'Eruit!, Mol ukkers*
£cktóc(SouAfMit
ACTIE KLAP IN GEZICHT VAN
MOLUKKERS EN NEDERLANDERS
Oplossing van problemen kan alleen
op vreedzame wijze bereikt worden
na§TNNENLAND
DE EERSTE TUMULTEUZE MINUTEN VAN DE BEZETTING
Onmenselijk
en uitzichtloos
ZWART
BOEK
VAN UUR
TOT UUR
Er is see
aardigheid
meer aan'
Woonwijken afgesloten
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Onze correspon
dent Jan van Koo
ien was gistermor
gen beroepshalve
in het Provincie
huis te Assen aan
wezig (toen de Mo-
lukkers met hun
actie begonnen.
Hierbij geeft hij
ajn verhaal van
die eerste tumul
tueuze minuten.
iSEN Maandagmorgen negen uur
de rustige statenzaal van bet provin-
iehuis in Assen. Een vroeg tijdstip
oor het begin van de vergadering van
E provinciale commissie voor Sociale
dien. Meestal begint die pas om half
en, maar vandaag moet Gedeputeerde
Hollenbeek Brouwer naar Den Haag.
r zijn verzoek begint men een half uiu-
Jder dan normaal. Voorzitster van de
gmmissie is mevrouw Spijker-Boer. Zij
telt de agendapunten aan de orde en
lidt de gesprekken.
og niet alle commissieleden zijn binnen, wanneer
praat wordt over het subsidievoorstel voor een
OVIB-veldwerker in Drente. Die veldwerker zelf
ag uitleggen dat het NOVIB niet alleen in de
itwikkelingslanden bezig is maar ook werkt aan
mentaliteitsverandering in Nederland zelf. In
t geval dus in Drente. Wanneer dit onderwerp
afgehandeld, verdwijnt de veldwerker uit de
latenzaal. Ondertussen is er koffie geserveerd en
levr. Spijker-Boer stelt het tweede onderwerp
de orde: Provinciaal geld voor het project
ele vorming van het G.V.O. Ook de heer
ybenga vein het G.V.O. mag zijn zegje over het
uderwerp doen vanaf de tribune, waar op dat
loment alleen hij en ik op zitten.
[en is juist nogal lacherig bezig om de vaardig-
eid en deskundigheid die sexuele voorlichters
enen te bezitten, wanneer plotseling tientallen
[ovinciale ambtenaren op het grasveld rond het
rovinciehuis zijn. De vergaderende commissiele-
tn (voor het grootste deel met hun rug naar het
uon) merken niets en gaan door met vergaderen,
p de tribune zien we de ambtenaren wel en we
ragen ons af wat er aan de hand is. „Een
armoefening waarschijnlijk. Al enige tijd gele
en is die aangekondigd. Of vals alarm zoals
latst", schiet het door mijn hoofd en luister
erder naar wat er over sexuele vorming wordt
ichoten
\m hoor ik de eerste schoten: een stuk of vier
iroge knallen die in de gangen van het provincie-
iuis tegen de wanden en het plafond weergalmen,
hrect daarop het geluid van rinkelend glas en
anisch schreeuwen.
[et hoofd van de huishoudelijke dienst in het
rovinciehuis, dat kort tevoren nog een kijkje in
e Statenzaal kwam nemen, komt uit de kantine
Rennend steken vluchtende ambtenaren het parkeerterrein bij het provinciehuis over.
de zaal binnengerend. „Eruit", roept hij, „Moluk-
kers". Hij opent de tuindeur in de zaal, maar de
commissieleden geloven het maar nauwelijks. En
kelen -staan aarzelend op en zoeken hun stukken
bij elkaar en kijken naar buiten en zien de
tientallen ambtenaren'rennend voor hun leven. Na
een secondenlange doodse stilte waarbij tret lijkt
of iedereen zijn adem inhoudt, begint men naar
de buitendeur te rennen. Gedeputeerde Hollenbeek
Brouwer loopt nog terug ip de richting van de
kantine, maakt rechtsomkeer en vlucht ook naar
buiten. In de richting van de kunstijsbaan tegen
over het provinciehuis waar binnen korte tijd een
massa mensen hijgend binnenkomen, huilend en
volkomen van streek.
Brandslangen
Ambtenaren verlaten ondertussen aan alle kanten
het grote provinciehuis. Brandladders en nooduit
gangen aan de buitenkant van het gebouw breken.
Men maakt met grote tegenwoordigheid van geest
gebruik van uitgerolde brandslangen. Binnen kor
te tijd staat er een ladder om onder meer de
mensen van de provinciale planologische dienst,
die als ratten in de val zitten, op de eerste
verdieping, een kans op ontsnapping te geven. Bij
het naar beneden klauteren en springen verstuikt
men enkels en ontvelt men handen en armen.
De commissaris der Koningin in Drente, mevr. A.
Schilthuis tegen wie de actie eigenlijk gericht
was springt van de eerste verdieping van een
richel op ongeveer vijf meter boven de begane
grond. Ze wordt opgevangen door een paar ambte
naren, maar ze vergeet wel haar handtas mee te
nemen. In het provinciehuis zelf wordt nog volop
geschoten en geschreeuwd.
Koffie
De ontvluchte mensen rennen de bungalows in de
nabijheid van het provinciehuis binnen. De politie
wordt vandaaruit gebeld en men probeert met
koffie op verhaal te komen.
De commissieleden, die uit de Statenzaal zijn
ontsnapt, lopen zonder jassen met hun stukken
onder de arm geklemd, een beetje verdwaasd
rond. Geregeld wordt vanuit het provinciehuis
gevuurd. Afgrijzen vervulde de mensen, die gebio
logeerd naar het provinciehuis kijken, wanneer
een lichaam vanaf de eerste verdieping naar bene
den wdrdt gegooid. Of> dezelfde verdieping hangt
een RMS-vlag omlaag. In de middag wordt het
stiller vanuit het provinciehuis. Enkele honderden
ambtenaren zijn ontkomen aan deze nachtmerrie.
De vierde binnen enkele jaren in de geschiedenis
van Drente.
TERWIJL de Molukse gemeenschap in ons land bezig is
met de inspraak, die de bijzondere Kamercommissie uit de
Tweede Kamer heeft georganiseerd over de regeringsnota,
is een nieuwe terreuractie gepleegd. De groep, die hiervoor
verantwoordelijk is, wijst kennelijk het overleg, de samen
spraak af. Het is dan nauwelijks meer interessant of hier
sprake is van een grote of kleinere minderheid. Immers:
dergelijke minderheden zullen er altijd zijn, minderheden,
die bereikte oplossingen afwijzen en uitsluitend het eigen
gelijk als hoogste doel zien. En voor geen middel terug
schrikken om dit doel te bereiken.
WlE derhalve gedacht had, dat juist het gesprek tussen
volksvertegenwoordiging, regering en Molukse gemeen
schap een bijdrage zou kunnen leveren tot een wezenlijke
verbetering in de verhoudingen, is wel erg bedrogen uitge
komen. De verschillen in opvattingen binnen de Molukse
gemeenschap verdragen kennelijk het overleg niet. Dat is
zeer betreurenswaardig, omdat het een oplossing welke
dan ook verder buiten bereik brengt. Voor alle betrokke
nen.
De terroristen onder de Zuid-Molukkers hebben nog steeds
niet begrepen, dat geweld nimmer een oplossing biedt voor
politieke problemen. Het grote verdriet, dat door deze
terroristen aan velen is aangedaan, is geen les geweest die
heeft geleid tot een andere, meer menselijke benadering
om tot aanvaardbare oplossingen te komen.
Het geweld, dat thans in Assen wordt toegepast, lijkt van
het begin af aan bewust harder en onmenselijker te worden
toegepast dan bij vorige acties. Dat blijkt uit het beschieten
en verwonden van voorbijgangers, het beschieten van een
ambulance-auto, die mensen in nood hulp kon brengen, het
onmogelijk maken van het bieden van hulp aan anderen.
Het zijn daden, waardoor de terroristen zich buiten de
Nederlandse samenleving plaatsen. Daarvoor kan geen be
grip worden opgebracht.
En ook nu weer en eenieder weet dat zal de Nederland
se regering onder alle omstandigheden moeten weigeren
Nederlandse gegijzelden met de terroristen waarheen dan
ook te laten vertrekken. Een onmenselijke en uitzichtloze
actie.
ASSEN (ANP) Het Landelijk
Comité Zuidmolukkers (LAC) is
van plan om na het Kamerde
bat over de Zuidmolukse rege
ringsnota na het zomerreces
een zwartboek te publiceren.
De groep van ondermeer ex-gij-
zelaars en Zuidmolukkers heb
ben de voorbereiding echter op
geschort in afwachting van het
verloop van de actie in Assen,
aldus een woordvoerder van het
LAC.
Het zwartboek in de Engelse
taal zal internationaal ver
spreid worden en kritiek moe
ten uitlokken op het Nederland
se en Indonesische beleid ten
aanzien van de Zuidmolukkers.
Maandag 13 maart
Een taxibedrijf te Assen
ontvangt een telefoontje
voor „een vrachtje" naar
Aet Provinciehuis.
10.00 De taxi arriveert bij het
Provinciehuis. Vermoede
lijk vier tot zes Molukse
jongeren dringen al schie
tend het gebouw binnen.
Honderden ambtenaren,
onder wie de commissaris
van de koningin, mevrouw
Schilthuis, weten via aller
lei uitgangen het gebouw
te verlaten. Vijf mensen
raken gewond.
.00 In Den Haag en Assen
wordt respectievelijk een
crisis- en een beleidscen
trum ingericht. In Den
Haag berust de leiding bij
de ministers De Ruiter,
Van Agt en Wiegel; in As
sen bij procureur-generaal
mr. Baron Van der Feltz.
.45 Uit een van de ramen van
het Provinciehuis wordt
een lichaam, naar buiten
gegooid. De bezetters
staan niet toe dat dit
wordt opgehaald en hou
den te hulp gesnelde zie
kenbroeders met schoten
op afstand. De politie
heeft de omgeving afgezet.
12.00 Er is een keer telefonisch
contact geweest met de
bezetters.
1130 In gebouw De Kolk is een
opvangcentrum voor fa
milieleden ingericht. De
eerste reacties uit Zuid
molukse kring spreken al
len van „verbijstering".
1100 Het ministerie van justitie
geeft de eerste persconfe
rentie. Gedacht wordt aan
ongeveer vijftig gegijzel
den. Er wordt bekend ge
maakt dat bij het ministe
rie een brief binnen is ge
komen met eisen. Deze
luiden een bus, een vlieg
tuig en vrijlating van
Zuidmolukse gevangenen.
Het ultimatum is gesteld
op dinsdag 14 maart 14.00
uur.
22.00 De bezetters houden iede
reen op afstand. Er heb
ben enkele korte contac
ten plaatsgevonden. Ge
concludeerd moet worden
dat niet vijftig maar waar
schijnlijk ruim zeventig
mensen worden vastge
houden. De eerste nacht
gaat in.
Dinsdag 14 maart
tö-30 Vanuit het Provinciehuis
*ordt enkele keren geschoten.
Geen bezoek
gedetineerde
Zuidmolukkers
den HAAG (ANP) De Zuid
molukkers die wegens vorige
PVelingsacties werden veroor-
d«ld en een straf uitzitten in
verschillende gevangenissen in,
ons land mogen geen bezoek
ontvangen. Verder zullen hun
teen beperkingen worden opge-
n?4
yrt heeft een woordvoerder van
Justitie "meegedeeld. Het aantal
«olukkers dat op het ogenblik
vjstzit, is 22.
ASSEN - „Er is
voor mij geen aar
digheid meer aan om
Zuidmolukkers te
rijden. Het is voor de
zoveelste keer dat
wij met die mensen
last krijgen, in het
verleden hebben ze
ons vaak bedreigd en
ik vind dat we hier
aan nu maar eens
voorgoed een eind
moeten maken".
Dit zegt de heer A. de
Vries, directeur van
het gelijknamige au
tobedrijf in Assen,
wiens taxi nog steeds
voor de ingang van
het provinciehuis ge
parkeerd staat. De
chauffeur. Jakob van
der Werff (28), is een
van de circa 70 men
sen die door de Mo-
1 ukkers in het provin
ciehuis worden vast
gehouden. Volgens
de heer De Vries
werd zijn bedrijf om
streeks kwart voor
tien gistermorgen ge
beld voor een taxi
naar het provincie
huis. Van der Werff-
ging er óp af. Pas
later kregen we van
de politie te horen,
dat hij ook werd ge
gijzeld. We hadden
hem natuurlijk al
enige tijd gemist. Op
onze oproepen gaf hij
geen antwoord", al-
dus de heer De Vries.
Twee jaar geleden
werd Van der Werff
volgens de Asser ga
ragehouder tijdens
een nachtelijke rit
ook al eens door Mo-
lukkers lastig geval
len. Hij werd toen in
een onderbeen ge
schoten toen hij wei
gerde jonge Moluk-
kers geld af te geven.
Ongeveer anderhalf
jaar moest hij hier
door worden behan
deld. Volgens de heer
De Vries kon hij pas
een half jaar geleden
zijn werk hervatten.
ADVERTENTIE
Gewonden in
ziekenhuis
opgenomen
ASSEN Bij de bezetting
gisterochtend vielen enige
gewonden. Een ambtenaar
brak zijn enkel toen hij een
sprong voor zijn leven uit
het raam maakte. Twee
ambtenaren werden ge
raakt door kogels. De een
kreeg een schotwond in
zijn bovenbeen, de andere
werd in zijn voet geraakt.
Op een scholier, die niets
vermoedend over het fiet
spad het provinciehuis
passeerde, werd eveneens
een salvo afgevuurd. Hij
werd in een long getroffen.
Persfotograaf Gieling
werd beschoten toen hij
probeerde zijn werk te
doen. Hij kreeg een schot
wond in de buik. De sch
olier en de fotograaf moes
ten worden geopereerd.
Ook de anderen zijn voor
behandeling in het Asser
ziekenhuis opgenomen.
(Van onze speciale verslaggevers)
DEN HAAG/ASSEN Verbijstering en
diepe teleurstelling heeft de gijzelingsactie
in Assen teweeg gebracht bij zowel Zuid
molukkers als Nederlanders.
Ds. Metiary: „Verschrikkelijk, dit had ik
beslist niet verwacht. Wij van de Bed an
Persatuan (de Zuidmolukse eenheidspartij)
proberen op alle mogelijke manier dit soort
terreuracties tegen te gaan. Het is verschrik
kelijk dat dit steeds weer in Drente moet
gebeuren", aldus de Molukse predikant. „Ik
begrijp niet waarom de jongeren ons en de
Nederlandse bevolking dit steeds weer moe
ten aandoen".
De heer L. Ch. Mantouw, medevoorzitter
van de Commissie van Overleg Zuidmoluk-
kers-Nederlanders voelt zich machteloos.
„Het was alsof ik een klap in mijn gezicht
kreeg toen ik het nieuws hoorde. Volgens
Mantouw, die vorige week terugkwam van
een reis naar Indonesië, is de actie het werk
van een „ongrijpbare minderheid". Volgens
hem is er verband tussen deze groep en de
jongeren die rond kerstmis van een actie
konden worden afgehouden.
Ook in de Tweede Kamer heerst grote te
leurstelling. De actie vindt juist plaats op
een moment dat de Kamer de parlementaire
behandeling voorbereidt van de onlangs in
gediende Molukkennota. „Juist nu hebben
de Molukkers de gelegenheid om hun wen
sen en grieven in een hoorzitting, in gesprek
ken of brieven aan ons kenbaar te maken
waardoor wij des te beter voorbereid de
nota kunnen behandelen", aldus kamerle
den.
Oppositieleider Den Uyl zei gisteravond ge
schokt te zijn maar benadrukte dat deze
actie niet de gehele Zuidmolukse gemeen
schap in ons land mag worden aangerekend.
Drs. G. van Leijenhorst (CDA) die vorige
week van een reis naar Ambon is terugge
keerd: „We hadden toch weer hoop gekregen
na alles wat in de afgelopen tijd op gang
gekomen is, zoals de dialoog tussen Neder
landers en Zuidmolukkers. Ook binnen de
Zuidmolukse gemeenschap is grote ontstel
tenis over de actie en ik hoop van harte dat
de Nederlandse bevolking niet zal zeggen:
Daar heb je die Zuidmolukkers (als hele
groep) weer".
Een gewonde ambtenaar wordt afgevoerd naar het zieken
huis. Bij een sprong uit het raam brak hij een enkel.
(Van onze speciale verslaggevers)
ASSEN De woonwijken rondom het bezette provinciehuis
in Assen zijn door de politie hermetisch afgesloten. Bewoners
kunnen slechts op vertoon van een pasje, dat zij gisteren op
het gemeentehuis konden krijgen, hun woonwijk in en uit.
Naast dat pasje moet men ook nog een identiteitsbewijs tonen.
Op alle invalswegen naar de woonwijken zijn de wegen afgezet
door bewapende politiemensen. In een straal van ongeveer
vijfhonderd meter is door de politie een cordon rondom het
provinciehuis gelegd. Belangstellenden en ook mensen van de
pers worden binnen deze kring niet toegelaten.
De Rijkspolitie houdt het verkeer richting Assen nauwlettend
in de gaten. Men tracht, zonder dat men daarbij de automobi
listen daadwerkelijk aanhoudt, een zo goed mogelijk beeld te
krijgen van de inzittenden van alle voertuigen, die zich in de
richting van de Drentse hoofdstad begeven.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Groot, zeer groot was
gisteren de ontsteltenis bij allen die
kennis namen van het nieuws over de
bezettingsactie die een aantal Zuidmo
lukse jongeren in Assen uitvoerde. In de
eerste plaats ontsteltenis over de actie
zelf, die tientallen onschuldigen in het
Drentse provinciehuis en allen die hen
na staan direct treft, maar ook over het
feit dat opnieuw een gewelddadige actie
de relatie tussen de Zuidmolukse samen
leving en de Nederlanders dreigt te scha
den.
Zonder tekort te willen doen aan wat
vroegere regeringen al deden dan een
verbetering van de relatie tussen Zuid
molukkers en Nederlanders kan men
stellen dat in 1976 het gesprek pas goed
gestructureerd werd toen onder het kabi
net-Den Uyl een commissie van overleg
Zuidmolukkers-Nederlanders werd opge
richt met als voorzitters de Amsterdamse
hoogleraar prof. dr. A. F. J. Kobben en
de Zuidmolukse opbouwwerker L. Ch.
Mantouw. Tweeërlei opdracht kreeg deze
commissie: een onderzoek instellen naar
de gebeurtenissen in de jaren na de
tweede wereldoorlog die leidden tot het
Molukse probleem, en het aangeven van
wegen om tot verbetering van de verhou
ding tussen Nederlanders en Zuidmoluk
kers in ons land te geraken.
Irritatie
De commissie, die niet zonder grote moei
te kon worden samengesteld, stond voor
een gigantische taak. Gezien de urgentie
en de flinke spanningen die bestonden
was er al heel snel irritatie over het feit
dat de commissie ook maanden nadat zij
aan het werk gegaan was nog nauwelijks
iets van zich had laten horen. Ze kon
echter geen ijzer met handen breken.
Toen kwamen de gijzelingsacties in De
Punt en Bovensmilde in mei en juni 1977.
De commissie Köbben-Mantouw versnel
de haar werk, maar na de acties kwamen
ook allerlei andere gesprekken op gang.
Het werd vorige zomer steeds duidelijker
dat ook in de Nederlandse samenleving
heel veel behoefte bestond aan gesprek
ken met de Molukkers, van wie er onge
veer 35.000 in ons land verblijven.
In het Tweede Kamerdebat van juni 1977
over de gijzelingsacties in Drenthe deed
de regering de toezegging dat ze een nota
over het Molukse vraagstuk zou uitbren
gen waarin allerlei aspecten van de pro
blematiek belicht zouden worden.
Verdeeldheid
In Molukse kring werd hard gewerkt om
de eenheid te herstellen, want het was
heel duidelijk gebleken dat de verdeeld
heid onder de Molukkers bijzonder groot
was. In allerlei plaatsen werden ge
spreksbijeenkomsten tussen Zuidmoluk
kers en Nederlanders georganiseerd; ook
op de scholen en universiteiten bleek de
belangstelling bijzonder groot te zijn.
Ook op andere niveaus was de activiteit
groot. De interesse voor door de Indone
sische ambassade in Den Haag en het
Nederlandse ministerie van CRM georga
niseerde oriëntatiereizen van Zuidmoluk
kers uit Nederland naar de Molukken
nam hand over hand toe; in de afgelopen
maanden namen ook vooraanstaande
Zuidmolukkers zoals de jongeren Noes
Solissa en Theo Thenu en ouderen als
Kuhuwael, Mantouw en Metekohy aan
deze informatiereizen deel. Kortom: de
dialoog was volop gaande.
Maar deze positieve ontwikkeling had
ook een keerzijde. Als gevolg van de
oriëntatiereizen (en de daarmee gepaard
gaande contacten met Indonesische auto
riteiten in Jakarta en op de Molukken)
kwam er ook verwarring in de Zuidmo
lukse gemeenschap. Manusama bijvoor
beeld noemde de reilen „indoctrinatie
reizen" en enkele radicale jongeren ver
oordeelden deze bezoeken op heftige
toon.
Eind januari verscheen de door de lang
durige kabinetsformatie vertraagde rege
ringsnota over de Zuidmolukse minder
heid in ons land. Duidelijker dan ooit
tevoren zei de regering daarin dat zij om
juridische, historische en feitelijke rede
nen, zowel in de internationale als in de
nationale sfeer, het staatkundig streven
naar een onafhankelijke of in vergaande
mate autonome Republiek der Zuid-Mo-
lukken niet kan erkennen, laat staan
steunen. Dat was een hard gelag voor de
RMS-aanh angers.
Zowel in deze nota als in de in februari
door de RMS-regering gepubliceerde „te-
gennota" werd de nadruk gelegd op de
eerbiediging van de Nederlandse rechts
orde. Ook Manusama accentueerde de
noodzaak van een vreedzame oplossing
van de problematiek en in die mening
werd en wordt hij gesteund door de
andere (oudere en jongeren) Zuidmoluk
se leiders in ons land.
Nu die dialoog zo intensief plaatsvindt
komt een klap als die van de actie in
Assen wel bijzonder hard aan, maar de
overgrote meerderheid van zowel de
Zuidmolukkers als de Nederlanders is
zich ervan bewust dat een oplossing van
het probleem slechts vreedzaam kan wor
den bereikt. Daaraan zal intensief verder
gewerkt worden.
Evert Mathies
