Het verhaal van de boom
Vrouw op haar
best met kerst
Slimme
schildluis bouwt
eigen huis
ai
Nieuwe show Holiday on Ice
WJilllW
Kolendamp: de dood
op kousevoeten
Gids voor kamerbladplanten
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 9 DECEMBER 1977 PAGINA 12 SF
Wanneer is de vrouw op haar best? Natuurlijk met Kerst! Tenmin
ste dat wil ze graag. Bovendien helpen sfeer, kaarslicht en stem
ming bij het open haardvuur een handje mee om de ogen te laten
glinsteren, een tere film over de huid te trekken. Niets echter voor
niets. Hier komt een make-up die het prima doet Het teint is teer
gemaakt met Maquisatin Ambre. Oogleden nootbruin met perzik.
Wenkbrauwen geprononveerd. Mond: kerstlint-rood. Het leukste is
dat over de bananenlijn, op de met biusher aangezette koontjes,
op het décolleté goudpoeder is gestrooid (verkrijgbaar in alle grote
warenhuizen), (foto Lancome)
Jacob Christian Scheffler, botanicus uit de 18e eeuw en boezem
vriend van de beroemde natuurkundige Linnaeus, is de ontdek
ker van de „Schefflera Actinophilly", die zoals gebruikelijk naar
zijn „vinder" in het oerwoud is genoemd. In Australië, haar
thuisland wordt zij soms 40 m hoog, voorzien van prachtige
rode bloemen. Er zijn wel 150 soorten in de familie; een verre
nicht bijvoorbeeld is de „Dizygotheca", die na jaren kleine
stammetjes wormt In cultuur gebracht is de „Schefflera" wel
een beetje veranderd. Ze heeft een lange stam met vaak
meervoudige bladeren, bestaande uit zes of tien leerachtige
bladeren (min ,of meer gedeeld blad). De plant is een snelle
groeier, die van mei tot sept in de tuin mag staan en daarna
pijlsnel op een lichte plaats in de kamermoet worden gezet (niet
te veel zon). Als ze te dinker staat treedt het vervelend verschijn
sel „schildluis" op, dat moeilijk te bestrijden is. Van zijn
uitwerpselen maakt de schild— of dopluis een klein huisje of
dopje, waaronder hij zich lekker verschuilt. Over het blad komt
een soort vette laag. Spuiten met insecticides helpt in eerste
instantie niet, je bereikt het heerschap nauwelijks of helemaal
niet. Bij bestrijding van schildluis dus even stevig met de vingers
over het blad wrijven, speciaal bij de hoofdnerf, want daar heeft
het slimme beest zich meestal genesteld, (de wolluis houdt er
net zo'n beschermingssysteem op na, alleen maakt deze een
wollen „knopje") boven zijn bedreigde hoofdDe „Scheffle
ra" verlangt normaal water en staat erg decoratief op een
tegelvloer.
Tijdens het kerstseizoen ver
scheen in Wall Street een piep
klein kerstboompje. Zuinige
overheidsdienaren hadden ge
kozen voor zo'n schrieltje om
Broadstreet mee te versieren.
Toen barstte de bui over hun
schuldige hoofden los. Dat na
men de New Yorkers niet!
Snel liet men een kanjer van
een kerstboom aanrukken en
sedertdien wordt die elk jaar
hoger. De bemoeienis met de
kerstboom door de keiharde
Wallstreet-jongens heeft zich
later uitgebreid over heel de
States. Hun stemmen echoën
nog steeds in elk huis! De
boom moet groot zijn. Veel
mensen zien de kerstboom al
leen als een verhoging van de
feestelijkheid, zoals je met de
vakantie een kleurig vrijetijd-
spak koopt, maar er zijn toch
nog wel families waar hij een
symbool vertegenwoordigt wat
voor het Kerstfeest staat: vre
de en licht R
Rond de kerstboom zijn tallo
ze legenden in omloop. Nie
mand weet er het fijne van.
Hoe de gewoonte is ontstaan
met Kerstmis een denneboom
te behangen met glinsterende
ballen en glazen engeltjes
blijft een open vraag. De oud
ste sage luidt aldus: twaalf
honderd jaar geleden was een
stel heidenen bezig een van
hun stamgenoten onder een
enorme eikeboom een kopje
kleiner te maken ten gerieve
van hun god Thor. Juist op het
moment dat de bijl naar de
top van het „slachtoffer"
zwaaide verscheen de Engel
se missionaris Winfred of Cre-
diton met enige bekeerlingen.
Buiten zichzelf van woede riep
hij de barbaren toe onmiddel
lijk op te houden met hun
„ceremonieel". Hij en zijn vol
gelingen pakten de bijl en be
gonnen woest de eikeboom om
te hakken. De climax was dat
hij de heidenen dwong de
boom in stukken te zagen en
er een kerk van te bouwen. Ze
keken enorm op hun neus,
want hun eigen wijze van ere
dienst houden was wel een
beetje anders. Maar de mili
tante man gods bulderde:
„Laat dit een les voor jullie
zijn. Van nu af aan moeten
jullie elk jaar rondom een
boom zoals deze vergaderen
zonder bloed te vergieten en
zingen om de Geboorte van
onze Heer te vieren. Volgens
een andere fabel liep Martin
Luther, de grote hervormer,
op een avond naar de sterren
te kijken en over het naderend
kerstfeest te denken. Plotse
ling viel hem iets in om het
kerstfeest voor zijn zoontje
nog meer inhoud te geven. Hij
zou een 's winters groene
boom, waarvan de takken ge
lijkenis vertoonden met het
kruishout, in huis halen. Hij
zou er kaarsjes in branden om
de sterren aan de hemel te
symboliseren. Andere legende
betreft de Levensboom. Om
dit symbool te ondersteunen
zetten de Hamburgers in
Duitsland gedurende de 18e en
19e eeuw replica's van Adam
en Eva met de slang onder een
denneboom, in plaats van een
kribbe. Maar de charmantste
fabel komt uit de Duitse fol
klore. Op een late stormachti
ge, koude kerstavond zaten
Overblijfselen van
bijgeloof
een houtvester met zijn vrouw
en kinderen rond een vlam
mend open vuur. Toen ze op
het punt stonden naar bed te
gaan, werd er op de deur ge
klopt. Op de drempel stond
een bibberend, doodmoe kind,
dat verging van de honger.
Vlug droeg de houtvester het
kind naar het nog smeulend
vuur dat hij oprakelde. Zijn
vrouw maakte een heerlijk
maal voor de stumper. De
oudste zoon stond hem zijn
eigen bed af en de familie
begaf zich ter ruste. De vol
gende morgen werden allen
gewekt door een koor van en-
gelenstemmen. Ze vlogen naar
de voordeur, terwijl het ge
zang steeds luider werd. Bui
ten, vlak voor hun hut zagen
ze hun nachtelijke gast, omge
ven door sprankelend Licht.
Hij was het Christus-Kind. De
hele familie knielde-voor Hem
neer en het Kind brak een tak
van een boom en stak die in
de aarde. Hij zei dat de familie
Hem goede gaven had ge
bracht en dat ook Hij een gift
voor hen had: een boom, die
op elk Kerstfeest de vruchten
der liefde zou afwerpen.
Historisch staat vast dat hei
dense Europeanen er een ge
woonte van maakten versierde
bomen te aanbidden. Het is
waarschijnlijk dat de kerst
boom hiervan een overblijfsel
is. Bij de Kelten werd boom
aanbidding zo hoog aangesla
gen dat de doodstraf stond op
het beschadigen of aftrekken
vann de bast. In de literatuur
wordt het eerste aan de kerst
boom gerefereerd in een ano
niem Duits manuscript, waar
in een „versierde" boom voor
komt Uit Duitsland waaide
omstreeks 1800 het kerstboom-
ceremonieel over naar Finland
en dertig jaar later hadden de
Denen het overgenomen. Het
is bekend dat de Duitse prins
Albert met wie koningin Victo
ria huwde, de kerstboom bij
het Engelse hof introduceerde.
Nu begon de kerstboom zijn
opmars door Frankrijk naar
Zwitserland, Australië, Rus
land, Holland, Italië en Span
je.
Men zegt dat een boer uit
Catskill rond 1850 de eerste
kerstbomen aan inwoners van
New York-city verkocht. De
versieringen van de boom ver
schillen nogal. Men hangt er
kransen in en slingers. Dit zijn
ook heidense overblijfselen
van bijgeloof. Honderd jaar
•geleden werd in heel Europa
heilig geloofd dat klimop, hul
st, jeneverbessen, dennehout,
en lauriertakken een probaat
middel waren tegen heksen en
duivels. Inwoners van Tirol
plachten jeneverbessen te
branden en de rook van de
ene kamer naar de andere te
blazen om hun huizen voor
ongeluk te bewaren. Het was
ook verstandig zich zo nu en
dan door een groene tak te
laten aanraken In sommige
kleine Duitse dorpen zag men
een jaar of tien geleden twee
en een halve week voor Kerst
mis kinderen met armen vol
dennetakken rondsjouwen om
iedereen die ze maar tegen
kwamen, daarmee aan te tik
ken. Als een volwassene ge
noeg van dit gezeur had, kon
hij het afkopen met een kleine
gift. Maar het was allemaal
goed bedoeld. Je moet de dui
vel geen kans geven je mede
mens te pakken te krijgen
Het kussen onder de mistle
toe is nog steeds een gewoon
te, die door sommige mensen
meer wordt gewaardeerd. Dit
gewas komt voor in bijgelovi
ge verhalen uit secten van de
Druïden (priesters bij de Kelti
sche volkeren). Het heette
ziekten en kwalen te genezen
en is overgenomen als een
leuk grapje met Kerstmis. Er
wordt zelfs gezegd, dat als vij
anden samen onder misletoe
staan, ze hun ruzie maar gauw
moeten bijleggen.
(Naar „The Tale of the Tree")
Elk jaar hoger
Kosmos BV uit Amsterdam gaf kort geleden
een 160 bladzijden tellend boekwerkje uit dat
geheel gewijd is aan bladplanten voor in de
kamer. Bij iedere beschrijving, afkomst en
verzorging, behoort een werkelijk voortreffelij
ke kleurenfoto. In de inleiding besteedt de
auteur, Inger Betzema, vier bladzijden aan
enkele belangrijke begrippen als lucht, water,
temperatuur en planteziekten. Bij het vluchtig
doorbladeren springt al gauw de enorme rijk
dom aan kleur en vorm in het oog.. Het is de
kunst om bij de steeds meer in trek komende
plantenbakken hier met rake composities op in
te spelen. De afwisseling kan gezocht worden
in de diverse plantengeslachten, maar ook de
soorten binnen een plantengeslacht bieden ver
rassende mogelijkheden. (Zoals bekend, geeft
de eerste latijnse naam van de plant het ge
slacht aan en de tweede de soort). Het fijne
zwaardvormige blad van de Dracaena Margina-
ta, rood gerand, contrasteert heel prachtig met
de grovere bladeren van de Philodendron.
Bloeiende planten geven zonder meer kleur aan
de kamer. Fascinerende kleurschakeringen vin
den we evenwel ook bij bladplanten. Denk
maar aan de bonte soorten van Peperomia.
Ananas en Croton. En in het rode: Fittonia.
Maranta, Pilea, Coleus en bladbegonia. Een
enkele bloeier doet het overigens wel goed in
een rustgevend decor van bladplanten. Vaak
worden hiervoor Bromeliaceeën gebruikt
„Kamerplanten in kleur" geeft op vele vragen
antwoord en verschaft nieuwe ideeën. Het
boekwerkje bevat een greep uit het steeds
groter wordende bladplanten sortiment. Zo
misten wij de varens. Niettemin een goed ver
zorgde uitgave. De prijs bedraagt 19,90.
(Van onze kunstredactie)
Maar nauwelijks één meter vijftig groot, dun
en broos naar het lijkt, neemt de Japanse
Mitsuko Funakoshi een centrale plaats in,
wanneer de ijsshow Holiday on Ice dinsdag
13 tot en met zondag 18 december in bet
schaatscentrum De Uithof een glanzende show
geeft van ruim twee uur. „Ik ben zenuwach
tig", bekende de frêle Japanse, die niettemin
22 jaren schaatservaring heeft, gehuwd is met
de directeur van de show William Stewart en
maanden van voorbereiding achter de rug
heeft.
Die voorbereiding hebben ook de 74 andere
schaatsers die tot de uitvoering in De Uithof
in Dortmund oefenen, getooid met totaal 3500
meter pluim, 350.000 pailletten en 150.000 gram
strass-steentjes op de fraaie kostuums die men
van deze Holiday-show gewend is.
De show van Holiday on Ice is geheel nieuw.
Centraal staan een samenvatting van de film
Cabaret en een bexnopte vorm van Spartacus,
die op de ijsvloer van De Uithof gestalte krij
gen. Dezelfde show gaat direct van Den Haag
door naar het Verre Oosten, na acht uitvoerin
gen in De Uithof, waaraan ook meewerken de
Amerikaanse kampioen Ken Newfield, de Brit
Roland Hailston, de Canadese ballerina Cheryl
Richardson en anderen. Voor het komische en
spectaculaire element zorgen de Engelse „Crac
kerjacks. De leden van het trio Los Argentinos
zijn de enigen die niet op schaatsen staan, maar
een show geven met rondgierende houten ko
gels. Voorts komen op de ijsvloer figuren uit
tekenfilm en stripwereld en de finale is, als
gewoonlijk met vuurwerk, indrukwekkend. Van
Japanse Mitsuko zal opvallend zijn haar werk
als tapdanseres; zij is van oorsprong balletdan
seres, zoals zij overduidelijk zal demonstreren.
Behalve sierlijke danskunst op de schaats wil
deze ijsshow toch vooral amusement brengen,
waardoor ook en misschien vooral kinderen op
zaterdag- en zondagmiddag kunnen genieten.
Mitsuko Funakoshi, centrale danseres in Holiday on Ice.
VEEMARKT DEN BOSCH
DEN BOSCH - Aanvoer: totaal 7753;
runderen 2460; graskalveren 305; vette
kalveren 58; nuchtere kalveren 2658;
schapen en lammeren 1548; geiten 30;
slachtvarkens 694; slachtrunderen 1379.
Prijzen in guldens: melk - en kalfkoeien
1750-2850; guiste koeien 1350-2275;
kalfvaarzen roodbont 2075-2925, zwart
bont 1625-2375; klamvaarzen 1675-
2075; guiste vaarzen 1525-1850; pinken
1150-1475; graskalveren 650-950; nuch
tere kalveren v. fok-mesterlj roodbont
375-590, zwartbont 350-520; weidescha-
pen 135-165; lammeren 145-175; stieren
(resp. 1e, 2e kw) 7,25-7,75 6,70-7,20;
vaarzen (resp. 1e en 2e kw.) 6,70-7,65
6,20-6,65; koeien (resp. 1e. 2e en 3e
kw.) 6,30-7,30 5,65-6,25 5.40-5.60; worst
koeien 4,50-5,50; vette kalveren (rsp. 1e,.
2e en 3e kw.) 6.05-6.25 5.80-6.00 5.60-
5,75; nuchtere slachtkalveren 1,60-1,80;
slachtzeugen (resp. 1e, 2e en 3e kw.)
2,97-3,03 2,90-2,96 2,83-2,89; slachtvar
kens 3,15-3,25; vette schapen 175-225;
vette lammeren 185-235.
Overzicht (resp. aanvoer, handel en prij
zen): melk - en kallkoeien normaal-lui-
duur; guiste koeien minder-stug-goed
prijshoudend; graskalveren mmder-sle-
pend-vast, vette kalveren kort-goed-iets
vaster; nuchtere kalveren als vorige
week-rustig-prijshoudend; schapen en
lammeren minder-matig-nauw. prijshou
dend; slachtvee minder-redelijk-weinig
veranderd; slachtzeugen minder-iets
tlauwer-nauw. prijshoudend.
VEEMARKT UTRECHT (8 dec.)
UTRECHT Aanvoer 4676, weekaan-
voer 5004, runderen 950, graskalveren
98. nuchtere kalveren 766, schapen
2034, varkens 319, biggen 487, bokken
en geiten 32, slachtrunderen ca. 750.
Prijzen (in guldens per kg): slacht
koeien extra kwal. 5,40-5,90, stieren
6,65-8,05, worstkoeien 3,50-5,25, nuch
tere kalveren 1,40-1,70, slachtzeugen
extra kwal. 3,00-3,05, 1e kwal. 2,95-3,00,
2e kwal. 2,90-2,95 en 3e kwal. 2.85-2,90.
Prijzen (in guldens per stuk): melk - en
kalfkoeien 1750-2850. kalfvaarzen 2750,
vare koeien 1425-2400, pinken 1075-
1500, stieren 1650-3100, graskalveren
600-1200, nuchtere kalveren 40-70,
nuchtere kalveren voor mest en fokkerij
zwartbont 350-480, roodbont 450-550,
vette schapen 200-240, vette lammeren
215-245, schrammen 125-135, biggen
115-122,50 geiten 25-80. Overzicht
(resp. handel en prijzen): slachtrunde
ren: redelijk - hoger, melk - en kalf
koeien: kalm - moeizaam prijshoudend,
jongvee: rustig even lager, nuchtere
kalveren: rustig - stabiel, nuchtere kal
veren voor fok en mesterij: traag - niet
genoeg prijshoudend, schapen: traag -
prijshoudend lammeren: lui - lager, var
kens: kalm - vast. schrammen: stijg -
even hoger en geiten: rustig prijshou-
KAASMARKT GOUDA (8 dec.)
GOUDA, 8 dec. - Aanvoer 10 partijen.
Bij flauwe handel werd voor de 1e en
extra kwaliteit een prijs opgemaakt van
7,65-7,85 per kg.
EIERPRIJ2EN BARNEVELD (8 dec.)
BARNEVELD. 8 dec. - Aanvoer
6.886.854 stuks (volgens veilinglijst:
2.017.800 stuks), stemming redelijk.
Prijzen in guldens per 100 stuks: eieren
van 50-51 gram 13.33-13,91. 55-56 gram
16,89-17,36, 60-61 gram 18.09-18.57. 65-
66 gram 18,72.
EIERVEILING, 8 dec. - Xanvoer
1.124.910 stuks, stemming redelijk. Prij
zen in guldens per 100 stuks: eieren
van 51-52 gram 13.87-14,66, 56-57 gram
17,28-17,49, 61-62 gram 18,27-18,59, 66-
67 gram 18,64-18,38.
eiermarkt, 8 dec. - Aanvoer ca.
1.450.000 stuks, handel vlug, afloop
kalm. Prijzen in guldens: eieren van
48-54 gram 13,70-16,50 per 100 stuks,
kg-prijs 2,85-3,06, 57-61 gram 17,50-
18,25 per 100 stuks, kg-prijs 3,07-2,99.
64-67 gram 18,50-19,00 per 100 Stuks,
kg-prijs 2,89-2,84.
APELDOORN Kolendamp,
de dood op kousevoeten, slaat
nog elk jaar veelvuldig toe.
Ook in huizen, waar alleen
maar aardgas gestookt wordt
Het Doetinchemse drama dezer
dagen heeft dat opnieuw bewe
zen. Twee doden kostte dit on
geval. De overlevenden hebben
niet doorgehad dat het om CO-
vergiftiging ging. Ze dachten
aan griep en waarschuwden de
dokter, toen het al te laat was.
Bij het Gasinstituut te Apel
doorn maken ze elk jaar dertien
tot veertien dodelijke gevallen
van gasvergiftiging mee. Ze
maken daarover rapport op,
vaalt op verzoek van politie of
betrokken gasbedrijf. Oorzaak
ligt vaak in een gebrek aan
onderhoud.
Ir. A. C. Koelewijn, hoofd afde
ling gastoepassingen van het
Gasinstituut zegt: „Het vervelen
de is dat je die kolendamp in
wezen niet merkt. Je wordt wat
suf, wat apatisch, je verliest je
verantwoordelijkheidsgevoel, je
bent niet meer in staat bepaalde
handelingen te verrichten. Je
realiseert je gewoon niet dat je
het hebt. Zelfs deskundigen
niet. We hebben hier twee van
onze mensen gehad. Die hadden
ook niets in de gaten. Ze hadden
ergens een onderzoek gedaan.
Ze zijn naar huis gereden in een
heel vrolijke stemming, een bee
tje lacherig, lekker licht in het
hoofd. Achteraf hebben ze het
op een heel lichte CO-vergifti-
ging teruggevoerd.
Het staat wel vast dat in het -
Doetinchemse geval de gaska
chel in de keuken niet goed
werkte en een overmatige hoe
veelheid koolmonoxyde produ
ceerde. Er zou niets aan de
h3nd geweest zijn, ware het niet
dat een elleboogje ontbrak in de
afvoerpijp naar de schoorsteen.
Daardoor stroomde de kolen
damp in de keuken en via de
hal naar de zolder, waar het
zich ophoopte. En op die zolder
sliepen de twee jongens. In dit
geval was na vijftien minuten al
de dodelijke concentratie be
reikt. Dat hebben we bij ons
onderzoek kunnen nagaan. Nee,
er stond geen raam open op
zolder. De twee dochters, die
een verdieping lager sliepen,
hadden de deur van hun kamer
dicht en het raam open, dus dat
kon weinig gevaar. Op de ou
derslaapkamer was de concen
tratie koolmonoxyde een stuk
hoger.
Over concentratie gesproken, er
zijn mensen die met chronische
hoofdpijn bij de dokter komen
en dan niet in de gaten hebben,
dat ze in lichte mate bloot staan
aan kolendampvergiftiging. Dat
komt voor. Het is een sluipend
gif. Het bloed verbindt zich ont
zettend graag met CO, Veel lie
ver dan met zuurstof. En als er
CO. in het bloed zit, is er geen
plaats meer voor zuurstof.
De meeste ongevallen gebeuren
met geisers zonder afvoer. Je
ziet ook duidelijk meer ongeval
len in de winter dan in de zo
mer. Dat laat zich verklaren uit
het feit dat in warmere tijden
meer ramen en deuren open
staan. En dat brengt ons direct
op de oorzaak, namelijk geen of
slechte ventilatie. Als je goed
ventileert is de kans op kool
monoxyde klein en de gevolgen
zullen ook veel minder zijn. De
oorzaak van kolendamp is in
principe altijd onvoldoende toe
voer van zuurstof, zodat het gas
niet volledig verbrandt en dat
kan op verschillende manieren.
De meeste ongevallen komen bij
afvoerloze geisers. Als de ver
brandingsgassen in dezelfde
ruimte terechtkomen en er is
geen ventilatie, dan krijg je het
effect van een brandende kaars
in de gesloten fles.
Een andere oorzaak is dat het
toestel verkeerd is afgesteld. Er
zijn mensen die de neiging heb
ben om dat ding hoger af te
stellen. In zo'n geval kan de
geiser soms niet voldoende lucht
krijgen. Zelf knutselen aan een
toestel is dan ook uit den boze.
Helaas gebeurt het nog al te
veel.
Een derde oorzaak kan zijn, dat
de openingen waardoor de lucht
aangezogen wordt, vervuild en
verstopt zijn. U moet weten, dat
voor de verbranding van één
kubieke meter gas tien kubieke
meter lucht nodig is. In wezen
zijn al die ongevallen terug te
brengen tot onvoldoende onder
houd of ondeskundig onder
houd."
Het Gasinstituut voert al jaren
lang met de VEGIN een grote
campagne om de mensen ertoe
te brengen hun gastoestellen
goed te laten onderhouden en
voor een goede ventilatie te zor
gen. „Het probleem is dat on
derhoud geld kost. Het is wel
aardig vergelijkbaar met de au
to. Men wacht meestal tot het
ding het niet meer doet. En dan
kan het te laat zijn. Op het
ogenblik is binnen de gasbedrij
ven sterk in discussie in hoever
re de gasbedrijven zelf de con
trole zouden moeten doen. Jaar
lijkse controle is praktisch
onuitvoerbaar. Er is wel beslo
ten om het eens in de vijftien
jaar te doen. En het gebeurt ook
bij elke wisseling van bewoner.
Maar de verantwoordelijkheid
voor de binneninstallatie blijft
duidelijk bij de eigenaar van het
huis liggen. Een jaarlijkse con
trole is financieel ook een moei
lijke zaak. Je zou het in de
tarieven moeten verwerken. Een
jaar geleden hebben we een
commissie opgericht om de hele
problematiek nog eens te bekij
ken. Het wordt inderdaad hoog
tijd dat we daar wat aan doen.
Bij de omschakeling van stads-
gas naar aardgas, nu tien, vijf
tien jaar geleden, is heel Neder
land wel gecontroleerd. Maar
veel toestellen uit die tijd zijn
langzamerhand aan vervanging
toe. Ze gaan zo'n vijftien jaar
mee. Het risico neemt toe.
Nee, zelf doen is sterk af te
raden. Er zijn natuurlijk wel
doe-het-zelvers die weten hoe de
toestellen werken, maar ze heb
ben niet de vereiste meetappa
ratuur om te controleren of ze
hun werk goed gedaan hebben.
Daarom is mijn advies, dat ze
er beter af kunnen blijven.
Nogmaals: ventilatie en goede
afvoer zijn van levensbelang.
Ook met c.v.-gaskachels. Op zol
ders van veel bestaande wonin
gen is vaak wel voldoende venti
latie, met andere woorden, je
waait er weg, maar in nieuwe
woningen wordt veel meer aan
dacht aan isolatie besteed. Bij
isoleren moet men er dus wel
op letten dat er voldoende venti
latie blijft. En af en toe met de
stofzuiger door het toestel kan
ook geen kwaad, dus het vuil op
de brander meezuigen. Maar
dan niet als de kachel brandt
natuurlijk."
