Het kabinet Van Agt binnenland LEIDSE COURANT VRIJDAG 16 DECEMBER 1977 PAGINA 11 Den Haag Het kabinet-Van Agt is er. Tot stand gekomen na de langste formatie die ons land ooit heeft gekend. Ruim 200 dagen heeft het geduurd. Het vier jaar geleden gevestig de record van 163 dagen werd ruimschoots gebroken. De nieuwe regeringsploeg telt 16 ministers. Hun gemiddelde leeftijd is 49 jaar. De doorsnee leeftijd van de leden van het kabinet-Den Uyl lag bij hun aantreden op 45 jaar. De WD-er Tuijnman is met 62 jaar de nestor van het kabinet, zijn partijgenoot Wiegel met 36 jaar de Benjamin. Naar be stuurlijke ervaring op landelijk niveau gemeten, maakt de ploeg van Van Agt een magere indruk. Dat zegt niet veel. Het zelfde gold voor de meeste leden van het kabinet-Den Uyl. Slechts Van Agt zelf en Van der Stee kunnen bogen op mi nisterservaring. Kruisinga was eerder staatssecretaris. Negen van de zestien ministers zijn gerecruteerd uit het parlement. Het kabinet telt, evenals de vorige ploeg, één vrouw. Dat is Til Gardeniers. Twee ministers hebben geen Klaauw, opgepikt uit de Buiten landse Dienst. Hieronder volgen, uiterst be knopt, profielen van de minis ters. Volgens Van Agt zijn zij geen „ijdeltuiten, luiaards of non-valeurs", maar daarente- enkele politieke ervaring: De gen „wijs, bekwaam, collegiaal Ruiter, weggeplukt van de Vrije en een goede gezondheid naar Universiteit, en Van der geest en lichaam genietend". Van Agt, eigenzinnig, taai Dries van Agt (46) is de zesde naoorlogse premier van KVP-hui- ze. Evenmin als zijn geestver wante voorgangers is economie bepaald niet zijn sterkste zijde. Dat kan een ernstige handicap zijn als hij straks in de slag moet met Europese zwaargewichten als Schmidt. Callaghan en Gis- card d'Estaing. Zelf vindt hij het geen bezwaar. Hij wil geen „su per-minister" zijn. zoals hij Joop den Uyl wat badinerend heeft genoemd. De katholieke jurist Van Agt heeft een betrekkelijk korte, maar veelbewogen politieke car- rièe achter de rug. De geladen trefwoorden zijn vooral Drie van Breda, Bloemenhove en Menten. Als minister van Justitie in twee opeenvolgende kabinetten liet hij zich enkele malen kennen als een twijfelend man. Vaak tot er gernis van zijn omgeving kan hij dagen-, soms wekenlang, wikken en wegen. In benarde situaties, zoals tijdens de zes gijzelingsac ties in de laatste jaren, trad hij echter uiterst koelbloedig op. Met Van Agt krijgt ons land een minister-president die een hekel heeft een politiek, maar in de afgelopen jaren de meest om streden politicus is geworden. Meer nog dan Wiegel roept hij bij tegenstanders afschuw, in ei gen kring vertedering op. Met zijn dikwijls onberekenbaar optreden heeft Van Agt dit jaar een grillig, maar nadrukkelijk spoor door het politieke land schap getrokken. Den Uyl, aan wiens wijsheid hij zich graag laafde, heeft zich op de „taaie reptiel" stukgebeten. Van Agt symboliseert, meer dan wie ook, het einde van het Uyliaanse tijd- Andreas, Antonius, Maria van Agt werd op 2 februari 1931 in het Brabantse Geldrop geboren. Zijn vader was fabrieksdirecteur. Dries haalde op 18-jarige leeftijd het diploma gymnasium-B. Zes jaar later studeerde hij in Nijme gen cum laude af in de rechten. Hij was twee jaar advocaat in Eindhoven en werkte vervolgens ruim tien jaar op de departemen ten van Landbouw en Visserij en Justitie. In 1968 keerde hij terug op de Katholieke Universiteit in Nijmegen, waar hij snel hoogle raar werd Prof. Steenkamp haal de hem in '69 in de politiek. Hij kreeg de opdracht het KVP-par- tijprogram te herzien. In '71 werd hij minister Wiegel, in het voetspoor van Molly Hans Wiegel (36) heeft de Volks partij voor Vrijheid en Democra tie in zes jaar tijd tot een echte volkspartij gemaakt en krijgt nu loon naar prestatie: het minister schap van Binnenlandse Zaken. Daarnaast treedt hij op als vice- premier. Onder zijn leiding en op de polarisatiegolven in de sa menleving maakte de VVD een stormachtige groei door. De par tij klom in de Tweede Kamer van 16 naar 28 zetels. Volgens bui tenstaander veranderde in deze periode ook het karakter van de partij. De onvervalste liberale toon maakte plaats voor materia listische en conservatieve gelui den, zo werd gezegd. Wiegel sprak dit steeds tegen, maar hij speelde wel keihard in op de materiële verlangens van de kie zer. Aantjes sprak in dit verband van de partij van Halen. Hebben en Houwen. Bewierookt in eigen gelederen, hartgrondig verguisd door poli tieke tegenstanders heeft Wiegel zijn spoor door de politiek ge trokken. De schampere opmer king dat hij wel stemmen ver gaarde maar geen macht, kan hij nu naast zich neerleggen. Voor de tweede keer in .zijn politieke carrière treedt hij in de voetspo ren van zijn voorganger mr. Mol ly Geertsema, die na het fractie voorzitterschap ook minister van Binnenlandse Zaken werd. Wie gel kwam in 1967 in de Tweede Kamer na een onvoltooide studie politieke wetenschappen en het voorzitterschap van de JOVD, de liberale jongerenorganisatie. Rasbemiddelaar Albeda Dr. Willem Albeda (52), de nieu we minister van Sociale Zaken, komt evenals zijn voorganger, drs. Jaap Boersma, voort uit de christelijke vakbeweging. Jaren lang was hij secretaris van het CNV. Vanuit die achtergrond toonde hij zich altijd voorstander van samenwerking met de PvdA. Hij was ervan overtuigd, dat de christen-democraten hun idealen het beste kunnen verwezenlijken met de socialisten. Na de val van het kabinet-Den Uyl schreef hij, dat regeringssa menwerking met de WD slecht zou zijn voor het land. „Het zou ook betekenen, dat de christen democratie op een verkeerde plaats in de Nederlandse politiek is aangeland", zo oordeelde hij toen. Nog tijdens deze kabinets formatie droeg hij daadwerkelijk bij tot de vorming van een coali tie tussen CDA en PvdA door de breuk over de VAD te lijmen. Zijn toetreden tot dit kabinet betekent een ingrijpende ommezwaai in zijn opvattingen. Albeda heeft grote naam ge maakt als bemiddelaar. Die gave kan hem te pas komen in het overleg met werkgevers en werk nemers over het arbeidsvoor waardenbeleid. Albeda zat sinds 1966 voor de ARP in de Eerste Kamer, waar hij zich net als in het dagelijks leven (op de Eras mus Universiteit en de Stichting Bedrijfskunde) bezighield met sociaal-economisch beleid. Van Aardenne, de rekenaar Drs. Gijs van Aardenne (47), mi nister van Economische Zaken in het kabinet-Van Agt, komt even als zijn voorganger drs. Lubbers uit het bedrijfsleven, zij het niet rechtstreeks. Sinds 1970 is hij actief in de politiek, eerst als wethouder van Dordrecht, de laatste drie jaar als direkteur. Van Aardenne, van huis uit wis- en natuurkundige, staat bekend om zijn ijzeren geheugen. Hij is een wandelende encyclopedie. Zijn optreden als Kamerlid was nuchter en zakelijk. Als finan cieel en economisch deskundige van de VVD-fractie presenteerde hij het kabinet-Den Uyl steevast na elke Prinsjesdag een tegenbe- groting. Van Aardenne is een fel bestrij der van al te grote overheidsbe moeienis met het bedrijfsleven. Vanuit zijn liberale economische visie is hij van mening, dat de overheid bedrijfswinsten niet te zwaar moet belasten en algeme ne in plaats van specifieke pre mies moet verstrekken om inves teringen te stimuleren. Van Aar denne had nogal wat bijbaantjes, onder meer op het terrein van de VVV en de gezondheidszorg. Hij was commissaris van een spaarbank in Breda. Andriessen, de gevreesde Mr. Frans Andriessen (48) krijgt na vier jaar politiek leiderschap van de KVP toch de beloning die hij zichzelf en zijn vrouw Catheri ne in het vooruitzicht had ge steld: een ministerpost. Hij volgt Wim Duisenberg op als minister van Financien. Nog geen half jaar geleden leek zijn rol in de politiek uitgespeeld. Gepasseerd door Van Agt en Aantjes voor de machtsposities in het CDA liep hij gekweld rond. De vooral door zijn toedoen gemaakte zwenking van het CDA naar de WD bracht hem toch weer op de voorgrond. Andriessen deed in 1967 zijn in trede in de Tweede Kamer. Als oud-direkteur van het Katholiek Instituut van Woningbouwvereni gingen ging hij zich bezighouden met volkshuisvestingszaken. Met het klimmen der jaren stegen zijn ambities. Zeer snel werkte hij zich op tot een van de kroonprin sen van de toenmalige KVP-lei- der Schmelzer. Na het intermez- zo-Veringa nam hij het leider schap van de inmiddels sterk afgebrokkelde KVP over. De af gelopen vier jaar heeft Andries sen harde gevechten geleverd, zowel met Den Uyl die in hem zijn meest geduchte tegenstan der zag als met Aantjes. die een geheel andere visie had op de rol van het CDA dan hij. Prof. dr. De Ruiter, nieuweling in de politiek De kersverse minister van Justi tie. prof. dr. Jan de Ruiter (CDA) is een nieuwkomer in de politiek. Hoewel hij volgens de ARP-krin- gen waaruit hij afkomstig is.-al- tijd een „zeer meelevend" partij lid is geweest, heeft hij zich nooit actief met de politiek bezig gehouden. Prof. De Ruiter, enkele dagen geleden nog rector magnificus van de Vrije Universiteit in Am sterdam, is 47 jaar, gehuwd, va der van 3 kinderen en woonach tig in Naarden. Hij behoort tot de linkervleugel in de ARP. Na zijn rechtenstudie in Utrecht werkte hij tussen 1953 en 1962 op advocatenkantoren in Den Haag en Arnhem. In 1962 werd hij substituut-griffier aan de ar rondissementsrechtbank in Ut recht en in 1963 rechter te Zutp- hen. In 1970 werd prof. De Ruiter hoogleraar in het privaatrecht aan de VU te Amsterdam en op 1 september 1976 volgde hij prof. dr. I. A. Diepenhorst op als rector magnificus. Met het ministerschap van justi tie krijgt De Ruiter een bijzonder zware taak op zijn schouders. De afgelopen jaren heeft de post van justitie in het kabinet steeds meer aan politieke betekenis ge wonnen. Gijzelingen, de abortus kwestie. maatschappelijke her vormingen, het zijn allemaal za ken die van een minister van justitie veel wijsheid en verant woordelijkheid vergen. Dit is ook een van de redenen waarom ver schillende kandidaten voor justi tie bedankt hebben. Bezuinigings profeet Pais Met dr. Arie Pais (47) krijgt het onderwijs een bezuinigingspro feet als minister. Geen onderwijs deskundige maar een econoom. Hij leverde het kruit voor de tegenbegrotingen waarmee zijn partij, de WD, het beleid van het kabinet-Den Uyl bestookte. Voortdurend heeft hij gepleit voor verdergaande besnoeiingen op de overheidsuitgaven, waar van het onderwijs ruim een kwart opslokt. Zijn benoeming tot minister van onderwijs en wetenschappen heeft niet alleen verbazing, maar ook schrik en bezorgdheid ge wekt. Na de grote regelaar Van Kemenade de grote snoeier Pais? In 1962 maakte Pais een overstap van de PvdA naar de WD. waar hij sindsdien een actieve rol speelde. Hij zat voor deze partij meer dan tien jaar in de gemeen teraad van Amsterdam en vier jaar in Provinciale Staten van Noord-Holland. Daarnaast was hij bestuurslid van de Prof. Telder- stichting, de denktank van de WD, waar hij zich bezighield met de landspolitiek, met name het sociaal-economisch beleid. Pais was tot voor kort hoogleraar sociale economie aan de Univer-, siteit van Amsterdam. Voordien werkte hij op de Rijks Post Spaarbank. Hij is geboren in Den Haag, maar bracht het grootste deel van zijn leven door in Am sterdam. Van der Stee, de verzoener Kabinetten komen en gaan. maar mr. Fons van der Stee (49) blijft gewoon op zijn stoel zitten. Hij treedt ook in dit kabinet weer op als minister van Landbouw en Visserij. Bij de wisseling Bies heuvel-Den Uyl handhaafde hij zich als staatssecretaris van fi nanciën. Het typeert Van der Stee als rasechte KVP-er. Weinig politieke kleur, veel vermogen tot relativeren. Geen scherpslijper maar susser deze Brabantse boe renzoon. In het kabinet-Den Uyl was hij dikwijls verzoenend bezig als er conflicten waren. Hij is een dikke vriend van Dries van Agt. Ze kennen elkaar al ruim 25 jaar sinds hun Nijmeegse studenten tijd. Een landbouwminister heeft .weinig beleidsruimte. De grote lijnen worden in Brussel uitge stippeld. Aan de internationale onderhandelingstafels weet Van der Stee zich goed te weren. Fons van der Stee deed zijn intrede in de landelijke politiek in 1968 toen hij voorzitter van de KVP werd. Zijn opdracht was om de zwaar verdeelde partij bijeen te houden. Hij slaagde daar niet in. De radikalen onder leiding van Jacques Aarden traden toch uit en richtten kort nadien de PPR op. In het dagelijks leven was Van der Stee sinds zijn dok toraal examen in 1956 als fiscaal jurist verbonden aan een belas tingadviesbureau in Nijmegen. Kruisinga, de sfinx Dr Roelof Krusinga (55), de man die het ministerie van Defensie gaat leiden, is van huis uit arts. Dit vak heeft hij maar vier jaar uitgeoefend. Na een -flitsende carrière in de gezondheidszorg deed hij tien jaar geleden als staatssecretaris voor volksge zondheid zijn intrede in de land spolitiek. Zijn dikwijls ondoor grondelijke politieke wandel ver schafte hem de bijnaam 'De sfinx van Wassenaar'. De afgelopen vier jaar heeft Krui singa als politiek leider van de CHU oppositie gevoerd tegen het kabinet-Den Uyl. Tegelijkertijd loodste hij zijn partij het CDA binnen. Een knap politiek staal tje, hoewel niet gespeend van opportunisme. Met krijgsmachtszaken heeft Kruisingazich nooit intensief be ziggehouden. Hij vindt dat geen bezwaar. Een politicus behoort naar zijn mening op elk departe ment inzetbaar te zijn. Til Gardeniers, beheerste emoties De nieuwe minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Til Gardeniers (52), was tot voor twee jaar een vrij onbekend kamerlid. Landelijke bekendheid kreeg ze toen zij samen met Hannie van Leeuwen (AR) het initiatief-wetsontwerp inzake abortus van KVP en ARP in de Tweede Kamer verdedigde. Het ontwerp haalde het niet, maar de wijze waarop beide vrouwen hun gevecht tegen een Kamermeer derheid leverden, maakte diepe indruk. Til Gardeniers is de enige vrou welijke minister in het kabinet- Van Agt. Om die reden zal zij ten onrechte overigens op extra aandacht kunnen rekenen. Ze is de tweede vrouw die het departement van CRM gaat lei den. Haar partijgenote Marga Klompè ging haar voor. Op het moeilijke, want zeer ver snipperde werkterrein van CRM is zij geen onbekende. Ze was bestuurslid van diverse welzijn sorganisaties en voerde de afge lopen vier jaar voor de KVP het woord in de lastige debatten met minister Van Doom. Afgezien van haar katholieke achtergrond heeft zij weinig met die man gemeen. Van Doorn, een door de wolge- verfde bestuurder, stelde zich op als een uiterlijk onaandoenlijke figuur. Gardeniers laat haar emo ties, zij het op beheerste wijze, wel degelijk meespelen. Ze is gehuwd en moeder van drie zoons. Ze was Kamerlid sinds 1971. Van der Klaauw, diplomaat Dr. Chris van der Klaauw (53), de nieuwe minister van Buitenland se Zaken, is politiek een onbe schreven blad. Hij bracht als di plomaat een groot deel van zijn leven over de grenzen door. In 1952 deed hij zijn intrede in de Buitenlandse Dienst. Zijn laatste standplaats was Geneve, waar hij optrad als permanent vertegen woordiger van Nederland bij de Verenigde Naties en andere in ternationale organisaties. Andere standplaatsen waren Boedapest, Oslo, Parijs. Rio de Janeiro en New York. Van der Klaauw studeerde ge schiedenis in Leiden en promo veerde daar in '53 tot doctor in de letteren en wijsbegeerte op een proefschrift over de politieke betrekkingen tussen Nederland en België tussen de beide werel doorlogen. Hij heeft artikelen ge schreven over de Atlantische sa menwerking. De WD heeft hem gezien zijn rijke diplomatieke er varing naar voren geschoven als minister van BZ. Tuijnman, de nestor Landbouwkundig ingenieur Dan ny Tuijnman is met zijn 62 jaar de oudste minister in het kabi net-Van Agt. Hij gaat het ministe rie van Verkeer en Waterstaat beheren. De laatste liberaal op dit departement, drs. Korthals, vertrok in 1963, het jaar waarin Tuijnman in de Tweede Kamer Van Tuijnman mag ondanks zijn nestorschap geen vooraanstaan de rol in de regeringsploeg wor den verwacht. Als Kamerlid trad hij weinig op de voorgrond. De afgelopen zes jaar was hij vice- fractieleider onder de jonge Wie gel. Zijn deskundigheid ligt op het terrein van de landbouw. Hij was voor zijn Kamerlidmaatschap werkzaam bij het Bedrijfschap voor Zuivel en bestuurslid van het Landbouwschap. Daarnaast werkte hij als secretaris bij de Hollandse Maatschappij voor Landbouw. Tuijnman staat bekend als een uiterst rustige persoon. Hij zegt van zichzelf dat hij nogal eens verstrooid en vergeetachtig is. Ambities om minister te worden heeft hij nooit gehad. Jan de Koning, de gematigde Op Ontwikkelingssamenwerking maakt de gedrevenheid plaats voor de gematigdheid. De nieu we minister, drs. Jan de Koning (51) heeft niet veel gemeen met zijn voorganger, de bevlogen drs. Jan Pronk. Hij is een politiek wat bleke figuur, geen man met uit gesproken menihgen. Hij heeft niet de neiging sterk op de voor grond te treden. De Koning was korte tijd (1973- 75) voorzitter van de ARP. In die functie heeft hij - althans Daar buiten toe nauwelijks van zich doen spreken. Intern had hij han denvol werk. De wijze waarop het kabinet-Den Uyl tot stand was gekomen, had diepe wonden geslagen in de gelederen van de mannenbroeders. Samen met Aantjes reisde hij langs de afde lingen om de frustraties weg te nemen en de rust te herstellen. In 1971 kwam De Koning voor de ARP in de Tweede Kamer als landbouwspecialist. Voordien had hij zeven jaar bij de Christe lijke Boeren- en Tuinders Bond gewerkt. Als Kamerlid speelde hij geen opvallende rol. Vaak was hij in Luxemburg of Straatsburg, de vergaderplaatsen van het Eu ropees Parlement. Een groot voorstander was De Koning van de vorming van het CDA. Een tweedeling in het confessionele kamp zou volgens hem de dood steek voor de christelijke politiek zijn. De Koning is geen onbeken de op het terrein van de ontwik kelingshulp. Hij was actief in ker kelijke instanties op dit gebied. Ginjaar, milieudeskundige De 49-jarige chemicus Dr. Leen- dert Ginjaar blijft als minister van milieuhygiëne werkzaam op zijn eigen vakgebied. Hij werkte tot voor kort bij het TNO op het terrein van milieubeheer. Politie ke ervaring deed hij op als lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Laatstelijk was hij daar voorzitter van de WD-frac- tie. Zijn vrouw is sinds 1972 Tweede Kamerlid voor de WD, zij houdt zich bezig met onder wijszaken. Dr. Ginjaar is in naam minister van Volksgezondheid en Milieu hygiëne, maar met de gezond heidszorg zal hij zich niet veel bemoeien. Er komt een CDA- staatssecretaris voor deze sector. Ginjaar heeft zich wel op het terrein van de gezondheidszorg bewogen. Hij was onder andere lid van commissies van de Gezondheids raad en de Centrale Raad voor de Volksgezondheid. Peijnenburg op mini-post Drs. Rinus Peijnenburg (49) krijgt na een lange parlementaire loop baan de minuscule ministerspost van wetenschapsbeleid. Hij dankt deze zetel niet aan zijn specifie ke deskundigheid op dit terrein, maar aan het feit dat Van Agt hem graag in zijn kabinet wilde hebben. De vaardigheden van Peijnenburq, liggen op so ciaal-economisch gebied. Hij stond Dries van Agt bij tijdens deze kabinetsformatie in de on derhandelingen met Den Uyl en Wiegel. Peijnenburg kwam in 1966 voor de KVP in de Tweede Kamer, waar hij zich snel met sociaal- economische zaken ging bezig houden. Zijn deskundigheid op dit terrein verwierf hij als secre taris van het Nederlands Kath oliek Werkgevers Verbond. Even als Van Agt is Peijnenburg gebo ren in Geldrop. Hij studeerde economie aan de Katholieke Ho geschool in Tilburg. Tijdens zijn Kamerlidmaatschap was hij advi seur van het Nederlands Christe lijk Werkgeversverbond. Beelaerts van Blokland,energiek Jhr drs. Pieter Beelaerts van Blokland (45). die gisteren nog burgemeester van Amstelveen was, is naast Kruisinga de twee de minister van CHU-signatuur in het nieuwe kabinet. Hij zal de post van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening bezetten, daarmee een terrein betredend dat voor hem beslist niet onbe kend is. Hij had er niet alleen in verschillende burgemeesters functies veel mee te maken, maar hij bekleedde ook verschil lende nevenfuncties in organisa ties en commissies die zich met dat beleidsgebied bezighouden. Beelaerts van Blokland is ge huwd en heeft drie kinderen. Hij studeerde sociale geografie en administratief recht. Hierna werk te hij enkele jaren op de ge meentesecretarie van Gorin- chem. In 1963 werd hij burge meester van de Zeeuwse ge meente Wolphaartsdijk en in 1967 burgemeester van Vianen In 1971 vertrok hij naar Amstel veen. Hij staat bekend als een keiharde werker en een be kwaam bestuurder. In de ge meenten waar hij burgemeester was, wist hij zich een grote po pulariteit te verwerven. Beelaerts van Blokland is een van de opstellers van het CDA- verkiezingsprogram en hij was tevens medewerker van het we tenschappelijk bureau van de CHU. de jhr mr. De Savornin Lohmanstichting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1977 | | pagina 11