Referendum versterkt greep junta in Chili Franse en Japanse merken troef op Autosalon in Brussel Moord Hairnnani slechts begin Negen kerken vragen inzet voor „Kerkbalans 78" Onderhoud kerken wordt zware last Bezoek Carter belangrijk vooi Frankrijk èn Europa Aandeel van vrijwilligers in kerkelijk werk is hoog Kroon St. Stefanus terug in Boedapest Mislukte gijzeling Turkije heeft weer regering BUITENLAND LEIDSE COURANT VRIJDAG 6 JANUARI 1978 PAGINA 11 SANTIAGO (AFP/DPA) Generaal An gus to Pinochet beschouwt het Chileense referendum als een eclatant blijk van ver trouwen in zijn militaire bewind. Hij be schouwt het tevens als een „bewijs" voor zijn stelling, dat dit bewind door de Ver enigde Naties en heel de vrije wereld ten onrechte wordt afgeschilderd als een onder drukkend en de mensenrechten vertrappend stelsel. Inderdaad, 75 procent van de verplicht opge komen kiezers beantwoordde de door Pino chet gestelde vraag met „ja". Deze vraag hield zowel een veroordeling in van de „internationale agressie" tegen de junta als een formele erkenning van haar wettigheid „Nee" durfde 20,4 procent van de kiezers te stemmen, terwijl 4,6 procent van de stern- formulieren op de een of andere manier ongeldig waren. Meteen na het bekend worden van de uitslag noemde Pinochet zijn referendum een „mo tie van wantrouwen" aan het adres van de Verenigde Naties. VN-commissies van on derzoek mogen Chili niet bezoeken (dat was wel zo), terwijl New York zich volgens Pino chet „voortaan wel twee keer zal bedenken alvorens men zijn neus steekt in de binnen landse aangelegenheden van Chili". Dit is vrijwel zeker „Wishful thinking" van de generaal, want met uitzondering van enkele geestverwante landen in Latijns-Amerika is zijn referendum vrijwel overal gebrand merkt als een grove en cynische volksverlak kerij. De stemming had plaats terwijl de junta haar spanlaken van repressieve maatregelen nog met geen tipje oplichtte. Propaganda voor een „nee" was onmogelijk. Pas op het allerlaatste nippertje werd een strafmaatre gel op wegblijven ongedaan gemaakt en dat alleen maar door hem in de definitieve voorschriften niet meer te noemen. Gezien dit alles hebben de nee-stemmers blijk gegeven van grote persoonlijke moed. Ze zijn er immers allerminst zeker van, dat hun „nee" niet alsnog wordt gestraft. Blijft de vraag wie er nu eigenlijk ,ja" hebben gezegd in een land dat bij de laatste echte verkiezingen, vijf jaar geleden, nog voor 40 procent op het linkse volksfront en voor 30 procent op de christen-democraten stemde. Is er op grote schaal geknoeid? Nee, denken de meeste politieke waarnemers, hoewel zij wat „schoonheidsfoutjes" bij de telling niet voor onmogelijk houden. Allereerst hebben natuurlijk de echte aanhangers van de junta ja" gestemd. Dan was er de vraagstelling die sterk appelleerde aan het nationale sent ment „Wij Chilenen tegen het buitenland waarbij men niet mag vergeten dat de bevo, king in meerderheid doodgewoon niet niet precies weet wat de VN, Amnesty In te national e.a. over Chili zeggen. Daarbij, menen waarnemers, komen dan nog eens ook in Chili aanwezige opportunisten die het laatste moment ondanks hun innerlijk twijfel op Pinochets zegekar zijn gesproi gen. En tenslotte zijn er de mensen die vrees „ja" hebben geantwoord. (Van een onzer verslaggevers) BRUSSEL Franse en Japan se merken voeren op de van daag geopende 66e autoten toonstelling te Brussel, de eer ste in 1978, wat het werkeli^e nieuws betreft de boventoon. De Westduitse en Italiaanse merken zijn geer nadrukkelijk aanwezig laten niets op vallends zien. Rusland is present met een enorme prestige-auto, een zeer slechte indicatie van een van de duurste Merced es-modellen en met een door La da uitge brachte kleine terreinwagen, waaronder misschien in de Oostbloklanden wel belangstel ling zal bestaan, maar die in West-Europa geen wiel in het carré zal krijgen. Verder is het aardig te vermelden dat Zuid- Korea de Hyvandai Pony per sonenwagen tentoonstelt Op zichzelf geen onaardige auto, voorzien van een 1200 of 1400 cc motor. De Brusselse auto tentoonstelling, de Belgen ple gen immers van hét salon te spreken, is voor de Nederlan ders best interessant omdat in de RAI te Amsterdam volgen de maand de personenwagens verstek laten gaan en plaats maken voor de zware jongens van de- weg, Lw. vracht- en transportwagens. Wie over het huidige aanbod van personenwagens geïnfor meerd wil worden kan tot en met volgende week zondag in Brussel zijn licht opsteken. En daar tot de ontdekking komen dat onze zuiderburen nog steeds de twee-takt Watburg importeren, een merk dat al enige jaren niet meer over de Nederlandse grenzen komt Zonder enige twijfel zal de Ho rizon van Chrysler-France veel belangstelling trekken. Te recht, want dit model, geschat op zo tussen de 1100 en 1307 van Chrysler, bezit veel kwali teiten. Het is de bedoeling dat de Horizon in maart naar Ne derland komt Het goedkoopste model zal boven de prijs van de duurste 1100, die normaal in procedure blijft, komen te lig gen. Van de 1100 is binnen afzienbare tijd een soort TI versie te verwachten. Op onge veer hetzelfde niveau, wat be langstelling dus betreft, ligt de reeds in dit blad besproken Peugeot 305. Splinternieuw is verder van Franse zijde de R5 met een electronisch bestuurde trans missie, dezelfde bak die ook dienst doet in de Renault 30. Datsun presenteert in Brussel de Violet in een sedan en een coupé versie. Opvolger van de 140 en 160 J. In Nederland zal alleen de uitvoering met de 1600 cc motor te koop zijn. De Belgen kunnen ook nog kiezen uit een 1400 cc versie. Het is een vrij conventionele wagen met achterin helaas weinig hoofd- en beenruimte. De goed koopste Violet kost straks in ons land 14.990,-, voor de cou pé moet 2.000,- meer worden betaald. Mazda showt de 121 Landau, een fors uit de kluiten gewas sen middenklasser met een 2 liter motor. In april hier tegen een prijs tussen de 21 en 22 duizend gulden. Mitsubishi, het merk dat in ons land zo na drukkelijk aan de weg tim mert, is op het salon met een vijfdeurs Sigwa stationwagen, voorzien van een 1600 cc mo tor. Een aantrekkelijk ogende auto met een ruim en goed verzorgd interieur. Daihatsu, voorlopig de laatste Japanner die hier vaste voet probeert te krijgen, presenteert de Cuore 550. Een zeer klein wagentje met 2 cylinder twee takt motor met een inhoud van 360 cc. Of dit model ook naar ons land komt, is nog niet zeker. Wintersport verdrijft wild MUNCHEN (DPA) - Ecologen en jachtopzieners in de Duitse wintersportgebieden hebben alarm geslagen: toerisme en wintersport verdrijven in toe nemende mate bet wild uit zijn woongebieden en veroorzaken onder bepaalde omstandighe den zelfs zijn dood. In het jongste nummer van het tijdschrift „Nationalpark" schrijven deskundigen na jaren lange observatie dat bijvoor beeld in de alpen gemzen en sneeuw- en korhoenders de ge bieden hebben verlaten waarin skiërs zijn doorgedrongen. In de bossen van Beieren zijn het vooral herten, ruigpoothoen- ders en spechten die te lijden hebben van het opdringende toerisme. BOEDAPEST (RTR) De gou den kroon van de heilige ko ning Stefanus van Hongarije die ruim dertig jaar heeft gele gen in de kluizen van de Ameri kaanse Centrale Bank in Fort Knox, is gisteravond aan de Hongaren teruggegeven en met groot ceremonieel in Boedapest overgedragen. De kroon en andere Hongaarse kroonjuwelen waren in een spe ciaal vliegtuig uit de Verenigde Staten overgebracht, in dezelfde met staal versterkte kist waarin ze in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog uit Hon garije waren gesmokkeld. De kostbare kroon, die dateert van de grondvesting van het chris tendom in Hongarije en waar mee in het jaar 1000 de eerste koning van Hongarije, Stefanus I, werd gekroond, werd ter be veiliging overhandigd aan de Amerikaanse troepen toen het Sovjetrussische leger in 1945 Boedapest binnentrok. De kroon, Stefanus geschonken door paus Silvester II berustte in Fort Knox temidden van de Amerikaanse goudschat tot dat president Carter besloot haar als gebaar van goede wil aan het Hongaarse volk terug te ge ven. Hij kreeg hevige kritiek te verduren van vooral Hongaarse ballingen in de Verenigde Sta ten, maar hij hield voet bij stuk De stoet, waarmee de kroon van St. Stefanus door Boedapest vervoerd werd, verlaat hier het vliegveld van Boedapest. De legendarische kroon was met een extra vliegtuig uit de VS overgevlogen, en rechtbanken steunden hem. torpolitie overgebracht naar het Na de ontvangst op het vlieg- parlementsgebouw. Vandaag veld van Boedapest in tegen- heeft de Amerikaanse minister woordigheid van Hongaarse en van buitenlandse zaken, Cyrus Amerikaanse officiële persoon- Vance, de kroon officieel over- lijkheden, wed de kroon in een handigd aan de Hongaarse rege- stoet auto's omstuwd door mo- ring. OOWANSVILLE (Reuter) - Twee gevangenen in de strafin richting te Oowansville in Que bec hebben donderdag tever geefs gepoogd door middel van een gijzelingsaktie naar Cuba te komen. Zij gaven zich over nadat zij verscheidene uren, gewapend met messen, een gevangenisem ployé en zijn secretaresse had den vastgehouden. Tevoren was hun overbrenging naar een an dere gevangenis toegezegd. De ene gevangene zit een straf van 10 jaar uit wegens een roofover val, terwijl de ander tot vijf jaar was veroordeeld wegens ver krachtingen. Britse brandweer: Stemmen over einde staking (Van onze correspondent Roger Simons) LONDEN Driehonderd vak bondsleden van de Britse brandweer worden door hun leiders opgeroepen om donder dag tijdens een speciale bijeen komst te Bridlington te beslis sen over een eventele stopzet ting van de brandweerstaking, die al acht weken duurt. De vakbondsleiders hebben da gen overleg gepleegd op het de partement van binnenlandse za ken in Londen. Hun hardnekki ge pogingen om een loonsverho ging van meer dan tien procent af te dwingen, zijn compleet mislukt. De Britse regering is op haar standpunt gebleven dat voorlo pig niet meer dan tien procent extra toegekend kan worden. Dit heeft geleid tot een capitula tie van het vakbonds bes tuur dat nu z'n 30.000 leden adviseert zo gauw mogelijk weer aan het werk te gaan. De definitieve be slissing in dat verband kan ech ter alleen genomen worden op een speciale bijeenkomst van 300 plaatselijke afgevaardigden. (Van onze correspondent) PARIJS Het driedaagse bezoek van president Carter aan Frankrijk, is, zo zeggen politieke kringel in de Franse hoofdstad, zeer belangrijk geweest zowel voor Frankrijk als voor Europa. Algemeen is men het eens, dat er een moeizame periode in d< betrekkingen tussen de beide landen is afgesloten Carter, die eerst nog een onderhoud heeft met dt Franse oppositieleider Mitterrand, komt vandaag is Brussel aan. Het voornaamste winstpunt is, dat Carter de opvattingen van Nixon en Kissinger verlaten heeft. Voor deze laatsten was Europa mei veel meer dan een steunpilaar van het Altantische bolwerk en zij voelden niets voor een krachtige Europese Economische Gemeen schap, die maar een gevaarlijke concurrent voor de VS zou kunnen worden. Carter heeft, zo kan uit zijn woorden begrepen worden, een veel positievere instelling ten opzichte van Europa. Carter en Giscard d'Estaing hebben gisteren nog een bezoek gebracht aan het Amerikaanse militaire kerkhof, dat uitziet over het strand van Omaha, de codenaam voor een deel van de Normandische kust, waar 33 jaar geleden de Amerikaanse troepen zijn geland en zeer zware verliezen hebben geleden. Carter was op een bepaald moment zijn ontroering niet geheel meester en verborg zijn ogen door zijn hoofd diep te buigen en een hand voor zijn gezicht te houden. Brussel is de laatste etappe van Carters reis langs zeven landen Polen, India, Iran Saoedi-Arabië, Egypte, Frankrijk en tenslotte België. In Brussel heeft hij een serie van drie ontmoetingen met vertegenwoordigers van NAVO, EEG en Belgische leiders. Voor! zijn bezoeken luncht hij met koning Boudewijn van België, voorts ontmoet hij secretaris-generaal van de NAVO, mr. Luns en de voorzitter van de Europese Commissie Roy Jenkins en tenslotte woont hij een zitting van de permanente NAVO-raad bij. In EG-kringen verwacht men dat de positie van de Amerikaans dollar voorop zal staan bij de besprekingen. ANKARA (Reuter-AFD) Bulant Ecevit, leider van de sociaal-demo cratische republikeinse volkspartij (RPP) heeft gisteren zijn lijst van 35 kabinetsleden overhandigd aan de Turkse president Fahri Koru- turk. Het is voor de derde maal in vier jaar tijd dat Ecevit beëdigd wordt als premier. Afgelopen zondag is de 52-jarige leider van de vooruitstre vende RPP gevraagd een nieuwe regering te vormen nadat het parle ment de rechtse coalitie van Demirel zaterdag naar huis had gestuurd. In het nieuwe kabinet krijgt de RPP 22 portefeuilles. Voor de onafhanke- lijken zijn tien posten ingeruimd, terwijl de republikeinse vertrou- wenspartij twee portefeuilles en de democratische partij een minister spost krijgt PALESTIJNSE GROEP: (Van onze correspondent Roger Simons) LONDEN Dit is nog maar het begin, zo verklaarde een ondergrondse Pales tijnse groep onder de naam Stem van de Palestijnse Revolutie, die gisteren via een telefoontje naar het Amerikaanse persbureau UPI in Londen de verant woordelijkheid opeiste voor de moord op de vertegenwoordiger van de Pales tijnse bevrijdingsorganisatie (PLO) in Engeland, woensdag in de Britse hoofd stad. Aan de boodschap werd toegevoegd dat De politiebewaking en -patrouilles op de Britse vliegvelden werden donderdag versterkt, terwijl de anti-terreurbrigade van Scotland Yard 's ochtends in de jacht op de moordenaar met huiszoekingen begon onder de voornaamste Arabische sympathisanten van de „harde lijn" tegen Israël in de Arabische gemeenschap in Londen. Hammani was de derde Arabier die in de afgelopen vijf dagen in Londen een gewelddadige dood vond. Gisteren zijn drie vertegenwoordigers van de Palestijnse Bevrijdings Organisa tie PLO in Londen aangekomen om de begrafenis voor te bereiden van Hamma- Tot grote ontevredenheid van Scotland Yard zijn zij ook van plan zelf een onderzoek in te stellen. Scotland Yard vreest, dat de Palestijnen hierbij een poging zullen doen om de daderfs) on schadelijk te maken. Na de moord op de prominente PLO-af- gevaardigde in Londen is uitgelekt, dat Hammani verleden jaar zowel in de Brit se hoofdstad als in Parijs rechtstreekse besprekingen gevoerd heeft met enkele gematigde Israëli's. Andere vooraan staande leden van de Palestijnse Bevnj dings Organisatie woonden dit overleg bij Waarnemers zijn van oordeel dat deze contacten mede geleid hebben tot de moordaanslag op Hammani, die de on derhandelingen gevoerd heeft in op dracht van PLO-leider Yasser Arafat Iedere gematigde verklaring van Said Hammani bracht zijn dood dichterbij. De goede resultaten van de actie „Kerkbalans" waarin nu al negen ker ken en kerkelijke gemeenschappen sa menwerken om hun leden te vragen hun kerkbijdrage op peil te houden, bemoedigen de deelnemers bij bet be gin van de actie „Kerkbalans 78", die onder het motto „Uw inzet waard" van 9 tot 21 januari zal worden gehouden. Dit jaar nemen voor het eerst de Evan gelische Broedergemeente in Nederland en het Leger des Heils Apeldoorn deel aan deze actie, die vorig jaar een meer opbrengst te zien gaf van 11,64 procent voor de gereformeerde kerken, 11,2 pro cent voor de Nederlandse hervormde kerk en zes procent voor de rooms- katholieke kerk. Tijdens een persconferentie ter intro ductie van de actie hebben vertegen woordigers van de grootste drie kerken een toelichting gegeven. Drs. B. J. We- terman, voorzitter van het economen college van de Nederlandse bisdommen constateerde dat de vrijwillige kerkbij drage voor vele parochies een belangrij ke inkomstenbrom is geworden en dat de actie juist op tijd ervoor heeft ge zorgd dat de parochies niet zijn vastge lopen in grote tekorten. Hij verwachtte, dat voor 1977 de op brengst 87 miljoen zal zijn, een stijging van bijna zes procent, hetgeen beneden de verwachting is. Zelfs de inflatie is daarmee niet bijgehouden. Waarschijn lijk nog niet de helft van de gezinnen draagt bij. Hierbij moet wel worden bedacht, dat de kerkgangers belangrijk meer geven dan alleen de kerkbijdrage, waarbij be langrijk zijn plaatsengeld, collectes voor eigen kerk, stipendia en grotere en klei nere schenkingen. Ook in bijzondere situaties blijkt men bereid tot belangrij ke bijdragen. Maar, zo verzuchtte drs. Weterman, „als ik, zoals afgelopen Kerstmis, weer zie en hoor hoe grote drommen van mensen de kerkgebou wen vullen, dan denk ik wel eens hoe toch betrekkelijk weinigen opkomen voor de lasten van velen." De heer J. Vaatstra, penningmeester van het Landelijk Verband van Com missie van Beheer van de Gereformeer de Kerken zei, dat zestig procent van de kerkleden daadwerkelijk met de ac tie in aanraking komt. Van de achthon derd kerken doen ruim driehonderd kerken mee. Zij zagen vorige jaar hun inkomsten stijgen met 11,64 procent. Een lagere stijging dan voorgaande ja ren, hetgeen waarschijnlijk is toe te schrijven aan economische teruggang en werkloosheid. De heer Vaatstra acht te dit niet verontrustend wanneer ook de inflatie zal achterblijven. Een moei lijk punt is in de grote steden, dat door het vertrek van de leden de ontvangsten, achterblijven bij de gedane toezeggin gen, waardoor extra-collecten of acties nodig zijn. Ds. J. A. G. van Zanten, voorzitter van de commissie geldwerving van de Ne derlandse hervormde kerk kon consta teren, dat steeds meer gemeenten gaan meedoen. In 1976 namen de inkomsten uit „levend geld" met 10,66 procent toe tot ruim 158 miljoen gulden. Voor 1977 verwachtte hij een opbrengst van 173 miljoen en voor dit jaar 188 miljoen. Vijfentachtig procent van alle hervorm den wordt bereikt. In het afgelopen jaar zijn tien kerkgebouwen of kerkruimten in gebruik genomen en nog eens zes werden er aanbe steed. Voor dit jaar bestaan concrete plannen voor de bouw van nog eens zeven kerkgebouwen of -ruimten. Vier kerkgebouwen werden vorig jaar aan het gebruik onttrokken. Een daarvan wordt vervangen. Deze gegevens vermeldt het Kaski in een overzichtje over r.k. kerkenbouwactiviteiten bij. gelegenheid van de actie „Kerkbalans 78". Daarin wordt ook vermeld, dat eind 1977 er 1920 kerkgebouwen of kerkruimten in Nederland in gebruik waren. Dat ook deze de financiële aandacht vragen blijkt uit het feit, dat de gezamenlijke bis dommen vorig jaar honderden machtigingen hebben afgege ven voor het onderhoud daar van, inclusief de restauratie. Daarmee was een bedrag van bijna dertig miljoen gulden ge moeid. Nog eens 13,6 miljoen gulden was nodig voor onder houd, waarvoor geen machti ging werd verleend, zodat het totaal aan onderhoudskosten ruim 43 miljoen gulden beliep. Het algemeen en bijzonder on derhoud vormt een zeer grote belasting voor de kerkgemeen schap. Slechts 17,7 procent valt onder Monumentenzorg. De lasten voor onderhoud en restauraties van vrijwel alle niet-erkende monumenten drukken in hun volle zwaarte op de r.k.kerkgemeenschap. Gesteld wordt dan ook, dat het in toenemende mate de vraag wordt of zij die lasten kan blijven dragen. Zonder de be tekenis van de subsidies te onderschatten, moet worden gezegd, dat zij geen structurele oplossing bieden. Maatschappelijk gezien beho ren de kerken tot de grote organisatoren van vrijwilli- gersarbeid. Eén op de zeven belangstellende leden is tot enigerlei vorm van actieve medewerking te bewegen. Vergeleken bij andere grote maatschappelijke organisaties is dat waarschijnlijk vrij hoog. hetgeen - in tegenstel ling tot wat men veelal hoort betekent, dat de kerken bet helemaal niet slecht doen. Dr. R. G. Scholten (hervormd) wetenschappelijk hoofdmede werker godsdienstsociologie aan de Katholieke Theologi sche Hogeschool Amsterdam, trok deze voorlopige conclusie naar aanleiding van een on derzoek naar de vrijwilliger- sarbeid in hervormde gemeen ten en katholieke parochies. De eerste globale resultaten van dit onderzoek werden door hem bekendgemaakt tij dens de presentatie gisteren van de actie „Kerkbalans '78", die van 9 tot 21 januari wordt gevoerd. Gesteld kan worden, dat het in elk geval gaat over een stuk vrijetijdsbesteding van zeker meer dan vierhonderdduizend Nederlanders, onder te verde len in 230.000 katholieken, 125.000 hervormde en 48.500 gereformeerden, al waren de laatsten niet bij het onderzoek betrokken. Dr. Scholten sprak van „een stortvloed van actieve groepen en personen", die bij het on derzoek over hem was heenge- komen. Hij concludeerde daar uit onder meer, dat de kerken maatschappelijk gezien waar schijnlijk het meest gevarieer- deaanbod tot vrijwillige mede werking doen: van geld opha len voor goede doelen tot voor gaan in gebedsdiensten, van katechese geven aan kinderen tot bezoeken van zieken en bejaarden, van het redigeren van een kerkblad tot tuinon derhoud. In totaal heeft men tachtig categorieën onder scheiden. Bij een vergelijking tussen het hervormde en katholieke vrij willigerswerk valt te constate ren, dat de hervormden wat diaconaler, pastoraler en wat bestuurlijker zijn, terwijl bij hen ook het „woord-karaJcter" wat duidelijker spreekt. De katholieken zijn wat liturgi- scher en sacramenteier en ook doen ze meer „met hun han den" (kerkversiering, -schoon maak, tuinonderhoud e.d.) Niettemin lijken beide kerken frappant op elkaar. Tot in de tails zijn er vaak vrijwel iden-, tieke uitkomsten. Over de verhouding man vrouw kan worden gezegd, dat wat het getal betreft in beide kerken de emancipatie van de vrouw is voltooid. Ongeveer de helft van de vrijwilligers functies wordt door vrouwen vervuld. Kwalitatief valt er wel wat te Vrouwen vindt men vooral bij het werk voor kinderen, be jaarden en zieken, kerkversie ring en -schoonmaak, koffie- dienst en secretariaatswerk. Mannen zijn oververtegen woordigd in de bestuurlijke, financiële en technische func ties. In de nieuwere kerkelijke werksoorten is er echter een tendens naar een evenredige en evenwaardige plaats van de vrouw in de kerk. Dr. Scholten dacht wel, dat de vrijwillige medewerking nu een maximum had bereikt. Het percentage is hoog, zodat kan worden aangenomen, dat ieder, die dat wilde is inge schakeld. Bovendien kunnen pastores niet meer medewerk ing aan. Ook gaat het nog om een generatie, die het vanzelf sprekend vindt medewerking aan de kerk te verlenen en is het toekomstig aandeel van de vrouw boven de veertig, in verband met de inschakeling in het arbeidsproces een onze kere factor.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1978 | | pagina 10