la
ten drukken, lijden zij nu toch
grote finaciële verliezen in het
zuiden des lands.
Bovendien wordt gevreesd, dat
vele Londenaren hun leesge
woonte zullen verliezen, wat la
ter een ernstige daling van de
verkoop tot gevolg zou kunnen
hebben. De Londense Times is
er het ergste aan toe, want die
wordt alleen in de hoofdstad
gedrukt.
Bovendien worstelt de Times
nog met een apart conflict.
Sinds vorige week zaterdag wei
geren zijn onderhoudsmonteurs
te werken, zolang de direktie
zich niet bereid verklaart hun
een loonsverhoging van twintig
procent toe te kennen. Die eis
wordt halsstarrig afgewezen
met het argument dat de betrok
ken arbeiders al geruime tijd de
best betaalde werklieden van
Fleet Street zijn.
Het conflict bij de Times heeft
ook tot gevolg, dat niet alleen
zijn rijke zondagskrant, de Sun
day Times, maar ook de Lon
dense editie van de Guardian
niet gedrukt kan worden. In
middels doet opnieuw het ge
rucht de ronde, dat als dit ge
schil lang aansleept, de Times
het niet zal overleven. Toen de
Times zich verleden jaar enkele
dagen in dezelfde benarde om
standigheden bevond, werd dat
ook gesteld. Na de oplossing
van het conflict bleek toch weer,
dat de Times, die door velen
beschouwd wordt als de spreek
buis van Engeland, dankzij de
zondageditie nog wel tegen een
stootje kan.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG In de boezem van het kabinet is
onenigheid ontstaan over de wijze waarop de
Vermogensaanwasdeling moet worden geregeld.
Daarom is de regering er dan ook nog niet in
geslaagd reeds een ontwerp openbaar te maken,
hoewel van verschillende kanten uit de regering
was aangekondigd, dat de zaak voor 1 april rond
zou zijn. De afronding zal nog zeker twee weken
vergen.
De VAD, waarover reeds zoveel te doen is geweest,
zal met behulp van twee wetsontwerpen worden
geregeld door het thans zittende kabinet. In het
ene zal worden bepaald hoeveel van de overwinst
van bedrijven zal mogen toevloeien naar de werk
nemers in de winstmakende ondernemingen, in het
andere zal de afroming van een deel van de
overwinst ten behoeve van een collectief VAD-
fonds worden geformuleerd.
De ministers Albeda (Sociale Zaken) en Van Aar-
denne (Economische Zaken) hebben reeds voorlo
pige wetsteksten opgesteld. Deze zijn voor advies
naar de Raad van State gezonden. Dat advies is
gisteren bij de ministerraad binnengekomen, maar
na afloop van de kabinetsvergadering verklaarde
premier Van Agt, dat men dat advies nog niet
goed had kunnen bekijken.
Zoals reeds eerder bericht wil het huidige kabinet
een groter deel van de overwmst - in het kader
van de bevordering van bezitsvorming - aan de
individuele werknemers beschikbaar stellen dan
de vorige regering van plan was. Een omstreden
punt, is het beheer van het VAD-fonds. Premier
Van Agt beperkte zich gisteren tot de mededeling,
dat de vakbonden een zeer belangrijk aandeel in
het beheer zullen krijgen. De overheid wil zelf
echter, naar verluidt, ook een stem in het kapittel
krijgen, terwijl men invloed van de zijde van de
werkgevers ook niet geheel wil uitsluiten. Een
ander probleem lijkt te zijn of men ondernemers
al dan niet moet toestaan om de VAD-afdrachten
van de fiscale winst af te trekken. Zou die aftrek
wel mogelijk zijn - en men zou daartoe willen
overgaan om buitenlanders niet af te schrikken
zich in Nederland te vestigen -dan zou veel minder
vennootschapsbelasting behoeven te worden be
taald. In feite zou dan bijna de helft van de
VAD-afdracht voor rekening van het rijk komen.
Daartegen bestaan nogal wat bezwaren, ook in het
kabinet.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister-president mr. A. Van Agt zal volgende
week zelf gaan proberen om de kwestie van de levering van
verrijkt uranium aan Brazilië en daarmee van de uitbreiding van
de ultracentrifugefabriek in Almelo een voor Nederland gunstige
wending te geven. Hij wil proberen met zijn collega's Schmidt
(Duitsland) en Callaghan (Engeland) tot een gemeenschappelijk
standpunt te komen.
Dat zal vrijdag aanstaande gebeuren als de regeringsleiders van
de EG-landen in Kopenhagen bijeenkomen voor het regelen van
Europese zaken. In de marge van die conferentie, zoals dit formeel
heet, wil mr. Van Agt eerst met Schmidt de kwestie doornemen
en vervolgens ook Callaghan erbij betrekken. Deze drie premiers
vertegenwoordigen de landen, die gezamenlijk het ultracentrifuge-
project beheren.
De Nederlandse ministerraad heeft gisteren zijn premier machti
ging gegeven om met zijn collega's hierover te spreken en eventueel
afspraken te maken. Die collega's zijn meteen ingelicht over de
tussenkomst van Van Agt. In politieke kringen ziet men Van Agts
interventie als een passeren van miniser Van der Klaauw van
Buitenlandse Zaken, die de zaak van de UCN tot dusver niet uit
het slop heeft weten te halen.
DEN HAAG (ANP) Kamperen dreigt een luxe hobby te worden.
Dit'schrijft Koopkracht, maandblad van het Konsumentenkontakt
na een onderzoek naar campingtarieven in Nederland.
In drie jaar tijd zijn kampeertarieven met 25 procent gestegen.
Een seizoenplaats voor een caravan kost gemiddeld 823 gulden.
De vraag naar vaste staanplaatsen op campings is sterk toegeno
men, aldus Koopkracht. Het aanbod van kampeerterreinen is
nauwelijks gestegen. De positie van de campinghouder is hiermee
nog verder versterkt. Aan een verbetering van de positie van de
kampeerder wordt desondanks in de aankomende kampeerwet
weinig gedaan, aldus het blad.
Volgens Koopkracht heeft de minister van Economische Zaken te
weinig greep op kampeerprijzen. Vooral bij het berekenen van
bijkomende kosten hebben campinghouders in de praktijk vrij spel.
Veel campinghouders hebben subsidie gekregen voor het aanbren
gen van riolering. Of de kampeerexploitanten deze verbeteringen
daarna niet ook aan de consumenten hebben doorberekend, is
volgens het blad niet gecontroleerd. Koopkracht pleit daarom voor
vaste prijsvoorschriften voor de doorberekening van sanitaire
voorzieningen e.d. De verschillende soorten campings zouden inge
deeld naar type en grootte aan maximumtarieven gebonden moeten
worden, zo schrijft het blad verder. Van de toenemende vraag naar
kampeerplaatsen en het gelijkblijvende aanbod dreigen vooral de
lage inkomensgroepen de dupe te worden, aldus Koopkracht. Om
de recreatiemogelijkheden voor deze mensen veilig te sellen, zou
de overheid campings in eigen beheer moeten nemen. Ook het
kamperen bij de boer zou volgens koopkracht uitgebreid en
gestimuleerd moeten worden
dr. F.LLM. Merckelbach.
„Morgen zal
ik jonger zijn"
een boek over de
Celttierapievan
prof.dr.P.Niehans
15,-
„De celtherapie leidt niet
alleen tot nieuwe vitaliteit
maar zij is ook als preven
tieve maatregel te be
schouwen"
De auteur is de enige Ne
derlandse leerling van
prof.dr.P.Niehans
Dit boek is alleen nog te
bestellen via de NL V v.C
Th. Postbox nr 41 in Was-
Anneliese Michel vóór
haar „bezetenheid"
GOLF VAN VISIOENEN
EN BEZWERINGEN
t correspondent Ami van Vree) horen schreeuwen en vloeken. „Ik ben satan, bijna
van Würzburg, Josef Stangl, aan twee katholieke
i van de Heer." Als zij besprenkeld wordt met
gens de eeuwenoude voorschriften van het „Ri- te drinken. Stemmen zeggen haar kniebuigingen
tuale Romanum". Negen maanden lang, drie keer te maken, tot wel 500 per dag. In maart van het
per week spreken pastoor Ernst Alt en pater volgende jaar begint haar gezondheidstoestand
"xacht neemt
rs, een hout
demonen verzetten zich en bevelen Anneliese in zaagmolen in het Frankische stadje Klingenberg,
de herfst alle voedsel en drank te weigeren, waar gaan de duiveluitdrijvingen door, ook als het
zij schreeuwend en vloekend gehoor aan geeft, meisje al geheel krankzinnig is geworden.
wordt ingewilligd, al is het duidelijk een
wendsel. In Klingenberg en verre omgeving doet
weken in Aschaffenburg namelijk het gerucht de ronde, al spoedig tot
De epiloog wordt
ring aan het exorcisme heeft gegeven, is geen opgegraven, onder intense belangstelling van een
vervolging ingesteld
De officier van justitie beschuldigt de aangeklaag
den er van, dat zij het leven van de 23-jarige
menigte vooral oudere gelovigen, die vanuit de
hele Bondsrepubliek naar Klingenberg is geko-
samen met een horde journalisten en fotogra-
een week voor haar dood een arts te hulp hadden van het kerkhof de kist geopend, zonder dat er
geroepen. De befaamde strafpleiter Schmidt verder iemand bij mag zijn. Ook Annelieses ou-
Leichner uit Frankfurt voert daarentegen aan, dat ders worden geweerd, 's Avonds voor de televisie
Anneliese zelf elke medische hulp heeft geweigerd verklaren de twee doodgravers, een duo, dat zo
uit Shakespeare's Hamlet lijkt te zijn weggelopen,
tegenover de verslaggever, dat „het lichaam er
op te heffen, is echter niet ingewilligd. precies zo uitzag als dat van u en ons, als het
In de loop van 1969 krijgt Anneliese Michel voor anderhalf jaar onder de grond zou hebben gelege-
het eerst last van epileptische toevallen. Zij stelt n
zich onder behandeling van een zenuwarts, maar In het weekblad „Stern" van deze week staat een
zet haar studie pedagogiek met redelijke resulta
ten voort. Vanaf 1973 wordt het ziektebeeld echter waarin
steeds ernstiger Pastoor Alt staat haar sindsdien tijdens
geestelijk bij
reportage onder de titel „Tocht naar de hel".
reporter zijn ervaringen beschrijft
an de talloze bedevaarten, door de
zelfde bisschop Stangl overigens verboden,
en Hitier.
Na de toestemming van de bisschop beginnen de pelgrims, die
pastoor Alt en pater Renz met de rituele duivel- demonen omgeven'
suitdrijvingen. De laatste neemt de gesprekken op
Naar aanleiding van een uitspraak van een van
„Ik ben door 560 miljoen
schrijft de Sternreporter:
geen eenzaam warhoofd, die dat tegen mij
zen. Het concordaat met Rome verbiedt „zielzorg- door een golf van helle-visioenen en duivelsbezwe-
VOOR wie werkloos is en dus een uitkering ontvangt zijn
de regels voor het verrichten van onbetaald werk
verruimd. Aan de nieuwe mogelijkheden zijn natuurlijk
nogal wat voorwaarden verbonden. Er zijn een aantal
zaken die móéten. Men moet o.a. vooraf toestemming
vragen aan de bedrijfsvereniging, die de uitkering
uitbetaalt. En men moet het te verrichten werk vooraf bij
het arbeidsbureau melden. Daarnaast is bepaald wat niét
mag. De werkloze mag geen werk doen in een bedrijf. En
het mag ook geen werk zijn, dat doorgaans door een
betaalde kracht wordt verricht.
Dit zijn slechts enkele van de bepalingen, die
staatssecretaris De Graaf van Sociale Zaken voor de
nieuwe regeling heeft vastgesteld. Het is begrijpelijk dat
er spelregels zijn afgesproken. Voorkomen moet immers
worden, dat bij een zó grote werkloosheid gratis werk
wordt verricht, dat gewoon in een normaal dienstverband
zou kunnen geschieden. Anders zou de werkgelegenheid
van anderen in gevaar worden gebracht. De maatregel is
voorts begrijpelijk als men bedenkt, dat zovelen, die
noodgedwongen werkloos zijn, best hun tijd nuttig voor de
samenleving willen besteden.
Maar er rijzen toch meer vragen dan waarop de
staatssecretaris antwoord geeft. Men kan zich immers
afvragen welke mogelijkheden overblijven als men: noch
voor een bedrijf, noch voor een gesubsidieerde instelling
mag werken indien daar een normale vacature is, noch
ook enig onbetaald werk mag verrichten „buiten de
normale werkuren van een instelling", terwijl bovendien
het werk „moet passen binnen de doelstelling van die
instelling".
Als we alle voorwaarden op een rijtje zetten, dan blijven
er weinig andere mogelijkheden over dan het ophalen van
de contributie voor de voetbalclub of de politieke partij,
waarvan men lid is. En dat zijn nu juist werkzaamheden,
waarvoor men werkelijk geen toestemming vooraf behoeft
te vragen. En dit terwijl - vooral door de enorm gestegen
kosten in het sociaal-culturele werk - de inschakeling van
(onbetaalde) vrijwilligers meer en meer noodzakelijk
wordt.
We weten nu ongeveer wat moet en wat niet mag. Wil
Sociale Zaken tot een bruikbare regeling komen, dan zal
toch meer informatie moeten worden verstrekt over wat
wél mag.
DEN HAAG Om twee uur
in de komende nacht zal de
zomertijd ingaan Dit houdt in
dat .de klok tot 1 oktober een
uur 'vooruitgezet moet worden.
In enkele landen duurt de zo
mertijd even lang als in Neder
land: in België, Frankrijk. Lu
xemburg en Griekenland
Engeland en Ierland is de zo
mertijd al ingegaan; in Spanje.
Portugal en Italië duurt de zo
mertijd korter dan in ons land
UTRECHT (ANP) - Er bestaat
een kans dat binnenkort slechts
een deel van de kinderen met
groeistoornissen behandeld kan
worden, als gevolg van een te
kort aan groeihormonen. Dr. R.
Steendijk, lector in de groei en
ontwikkeling van het kind aan
de universiteit van Amsterdam,
schrijft in Medisch Contact dat
er een tekort is aan donors van
de hypofyse, een hersenaan-
hangsel dat de hormonen pro
duceert Medisch Contact is de
ze week voor een deel gewijd
aan een actie om het publiek
op te wekken zich als donor
beschikbaar te stellen.
Het is tot nu toe niet gelukt het
groeihormoon langs chemische
weg te bereiden. Kinderen die
aan een groeistoornis lijden,
worden zonder behandeling als
volwassene meestal niet langer
dan ongeveer anderhalve meter
Met het groeihormoon kan de
achterstand grotendeels of hele
maal worden ingehaald. Voor
de behandeling van een kind
zijn 75 tot 100 hypofysen nodig.
Jaarlijks bestaat er in Neder
land behoefte aan ongeveer
20.000 hypofysen, terwijl er
slechts 2000 jaarlijks beschik
baar komen.
Ook de Nederlandse brandwon
denstichting, oogklinieken en de
Nierstichting doen via Medisch
Contact een beroep op de huis
artsen hun patiënten te vragen
per codicil te laten weten dat zij
nu hun dood organen beschik
baar willen stellen voor trans
plantatie. Via folders zal het
publiek volgende week worden
voorgelicht.
(Van-onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Een van de opvallendste kenmer
ken van de nagesprekken in politiek Den Haag
over de uitleg van de statenverkiezingen was het
feit dat er weinig bedroefde mensen waren. Van
zelfsprekend heerste in het CDA grote vreugde
over zowel de relatief forse stemmenwinst als de
„herovering" van de eerste plaats. Maar ook in
de PvdA was sprake van een zekere voldaanheid
omdat ze erin geslaagd was de grote winst van
vorig jaar volledig te handhaven. Datzelfde gevoel
heerste in D'66, dat bovendien tevreden is over
de terugkeer in de staten van de elf provincies.
Hoewel de WD woensdag enig verlies leed was
ook daar van droefenis nauwelijks sprake: welis
waar leed deze partij stemmenverlies, maar dat
was maar gering in vergelijking met de giganti
sche groei van de WD in de afgelopen jaren.
Slechts in enkele kleine partijen heerste verslagen
heid.
Natuurlijk versimpelt men de uitslag van de sta
tenverkiezingen wel heel erg als men deze uitslui
tend uitlegt als een vertrouwensvotum voor het
in december opgetreden kabinet-Van Agt, maar
toch is het begrijpelijk dat de leden van dit
kabinet gisteren in de wekelijkse vergadering in
het Catshuis met tevreden blikken op de stembus-
resultaten terugkeken. Had de oppositie in de
campagne niet honend geroepen dat de totstand
koming van dit CDA-WD-kabinet in strijd was
met de uitslag van de Kamerverkiezingen van
vorig jaar mei en daarom de kiezers opgeroepen
om via hun stembiljet hun afkeuring tot uitdruk
king te brengen?
Welnu, de coalitie als geheel boekte woensdag een
nettowinst van enkele procenten, een mooi presen
tje voor het kabinet dat op de verkiezingsdag
precies honderd dagen aan het bewind was. Met
enige reserve zou men kunnen zeggen dat zeer veel
kiezers vinden dat dit kabinet een royale kans
gegeven moet worden.
Die bevestiging heeft het kabinet hard nodig want
het gaat een zeer moeilijke tijd tegemoet. Over
een maand of twee moet het kabinet met zijn
voorjaarsnota komen; in dat stuk zullen de be
windslieden moeten aangeven waar de beoogde en
nodige bezuiniging in de overheidsuitgaven aange
bracht moet worden. Rond die nota zal de eerste
grote krachtmeting tussen kabinet en Tweede
Kamer plaatsvinden. Zeker na deze verkiezingsuit
slag is er geen twijfel over mogelijk dat het CDA
in deze krachtmeting een centrale rol zal spelen.
Het zal alles in het werk stellen om PvdA en
vakbeweging niet tegen zich in het harnas te jagen.
In de politieke verhoudingen in ons land is de
versterking van de positie van het CDA een van
de opmerkelijkste ontwikkelingen. Jarenlang gin
gen KVP, ARP en CHU gebukt onder de afkalving
van hun kiezersaanhang. Dat proces verliep op een
gegeven moment zo snel dat politicologen de ver
wachting uitspreken dat Nederland een politiek
tweestromenland zou worden waarin PvdA en
WD de lakens zouden uitdelen. De christen-demo
cratische parijen zouden tussen socialisten en libe
ralen weggedrukt worden, niet het minst door het
deconfessionaliseringsproces. De harde cijfers le
ken hen gelijk te geven: in 1967 behaalden KVP,
ARP en CHU samen nog 66 Kamerzetels, in 1972
waren het er nog maar 48. In diezelfde periode
had een flinke groei van PvdA en WD plaats.
Men kan het natuurlijk niet bewijzen, maar wel
is het aannemelijk dat de totstandkoming van het
CDA het afkalvingsproces van de christen-demo
cratie een halt heeft toegeroepen. Dat bleek al bij
de statenverkiezingen van 1974 toen in een aantal
provincies voor het eerst CDA-lijsten werden inge
diend. Vorig jaar bij de Kamerverkiezingen ging
het CDA al iets vooruit, maar ditmaal kwam deze
groepering echt terug.
De samenwerkingsoperatie is geslaagd en niets
lijkt meer de volledige organisatorische eenwor
ding van de drie partijen van het CDA in de weg
te staan. Een kleine domper op de vreugde in het
CDA is wel dat onderzoek heeft uitgewezen dat
de aantrekkingskracht van het CDA op de jonge
kiezers relatief nog gering is. Eén van de eerste
zaken die het CDA zal moeten aanpakken is het
verschijnsel van de vergrijzing.
De statenverkiezingen van woensdag hebben ook
aangetoond dat Nederland niet een twee-, maar
een driestromenland aan het worden is. CDA,
PvdA en WD behaalden samen 86 procent van
de stemmen. Slechts D'66 speelt nog een meer dan
geringe rol naast dff grote drie. Voor de Neder
land^ politiek is het een ronduit positieve ontwik
keling dat aan de enorme verbrokkeling (via, met
name, afsplitsingen) van de zestiger jaren een eind
gekomen is. In het begin van de zeventiger jaren
waren er in de Tweede Kamer nog vijftien frac
ties. Waren de verkiezingen van woensdag Kamer
verkiezingen geweest dan zouden we nog „slechts"
negen fracties hebben overgehouden. Voor het
parlementaire werk is deze afneming van het
aantal fracties een positieve ontwikkeling.
Dat laatste geldt trouwens ook voor de colleges
waarom het woensdag in de eerste plaats te doen
was: de provinciale staten. Ook de statenvergade
ringen „leden" onder de veelheid van fracties die
langademige discussies zeer in de hand werkte en
de publieke belangstelling voor het statenwerk
zeker niet ten goede kwam.
Ter herinnering nog één keer de avond van woens
dag 29 maart. De verkiezingsuitslagen zijn binnen.
Het landelijke beeld tekent zich overduidelijk af.
Het CDA juicht en de vertegenwoordigers van de
PvdA laten niet af, te zeggen hoe tevreden ze zijn.
Men heeft immers, ondanks het feit dat de kiezer
sopkomst acht procent minder was dan bij de
Kamerverkiezingen van vorig jaar, de toen ge
boekte gigantische winst weten vast te houden?
Inderdaad, op zich een opmerkelijke en knappe
prestatie. Maar voor de goede kijker en verstaan
der klonk er toch in de tevreden commentaren
der socialisten een duidelijke gevoel van teleurstel
ling door. Want hoe men het achteraf ook wendde
of keerde, de PvdA had zich aanvankelijk toch
een andere voorstelling gemaakt van de verkie
zingsuitslag.
Ten opzichte van vorig jaar had de PvdA haar
positie nog meer moeten versterken en het CDA
had er van langs moeten krijgen. Aldus zag de
droom van de PvdA-aanhang eruit.
En wat gebeurt er? Het CDA, de in de ogen der
progressieven zo „grijze en middelmatige spil van
ons partijstelsel, voor het merendeel bestaande uit
draaitollen en opportunisten", dat CDA boèkte een
overduidelijke winst en beroofde de PvdA ook nog
eens van de titel „grootste partij van Nederland".
De innerlijke teleurstelling over de verstoring van
het droombeeld werd door de PvdA-politici niet
geheel onder stoelen en banken gestoken. „Zorg
wekkend", „onbegrijpelijk", „triest" en nog een
heleboel andere zwaarmoedige omschrijvingen
klonken woensdagavond uit de monden van socia
listen, die spraken over de winst van het CDA
en het daarmee samenhangende „vertrouwensvo
tum" een het kabinet-Van Agt. De PvdA heeft
moeten toegeven, dat de belastingaffaires rond
CDA-politici, door de oppositie hard aan de kaak
gesteld als schandalen van de eerste orde, geen
enkele merkbare invloed hebben uitgeoefend op
het stemgedrag van de kiezers. Dat de potentiële
CDA-stemmer in zulke incidenten geen aanleiding
ziet om spontaan tot inkeer te komen en in het
stemboekje de CDA-lijst ongemoeid te laten. Teke
nend is het resultaat van een op de verkiezingsdag
gehouden enquête van het onderzoekbureau Into-
mart, waaruit blijkt dat slechts drie procent van
de PvdA-stemmers bewust de PvdA heeft gekozen
vanwege de belastingperikelen CDA-politici.
De PvdA heeft ook moeten toegeven, dat de winst
van het CDA zonder meer kan worden gezien als
een steun in de rug van het kabinet-Van Agt.
Akkoord, een niet onaanzienlijk deel van de CDA-
winst is afkomstig van de op verlies gezette WD.
Bureau Intomart heeft vastgesteld, dat veel CDA-
aanhangers, die vorig jaar uit onvrede met de
regeringssamenwerking tussen christen-democra
ten en progressieven WD hebben gestemd, afgelo
pen woensdag weer zijn teruggekeerd tot het CDA.
Ook aardig wat mensen die vorig jaar nog Boeren
partij of (nou, nog één keertje dan) DS'70 hebben
gestemd, zijn nu naar het CDA overgestapt. Maar
dat neemt niet weg, dat het CDA ook heeft
gewonnen ten koste van de PvdA. Volgens Into
mart is hat verlies dat de PvdA hier en daar ten
opzichte van vorig jaar heeft geleden, voor 40
procent veroorzaakt door PvdA-stemmers die ver
huisden naar het CDA. Omgekeerd vond er welis
waar ook een verhuizing plaats, maar het aantal
stemmen dat de PvdA van het CDA heeft afges
noept was stukken minder.
Het lijdt geen twijfel, dat de PvdA er meer uit
had kunnen halen, meer stemmen had kunnen
vasthouden en meer stemmen had kunnen trek-
kea Wellicht had dat gekund als de socialisten
in de afgelopen drie maanden een minder gefrus
treerde, meer degelijke en redelijke oppositie had
gevoerd, een oppositie die niet onnodig tot irrita
ties aanleiding geeft Wat dat betreft zou de PvdA'
de hand eens in eigen boezem moeten steken. *-
