Bourgognewijnen in
gedegen boekvorm
Bewogen kerstboodschap
van dr. Philip Potter
Over mensendie
naar zichzelf
op zoek zijn
kerk
wereld
In bejaarden
tehuis wordt
ontspannen met
de dood geleefd
ilNNENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 14 DECEMBER 1977 9
nke Dragt: Staatsprijs 1977 voor Jeugdliteratuur
Ja. dat heb ik ook. Miep Diekraann zei dat van
dat ik in mijn boeken altijd bezig ben met de
ns, die naar zichzelf op zoek is. Trouwens, ik heb
I geschreven over het element van de twceling-
itr, zelfs over een jongen die zich als tweeling
grdeed. Ik had hem duidelijk twee persoonlijkhe-
gegeven. Is het overigens niet zo, dat iederéén
laat uit verschillende persoonlijkheden cn wel
»r dan twee? Geloof ik vast". Aldus Tonke Dragt,
de Staatsprijs 1977 voor jeugdliteratuur is toege-
d, zoals bij deze prijs gebruikelijk voor haar hele
vre. De uitreiking hiervan is morgen in het
agse Appeltheater om half vier 's middags; demis-
oair-minister Van Doorn zou zich hiermee alsnog
len belasten.
nke: „Nou ja, kijk; natuurlijk ben ik wel een beetje
Is, ik ben ook maar een mens, maar toch ook weer
zo héél trots. Het is leuk, je krijgt 'm maar eens
je leven en voor die Staatsprijs ben ik nog
rekkelijk jong. Nietwaar, je moet al een heel
uvre hebben en ik ben pas laat met schrijven
gonnen. Bovendien die drukte; bedelbrieven krijg
maar ook erg aardige. Er zijn uitgevers die je
leger lieten links liggen, maar zich je opeens
finneren; je wordt gevraagd lezingen te houden,
moet een antwoord voorbereiden op de toespraak
i Van Doorn hoewel ik niet eens weet wat de man
it zeggen en reken maar dat ik er goed zenuwach-
TONKE DRAGT - STAATSPRIJS 1977
tig van word. Ach ja, ik maak er wel wat humoris
tisch van en heel kort, want niemand komt naar die
uitreiking om te horen wat ik nou over jeugdlitera
tuur te vertellen heb. Ze komen voor Henk van Ulsen
die een verhaal gaat voordragen met dia's van teke
ningen die ik heb gemaakt en natuurlijk komen ze
voor het drankje en de hapjes na afloop van dat
plechtigs. Maar niet voor mij. Leuk hoor, zo'n prijs.
Maar ik heb al wèl een nieuwe jurk gekocht".
Oeuvre
Tonke Dragt, die zich met vrij grote regelmaat
tegenspreekt wanneer zij zich wil herinneren wan
neer zij begon te schrijven „Want eigenlijk ben
ik lerares tekenen, ik illustreer mijn boeken ook
zelf" heeft niettemin een redelijke hoeveelheid
titels op haar naam, waarvan een opmerkelijk aantal
voor bekroning in aanmerking kwam.
Haar tweede boek al „De brief voor de koning" werd
in 1963 bekroond als „het beste kinderboek van het
jaar", vergelijkbaar met de Gouden Griffel die toen
nog niet bestond. Dit boek verscheen na haar debuut
m 1961 met „De verhalen van de tweelingbroers".
Vervolgens schreef Tonke Dragt, behalve voor jonge
kinderen „De blauwe maan", uitg. Thieme, „Gehei
men van het wilde woud", „De zevensprong", „Toren
hoog en mijlen breed" en ten slotte „De torens van
februari". Onlangs verscheen de bundel „Water is
gevaarlijk" bij uitgeverij Leopold, waarin Tonke ver
halen, fragmenten uit boeken en gedichten bundelde
die alle betrekking hebben op water en het gevaar
ervan. Deze bundel is minder „eigen werk" van
Tonke Dragt, maar wel duidelijk behorend bij haar
oeuvre. De wijze van samenstelling, de opbouw en
rangschikking komen voort uit het zelfde systemati
sche, analytische brein van Tonke waarmee zij haar
voorgaand werk schreef, overvloedig gekruid met de
scherpzinnige fantasie die haar eigen is.
Jeugdliteratuur
Tèrecht is aan de Staatsprijs de ondertitel „Jeugdli
teratuur" gegeven, een benaming die nog niet zo heel
lang bestaat, omdat het genre, literatuur voor jonge
re lezers van 14 tot 20 jaar ongeveer, pas de laatste
jaren een opmerkelijke groei te zien gaf.
Voor deze leeftijdsgroep schrijft Tonke Dragt voorna
melijk, al kan daaraan worden toegevoegd, dat deze
„jeugdliteratuur" ook heel goed door volwassenen
kan worden gelezen. Ten onrechte wordt „jeugdlitera
tuur" doorgaans in de hoek van het kinderboek
geschoven en wordt eraan voorbij gegaan, dat er
sprake is van literatuur die óók door jeugdige lezers
kan worden gelezen.
„De torens van februari" was daar een gaaf voor
beeld van Tonke: „Ik vond dat zelf ook het beste
wat ik tot dusver heb-geschreven" en ook de laatste
y Inkt-illustratie uit „Water is gevaarlijk".
bundel „Water is gevaarlijk" gaat het bevattingsver
mogen van het jonge kind verre te boven. In beide
boeken stoeit Tonke met begrippen als relativiteit en
de zoekende mens. Bovendien maakt zij scherp be
wust gebruik van letterkundige elementen; sprookjes-
gegevens worden omgedraaid waardoor een nieuw en
gaaf verhaal ontstaat. Verklaringen van visioenen die
doorgaans pas later worden verklaard komen bij
Tonke vooraan in het verhaal te staan en zo werkte
deze schrijfster verwoed door, tot zij een oeuvre
verzamelde dat terecht de Staatsprijs 1977 verdiende.
Precies
De werkwijze van Tonke Dragt is heel precies van
constructie. Tonke: „Onopvallend. Het is als met de
sprookjes van Andersen, die je kan lezen als een
goed verhaal, maar je kan er ook de dubbele bodem
uit halen, de onderstroom van gedachten en symbo
len".
In „De torens van februari" heeft Tonke Dragt het
thema „op zoek naar jezelf' tot alle dubbele bodems
uitgespit. In dit boek is een jongen elke vorm van
geheugen kwijt en moet hij begrip voor begrip op
nieuw met het leven en met zichzelf kennisma
ken. Tonke: „Ik ben linkshandig en daarvan heb ik
in dit boek gebruik gemaakt. Ik heb het eerst geschre
ven in de hij-vorm, later heb ik hem een dagboek
laten schrijven. Daarvoor heb ik een notitieboekje
(Van onze correspondent)
De „De is bovenal een wijn
streek; een van de beroemdste
ter wereld, tegelijk buitenge
woon complex en zeer com
pleet". Deze kwalificatie'geeft
de schrijver (en wijnkenner)
i Hubert Duijker van de vijf dis-
tieten, die samen het tegen-
wordige wijnbouwgebied
Burgogne in Frankrijk vor-
Over dit noordelijkste van de
grote rode-wijngebieden heeft
Duijker een even voortreffelijk
leesbaar als gedegen boek ge
schreven, dat als titel meekreeg
„De grote wijnen van Bourgog
ne". (Een Spectrum-uitgave.)
En..Duijker zegt het reeds in
het begin van zijn boek: behalve
tameuze rode worden in dit
rijnbouwgebied, dat zo'n 35.000
hectare omvat, eveneens voor
treffelijke witte wijnen voortge
bracht.
Zoals gezegd, Hubert Duijker
heeft een zeer leesbaar en tege
lijkertijd kwalitatief uitstekend
boek geschreven. Desondanks
doet het boek wat wanordelijk
aan. Dat komt voornamelijk
door de toegepaste lay-out. We
liswaar past het hierdoor ontsta
ne, wat chaotische (pagina)beeld
wellicht uitstekend bij dit inge
wikkelde en in duizenden wijn
gaarden er zijn liefst 49.000
wijnboeren in Bourgogne ver
kavelde wijnbouwgebied, de le
zer kan er de draad gemakke
lijk bij kwijt raken. Soms zijn
de pagina's een wat wilde colla
ge van (los gemaakte) foto's, die
soms nog van een chamois-toets
zijn voorzien. Die collages be
slaan soms ook meer dan één
pagina, waarbij dan het strakke
patroon dat over het algemeen
de bovenste helft van de pagi
na's beheerst, doorbroken
wordt. Trouwens, het aangedra
gen foto-materiaal is wat al te
overvloedig, waardoor het be
kende „overdaad schaadt" op
geld gaat doen.
Voor de rest kern men alleen
maar lof en bewondering heb
ben voor dit boek en de auteur,
die dit jaar door de Franse rege
ring werd benoemd tot Cheva
lier de l'Ordre du Mérite Agrico-
le, terwijl hij drie jaar geleden
de „slijtersring" ontving voor
zijn publikaties over wijnen. Te
prijzen is in elk geval dat Duij
ker zich in zijn boek over de
Bourgognewijnen niet heeft ver
loren in vakjargon en in weinig
of niets zeggende superlatieven.
Nee, hij geeft veel informatie,
waarbij hij de lyriek af en toe
om de hoek laat kijken. Zo luidt
zijn karakteristiek over de
Bourgognewijnen: „Juist de be
ste rode Bourgognes hebben een
onmiskenbare elegance, een be
paalde gratie en juist géén over
dosis aan alcohol, waardoor ze
meer kunnen lijken op een zach
te, gulle Bordeaux la Saint-
Emilion of Pomerol dan velen
zouden vermoeden". Geen „pas
toorswijnen" dus, maar wijnen
met een aimabel, begrijpelijk
karakter, waarvan het bouquet
je als het ware uit het glas
tegemoet stuift.
U ziet: klare, begrijpelijke taal,
maar toch zo „geladen" dat je
de liefde voor wijn er bij proeft.
(Duijker schreef trouwens ook
een dergelijk boek over de grote
Bordeauxwijnen). Niet alleen
gaat de auteur uitvoerig in op
de vinificatie en de technieken,
die hierbij gebruikt worden, ook
de classificatie en wetgeving
van de Bourgognewijnen passe
ren de revue in zijn boek. Met
name besteedt Duijker aan
dacht aan de situatie van direct
na de Tweede Wereldoorlog
toen het algemene kwaliteits
beeld van de Bourgognewijn
stevige klappen opliep. Duijker
geeft aan welke maatregelen de
Fransen hebben getroffen het
beeld weer recht te trekken, ter
wijl hij verder de etikettering
van de flessen oh, zo belang
rijk voor de Nederlandse wijn
drinker, die een zeker snobisme
op dit stuk van zaken niet hele-
Amsterdam ANP De voortdurende nabijheid van
de dood bedrukt bewoners van bejaardenhuizen min
der dan vaak wordt gedacht. Van een gespannen
verdringen van de dood is in bejaardenhuizen geen
sprake.
Tot deze conclusie komt dr. Jan Matse (52) uit
Hilversum na een twee jaar durend onderzoek in een
bejaardenoord. Matse promoveert vrijdag op dit on
derzoek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam tot
doctor in de sociale wetenschappen.
Matse kwam na zijn onderzoek tot de conclusie, dat
de bewoners van bejaardenhuizen weliswaar weinig
praten over de dood, maar niet „koste wat kost elke
confrontatie met de dood mijden". De bejaarden
bezoeken bijvoorbeeld zonder grote problemen rouw
diensten in hun tehuis. „Wel kunnen afzonderlijke
bewoners het tijdelijk te kwaad hebben met de dood
en onder bepaalde omstandigheden kan de gehele
sfeer in een tehuis voor korte tijd bedrukter worden",
schrijft Matse.
Hoewel bejaarden dus minder moeite hebben met de
dood dan verwacht, beveelt dr. Matse toch aan de
bewoners van bejaardenhuizen zo voorzichtig moge
lijk over het onderwerp dood te benaderen. Ook het
personeel in bejaardenhuizen dient naar de mening
van de promovendus beter met het verschijnsel dood
te kunnen omgaan. Dat geldt met name voor jonge
bejaardenverzorgers, aldus Matse.
gekocht, zoals die jongen gebruikt zou kunnen heb
ben, om vanuit ervaring te kunnen schrijven. Kijk,
die jongen wordt op een gegeven moment verliefd
en dan schrijft hij geen vellen vol in zijn dagboek,
dan heeft hij zijn gedachten bij dat meisje. Als hij
later in die flat zit opgesloten, heeft hij natuurlijk
meer tijd dus laat ik hem voor dat boek veel meer
opschrijven.
Het eindigt, zoals in mijn meeste boeken, met een
aantal open eindjes. Een boek hoeft niet zo af te zijn;
laat de lezer ook maar eens wat doen".
Tekeningen
Als lerares tekenen kent Tonke haar mogelijkheden
en ook de bundel „Water is gevaarlijk" is door haar
geïllustreerd met tekeningen in zwart-wit, waarbij
de schrijfster gebruik maakt van inkt op fotomate
riaal; de inkt wordt naar believen weggesponst,
gewreven of gepend. Een hele klus, zoals het schrij
ven een hele klus is.
Tonke: „En nu heb ik dus de Staatsprijs. Ik ga ze
vertellen, dat ik geen voorstander ben van hokjes
geest. En verder.Nee, dat verklap ik niet. Het is
een drukke tijd, aan schrijven kom ik nu niet toe
Daarom praat ik zo veel. Maar de mensen zijn
aardiger geworden, de vuilnisbak wordt voor me
buitengezet Allemaal door die Staatsprijs".
Een rijkdom aan druiventrossen, bestemd voor kwaliteitswijn.
maal ontzegd kan worden
onder de loep neemt. In het
boek zijn de fotootjes opgeno
men van een dikke 500 etiket
ten, waarvan de wijn door Duij
ker is geproefd. Vanzelfspre
kend geeft hij uitleg van de
meest voorkomende termen.
En dan begint Hubert Duijker
aan zijn tocht, die hem langs
honderden wijngaarden voert,
hem laat praten met de echte
„Bourguinons", en die hem tal
rijke handelshuizen doet bezoe
ken. Niet alleen komt hij terecht
in het beroemde Clos de Vou-
geot en bij de wijnboeren in
Pommard. Duijker neemt ook
een kijkje in minder bekende
kelders, waar hij fraaie ontdek
kingen doet. Kortom: „De grote
wijnen van Bourgogne" is een
gebied van wijnen en die dat
navenant kan verwoorden.
„Voor hen was geen plaats in
de herberg". Rond deze tekst
uit het Lucasevangelie heeft
de secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken, dr.
Philip Potter, zijn kerstbood
schap voor 1977 bekendge
maakt.
Het is een voortdurende para
dox, dat we met Kerstmis de
nadruk leggen op overdadige
vrijgevigheid en gastvrijheid,
terwijl de geboorte van onze
heiland, Jezus Christus, be-'
paald niet in vrijgevigheid en
gastvrijheid plaatsvond. In fei
te weerspiegelt zijn geboorte
het lot van miljoenen mensen
in de wereld van vandaag, al
dus Potter
„Geen plaats m onze wereld
voor de veertig procent, de
armsten in de arme landen,
die genegeerd worden en ach
tergelaten om te rotten en ster
ven. Geen plaats vaak voor
mensen omdat zij zwart of
geel Zijn, of omdat zij gastar
beider of vrouw zijn".
Geen plaats, aldus Potter, voor
mensen die ingaan tegen de
stroom van hun stuurloze sa
menleving, die gedomineerd
wordt door egoisme, voor hen
die zich verzetten tegen onder
drukking, voor miljoenen da
kloze vluchtelingen, voor een
zamen, bedroefden, mislukke
lingen, gehandicapten, oude-
En zo kan de lijst langer ge
maakt worden van mensen,
die uit de herberg gegooid of
gehouden worden en alleen
nog maar in de stal terecht
kunnen. Maar zelfs de stal in
Bethlehem was nog gastvrij
vergeleken met onze moderne
stallen. Voor al deze mensen
betekent de boodschap van
het Kerstfeest, dat Christus
kwam om zich met hen te
vereenzelvigen, aldus Potter.
Hij spreekt de hoop uit, dat
deze Kersttijd „ons opnieuw
zal oproepen om Gods heerlij
ke zaak op te vatten van be
vrijding en vrede in gerechtig
heid en samenleving voor en
met allen, die zich in de stal
bevinden".
Dissident in Sovjet-Unie
kerkelijk gehuwd
Generaal Pjotr Grigorenko (70) en zijn vrouw Zinaida (68)
hebben, voordat zij voor een bezoek aan de Verenigde Staten
uit de Sovjet Unie vertrokken, hun huwelijk kerkelijk laten
inzegenen. Zij waren al vijfendertig jaar burgerlijk gehuwd. a
Volgens het persbureau AFP is dit gebeurd in de woning
van Gngorenko door de priester Dimitri Dudko, die erom
bekend staat, vele atheisten tot het geloof te brengen. Hij
ondervindt dan ook aanzienlijke moeilijkheden.
Gngorenko was als overtuigd atheist een van de leidende
marxistische dissidenten. Aan het begin van de jaren zestig
viel hij in ongenade, vanwege zijn kritiek op het marxisme.
Hij stelde zich ook achter de „Praagse lente". Hij werd
daarna zes jaar in psychiatrische inrichtingen opgesloten.
Zijn bekering tot het christendom en zijn kerkelijk huwelijk
heeft ook zijn vrienden in binnen- en buitenland verrast. Het
wordt gezien als een nieuw teken voor de christelijke vernieu
wing, die in de Sovjet Urne zich juist onder atheisten
voordoet.
KORTE METTEN
Op verzoek van paus Paul us
is de Frans-Canadese bisschop
Edouard Gagnon een onder
zoek begonnen op de pauselij
ke Lateraanse universiteit,
waar een theologische strijd
gaande zou zijn tussen conser
vatieven en progressieven. De
eersten zouden de laats ten,
onder wie de deken van de
theologische faculteit prof. M.
Bordoni en de moraaltheoloog
prof. A. Molinaro, uitmaken
voor heidenen en vrijnetse-
laars. De universiteit telt on
geveer duizend studenten.
Voor de eerste keer in de ge
schiedenis van de Verenigde
Staten heeft een priester de
rang van gezant gekregen. Pa
ter Theodore Hesburg, presi
dent van de Notre Dame-uni
versiteit in Notre Dame/India
na werd dat, omdat hij in 1979
de Verenigde Staten zal verte
genwoordigen bij de conferen
tie van de Verenigde Staten
voor wetenschap en ontwikke
lingstechnologie.
De pauselijke commissie voor
Gerechtigheid en Vrede (Jus-
titia et Pax) moet zich vooral
bezighouden met bet pro
bleem van het geweld in de
huidige wereld, dat de grond
slagen van de menselijke sa
menleving ondermijnt Paus
Paulus zei dit bij een aüdien-
tie van deze commissie. Als
verdere taken noemde de paus
de bescherming van de rech
ten van de mens, met daarbij
het opkomen voor de vrijheid
van godsdienst De commissie
werd in 1967 opgericht en vo
rig jaar december verheven
tot zelfstandig orgaan van de
curie. President van de vie
rentwintig leden tellende
commissie is de curiekardi
naal Bernard in Gantin.
Vrijwilligers uit twintig landen
hebben dit jaar deelgenomen
aan hulpacties van de Interna
tionale Bouworde in meer dan
vijftien landen. Doel van deze
internationale lekebeweging is
steun aan hulpbehoevenden
via bouw- en herstellingsacti
viteiten.
De antiquiteitenwinkels in de
grote Italiaanse steden bevat
ten veel gewijde voorwerpen,
die zijn gestolen of onder
hands verkocht voor veelal
lage prijzen. Een groep Ita
liaanse leken heeft nu beslo
ten een „comité voor bet te
rugvinden van gewijde voor
werpen" op te richten. Doel is
verspreiding of profanatie te
gen te gaan of reeds verkoch
te voorwerpen terug te kopen
en weer voor hun oorspronke
lijke doel te bestemmen.
Echtscheiding struikelblok
in overleg van kerken
Tussen de hervormde kerk, de Lutheranen en de r.k. kerk
bestaat vrijwel algehele overeenstemming over het huwe
lijk, maar niet over de pastorale behandeling ervan. Aldus
blijkt uit het rapport, dat een studiecommissie van de drie
kerken in Geneve heeft uitgebracht
In dat rapport, dat aan de leiding van de drie kerken is
toegezonden, zegt de commissie, dat er nagenoeg overeen
stemming is bereikt voor wat betreft de theologische aspecten
van het huwelijk. De theologie van het huwelijk en de kwestie
van het gemengde huwelijk vormden de voornaamste stu
dieobjecten van de commissie.
De echtscheiding is echter een struikelblok gebleken. Daar
over kon de interkerkelijke studiecommissie geen overeen
stemming bereiken. De commissie merkt hierover op, dat het
beter is het feit te erkennen, dat „onze pastorale opvattingen
op dit punt uit elkaar bleven lopen en misschien zelfs
onverzoenbaar schijnen te zijn".
DPR van Utrecht vraagt
inspraak rapportage paus
De Dioceasane Pastorale
Raad van het aartsbisdom Ut
recht heeft kardinaal Wille-
brands gevraagd of de rappor
tage aan de paus niet geza
menlijk door bisschop en zijn
raad opgesteld had kunnen
worden en derhalve openbaar
zou zijn geweest
De raad stelde deze vraag
naar aanleiding van het be
zoek van de Nederlandse bis
schoppen aan Rome. Volgens
kardinaal Willebrands bevatte
het rapport geen geheime ge
gevens over het bisdom en wa
ren de hoofdlijnen terug te
vinden in zijn toespraak aan
de paus. De kardinaal zegde
toe dat in de toekomst de raad
om advies gevraagd kan wor
den over de inhoud van deze
rapportage aan de paus.
Over de kinderbiecht zei de
kardinaal dat niet meer de
weg „terug naar vroeger
moest worden bewandeld. Hij
zag meer mogelijkheden in
een kindergodsdienstonder-
richt rond vergeving en ver
zoening.
Over de opmerking van de
paus over het seminarie dat
geen ander dan een „Rolduc"
kon zijn, merkte de kardinaal
op dat hij dit als pijnlijk had
ervaren, omdat de paus hier
een punt aanroerde waar het
volgens de kardinaal aan een
heid heeft ontbroken bij de
Nederlandse bisschoppen.
Hij voegde eraan toe dat Rol
duc een afgerond geheel is
waarover gemakkelijker een
oordeel te vellen is dan over
de andere opleidingscentra die
nog in ontwikkeling zijn. Met
deze centra met name KTHU
en ATO zijn dan ook intensie
ve gesprekken gaande.
Pleidooi paus
voor hulp aan
opbouw
Vietnam
„Wat is dat voor menselijk
heid, wanneer de aandacht
van de wereld, die eens
helemaal op Vietnam was
gericht, na het einde van
de oorlog zich op andere
gebieden en problemen
gaat richten? Alsof de we
reld de aanzienlijke verlie
zen, de verwoestingen en
de algehele verpaupering,
die het Vietnamese volk
van het vreselijke conflikt
heeft overgehouden, verge
ten is?"
Deze vraag stelde paus
Paulus tijdens de audiëntie
voor de aartsbisschoppen
van Hanoi en Ho-Tsji-Minh-
stad (voormalige Saigon),
de kardinalen Trinh Nhu
Khue en Nguyen Van Binh,
en de plaatsvervangende
aartsbisschop van Hanoi,
Trinh Van Can. De paus
riep de internationale ge
meenschap op het Vietna
mese volk bij de wederop
bouw van het land „beter
en duurzamer te steunen".
Bij voorkeur moet de hulp
aan Vietnam de landbouw
en de gezondheidszorg en
de kinderen en jeugd ten
goede komen. Ook moet zij
gebruikt worden voor tech
nische ontwikkeling en be
roepsopleiding, aldus de
paus.
Hij herhaalde de oproep,
gedaan tijdens de bisschop
pensynode, aan de wereld
lijke leiders om de kerk bij
het vervullen van haar op
dracht de vrijheid te laten.
De kerk, vraagt geen voor
rechten. aldus de paus,
maar wil ook niet op welke
wijze dan ook gehinderd
worden.
