Anesthesist
Oostenrijks geld
betere opleiding
uit Nederland
tid&iQowimiL
NARCOSE IN OPSPRAAK
ös im*.
j
postgiro en
rijkspostspaarbank
„Onderschatting
van ons
vak kost
mensenlevens"
1CHT „Bij sommige
iesisten bestaat een be-
innerlijke weerstand te-
t gebruik van moderne
ituur bij het toedienen
narcose", zo stelde vori-
k het Medisch Tuchtcol-
iens een rechtzaak tegen
anesthesist. Een patiënt
op de operatietafel door
defect aan de apparatuur
„verdovingsdeskundige"
had bemerkt. „Een vermin-
ing van het aantal narcose-
cvallen is alleen te ver-
hten als inzicht bestaat om
it de oorzaak van die onge-
en. Dat inzicht kan verkre-
worden met betere, regi-
trende en zonodig zelf-alar-
tnde apparatuur", aldus dit
tge. Inderdaad bestaan er
ithesisten die letterlijk voe-
willen houden met de pa-
i en bij voorkeur „met de
ter aan de pols" de narcose
dienen. Maar dat dit regel
zijn wordt ten zeerste ont-
d door de heren Beiboer en
„Als het tuchtcollege in zijn uit
spraak zo ver gaat dat het zich
niet bepaalt tot de zaak waar
het om gaat, maar ook medische
specialisten in het algemeen
voorschrijft welke apparatuur
zij moeten gebruiken, begeeft
het zich op een terrein dat niet
het zijne is.' Bovendien spreekt
het college van „sommige anest
hesisten". Wij vragen ons af
waarop dit „sommige" geba
seerd is, en hoeveel anesthesis
ten dit inhoudt. Onze mening is
namelijk bepaald een andere. In
dat licht achten wij de uitspraak
lichtvaardig en niet ongevaar
lijk. Deze bewering kan name
lijk schade aanrichten aan de
vertrouwensrelatie tussen arts
en patiënt", aldus dr. Beiboer,
voorzitter van de Anesthesisten
Vereniging.
„Had iedere anesthesist maar
dergelijke moderne apparatuur.
Was er maar een onderzoek mo-
9234567 TH G LUCASSEN
08 STATIONSSTRAAT 33 LOOWOUDE 9999
malegiiimAüe dmv giropas is
Gaat u naar de besneeuwde bergen
en dalen van Oostenrijk? Laat uw vakantie
dan niet bederven door te weinig geld
op zak. Neem wat betaalkaarten van de
postgiro mee.
Elk Oostenrijks postkantoor geeft u
er 1000 Schilling per kaart voor, op ver
toon van uw giropas. Men kan u
bovendien naar uw
paspoort vragen.
Schön' Urlaub!
Contant vreemd geld in meer dan 30 landen.
gelijk naar het aantal en de
oorzaken van narcose-ongeval-
len. Met die gegevens in de hand
zouden we kunnen aantonen dat
er meer geld beschikbaar moet
komen voor verbeterde oplei
dingen van anesthesisten en
voor modernere apparatuur".
Want het ontbreken van goede
apparatuur als oorzaak van de
van tijd tot tijd terugkerende
berichten dat patiënten een ope
ratie niet hebben doorstaan, is
slechts één facet. Een nog onvol
doende opleiding en het onder
schatten van „het vak", van de
taak van de anesthesist, zijn al
dus de heren Beiboer en Schu-
rink medebepalend.
Hoeveel mensen jaarlijks het
slachtoffer worden van een fout
bij het toedienen van de narcose
is overigens niet bekend. Welis
waar worden er cijfers genoemd
die in de honderdtallen lopen,
maar dat zijn gegevens die vol
gens de twee anesthesisten niet
hard te maken zijn omdat een
onderzoek daarnaar nog nim
mer is uitgevoerd De enige be
trouwbare gegevens zijn die van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek, waaruit is af te lezen
dat jaarlijks 800.000 mensen een
operatie ondergaan en dat één
procent van hen de ingreep ruet
overleeft. En dat is alles. Het
cijfer (8000 sterfgevallen dus)
geeft op geen enkele manier aan
wat de oorzaak van het overlij
den is en op welke tijdstip dat
is gebeurd. Met andere woor
den: in dit cijfer zijn bijvoor
beeld verkeersslachtoffers inbe
grepen van wie het leven vrijwel
zeker niet meer te redden was,
maar bij wie men middels een
operatie toch nog een kans heeft
gewaagd. Ook zijn in dit cijfer
die patiënten inbegrepen die een
aantal dagen na de operatie aan
complicaties overlijden. Geen
aanduiding derhalve over moge
lijk gemaakte vergissingen en zo
ja, door wie.
Dat er echter fouten worden
gemaakt, wordt door de heren
Beiboer en Schurink niet ont
kend. Zo was er laatst die me
vrouw die op de operatietafel
stierf doordat de narcose-buis
niet in de luchtpijp, maar in de
slokdarm was ingebracht. Hier
is sprake van een grove fout,
van menselijk falen dat niet had
mogen voorkomen. Dit soort
fouten is gelukkig hoewel al
tijd te veel gering. Groter is
waarschijnlijk het aantal onge
vallen waarbij de oorzaak min
der duidelijk is aan te tonen,
maar wel is terug te voeren op
de narcose (bijvoorbeeld wan
neer een patiënt overlijdt nog
voordat de operatie begonnen
is). Dan nog rijst de vraag of
er sprake is van een fout. Nog
groter zal het aantal gevallen
zijn van „narrow escapes",
waarbij het bijna verkeerd ging
maar het leven van de patiënt
nog kon worden behouden. Die
aantallen kunnen, daarvan zijn
Schurink en Beiboer overtuigd,
worden verminderd. Tot nul te
rugbrengen is uiteraard onmo
gelijk, maar verbetering is haal
baar, mits er een en ander ver
andert.
Allereerst de waardering voor
het beroep van anesthesist. Zo
wel in medische kringen als bij
de overheid, die ervoor moet
zorgen dat er geld beschikbaar
komt voor verbeterde opleidin
gen. Pas na de Tweede Werel
doorlog is algemeen onderkend
dat het toedienen van narcose
en alles wat daar bijhoort, werk
voor een specialist is. Daarvóór
was het een verpleegster, een
toevallig aanwezige huisarts of
een pientere portier die er voor
zorgde dat de patiënt onder zeil
ging. Maar toen men effectie
vere, doch tevens gevaarlijker
verdovingsstoffen dan ether
ging gebruiken, drong ook in
wijdere kring het besef door dat
er vakmensen nodig waren. De
achterstand in het aantal anest
hesisten is nog steeds niet inge
haald.
Misschien hangt daarmee sa
men dat tot voor vijftien jaar er
bij medische studenten weinig
interesse was om zich te specia
liseren in de anesthesiologie.
Het hing ook samen met de
status: de chirurg is de redden
de engel in de ogen van veel
mensen. De anesthesist is een
van de vele anderen die bij een
operatie aanwezig moeten zijn.
Daarin is, aldus de zegsmannen
van de Anesthesisten Vereni
ging, verandering gekomen. Ui
teindelijk kan een chirurg niet
werken zonder een anesthesist.
Ook het feit dat een anesthesist
veel meer moet kunnen dan ie
mand verdoven heeft het beroep
voor meer studenten aantrekke
lijk gemaakt. Pijnbehandeling,
shockbehandeling en intensive-
care (dit laatste nqg niet in
alle academische ziekenhuizen),
behoren tot hun taak.
Tijdens een recent gesprek met
de hoofdinspecteur van Volks
gezondheid kwam het grote te
kort aan anesthesisten ter spra
ke. Als oplossing kwam daarbij
naar voren gedurende een be
paalde periode het aantal anest
hesisten in opleiding aan Acade
mische Ziekenhuizen uit te brei
den. Voor het opdoen van meer
ervaring zouden zij dan stage
kunnen lopen aan grote niet-
academische ziekenhuizen on
der toezicht van de daar wer
kende specialist. Er zijn trou
wens in het algemeen te weinig
formatieplaatsen aan de Acade
mische Ziekenhuizen. Dit
wreekt zich ook in de anaesthe-
siologie. De anesthesist in het
academisch ziekenhuis kan het
werk niet aan, waardoor er niet
zelden een slechte stemming
ontstaat en velen na het vol
tooien van de opleiding naar
particuliere ziekenhuizen ver
trekken waar bovendien beter
betaald wordt. Natuurlijk kan
niet iedereen die wordt opgeleid
in een academisch ziekenhuis,
daar blijven werken, maar wel
is het belangrijk dat naast nieu
we studenten er ook een kern
van volleerde krachten is.
De anesthesisten zijn overbelast.
Zo kan het gebeuren dat één
anesthesist twee operatietafels
in de gaten moet houden en hun
assistenten die daaraan werken.
Daarbij dient wel te worden ge
steld dat het in dergelijke geval
len nooit gaat om twee zware
operaties, maar het tekent de
situatie die ver af staat van de
ideale: één anesthesist en een
assistent per operatietafel. Ook
het aantal uren dat een anesthe
sist in touw is, is typerend voor
de verre van ideale toestand:
volgens hun cao is een 48-urige
werkweek verantwoord. Veel
anesthesisten kennen daarente
gen werkweken van 75 uur.
„Roofbouw", aldus de heer
Schurink.
Door allerlei publicaties lijkt het
alsof er tegenwoordig meer on
gevallen zijn. „Maar vroeger ge
beurden die ook. Alleen werd er
toen minder ruchtbaarheid aan
gegeven. De grotere openheid
van tegenwoordig is naar mijn
mening juist. Het geeft de men
sen meer zekerheid als precies
bekend is wat er verkeerd is
gegaan. Als er om bepaalde za
ken een geheimzinnig waas
hangt, is men eerder geneigd te
denken dat er wel meer ver
keerd zal gaan dan feitelijk het
geval is", zo meent dr. Schurink
die met zijn collega Beiboer
hoopt dat het rapport dat de
Gezondheidsraad binnenkort zal
opstellen in de openbaarheid
komt. Het rapport is de afslui
ting van een onderzoek naar het
functioneren van de anesthesio
logie in het medisch geheel. Dat
het openbaar wordt of in elk
geval de minister bereikt voor
wie het bestemd is, is niet zo
vanzelfsprekend als het lijkt, al
dus de heer Beiboer. „Een vorig
rapport van de raad is namelijk
blijven steken in de la van een
ambtenaar die het kennelijk
niet nodig vond het de minister
ter lezing voor te leggen".
Wat zijn concreet de wensen
van de Nederlandse Anesthesis
ten Vereniging die vandaag
haar 30-jarig bestaan viert met
een wetenschappelijke vergade
ring in Enschede?
Een verbetering van de oplei
ding, hetgeen inhoudt een ver
lenging ervan. De 3,5 jaar die
de opleiding nu duurt is volgens
de heren Beiboer en Schurink
te kort. Zeker als daar nog veel
tijd af gaat voor de verzorging
van patiënten en temeer omdat
van anesthesisten wordt ver
wacht dat zij verstand hebben
van het verloop van allerlei ope
raties; van oog-operaties tot har
toperaties. Voorts willen zij dat
de anesthesisten worden toege
laten tot de intensive-care-afde-
lingen van de academische zie
kenhuizen. In sommige AZ's
wordt intensive-care niet tot
hun taak gerekend, hoewel hun
specifieke kennis van de zeer
zieke mens die intensieve be
handeling behoeft hen er uiter
mate geschikt voor maakt. Als
zij bovendien gaan werken in
particuliere ziekenhuizen, wordt
de intensive-care wel hun taak.
Praktische ervaring ter aanvul
ling van de theoretische kennis
is dan onontbeerlijk. Ook zou
men graag zien dat medische
studenten een aantal colleges
zouden lopen in anesthesiologie,
opdat ook zij iets afweten van
de belangrijke taak van de
anesthesist.
Twee en een half jaar geleden
heeft de Nederlandse Anesthe
sisten Vereniging nieuwe oplei
dingseisen aan de toenmalige
minister van onderwijs (Van Ke-
menade) voorgelegd. Enige tijd
geleden kwam daarop een ant
woord en vorige week volgde
een toelichting van de huidige
bewindsman: „Ik ben bereid in
samenspraak met mijn ambtge
noot van volksgezondheid alle
mogelijke steun aan nieuwe op
leidingseisen te verlenen, mits
deze opleidingseisen geen ver
dergaande verlenging van de
opleiding inhoudt dan strikt
noodzakelijk is en mits door een
dergelijke verlenging geen be
zwaarlijk grote achterstand in
het aantal afstuderende anest
hesisten wordt veroorzaakt".
Het is afhankelijk van de vraag
hoe soepel minister Pais zijn
„mits" hanteert of de opleidin
gen voldoende worden verlengd
om goede anesthesisten af te
leveren. Ook zal het voor een
groot deel van de overheid af
hangen of men bereid is meer
geld uit te trekken voor betere
apparatuur. In de tussentijd zul
len zij er naar blijven streven
zo verzekeren de anesthesisten
het aantal tekortkomingen zc
klein mogelijk houden.
LONNEKE VAN KOOT
