Communisten in
Italië krijgen steun
De motivering van een afwijzing
Werkgevers lijden
lederlagen in SER
brieuen
VEEL KRITIEK OP REISVOORLICHTING
WEL OF GEEN NEUTRONENWAPEN?
DOLLAR: NIEUW LAAGTE RECORD
eehondenbont
dit jaar
teboe in
frankrijk
^ujlNNENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1978 i PAGINA 7
i allerlei kanten wordt in ons land op
ogenblik „neen" gezegd tegen de produk-
en invoering van wat in de wandeling
>rdt aangeduid als de „neutronenbom"
oor de goede orde nog één keer: het
treffende wapen is helemaal geen bom en
officiële benaming, zoals die in de NAVO
rtaf 'Higzamerhand is ingebeurgerd, luidt „En-
°Ved Radiation Reduced Blast" (ERRB)-
ipen: een kernwapen dus met verhoogde
aling en geringere schokwerking. Toch is
tijd vJ voorbee'cl in de brie* d'e de Raad van
irken 14 februari jl. aan minister-president
n Agt heeft gestuurd ook weer sprake
n de „neutronenbom". Mijn stelling is dat
hardnekkigheid waarmee dit hier en m
dere geschriften geschiedt niet een onbe-
tf»nrÜ 'ërljke bijkomstigheid is. Het is volgens
n slechts een van de aanwijzingen dat de
ieuze discussie over dit vraagstuk, een
j ïuwgezet afwegen van voor- en nadelen,
i» I rig is plaats te maken, c q. al plaats
maakt heeft, voor een proces dat veeleer
j faGr n massapsychologische of van aprioristi-
y hhl 'e aarcl 1S gemoed van de schrijvers
limit volgeschoten, zij hebben het geduld niet
►er de officiële benaming te gebruiken, ja
haten haar eigenlijk als voorbeeld van
t heet „camouflerend taalgebruik".
KAM andere aanwijzing dat het de kant van
^apriori's opgaat tref ik eveneens aan in
brief van de Raad van Kerken. De
•ken zeggen te weten „dat de deskundigen
deeld zijn over de voor- en nadelen van
neutronenbom (sic!)". Maar, zo vervolgen
„boven deze discussie staathet feit
je on# wapen een verdere ontwikkeling
n, bij ekent d'e de vrede en veiligheid in hoge
de VI
nog
teop«'Ê
:iale
J inv
ngeve
- h'
te in groter gevaar brengt en die het op
ngevê1 ^uur onm°geliik maakt de kernbewape-
len vi internationaal onder toezicht te krij-
Bij zo'n passage vraag ik me af: hoe
Heeft de discussie onder deskundigen
soms niet voornamelijk betrekking op
it deze vraag: wat betekent het ERRB-wa-
i voor vrede en veiligheid? Door één van
mogelijke uitkomsten van die discussie
lelijk tot vaststaand feit te verheffen,
dt de Raad van Kerken de verdenking
zich dat hij ófwel slechts naar bepaalde
linies heeft geluisterd óf dat hij de hele
cussie van deskundigen eigenlijk maar
in vindt. Dat laatste zou bedenkelijk zijn
ar overigens wel in overeenstemming met
trend die het Interkerkelijk Vredesbe
raad vorig jaar ter gelegenheid van de Vre-
desweek heeft ingeluid: in zaken van oorlog
en vrede heeft deskundigheid haar tijd ver
beurd en bijgevolg zijn op dit terrein alle
mensen even deskundig geworden.
Een voor mij tamelijk duistere passage in
de brief begint waar gezegd wordt dat rege
ring en parlement „bij hun besluitvorming
de steun nodig (hebben) van de bevolking".
Bedoeld zal wel zijn dat het voor regering
en parlement van belang kan zijn te weten
wat er onder de bevolking leeft. Maar men
kan het ook zo uitleggen, dat regering en
parlement het niet moeten wagen een ander
besluit te nemen dan de Raad van Kerken
voor juist houdt. Laatstgenoemde interpreta
tie wordt in ieder geval niet uitgesloten door
wat daarna volgt: „Ons „neen" tegen de
neutronenbom (sic.!) heeft de consequentie
dat de kerken nog meer dan voorheen zich
zullen inspannen de gewetens van de leden
te helpen vormen." En de brief besluit: „De
enkeling zal zich bewust moeten worden dat
hij niet machteloos is. Hij kan en moet in
elk geval zijn stem verheffen om een einde
te maken aan een waanzinnige wedloop, die
de vernietiging van Gods schepping dreigt
naderbij te brengen."
De Raad van Kerken zal wel beter weten
dan ik welke beperkingen de gemiddelde
gelovige zal willen aanvaarden op zijn kriti
sche vermogens. Verder ontzeg ik allerminst
aan de Raad het recht - hoe zou dat ook
kunnen - een eigen standpunt in te nemen
en dat kenbaar te maken, zeker als dat kan
geschieden onder vermijding van „sweeping
statements". Waar ik echter wel bezwaar
tegen heb, dat is de vreemde dwingelandij
die nu uit deze brief naar voren komt: de
Raad van Kerken stelt min of meer „ex
door H. J. Nsuman,
directeur van het
instituut voor
cahtedra" vast dat het ERRB-wapen de vre
de en veiligheid „in hoge mate" bedreigt, dat
zij een bijdrage vormt tot de „waanzinnige
wedloop" in bewapening en dat ieder chris
telijk geweten ongevormd moet heten, zo
lang de bezitter ervan heeft nagelaten op de
hier aangevoerde gronden het ERRB-wapen
af te wijzen.
De rooms-katholieke bisschoppenconferen
tie heeft doen weten het met de brief van
de Raad „van harte" eens te zijn en hem
in vertaling door te zullen sturen aan de
bisschoppen in andere NAVO-landen. Ook'
de Remonstantse Broederschap en de Her
vormde Synode hebben inmiddels de inhoud
tot de hunne gemaakt. Belangwekkend is
dat in laatstgenoemd college enkele ouder
lingen de opmerking hebben gemaakt dat
er op het ERRB-wapen als zodanig niet
zoveel valt aan te merken, zolang men ten-
miste de filosofie (en de strategie) van de
afschrikking aanvaardt. In juni zet de Her
vormde Synode het beraad over het bewape
ningsprobleem voort.
Wat ik vooral wil betogen is, dat het heel
goed mogelijk is tegen de invoering van het
ERRB-wapen te zijn zonder dat je een over
dreven en daardoor vals vertoon van stellig
heid aan de dag legt. Er zijn mensen die
met zekerheid zeggen te weten dat een
ERRB-wapen, zou het beschikbaar zijn. ge
makkelijker en dus eerder zal worden inge
zet dan een ander tactisch kernwapen. Ik
betwijfel of die zekerheid er is. De inzet van
EERB-wapen betekent immers, voor afie
partijen omiskenbaar, het overschrijden van
de atoomdrempel. Van dat ogenblik af drei
gen precies dezelfde escalatie-gevaren als
die welke bij de inzet van welk ander kern
wapen opdoemen. Er is geen enkele reden
te veronderstellen dat de bevoegde politieke
leiders dat over het hoofd zullen zien en dat
zij lichtvaardig verlof tot de inzet van het
ERRB-wapen zullen geven, denkende dat
alles wel met een sisser zal aflopen.
Een heel andere kwestie is natuurlijk, dat
het ERRB-wapen eenvoudig de kans niet
krijgt tot recht te komen, als bedoeld verlof
niet zeer snel wordt gegeven. Het ERRB-wa
pen is immers vooral geschikt genoemd voor
de inzet tegen vijandelijke tankconcentra
ties. Welnu, als het verlof tot inzet niet
onmiddellijk afkomt, heeft de vijand zijn
tanks alweer gedeconcentreerd en zdveel
mogelijk rechtstreeks gevechtscontact met
de eigen (Westelijke) strijdkachten tot stand
gebracht (deze zgn. „vertandmg" maakt de
inzet van het wapen onmogelijk). Als de
bruikbaarheid van een wapen nu afhangt
van een pijlsnel verlof tot inzet, dan is dat
wapen zinloos naar de mate waarin de
spoedige verlening van dat verlof onwaar
schijnlijk moet worden geacht.
Er zijn mensen die zeker menen te weten
dat iedere verbetering van de kwaliteit van
een wapen vrede en veiligheid in gevaar
brengt. Hoe komen ze aan die zekerheid?
In een notitie van de Tweede-Kamerfractie
van de Arbeid werd vorig jaar gezegd dat
de invoering van moderne precisie-geleide
wapens (en wie zou willen ontkennen dat
we juist hier te maken hebben met en
sprongsgewijze kwaliteitesverbetering) een
bijdrage tot vrede en veiligheid vormt, o.m.
omdat zodoende de rol van de kernwapens
wordt teruggedrongen. Zou dat waar zijn.
dan doet het merkwaardig aan in een om
streden hoofdstuk over „Territoriale Verde
diging" van de Adviesraad Defensie-Aange
legenheden te lezen dat de invoering van
precisie-geleide wapens vooral met mate
dient te geschieden, en wel omdat anders
de kwalitatieve bewapeningswedloop zou
worden aangewakkerd. De vraag is: waarom
zou je spaarzaam moeten zijn met wapens
die vrede en veiligheid klaarblijkelijk bevor
deren, althans niet wezenlijk in gevaar bren
gen? We moeten, dunkt mij, bij onszelf geen
PavloV-reacties genereren op termen die we
eerst zelf hebben uitgevonden Wapenverbe
teringen kunnen goed of slecht zijn. dat
moet van geval tot geval worden bekeken.
In de recente verklaring van de Tweede
Kamerfractie van het CDA wordt ook al
gezegd dat het ERRB-wapen (hier wordt
trouwens ook alweer het geladen woord
„neutronenbom" gebezigd) „een bijdrage
zou zijn tot opvoering van de kwalitatieve
bewapeningswedloop." Ten eerste, hoe weet
men dat (welk nut zou het voor de USSR
hebben óók dergelijke wapens te fabrice
ren?), en vervolgens, is dat in dit geval een
bezwaar?
Mijn eigen opvatting is dat het ERRB-wapen
om twee redenen moet worden afgewezen.
De eerste is dat het in belangrijke mate een
zinloos wapen is (zie boven) en dat de inzet
ervan precies dezelfde consequenties op
roept als die van andere kernwapens. De
tweede reden is, dat de NAVO na het prijs
geven van de befaamde „Lisbon goals" (die
betrekking hadden op de conventionele be
wapening) veel te veel is gaan leunen op zijn
kernbewapening. Er is zodoende in de stra
tegische positie van het Westen iets scheef
gegroeid. en wel zodanig dat de geloofwaar
digheid van deze positie schade heeft gele
den. Invoering van het ERRB-wapen zou die
scheefgroei nog verder accentueren, omdat
men zodoende kernwapens gaat bestemmen
voor de vervulling van steeds meer .conven
tionele" taken (in dit geval de pantserbestrij-
ding). Niet alleen moet m.i. de invoering van
het ERRB-wapen achterwege blijven, maar
ook moet de eerder opgetreden scheefgroei
in onze strategische positie worden wegge
nomen. Niet het afzien van het ERRB-wapen
schept, zoals de CDA-fractie terecht op
merkt, een „extra claim ten behoeve van de
defensie-uitgaven in het totaal van de rijks
begroting". Maar het wegwerken van de
scheefgroei, die dringend noodzakelijk is.
doet dat wel degelijk!
Zie ook Finale,
ndere
nt i
kom<
ekkir
betre
alingn
Takir.
iepen
verm
ing
ac
Andreotti met rug tegen de muur
ROME (ANP) „De christen-democrati
sche partij kan geen nieuwe Italiaanse
regering vormen, als zij niet akkoord gaat
met de officiële toetreding van de commu-
listen tot de regerings meerderheid.". Dit
eft secretaris-generaal Enrico Berlin-
[uer van de Italiaanse communistische
partij gisteren in Rome op ultimatieve
toon gezegd.
Het gebeurde tijdens een bijeenkomst van
secretarissen-generaal van de zes constitu
tionele partijen, die bijeengeroepen waren
op de dertigste dag van de regeringscrisis
door formateur Giulio Andreotti van de
christen-democratische partij.
„Het toetreden van de communistische
partij tot de meerderheid is een politieke
eis waarvan wij geen afstand doen", zo
preciseerde Berlinguer.
In deze eis kreeg de communistische partij
(34 procent van de stemmen) de steun van
de socialistische partij (tien procent), de
sociaal-democratische partij (3 procent) en
de republikeinse partij (3 procent).
De christen-democraten (39 procent) heb
ben slechts de steun van de liberalen (1
procent).
Het woord is thans aan de christen-demo
craten. Hun antwoord wordt evenwel niet
voor het eind van de volgende week ver
wacht, nadat het bestuur van de partij
heeft vergaderd.
'oeslag arbeidsplaatsen en medezeggenschap
Rails
(Van onze sociaal-economische redactie)
EN HAAG De werkgeversorganisaties heb-
gisteren in de Sociaal-Economische Raad bij
cxno- st opstellen van adviezen aan de regering twee
b0" der lagen geleden. Zowel wat betreft het toeken-
oren tn van premies voor het scheppen van nieuwe
beidsplaatsen als het geven van medezeggen-
chap aan werknemers in kleine ondernemingen
erden zij door de vertegenwoordigers van de
akbeweging en door de kroon!eden in een geïso-
erde positie geplaatst
akbondsleden en Kroonleden toonden zich voor-
Iers van een zogenaamde arbeidsplaatsentoe-
lag. Deze komt erop neer, dat bedrijven die een
iwe onderneming stichten dan wel bestaande
irnemingen uitbreiden of op andere wijze in-
:n naast een algemene investeringstoeslag
ok nog een premie kunnen krijgen voor elke
ïidsplaats, die erbij komt Die premieregeling,
nede bedoeld om de investeringen van overheids-
ijde te beïnvloeden en te reguleren, zou dan wel
aan ten koste van een deel van de algemene
ivesteringstoeslag. De werkgeversvertegenwoor-
igers toonden zich afkerig van zo'n premie, om-
at naar hun mening daarvoor geen sluitende
tgeling te maken viel. Zij pleitten voor verhoging
ah de basistoeslag. F NV -woord voerder Ter Horst
rkende, dat er uitvoeringsproblemen zijn, maar
uj noemde het ook merkwaardig, dat de uitvoe-
ingstechnische problemen van de globale maatre
den nooit eenzelfde kritiek van de ondernemers
lebben gehad
Aanvankelijk hadden vakbeweging en kroonleden
en onderling afwijkende regeling voor ogen, maar
[oor bemiddeling van kroonlid (en bankpresident)
Zijlstra kwamen zij op één lijm Afgezien werd van
een advies om tegenover een arbeidsplaatsentoe
slag ook een -aftrek (dus boete) in te voeren als
bij een investering arbeidsplaatsen verloren zou
den gaan. De toeslag, die als experiment is be
doeld, vormt een onderdeel van de Wet op de
Investeringsrekening, die thans geldende investe
ringsfaciliteiten moet vervangen.
Het regelen van de medezeggenschap in kleine
ondernemingen was een ander twistpunt. De wet
schrijft nu alleen maar voor, dat er in bedrijven
met meer dan 100 werknemers een ondernemings
raad moet zijn. Alle partijen in de S.E.R. waren
het erover eens, dat ook in kleinere bedrijven een
vorm van medezeggenschap moet komen. De vak
beweging bleek de grens van de verplichtstelling
van ondernemingsraden daartoe te willen ver
plaatsen tot 25 werknemers, enkele kroonleden tot
50 personeelsleden. De werkgevers daarentegen
wilden voor bedrijven met minder dan 100 werk
nemers een veel globalere regeling voor een over
legorgaan en dan nog slechts als de ondernemer
zelf of een meerderheid van de werknemers be
hoefte aan zo'n orgaan had getoond. Zij waren
niet gevoelig voor de gedachte van de vakbewe
ging om een ondernemingsraad weliswaar dwin
gend voor te schrijven maar het ook mogelijk te
maken om in gewenste gevallen van de wet af
te wijken.
Met z'n allen was men het erover eens, dat voor
de allerkleinste bedrijven (minder dan 25 werkne
mers) een ondernemingsraad een te zwaar insti
tuut zou zijn. De vakbeweging wilde echter in die
ondernemingen toch wel een .dichte" personeels
vertegenwoordiging voor overleg voorschrijven,
terwijl de werkgevers elke formalisering van het
overleg afwezen, zeggende dat dit overleg in kleine
bedrijven in de praktijk toch wel loopt.
Nkomo belooft
aanvallen op
stemlokalen
LUSAKA (DPA) De stemlo
kalen die men voor de verkie
zingen in Rhodesië wil inrich
ten, zijn door het Patriottisch
Front van Joshua Nkomo en
Robert Mugabe, dat een guerril
la voert tegen het blanke^ be
wind in Rhodesië en de interne
regeling verwerpt, tot „militai
re doelen" verklaard. Nkomo
zei dit gisteren op een perscon
ferentie in de Zambiaans^
hoofdstad Lusaka, eraan toe
voegend, dat „deze verkiezingen
niet zullen worden gehouden".
De oorlog zal doorgaan, zo zei
hij, tot de drie zwarte leiders in
Rhodesië, Muzorewa, Sithole en
Chirau uit de weg zijn geruimd
en „het kwaad is uitgeroeid".
„Dat deze drie zwarten", zo
meende hij, akkoord zijn ge
gaan met deze regeling betekent
„de grootste uitverkoop in de
geschiedenis van Afrika".
Hij viel ook heftig uit naar de
Britse en de Amerikaanse rege
ring. Na de verklaringen die
Washington en Londen met be
trekking tot de interne regéling
hebben gepubliceerd, staat vast
dat de Verenigde Staten en En
geland in het overleg met het
Patriottisch Front niet eerlijk
zijn geweest, zo zei hij.
1 Enorme
explosie
in Parijs
In het deftige 16de
arrondissement van
Parijs zijn gisteren
zeker vijf mensen
om het leven geko
men als gevolg van
een serie zware ex
plosies, vermoede
lijk veroorzaakt
door een gaslek. 45
mensen werden
min of meer zwaar
gewond. Drie ge
bouwen werden to
taal verwoest.
Halverwege de mid
dag deden zich de
eerste drie explo
sies voor, na drie
uur nog eens door
drie ontploffingen
gevolgd. De meeste
slachtoffers vielen
onder voorbijgan
gers die op de eer
ste reeks explosies
waren afgekomen.
De getroffen straten
zagen eruit alsof ze
gebombardeerd wa
ren. Met ladderwa
gens moesten
brandweerlieden
bewoners uit hun
huizen halen, waar
van er enkele in
vlammen opgingen
(zie foto's).
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven. De
redactie behoudt zich
het, recht voor ingezon
den stukken te bekorten.
Neutronenhom
Er is dus al een soort neutro
nenwapen -straling groot- en ge
vaarlijk, ook voor de burgerbe
volking (de heer Luns in deze
krant van 13 februari). Maar
hoe zit dat dan? Worden wij dan
voor de gek gehouden als het
heet dat de beslissing over aan
maak en stationering van de
N-bom nog moet vallen? Dat de
N-bom onmisbaar is voor de
geloofwaardigheid van de NA
VO en haar afschrikwekkende
kracht, is een stelling/dogma uit
de geloofsleer van de heer Luns.
Goed dat de Raad van Kerken,
de Nederlandse bisschoppen en
de Hervormde Synode zich te
gen de N-bom hebben uitgespro
ken. Er is een afgrond van ver
schil tussen het christelijk ge
loof en het .geloof' in de NA
VO, waarvan de heer Luns de
profeet is.
Glistrup
moet
toch betalen
KOPENHAGEN (AP) - De
voorzitter van de op twee na
grootste partij van Denemar
ken, Mogens Glistrup, is het
slachtoffer geworden van zijn
politieke ideeën over belasting-
betalen. Hij werd door de recht
bank wegens ontduiking veroor
deeld tot betaling van 2,5 min
gulden aan achterstallige belas
ting en boete. De clienten van
belastingadvocaat Glistrup moe
ten in totaal ongeveer 90 min
gulden aan achterstallige belas
tingen betalen. Het proces heeft
ruim vier jaar geduurd
AMSTERDAM (ANP) De dollarkoers is eerder is voorgekomen. Door de centrale noemden de koersval te vergaand, ook al
jl. zijn de economische omstandigheden in de
gisteren op een nieuw dieptepunt terecht banken moest op grote schaal aan de valuta- Verenigde Staten door hel grote tekort op
gekomen. In Frankfort werd de dollar geno- handel worden meegedaan om chaos op de de betalingsbalans, het strenge winterweer
teerd op 2.0585, een laagtepunt dat nooit markt te voorkomen. Bankfunctionarissen en de mijnstaking thans slecht.
PARIJS De Franse bontwer
kers hebben zich tegenover de
regering bereid verklaard, dit
jaar geen vellen van jonge zee
honden van Groenland in te
v°eren. Dit heeft het Franse mi
nisterie voor milieubescherming
bekendgemaakt. In Frankrijk
hééft de laatste tijd vooral de
actrice Brigitte Bardot geageerd
«gen de „zeehondenmoord" op
Groenland en in Canada.
In onderzoek Consumentenbond:
DEN HAAG (ANP) Een op de zeven
leden van de Consumentenbond die de
afgelopen twee jaar deelnamen aan een
georganiseerde reis, is niet zo tevreden
of zelfs ontevreden over de verrichtin
gen van de reisorganisator. Dat meldt
de Consumentenbond in het februari
nummer van de Consumenten Reisgids.
Uit de enquête kwam naar voren dat
62 pet. geheel tevreden is over de rei
sorganisator, 24 pet. tamelijk tevreden,
8 pet. niet zo tevreden en 6 pet. onte
vreden is. De meeste kritiek gold de
voorlichting: bijna een op de vijf leden
had daar aanmerkingen op.
Andere punten van kritiek waren een
tekortschietende reisleiding, lange
wachttijden bij aankomst en vertrek
van vliegtuig, trein en dergelijke, de
behandeling bij het reisbureau en het
onderbrengen in een ander verblijf dan
was afgesproken.
De Algemene Nederlandse Vereniging
van Reisbureaus (ANVR) vindt de en
quête van de Consumentenbond niet
maatgevend voor de mening van „de"
Nederlandse vakantieganger. Uit enq'ue-
tes van het NIPO komt een beduidend
geringer percentage niet tevreden cliën
ten van reisorganisaties naar voren, al
dus de ANVR. De organisatie vindt
verder dat reisorganisatoren slechts een
beperkte voorlichtende taak hebben.
Het geven van voorlichting is immers
in belangrijke mate overgedragen aan
de reisbureaus, zodat de organisatoren
zich kunnen beperken tot basisinforma
tie, aldus de ANVR in een commentaar
op het onderzoek van de Consumenten
bond.
PRINS ANDREW ALLEEN ZAKGELD
LONDEN (Rtr) Prins Andrew van Engeland wordt zondag 18
jaar, maar krijgt dan niet de wedde van 20.000 pond (ongeveer
90.000 gld) waarop hij recht heeft. Zijn moeder, komngin Elisabeth
vindt dit teveel geld voor een jongen die nog naar school gaat.
Hij krijgt nog het zakgeld „dat voor zo'n schooljongen gebruikelijk
is", aldus een woordvoerder van het hof. De wedde wordt door
de regering voor hem bewaard.
Scherper embargo tegen Z-Afrika
WASHINGTON (AP) Het Amerikaanse ministerie van handel
heeft gisteren de uitvoer van alle goederen voor de Zuidafrikaanse
politie en strijdkrachten verboden. Tot nu toe gold alleen een
verbod op de uitvoer van wapens. Nu vallen ondermeer ook
voertuigen onder het verbod, evenals computers, burgervliegtuigen.
