weekpuzzel door dr. Pluizer
dierenportret
sterrenhemel
oplossing vorige puzzel
DÉNKSPORTEN/HObBY
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 28 JANUARI 1978 PAGINA
IZA
De gevraagde woorden die met een K beginnen zijn:
Kalvijn - Kanton - Kienen - Koppig.
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Mevr A. Hoogenboom-Kerkvliet, Lijsterbesstraat 37, Roelofarendsveen.
P. v.d. Berg, Westerbaan 6, Noordwijk.
Beide prijswinnaars ontvangen 12,50. De prijzen worden binnen drie
weken per cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding van „puzzel 4" dienen woensdagmiddag
in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11. Leiden.
NR. 4
KRUISWOORDPUZZEL
Horizontaal:
1 wachtwoord: 8 groot jachtmes: 15
beroep: 16 bevel; 18 plant; 19 bakruimte;
20 zeer grote menigte (fig.); 22 volksover
levering; 23 vaste gewoonte; 24 teken
van de dierenriem; 25 kleefstof; 27 korte
tijdsduur; 28 symbool voor chroom; 29
zuivelprodukt; 31 gevleugeld dier; 33
laatstleden (afk.); 34 glansloos; 35 berg
kloof; 37 waterbewoner; 39 Amerikaans
roofdier; 42 lichte stof; 43 verpakking
voor droge waren van boombast e.d.; 45
droge plaats in zee; 46 elasticiteit; 48
hardheid van de grond door vorst; 49
griezelig; 50 corpulent; 51 deel v.e. auto;
52 magertjes; 53 jong varken; 54 over;
55 binnenkort; 57 boom; 59 kunstpro-
dukt; 61 kamerplant; 63 zwemvogel; 65
ondergrondse weg; 67 omroeporganisa
tie; 68 kussenovertreksel; 70 smalle weg;
71 oude lengteëenheid; 73 ad rem; 75
tanden en kiezen; 77 de onbekende (afk.
Latijn); 78 soort café; 80 dwaas; 82
muzieknoot; 83 de handeling van bieden;
84 Oudiers alfabet; 86 ouderwets berg
meubel; 89 Turkse munt; 90 telwoord; 92
meerstemmig koorgezang; 93 land in
Europa; 94 meubelstuk; 95 uit zaad ge
teelde plant.
Verticaal:
1 soort hond; 2 boord v.e. rivier; 3 lot
zonder prijs; 4 Japanse munt; 5 titel
(afk.); 6 deel v.e. breuk; 7 ernstig; 8
praatgrage vogel; 9 staat in de V.S.; 10
dieregeluid; 11 boom; 12 vriend; 13 he
mels wezen; 14 bewering die men als
waar aangenomen wil zien; 17 projectie
plaatje; 20 dun en lang persoon; 21 bij
voortduring; 24 schroef v.e. helikopter;
26 vogel; 29 danspartij; 30 knaagdier; 31
telwoord; 32 oude lap; 34 lettersoort; 36
beroep; 38 spannend; 40 stad in Spanje;
41 kleur; 43 oude benaming voor salon;
44 nauwe doorgang; 47 soort papegaai;
48 uitgestrekte vlakte; 54 landloper; 55
zuurdeeg; 56 insekt; 58 deel v.h. oog;
60 door Indonesische vrouwen gedragen
sjaal of sjerp; 62 plomp; 63 zangstem;
64 oud scheepstype; 66 vochtig; 68
worstsoort; 69 vreemde munt; 72 bier
soort; 74 tuimeling; 76 dik en rond; 77
soort schaatsen; 79 bevlieging; 81 huis
dier; 83 eiland in Indonesië; 85 snijwerk-
tuig; 87 insekt; 88 hoofddeksel; 89 klomp
planten; 91 Ned. Spoorwegen (afk.); 93
wiskundig getal.
even
jarei
I groei
verw
Dit
jkwez
van
derló
foor
neen
stras
jbank
|door
Bladerend in ongeveer 15 jaar ou
de Amerikaanse bridgetijdschriften
kwam ik onderstaand spel tegen
uit een van de vele selectiewed
strijden die in de USA worden
gehouden. Het is bepaald geen
voorbeeld van biedaccuratesse,
maar de bekoring van zogenaamde
„onmogelijke" contracten is vaak
dat de leider, na een voor hem niet
ongunstige uitkomst, via enig
spektakelwerk toch kans ziet „in
een roeiboot de oceaan over te
steken", als u mij deze beeld
spraak wilt permitteren.
In de zuidstoel zat de vermaarde,
inmiddels wat teruggevallen B. Jay
Becker en tegenover hem zijn
toenmaals vaste partner, mevrouw
Dorothy Hayden Truscott. Het feit,
dat dit spel tevens een voorbeeld
is (zoals in de vorige rubriek) van
de belangrijke rol die een lage
kaart kan spelen, is een aardige
bijkomstigheid.
10 6 3
A V B 9 6
A V 4
543
A 8 5
H 8 7 2
1072
B 10 7 2
H V 7 4
10 5 3
63
H B 9 8 5
Gedurende het bieden pasten OW
(Stayman-Mitchell) voortdurend en
het belachelijke eindcontract
kwam als volgt tot stand: zuid
opende met 1 klaveren - noord 1
ruiten - zuid 1 schoppen - noord
3 klaveren - zuid 4 klaveren -
noord 4 schoppen - zuid 6 klave
ren. De oorzaak was, als zo vaak,
een biedmisverstand. Lang tevoren
was afgesproken dat 4 klaveren in
dit geval naar het aantal azen
vroeg, maar Becker was dat inmid
dels vergeten. West startte natuur
lijk niet met harten (want dan had
niemand ooit dit spel onder ogen
gekregen) maar met een kleine
ruiten en dat schiep kansjes, met
name als die uitkomst van heer
derde zou zijn geweest. Door een
snit en een introever zou de ruiten-
kleur van noord kunnen worden
vrijgespeeld wat zou leiden tot vijf
klaveren-, vier ruiten- en drie
schoppenslagen. Derhalve werd
ruitenboer gelegd, ruitenaas nage
speeld en een derde ruiten ge
troefd. Toen de heer niet viel zag
Becker er weinig brood meer in,
speelde troef naar tafel en troefde
nog een ruiten, waardoor de vrouw
vrij werd. Vervolgens incasseerde
hij klaverheer en -aas en speelde
ruitenvrouw. Oost moest een har
ten wegdoen, zuid deed dat ook
en west gooide een schoppentje
af. Hierna volgden schoppenvrouw
en 8. die oost met de 10 moest
dekken. De situatie was toen:
Toen Becker nu hartenboer speel
de, was er geen verdediging meer!
Neemt west dan moet hij in noords
hartenvork spelen en neemt oost
dan moet die hetzelfde in zuids
schoppens doen. Becker: „Mis
schien denkt men, dat ik een ge
lukkige speler ben, omdat noord
harten 6 had, maar u gelooft toch
niet dat wij dit slem zonder die
kaart zouden hebben geboden?!
Een gotspe.
Connemarapony klein en zeer Iers
I door
I C. J. de Feijter
Die partijstand van de laatste ru
briek van het vorige jaar heeft heel
wat pennen en telefoongesprekken
teweeggebracht. Op het moment
dat dit werd geschreven konden er
nog oplossingen binnenlopen,
daarom allereerst de oplossing en
volgende week de winnaars. Want
onder een hele reeks zijn in ieder
geval twèè goede oplossingen bin
nengekomen! De stelling is uit een
competitiepartij van de eerste klas
se van de OSBO van 1938. Als
arbiter kreeg ik de beslissing te
nemen en dat ging voor beide
partijen om het kampioenschap,
dus wil er vooral goed naar kijken!
Nog even de stelling op diagram:
Wit. Kg1, Tf3, Lg5; pionnen: a3,
e7, f2, g2, h4.
Zwart: Kg7, Te8, Lf5; pionnen: a6.
b5. d7, g6, h7.
Wit begint.
En daar sta je dan. Eerst maar
eens de stukken tellen - gelijke
krachten. En dan nog wel ongelij
ke lopers. Dat belooft niet veel.
Even proberen: 1. g2-g4, Deze
pion mag niet genomen worden,
want er volgt: 1Lg4:? 2. Tf8,
Tf8: 3. Lh6f, en het is uit.
Gezien bovenstaande afwikkeling
is er maar één verdediging voor
zwart en wel: 1Lf5-e6 2.
Tf1-f8, Le6-f7 en nu moet toch het
oprukken van de f-pion de winst
brengen. Even proberen en ja
hoor, dat gelukt. Wit wordt dus de
winnaar van het kampioenschap
voor zijn club. Maar dan begint de
twijfel te knagen, want je ziet die
zwarte-pionnenmeerderheid op de
damevleugel en gaat dat even uit
proberen: Dus na: 3. (4 a5 4.
Kf1, b4 5. ab4:, ab4: 6. Ke1,
en ja hoor, wit stopt dan de pion.
Maar dan ook even: 4a4!
geprobeerd. En nu ontstaat er een
zwarte vrijpion op de a-lijn, en dat
is reddend voor zwart. Even de
variant: 5. Ke1. b4 6. Kd2, ba3: 7.
Kc2. a2 8. Kb2. a3f 9. Ka1. h5!
en zwart is gered, want de zwarte
koning vindt een toevluchtsoord
op het veld g6. We gaan dus terug
naar de stand na de tweede zet
van zwart en daar stellen we de
aanval met de f-pion even uit.
Zwart kan toch niets ondernemen
en er is dus tijd voor de verrassen
de zet: 3. Kg1-f1De witte
koning treedt hiermede in het kwa
draat van de zwarte a-pion en
daarmede is de winst voor wit
verzekerd! De witte koning kan nu
in alle gevallen de damevleugel in
bedwang houden en zwart kan
zich niet loswerken op de konings
vleugel.
Later bleek dat alleen bij winst wit
het kampioenschap zou winnen en
dat zwart zowel bij remise als
winst kampioen zou zijn. Een remi
se-aanbod van de club van de
witten werd afgeslagen, ondanks
dat dan het kampioenschap zeker
was en zwart kreeg de kous
op de kop.
U wilt wel geloven, dat er. toen
ik zowat een jaar later de zwart-
speler ontmoette en toen bleek dat
ik hem met die arbitrage de das
had omgedaan, er enkele kracht
termen zijn gebruikt!
Van het Gasunietoernooi hieronder
een partij. U weet al de uitslag,
de Engelsman Taulbut eindigde
mét Dolmatov, de Rus en Gorgiev
de Bulgaar met 9 uit 13 op de
eerste plaats. Taulbut won de Eu
ropese titel omdat reglementair
van te voren was vastgelegd dat
bij gelijk eindigen eerst de onder
linge partijen beslisten, en daarna
het aantal gewonnen partijen en
eerst daarna het systeem Sonnen-
born/Berger. De eerste regel
bracht geen uitkomst, want Taul
but won van Gorgiev, Gorgiev van
Dolmatov en tenslotte Dolmatov
weer van Taulbut in de voorgaan
de ronden. Omdat Taulbut acht
partijen had gewonnen kreeg hij
de titel, maar vastgesteld moet
worden dat Dolmatov veruit de
sterkste tegenspelers had moeten
bekampen en dat toch eigenlijk
hém de titel toekwam. Waarschijn
lijk zal men een herhaling van
deze wijze van titeltoekenning in
het vervolg wel voorkoken door
een FIDE-ingrijpen.
En dan nu die partij, en wel tussen
Gorgiev en een andere Engelsman,
met name Goodman, Gorgiev
kwam mede aan de top en ook
Goodman eindigde hoog.
Wit: K. Gorgiev
Zwart: D. Goodman
Franse partij.
1. e4. e6 2. d4, d5 3. Pö2, Le7 4.
c3. de4: 5. Pe4:. Pf6 6. Pf6:f, Lf6:
7. Pf3, b6 8. Lb5f. c6 9. Ld3. La6
10. Lf4, Ld3: 11. Dd3:, 00 12.
0-0-0, Dat is een kolfje naar
de hand van wit. een daverende
aanval op de zwarte koningsvleu
gel ligt in het verschiet. 12
Dd5 13. h4!, Zwart heeft er op
gerekend dat wit de a-pion zou
beschermen en zou dan goed zijn
paard naar f8 hebben kunnen
brengen om zijn koningsvleugel te
versterken. Maar hij denkt eerst
nog even die pion te kunnen ne
men en komt bedrogen uit. 13
Da2: 14. Pg5, g6 15. Ph7:!, Da1|
16. Kc2, Da4f 17. Kb1. Kh7: 18.
h5. Pd7 19. hg6:f, Kg7 20. Th7f,
Kg8 21. gf7:f, Tf7: 22. Dg6t, Lg7
23. Tdh1, en zwart gaf op. Een
snelle overrompeling!
Op dat probleem van de Gasunie
komt ik nog terug. Hebt u al uw
oplossing ingezonden?
In de eerste dagen van het nieuwe
jaar werden wij opgeschrikt door
het overlijden van ons aller vriend
John Selman Jr. Na een opgelopen
dijbeenbreuk kwam hij na een ge
slaagde operatie niet meer bij en
is in de eerste week van dit jaar
in een klein plaatsje in het zuiden
van Frankrijk ter aarde besteld.
Zijn vrienden zijn diep geschokt.
Omdat Selman voor de nationale
schaakwereld en dan in het bijzon
der de studiewereld zeer veel heeft
betekend, zal ik de volgende week
onze rubriek aan hem wijden.
door
I
B. J. Nuys
LEEN DE ROOU (17) LEEN DE ROOU (18)
Zoals beloofd kom ik nog terug op
de vijfde en zesde ronde van de
oploswedstrijd. Ik ben de deelne
mers nog een aantal bijoplossin
gen schuldig. Vijf inzenders ont
dekten in het vraagstuk van Scheij-
en een bijoplossing. De stand luid
de: zwart: 1,6 t/m 9. 13, 14, 16
en 25; wit: 17, 18. 20 t/m 24. 29
en 39. De b.o. wordt ingeleid met
20-15 en dan 16x27 22x31 13x11
24-19 14-20 15x24 8—13 19x8
7—12 8x17 11x22 24—19 en wit
wint.
Er waren ook oplossers die een
b.o. meenden te hebben gevonden
in het probleem van Vink (nr. 10).
In de stand zwart: 7, 9, 10,12,17,
18. 22. 28. 32, 36 en 38; wit: 19.
23. 24. 29. 37. 39 t/m 41. 46 t/m
48 speelden zij 19—14 10x30
40—35 28x19 35x4 en concluderen
nu al tot winst, maar zagen over
het hoofd dat zwart na 19—14 ook
28x30 kan slaan met op 14x5
38-43 37x28 22x35 48x39 30-34
39x30 35x33 5—32 met remise en
op 37x28 22x35 14x5 38—43 49x38
30—34. Het fraaie probleem nr. 12
van A. P-. de Zwart ontsnapte even
min aan een b.o. Koploper Van der
Kleij en Misker ontdekten dat met
de inleidende zet 21—16 wii gaat
winnen.
Nog even de cijferstand. Zwart: 6,
8. 10 t/m 12. 17 t/m 19. 23. 25
en 26; wit: 21. 28. 32. 33. 36 t/m
38, 4143, 49 en 50. Zwart moet
nu 10—14 spelen, op alle andere
zetten wint wit een schijf, men
gaat dat na. Op 10—14 volgt dan
16x7 12x1 33—29 23x34 43-39!
34x43 28—22 18x27 gedwongen
32x12 43x32 37x28 en na 6—11
28—22 10-14 22—18 13x22 12—8
1—7 8—2 19—23 2—19 conclu
deert het duo tot winst voor zwart.
Als de mede-oplossers hiermee ak
koord blijken te kunnen gaan, le
vert dit een punt op.
Nu dan de oplossingen van de
achtste ronde, die op het moment
dat ik deze rubriek samenstel nog
geen bijoplossingen heeft opgele
verd.
Beide problemen waren van Leen
de Rooij. Nummer 13: 46—41
36x38 49-43 38x40 45x23 35x24A
12—7 1x21 16x9 4x22 23x32 A:
28x19 18—13 35x24 gedwongen
12—7 1x21 16x9 19x8 9—3. Num
mer 14: 22-18 13x42 24x4 35x44
47x38 36x47 26—21 47x11 4—18
16x3818x2.
De problemen van vandaag zijn
weer van Leen de Rooij en ander
maal eerste publikaties.
Ierland is een bijzonder land en de
leren zijn een bijzonder volk. Ook
de huisdieren maken hierop geen
uitzondering. Haast is op het altijd
groene eiland een nagenoeg onbe
kend verschijnsel. Een Iers spreek
woord zegt: „God made time and
He made plenty of it" (God schiep
de tijd en hij schiep er voldoende
van). Dit is de reden dat er in
Ierland meer dan in enig land van
Europa gebruik wordt gemaakt van
dieren om nuttige werkzaamheden
te verrichten. Het Ierse volk accep
teert dat er een beperkte hoeveel
heid tijd beschikbaar is om werk
zaamheden te verrichten en zij
voelen er niets voor dieren te ver
vangen door mechanische werk- of
voertuigen om wat meer werk in
dezelfde spanne tijds te verrichten.
Er zou zoveel plezier verloren
gaan.
Aan deze instelling dankt de Con
nemarapony, een klein en ijzer-
sterk ras paardjes. zijn veelvuldige
verschijning in Ierland. In elk an
der land zouden er veel minder
voorkomen, omdat zij allang door
de mechanisatie verdrongen zou
den zijn. De Connemarapony heeft
zijn oorspronkelijk domicilie in de
dunbevolkte en woeste streek van
dezelfde naam. Al eeuwenlang
staan zij de plaatselijke bevolking
ter zijde bij het verdienen van hun
vaak karige boterham in deze
van de bodembedekking die
plaatse aanwezig is, zoals diste
Na dit hardingsjaar worden zij
temd en na een grondige keur
gebruikt als dekhengsten.
De kwaliteiten van de Connema
pony zijn mede door het toe
mende toerisme naar Ierland
op het vaste land ontdekt. Zij
bijzonder lief en handelbaar
kinderen en zijn. afgezien van
gebruik als last- en trekdier,
bijzonder geschikt voor de jac
dressuur en het concoursspring
Eigenaars in Nederland moe
wel bedenken dat Connemara
ny's zich in een voedselrijk w
land kunnen overeten. Zij zijn
karig dieet gewend en het be
is dit ook in Nederland, desnoc
kunstmatig, min of meer te bei
deren. Verder past de Connema
pony zich heel makkelijk aan
andere klimaten en heeft als vo
deel. dat ook als kinderen
groter worden, zij niet zo snel
hun pony groeien'. Ook in Ned
land bestaat een stamboek.
Vereniging Nederlands Connen
ra-Stamboek is gevestigd in D
Haag op het adres Koningini
gracht 45.
Belangstellenden kunnen daar
lichtingen en adviezen krijgen
de eventuele aanschaf van dit
tengewoon vriendelijke en
dige pony ras.
streek die bezaaid is met bergen,
meren, moerassen en heidevelden.
Het leven van de pony's is in deze
streek ook niet makkelijk. De bo
dem is niet vreselijk vruchtbaar en
om de buiken te vullen moeten de
kleine paardjes veel werk verzet
ten. Het Connemararas is heel
vroeger ontstaan uit kleine Spaanse
paardjes die via de havenstad Gal-
way geimporteerd werden. Ver
menging met eveneens 'geimpor-
teerde paarden uit Marokko en
Arabië deden in de loop der tijd
het ras ontstaan zoals het er nu
uitziet. Fijn gezond, intelligent en
gehoorzaam ras dat 1.20 tot 1.40
hoog is. De kleuren waarin de
dieren voorkomen zijn: grijs, bruin,
zwart, muisgrijs, en roodbruin. Het
lichaam ziet er gedrongen uit en
staat op korte benen waarvan de
hoeven een groot grondoppervlak
bedekken.
Orion met honden op hazenjacht
Door de precessiebeweging van de
aarde (veranderingen in de aard-
stand t.o.v. de sterren) zien wij
's zomers en 's winters verschillen
de sterrenbeelden; de bekendste
van de wintersterrenbeelden is wel
de jager Orion (waar we enkele
maanden geleden aandacht heb
ben besteed). In de buurt van
Orion liggen nog enkele sterren
beelden van kleinere omvang, die
wij deze keer willen behandelen,
namelijk de „Grote Hond" (Canis
Major), de „Kleine Hond" (Canis
Minor) en de „Haas" (Lepus).
Van de hondsterren Procyon (Ca
nis Minor) en Sirius (Canis Major)
komt eerstgenoemde het eerst op,
namelijk 20 minuten voor Sirius.
Zijn Griekse naam betekent dan
ook vóór-hond. Hij heeft een zwak
ke begeleider, die alleen in grote
telescopen waarneembaar is. Go-
meisa is de enige andere belangrij
ke ster in dit kleine sterrenbeeld.
Procyon. de hoofdster, valt op
door zijn helderheid; op de lijst
van de helderste sterren neemt hij
de zesde plaats in. Deze helder
heid heeft hij te danken aan zijn
nabijheid, n.l. 11,4 lichtjaar.
Kenmerkend voor Canis Minor is
het kleine driehoekje boven Pro
cyon, dat gevormd wordt door de
sterren b., c. en e. De Kleine Hond
heeft nog een dubbelster: g„ waar
van de magnituden 5.34 en 11.3
op onderliggende afstand van 4.1"
(bgsec) liggen.
Sirius, de voornaamste ster van de
Grote Hond is de helderste aan de
hemel. Behalve dan a. Centauri,
die in onze streken niet te zien is,
is Sirius ook de ster die het dichtst
bij ons staat. U kunt hem niet over
het hoofd zien. want de drie gor
delsterren van Orion wijzen pre
cies in de richting van Sirius. De
In 1923 ging men over tot de
oprichting van het Connemara-
stamboek waarin nu zo'n 5300
merries. 500 dekhengsten en 500
ruinen geregistreerd zijn. De veu
lens uit geregistreerde ouders wor
den op tweejarige leeftijd gekeurd
en kunnen, mits zij voldoen aan
de raspunten zoals omschreven in
het „stamboek" ingeschreven wor
den. Het Connemarastamboek
koopt ieder jaar zelf een tiental
hengstveulens die om het oor
spronkelijke harde karakter te be
waren losgelaten worden in berg
weiden waar zij min of meer kun
nen verwilderen en moeten leven
glinsterende helderheid, die- alle
kleuren van de regenboog door
loopt, is een prachtig gezicht door
een verrekijker. Deze kleurschifting
wordt teweeggebracht door zijn
grote helderheid en lage stand aan
de hemel, als gevolg waarvan de
dampkring voor turbulenties gaat
zorgen. Procyon vertoont hetzelfde
beeld. Evenals de kleine hondster
heeft hij ook een begeleider die
slechts door grote telescopen
waarneembaar is. In een heldere
nacht kan men iets ten zuiden van
Sirius het flauwe schijnsel ontdek
ken van de open sterrenhoop
M 41. Ster b. is een variabele ster
met een periode van 0.25 dag en
magnituden tussen 1.93 en 2.00.
De dubbelsterren in de grote hond
zijn: n1, p. m. en e.
De Haas (Lepus) is geen opvallend
sterrenbeeld, maar behoort wel tot
de lijst van 48 sterrenbeelden op
gesteld door Ptolemaes. Volgens
de mythologie was Orion erg dol
op de hazenjacht en daarom is er
een Haas dichtbij hem aan de
hemel geplaatst. Lepus ligt onder
Orion. Het bevat geen interessante
objecten voor de gebruiker van
een verrekijker of kleine telescoop,
behalve r.u. Leporis. Dit is een
langperiodieke veranderlijke, die
intens rood gekleurd is en juist
zichtbaar is met het blote oog, als
hij zijn maximum bereikt heeft. De
helderheid varieert tussen magni
tuden 5.5. en 10.5. Hij heeft een
periode van 430 dagen. Verder
bevat de Haas nog de dubbelster
ren c. en k. en de bolvormige
sterrenhoop M 79.
Het sterrenbeeld Eenhoorn (Mono-
ceros) staat op de lijst van Heve-
lius uit 1690, maar is naar alle
waarschijnlijkheid reeds eerder
vastgelegd. Het stelt de mythologi-
HOOFDSTERREN
sche eenhoorn voor, maar c.
geen mythologische legendes aan
verbonden. Het sterrenbeeld ligt in
het gebied tussen Sirius, Procyon,
de Tweelingen en Betelgeuze (de
„rode reus" van Orion). Het is de
moeite waard om dit gebied eens
door de verrekijker te bekijken, b. Gomeisa
omdat de Melkweg er door heen c-
loopt. Het bevat de dubbelsterren: CANIS MAJc
e., b., s. en 3, waarvan b. een
viervoudige ster is, een galactische
sterrenhoop, M 50, op 2600 lich-
I. Procyon
sterrenhoop. M 50. op Z60U "Ch-
tjaar afstand en nog enkele dittu- d wezen
sie-nevels: de „Rosetta"-nevel
(NGC 2237-9), „hubble's Variabe-
le"-nevel (NGC 2261) en de „Co-
nus"-nevel (NGC 2264).
PLANETEN:
Mercurius en Venus bevinden zich
te dicht bij de zon om te kunnen
worden waargenomen.
Mars bevindt zich momenteel tus
sen de sterrenbeelden Kreeft en
Tweeling en is 's avonds en een
groot deel van de nacht zichtbaar.
Jupiter staat deze maand in
Stier en is 's avonds zichtbaar,
helderste hemellichaam dat
boven ons staat.
Saturnus staat in de Leeuw en
de hele nacht zichtbaar. De
neet bevindt zich dicht bij
hoofdster van dit sterrenbeeld:
gulus.
