Franse plezierboten
klaar om te vluchten
Levering uranium uit Almelo
gesprekspunt Bonn en Brazilië
Autonomie-voorstel voor Schotland al zwaar gehavend
Carter beveelt
werkhervatting
in Kolenmijnen
Ondanks verlies
München SPD
niet op retour
Met een t
spaardeposito
van de
Nutsspaarbank
vangt U -
gemakkelijk
8%rente
LEIDSE SPAARBANK
Franse minister
op missie met
kamikaze-vliegtuig
Nieuwe documenten van
Amnesty over misbruik
psychiatrie in Rusland
97! BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 7 MAART 1978 PAGINA 11
(Van onze correspon
dent Jan Drummen)
PARIJS In de Rfvie-
ra-havens wordt een
aantal luxe jachten en
pleziervaartuigen zee
klaar gemaakt om, in
geval van een overwin
ning van links in de
verkiezingen van 12 en
19 maart naar Spanje te
kunnen uitwijken. Hun
eigenaars verwachten
van een links bewind
uiterst zware weeldebe
lastingen en nemen
maatregelen om hun zo
genaamde uiterlijke te
kenen van rijkdom tij
dig in veiligheid te
brengen ofwel te ver
bergen. Vele overschrij
vingen zouden in de
laatste weken eveneens
plaats gehad hebben en
een aantal Franse vaar
tuigen zou nu onder
vreemde vlag varen,
terwijl de kapitaal-
vlucht, met name naar
Zwitserland, een onge
kend hoog niveau be
reikt heeft.
Het publiceren van opi-
nipeilingen is de laatste
week voor de verkiezin
gen verboden om de kie
zers niet te bëinvloeden,
maar „onder de toon
bank" worden niettemin
de jongste resultaten ge
colporteerd: volgens de
meest recente menings-
onderzoeken zou de
linkse oppositie volgen
de zondag 53 procent
van de stemmen halen,
en de tegenwoordige re
geringsmeerderheid 45
procent. Indien de situa
tie in het linkse opposi-
tieblok, waar communis
ten en socialisten tegen
over elkander staan niet
voor de tweede kiesron-
de van 19 maart veran
dert, is het geenszins ze
ker dat links ook met
deze percentages de ze
ge in de wacht zal sle
pen. Op de eerste plaats
stemmen niet alle kie
zers in de tweede ronde
zoals zij een week tevo
ren gestemd hebben, ter
wijl de indeling van de
kieskringen de rege
ringspartijen voordelen
in de schoot werpt.
Maar in laatste instantie
hangt het al dan niet
winnen van de verkie
zingen voor links ervan
af of communisten en
socialisten het voor de
tweede stemronde er
over eens kunnen wor
den om alle linkse stem
men op die linkse kandi
daten uit te brengen die
er dan in elke afzonder
lijke kieskring het best
voorstaan. Gebeurt dit
niet en stemt elke linkse
formatie op zijn eigen
kandidaat, dan gaat het
grootste gedeelte van de
ze stemmen verloren en
wordt bijna zeker de te
genkandidaat, dus in dit
geval een kandidaat van
rechts, gekozen.
De grote vraag is dien
tengevolge of de twee
grote linkse partijen het
tussen de beide Iriesron-
den eens kunnen wor
den over een kies-allian-
tie. De mening dat dit
tenslotte gebeuren zal
wint zeker enkele dagen
veld. Secretaris-generaal
Marchais heeft gezegd
dat als de communisten
in de eerste ronde niet
meer dan 21 procent van
de uitgebrachte stem
men halen „de overwin
ning voor een andere
keer zal zijn." Zij willen
zeer klaarblijkelijk in
deze tijd van economi
sche crisis niet de twee
de viool in de linkse re
gering spelen, na de so
cialisten.
Onder de druk van de
zgn. basis en van vele
kiezers die communis
tisch stemmen zonder
lid van de partij te zijn,
zou de leiding evenwel
toch kunnen beslissen
het tussen 12 en 19
maart met de socialisten
op een akkoordje te
gooien (aangenomen dat
de socialisten de voor
waarden kunnen aan
vaarden). De leider van
de kleine maar belang
rijke radicalenpartij,
Robert Fabre, die even
eens tot het linkse oppo-
sitieblok behoort, heeft
gisteren verklaard voet
bij stuk te zullen houden
en te weigeren nieuwe
nationalisaties, zoals de
communisten wensen, te
aanvaarden. De breuk
in het linkse blok was in
september ontstaan, om
dat de communistische
partij in haar her-aktua-
lisering van het geza
menlijke linkse pro
gramma het aantal na
tionaliseringen sterk wil
de uitbreiden.
WASHINGTON (ÜPI) - Presi
dent Carter heeft gisteren een
beroep op de wet van Taft en
Hartley gedaan en de stakende
mijnwerkers bevolen het werk
voorlopig te hervatten. De sta
king duurt al 91 dagen. Ver
wacht wordt dat veel mijnwer
kers het bevel, dat door een
federale rechtbank zal worden
uitgevaardigd, zullen negeren.
De wet van Taft en Hartley
voorziet in werkhervatting ge
durende een afkoelingsperiode
van 80 dagen.
Carter kondigde de maatregel
maandag via de televisie aan.
nadat de 160.000 stakers met
grote meerderheid het nieuwe
arbeidscontract hadden afgewe
zen. „Ons land kan het zich niet
veroorloven, nog langer te
wachten", aldus de Amerikaan
se president. Hij wees erop, dat
de kolenvoorraden in veel deel
staten uitgeput raken.
De wet van Taft en Hartley is
in 1947 aangenomen. Zij is twee
maal in 1948 en eenmaal in 1950
toegepast bij mijnstakingen. De
stakers hebben zich er in al die
gevallen niet aan gestoord.
Volgens die wet moet de presi
dent een commissie van onder
zoek instellen. Als deze advi
seert, dat de staking de „natio
nale gezondheid of veiligheid"
in gevaar brengt verzoekt de
president de minister van justi
tie van een federale rechtbank
een bevel tot werkhervatting ge
durende 80 dagen te vragen. In
die tijd proberen bemiddelaars
een aanvaardbaar arbeidscon
tract tot stand te brengen. Als
dat niet lukt, mogen de arbei
ders de staking hervatten.
Westduitse
spionagezaak
KARLSRUHE (AP) Het West
duitse openbaar ministerie
heeft gisteren zes personen we
gens verraad in staat van be
schuldiging gesteld in wat pro
cureur-generaal Kurt Rebmann
eerder de grootste naoorlogse
spionagezaak in de Bondsrepu
bliek had genoemd.
De verdachten, die 21 maanden
geleden werden aangehouden,
worden ervan beschuldigd meer
dan 1.000 militaire geheimen
van de Navo of de Bondsrepu
bliek aan dc- DDR te hebben
doorgespeeld. De zogeheten
zaak-Lutze vormde een van de
aanleidingen voor het aftreden
van minister van defensie Georg
Leber.
De 37-jarige Lothar Lutze zou er
in 1960, toen hij nog lid was van
de Westduitse strijdkrachten,
mee hebben ingestemd voor het
oostduitse ministerie voor de
staatsveiligheid te spioneren.
Als ambtenaar op het ministerie
van defensie zou hij vanaf ja
nuari 1965 officiële en staatsge
heimen aan de Oostduitsers
hebben doorgespeeld.
lllllllllllllilllllillllllUllllllllllllllllllllllllHIllinilü
ADVERTENTIE
0 Minimum inlegFI.OOO7 2,3.4oF5jaar vast
Sop bepaalde voorwaarden vervroegde
terugbetaling mogaijk.Voor méér
rente er even opuit naar de
deeluitmakende van de Nutsspaarbank
Maxim's niet in Guide Michelin
Parijs - Maxim's in Parijs, den van 's werelds beroemdste restaurants,
komt niet meer voor in de edltle-1978 van Mlcheilns restaurant-gids
voor fijnproevers. Maxim's Is op eigen verzoek geheel geschrapt, om
de „schande" van een degradatie van drie naar twee sterren te
voorkomen.
Radiocontact met Skylab
CAPE CANAVERAL (AFP/RTR) - Amerikaanse ruimtevaartfunc
tionarissen hebben voor het eerst sedert het ruimtestation Skylab
vier jaar geleden zweeg, weer een zwak radiocontact daarmee tot
stand gebracht Het 85 ton wegende ruimtelaboratorium, dat drie
astronautenbemanningen heeft geherbergd, is sneller in een lagere
baan terecht gekomen dan verwacht was.
De NASA wü weten of Skylab in een baan kan blijven tot een
raket van de ruimteshuttle in oktober 1979 hem naar een grotere
hoogte kan brengen of zijn terugkeer in de atmosfeer zo kan
richten dat brokstukken in een afgelegen oceaangebied neerkomen.
PARIJS (DPA) Slechts hoon en spot had de Franse pers gisteren
over voor het avontuur van minister van buitenlandse zaken Louis
de Guiringaud die met een kennelijk versleten Franse regerings
vliegtuig naar Nigeria ging om daar onder andere juist te praten
over de levering van een vliegtuig van het type luchtbus waarvan
de eindmontage, uitgerekend in Frankrijk geschiedt
Vorige week woensdag vertrok de minister met een oude Caravelle
van de Franse regering naar het Afrikaanse land om alleen maar
in de Franse hoofdstad weibehouden te kunnen terugkeren dankzij
de goed functionerende Nigeriaanse luchtvaartmaatschappij. „Een
vlucht met afwisseling", (zo spotte het blad l'Aurore) in het
„kamikaze-vliegtuig van de republiek zo hoonde Le Matin.
Op de heenreis bleken bij een tussenlanding in het zuiden van
Algerije de remmen van het toestel nauwelijks te werken. Vijfen
veertig minuten na de start gaf het cabinedruksysteem plotseling
de geest. Een bemanningslid plus een aantal leden van het gezel
schap van de minister vielen al dadelijk in onmacht, maar anderen
verloren het bewustzijn pas nadat het toestel een duikvlucht had
gemaakt van de vlieghoogte van 9000 meter naar 2000 meter. De
piloten gebruikten de drie enige zuurstofmaskers die aan boord
waren.
Bij de landing in Lagos gaven de remmen het helemaal op. De
bleek van de vliegtuigtrap afdalende Guiringaud hoopte vergeefs
dat hiermee een einde zou zijn gekomen aan de „luchtacrobatiek,".
Maar zaterdag weigerde het toestel opnieuw dienst
De Franse minister die met Nigeria overeenkwam dat er op korte
termijn een overeenkomst voor technische steun (sic!) moet komen,
werd door zijn Nigeriaanse collega Garba getroost met de woorden
dat iedereen wel eens pech kdn hebben. Het gezelschap vloog in
een Nigeriaans toestel naar Frankrijk terug.
(Van onze correspondente Anni van
Vree)
BONN Tijdens het officiële vijfdaagse
bezoek dat president Geisel van Brazilië,
vergezeld door een aantal ministers en
een omvangrijke delegatie uit het zaken
leven aan de Bondsrepubliek brengt, zal
ongetwijfeld de levering van verrijkt
uranium uit Almelo en de onwillige
houding van het Nederlandse parlement
in deze kwestie aan de orde komen.
Brazilië heeft er geen enkel begrip voor
dat er toch weer getornd dreigt te wor
den aan het op 12 januari gesloten ver
drag en ook de bondsregering betreurt
het in hoge mate dat de gemaakte afspra
ken nu weer op de tocht zijn komen te
staan.
Hoewel de bondsrepubliek, zoals een
woordvoerder gisteren mededeelde, geen
„hoge toon" zal aanslaan en er volgens
hem ook geen sprake is van druk uitoefe
nen, zal men er tijdens de voortdurende
gesprekken in Den Haag alles aan doen
om Nederland er toe te bewegen aan het
accoord van januari vast te houden. Zo
wel Brazilië als West-Duitsland zijn van
mening dat dit voldoende waarborgen
biedt voor de opslag en de beveiliging
van het vrijgekomen plutonium. De
Tweede Kamer in Den Haag wil echter
aanvullende toezeggingen van Brazilië te
gen de tijd dat de eerste hoeveelheid
verrijkt uranium in 1981 op de boot gaat
richting Zuid-Amerika.
In deze kwestie speelt de datum van 1
april een rol wanneer de uitvoerende
verdragen zullen worden getekend tussen
de commerciële organisaties Urenco
(Duitsland, Nederland en Engeland) en
Nuclebres (Brazilië).
President Walter
Scheel (rechts)
van de Duitse
Bondsrepubliek
en zijn Brazi
liaanse ambtge
noot Ernesto
Geisel
Van onze correspondent Ami van Vree
BONN Sinds gisteren heeft het conflict in de
Westduitse krantenwereld zich nog verder toege
spitst Behalve meer dan honderd kranten, wat
ongeveer neerkomt op ongeveer zeventig procent
van het totaal, zullen vanaf vandaag ook tijd
schriften en magazines niet meer verschijnen.
Nadat gisteren het weekblad Der Spiegel niet was
„De werknemers
begraven onze ar
beidsplaatsen", zo
stond te lezen op
een meegevoerd
bord tijdens een be
toging van staken
de Duitse grafici in
München
uitgekomen omdat het wordt gedrukt bij een door
een proteststaking getroffen Springer-concern, zul
len deze week ook bladen met een miljoenenoplage
als Stern of Quick niet of als nooduitgave verschij
nen doordat het technisch personeel is uitgesloten.
Uitsluitingen zijn sinds gisteren ook toegepast in
loondrukkerijen die zelf geen krant of tijdschrift
uitgeven.
LONDEN (ANP) - Amnesty In
ternational heeft onlangs nieu
we documenten ontvangen over
psychiatrische behandelingen
van politieke dissidenten in de
Sovjet-Unie, zo heeft het hoofd
kantoor van Amnesty in Lon
den bekendgemaakt De stuk
ken zijn afkomstig van arbei
ders die in januari een „vrije
vakvereniging" hebben opge
richt en van het Comité voor
de rechten van de Mens in Mos
kou. Een van de stukken, een
open brief ondertekend door 43
arbeiders, verhaalt van 14 men
sen die sinds januari 1977 in
psychiatrische inrichtingen zijn
opgesloten nadat ze een formele
klacht over hun chef hadden
ingediend.
Het informatiebulletin van het
Comité voor de Rechten van de
Mens vermeldt dat zeven psy
chiaters, die zich verzet hebben
tegen behandeling van „politie
ke" patiënten, zijn ontslagen.
Twee van hen zijn gevangen
genomen. Amnesty is met name
bezorgd over het lot van dr.
Anatoli Barabanov, vroeger als
psychiater werkzaam in het
Sytsjovka-instituut, maar na
zijn arrestatie in 1976 zelf opge
sloten in een zeer streng be
waakt psychiatrisch ziekenhuis
bij de Russisch-Chinese grens.
Dit bulletin geeft ook bijzonder
heden over het toedienen van
schadelijke medicijnen, zonder
enige medische noodzaak, aan
dissidenten in psychiatrische
ziekenhuizen. De 52-jarige Boris
Evdokimov, journalist uit Le
ningrad en sinds 1971 gevangen
wegens „anti-sovjet-agitatie"
zou er als gevolg van zo'n be
handeling zo slecht aan toe zijn
dat hij alleen nog maar uit bed
kan komen als hij stimulerende
middelen krijgt. De artsen zou
den hebben toegegeven dat Ev
dokimov niet geestesziek is,
maar een pschiater van het
Serbskiinstituut in Moskou, cen
trum van psychiatrisch onder
zoek en het politiek misbruik
ervan, zou zijn ontslag uit de
inrichting hebben verhinderd.
De stukken vermelden voorts
dat de afgelopen twee maanden
acht leden van de „vrije vakver
enigingen" zijn gearresteerd.
Vier van hen zijn ondergebracht
in een psychiatrisch ziekenhuis.
(Van onze correspondent Ami
van Vree)
BONN Voor het eerst in
dertig jaar hebben de Westduit
se sociaal-democraten hun bol
werk in het door de CSU be
heerste land van Beieren, de
hoofdstad Mttnchen, uit handen
moeten geven. Bij de gemeente
verkiezingen van afgelopen
zondag behaalde zoals gisteren
gemeld CSU-kandidaat voor het
burgermeesterschap, Erich
Kiesl, de absolute meerderheid.
De kandidaat van de SPD: Max
von Heckel, moest genoegen ne
men met slechts 39,1 procent
van de stemmen. Ook in een
aantal andere Beierse steden
vond een wisseling van de
wacht plaats ten gunste van de
CSU. De uiteindelijke uitslagen
zullen pas in de loop van de
week bekend zijn. Het zou ech
ter voorbarig zijn te beweren
dat hieruit blijkt dat de SPD op
zijn retour is. In de noordelijke
deelstaat Sleeswijk-Holstein na
melijk, waar zondag 1
gemeenteverkiezinge werden ge
houden, boekten de sociaal-de
mocraten gemiddeld een winst
van 5 procent en daarmee meer
dan 40 procent van de stemmen.
In enkele plaatsen waaronder
Kiel behaalden zij zelfs de abso
lute meerderheid. Daar moesten
de FDP en vooral de CDU ter
rein prijsgeven.
Uit deze verkiezingsuitslagewn
kunnen nog geen prognoses op
gesteld worden voor de parle
mentsverkiezingen die dit jaar
in de deelstaten Nedersachsen,
Hamburg (beide in juni), Hessen
en Beieren (in oktober) plaats
hebben. Behalve de FDP, die
moet zorgen niet onder de 5
procent-drempel terecht te ko
men, hoeft geen van de partijen
zich al te ernstige zorgen te
maken. Het is overigens niet
onwaarschijnlijk dat in de CSU
de roep naar een opstelling als
„vierde partij" in de Bondsrepu
bliek weer luider zal worden
door het behaalde succes.
UlllllllUlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllltlllllllllllllUllllllllllllllllllllllll
Stemmentelling
onderbroken in
Guatamala
GUATEMALA-STAD - Het
tellen van de stemmen, die zon
dag zijn uitgebracht voor een
nieuwe president in de Midden-
Amerikaanse republiek Guate
mala, is gisteren voor onbepaal
de tijd gestaakt, nadat de kan
didaat van de christen-demo
craten, die toen in derde positie
lag, geëist had dat de verkie
zing werd geannuleerd wegens
bedrog.
Bij de presidentsverkiezingen
^an vier jaar geleden deed zich
een soortgelijk schandaal voor.
De tegenwoordige president
Kjell Laugerud nam toen de
macht over onder begeleiding
van heftige protesten en be
schuldigingen. Ditmaal had de
regering „beslist eerlijke verkie
zingen" beloofd.
NlUIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllUIIIIIIIIIIllllltllllllllllllllllllllllllll
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Premier Jim Cal-
lag han en zijn socialistische
minderheidsregering zijn erg
in hun schik met de meerder
heid van veertig stemmen, die
ze in het Lagerhuis gehaald
hebben na de derde lezing van
het controversiële en zwaar
gehavende wetsontwerp inza
ke de toekenning van een rui
me mate van autonomie aan
Schotland. De behandeling
van dit ontwerp is erg moei
zaam verlopen. Bovendien
heeft de regering enkele sma
delijke nederlagen geleden.
Nu gaat het decentralisatieont-
werp naar het Hogerhuis dat
het op 14 en 15 maart zal
behandelen. In het Hogerhuis
zetelt een conservatieve meer
derheid. Schotse decentralisa
tie stemt de meeste Conserva
tieven niet erg enthousiast,
maar als het Hogerhuis dit
ontwerp zal proberen tegen te
houden veroorzaakt dat me
teen een constitutionele crisis.
De Lords zullen zich derhalve
beperken tot het aanbrengen
van zoveel mogelijk amende
menten, ook al werd het de-
centralisatieontwerp bijna 700
maal geamendeerd door het
Lagerhuis. Wanneer het ont
werp in juni of juli terugkeert
naar het Lagerhuis, zal de
minderheidsregering het al
leen niet gemakkelijk hebben
om de amendementen van de
Lords ongedaan te maken.
Toch kan het decentralisa-
tieontwerp kracht van wet
krijgen tegen het aanbreken
van de Britse parlementaire
zomervakantie. Wanneer zal
dat beperkte Schotse zelfbe
stuur met een eigen parlement
en zelfs een regering, die over
vrij ruime bevoegdheden zal
beschikken, in werking kun
nen treden? De goedkeuring
van het bewuste wetsontwerp
betekent nog lang niet, dat het
ooit zo ver zal komen, want
een van de vele amendemen
ten, ingediend door een anti
decentralisatie-gezinde socia
list, bepaalt dat de Schotten er
zelf over moeten beslissen
door middel van een referen
dum.
Een tweede belangrijk amen
dement heeft de vooruitzich
ten nog onzekerder gemaakt
Het bepaalt, dat in het Schotse
referendum tenminste 40 per
cent van het totale aantal kie
zers ja moet stemmen. Ge
beurt dit niet, dan kan er niets
komen van een Schots zelfbe
stuur. Als dus bijvoorbeeld 60
percent van de Schotse kiezers
deelneemt aan die volksraad
pleging, zullen er twee ja stem-'
men nodig zijn voor elke nee-
stem.
Nog een ander amendement
heeft ervoor gezorgd, dat de
Orkney- en Shetlandeilanden
ten noorden van Schotland,
die er biter weinig voor voelen
om door Edinburgh bestuurd
te worden (ze hebben er name
lijk niets bij te winnen en ta
melijk veel bij te verliezen)
een apart referendum zullen
kunnen houden. Tussen de
Schotse volksraadpleging over
zelfbestuur en nieuwe Britse
parlementaire verkiezingen,
die ook in de lucht hangen,
moet tenminste drie maanden
verlopen, wat het voor alle
politieke partijen onmogelijk
maakt dubbele campagnes op
touw te zetten.
De socialistische minderheids
regering was het helemaal an
ders van plan. Ze werd door
een deel van haar eigen partij
leden, sommige conservatie
ven en de Schotse nationalis
ten gedwongen deze ernstige
wijzigingen van haar wetsont
werp te accepteren. Voor de
regering-Callaghan komt het
er op aan Schotland zo gauw
mogelijk zelfbestuur te schen
ken om een dramatisch zetel
verlies te voorkomen in de
parlementaire verkiezingen.
Schotland is altijd overwegend
Labour-gezind geweest Toe
kenning van autonomie werd
beloofd in het laatste socialis
tische verkiezingsmanifest
Tegenstanders van decentrali
satie voorspellen, dat deze be
slissing het begin is van de
verbrokkeling van het Britse
Rijk. Hun partijleiders bewe
ren dat alleen zelfbestuur
Schotland kan redden uit de
klauwen van de nationalisten,
die hen onafhankelijk willen
maken, en dat zou het einde
betekenen van de eeuwenoude
eenheid van Groot-Brittannië.
Beide kampen zullen hun
pro's en contra's verkondigen
in het Schotse referendum,
waarvoor nog geen datum be
paald is. In afwachting daar
van begint het Lagerhuis vol
gende week de behandeling
van het socialistische wetsont
werp tot decentralisatie van
Wales, dat veel minder autono
mie zal krijgen dan Schotland.
