over
Paraguay
V
BBC-documentaire
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOi
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
„HOLLANDS
GLORIE"
BEGON BIJ
DE VISKAR
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURAN'
MAANDAG 21 NOVEMBER 1977 PAC^
I
NOS
18.45 Fabeltjeskrant
18.55 Journaal
AVRO
19.05 Programma-overzicht
19.10 De wolkenvegers, afl. 2
19.35 Drie tekenfilms
19.50 This is my son, TV-spel
20.40 Gééf om de natuur, docu
mentaire
NOS
21.35 Journaal
AVRO
21.50 Music Gallery
22.50 Symbiose
NOS
22.54 Journaal
rM.Mïifjü.iiBa
NOS
18.45 Staatsloterij (663, trekking 2)
18.55 Journaal
KRO
19.05 Wickie, de Viking, jeugdse
rie, afl. 55
19.25 De Kris Pusaka, TV-serle,
afl. 4
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.25 Terugkeer van de Wrekers,
TV-serle
21.15 Voor een briefkaart op de
eerste rang
22.05 Brandpunt
KRO/RKK
22.45 Paraguay, verloren paradijs,
documentaire
NOS
23.25 Journaal
18.00 Nieuws uit Nooi
Westfalen
18.05 Chico and the man,
18.40 Wat u beviel
19.15 Hier und Heute
19.45 Kabillowitsch
20.00 Journaal
20.15 Report
21.00 Circus in Berlijn
21.45 Steenkool, documi
22.30 Journaal
22.50 Sport (concours
Berlijn)
23.35 Journaal
DUITSLAND I
18.20 Fahrt Ins Blaue va
19.00 Journaal *,e«
19.30 Koning Klant .jje
20.15 Impulsen, educatie-a
ne kt
21.00 Journaal
21.15 Kante, TV-film Ljj
22.55 Ernst Kolman, zoo[,te
revolutie, reportage [,ar
23.45 Journaal ,ejj
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Bereboot
18.05 Klein, klein kleutert
18.20 Circus Rondau
18.45 Open school
19.15 Sporttribune
19.45 Journaal
20.15 Rad der fortuin, qui;
21.00 Grote lui, kleine liec_
21.50 The Road to WisJ
documentaire
22.40 Journaal, Wetstraaf
Xi
J
NOS/NOT
11.30 Schooltelevisie
14.00 Schooltelevisie
DUITSLAND
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.30 Rosenmontag, TV-spel
11.55 Mordlllo, Argentijnse teke
naar
12.05 Report
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Muziek Extra 3
17.Q5 Kinderverkeersclubmt
17.10 FilmbrleveiT
17.55 Journaal H
DUITSLAND II
16.30 Mozaïek "V
17.00 Journaal en
17.10 Techniek voor klndfn
17.40 Draaischijf
HILVERSUM I
EO: 17.32 (S) Klankbord: actual., in
form.. comm. en muziek.
PP: 18.19 Uitz. van de CPN. EO: 18.30
Nws. 18.41 (S) Wij hebben een woord
voor de wereld gewijde muziek. 19.00
(S) Ronduit, jeugdprogr. 19.40 (S) De
Bijbel open. 20.00 (S) EO-Regio. 20 10
(S) Ga er eens voor zitten, gevar. progr.
20.40 (S) Adam of aap? 20.55 (S) Ten
slotte. NOS: 21.05 (S) Hobbyscoop.
21.30 Voor blinden en slechtzienden.
21 40 Open school. 22.25 Bond Zonder
Naam. NOS. 22.30 Nws. 22 40 Boeren
bont. VOO: 22.55 (S) Inform, show met
actual. 23.55 Nws.
HILVERSUM
18.00 Nws. 18.11 Hier en nu. 18.40 (S)
Muziek in vrije tijd: Engelse Brassband
kampioenschappen. 19.30 Onderwijzen
kunst of kunde? 19.50 (S) I
de week. 20.00 Nws. 20.05 (S)w;
Weibliche zieht uns hinan, p
van de componist Frans Liszt.
lied-oeuvre van Anton Webern"®'
Literama. 22.22 (S) Poerari t1
Werk, een hoorspelserie. NOStOi
Met het oog op morgen, metol]
Actual.overz. Radio-TV, 23.10_,
van morgen, 23.20 Den Haac
en om 23.52 Even op adeif
yoga. 23.55 Nws. 3e
HILVERSUM II
NOS-Maal. AVRO: 19 02 Akttf'
de natuur. 1910 (S) Het stene^C
20.02 (S) Radiojourn. 20.05
clean dreammachine. 21.02 (jj]
UJ ricneribuuid. zo.ui u
lightshow. 0.02 Radiojourn. r1*
Nachtje AVRO. de
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVRO-klok
(7.30 Nws. 7.41 Radiojournaal). 830
Nws 8.36 Gymnastiek voor de huis-
vrouvy. 8 45 De Groenteman. 8.50 Mor
genwijding. 9.00 (S) Dansmuz. uit het
oude Wenen. 9.15 Open School. 10.00
Radio Lawaaipapegaai. 10 10 Arbeidsvi
taminen (10.30 Nws. 10.33 Radiojour
naal). 11.55 (S) Een schorre haan kraait
5 voor 12. 12.26 Mededelingen tbv land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41 Radio
journaal. 12.55 Europa van morgen.
1310 (S) Concertorgel. 13.25 Beurs
plein 5. 13 30 'n Middagje AVRO (15.30
Nws. 15.33 Radiojournaal). 17.00 Voor
ons gemaakt (door ons gekraakt).
OVERHEIDSVOORLICHTING 17 20 Een
terugblik op het begrotingsjaar 1976-77
van de Nederlandse Antillen. AVRO:
Nws. 13.11 Echo. 13.45 VoorH
dering, gezinskatechese. 14*
vingers. 15.00 In de wachtkaï
Nws. 1603 Spreekuur NOS j
zal mijn tijd wel duren 17.2(1
light. 17.40 Tambu, informati
zoekplaten voor Antilliane-
land. 17.55 Mededelingen.
HILVERSUM II
leder heel uur nws. VARA: 7.1
teiten via Dingen van de C
Gesodemeurders. 9.03 (S) Pë
11.03 (S) Drie draait op
mensen uit de sportwereld.
VARA's zoekplaatje. 14.03
beeld (14.45 Engels popnws.
Solleveld uit New York) 16.
Top-20 en de tipLP. 17.03
Joanne Lumley als Purdey
in ,,De Wrekers".
ting gaat. Er wordt naar een
oplossing gezocht. De vrouw
neemt een beslissing, die door
iedereen ervaren wordt als de
beste.
Ned. 1,19.50 uur.
De acteurs gaan scheep voor de opnamen, v.l.n.r. Coen Flink als kapitein
Sjemonow, Bora Lensky (produktie), Hugo Metsers als Jan Wandelaar, Teuntje
de Klerk als Nellie Dijkmans, Lex van Delden als Kwel jr., Rudi Falkenhage als
bootsman Janus en Walter v.d. Kamp.
Walter v.d. Kamp op de „Holmvik" met op de achtergrond assistent-regisseur
Rudi Falkenhagen, die ook bootsman Janus speelt.
en verder waren er bi]
beeld Pim de la Parra, die
roepen was om iets ovë^
„introotje" op zijn film W
pel te beweren, een te vei^
lozen zaak. En Jan Wolkf
moeilijkheden met een
blad heeft, die zich in (r
hem bekende, wat overd
krachtig aandoende taal b
de en die Aad op een g<H
moment meteen ook mai/
„jullie katholieken" aan»
Bepaald zouteloos was he
van het (werkeloze) ecl
dat ging reageren op eeiT
zouteloze advertentie va
landelijk ochtendblad ei-
dan ook uitliep op eer.
voorspelbaar zouteloos gt
bis. Maar was alles nou ai
Ach kom. N
De VPRO vertoonde
avond „Van tsaar tot Ler"
verder". Een documentair
de Russische revolutie va
samengesteld uit (hoofdza
authentieke filmfragment
zich een bijzonder bon
aangelegenheid, maar div
roep was bovendien op ld
mineuze idee gekomen dn
vist-auteur prof. Karei vie
Reve uit te nodigen de ben
zoals hijzelf zei, aan elk 1
praten. Een betere expli g
was nauwelijks denkbaên
weest. En dankzij zijn tig
'tende en relativerend-irqei
commentaar genoot men fae
lop. K
HERMAN HOFHÏ
avond de BBC-documentaire uit
over de Zuidamerikaanse staat
Paraguay, waar president
Stroessner een schrikbewind
voert om de macht voor zichzelf
en de zijnen te behouden. Deze
documentaire bevat indringende
interviews over mishandelingen
die in dit land tot een systeem
geworden zijn.
Ned. 11,22.45 uur.
Kris Pusaka
Het wordt Ben steeds duidelij
ker dat de Kris een meer dan
normale kracht heeft. Hij raakt
er dan ook steeds meer van
overtuigd dat hij de Kris moet
terugbrengen naar de rechtma
tige eigenaar ergens in Indone
sië. Hij vraagt zich af waarom
Santos zo geïnteresseerd is en
wat hij met de inbraak te ma
ken heeft. Een andere vraag die
nog onbeantwoord is: wie heeft
de Kris uit het huis van profes
sor Smit gestolen?
Ned. 11,19.25 uur.
Mijn zoon
De Amerikaanse film „Dit is
mijn zoon" gaat over de geboor
te van een gehandicapt kind,
dat een groot aantal veranderin
gen teweeg brengt in het gezin
Kingston. De vraag is of het in
het gezin moet blijven of dat het
beter is als het naar een inrich-
In het kader van de actie „geef
om de natuur" laat de AVRO
vanavond een film zien die naar
aanleiding van een aantal voor
beelden wil duidelijk maken
waarom de actie noodzakelijk
is. De film toont aan dat de
mens verantwoordelijk is voor
de verstoring in de natuur. In
deze vijftig minuten durende
documentaire van Joop Schel-
tens varen we over het Naarder-
meer, een van onze mooiste na
tuurgebieden dat eens bestemd
was voor vuilnistortplaats van
de hoofdstad en waar zich nu
een unieke kolonie lepelaars en
aalscholvers bevindt. Het meest
boeiende gedeelte van deze film
is de vogelmoord in de landen
rond de Middellandse zee waar
duizenden vogels neergeknald
en in netten gevangen worden,
om vervolgens op markten en in
winkels te worden schoon ge
maakt en verkocht. De vogel is
een ontzagwekkende insecten-
opruimdienst, die ongeveer 600
insecten per dag vangt. Ook
door het vangen van deze vogels
wordt het evenwicht in de na
tuur verstoord, kunnen de insec
ten zich sneller en in groten
vermenigvuldigen en schade
aan richten. Het wereldnatuur-
fonds wil dan ook achthonderd
duizend gulden uittrekken voor
een project dat o.a. voorlichting
zal geven.
Ned. 1, 20.40 uur.
Extra uitzending bezoek Sadat
Zoals wij vorige week al be
richtten zendt KRO-TV van-
HILVERSUM NOS-televisie
geeft vanavond in een extra uit
zending verslag van de perscon
ferentie die president Sadat en
premier Begin maandagmiddag
zullen houden. Ook zal in deze
uitzending het vertrek van pre
sident Sadat van het vliegveld
Ben Goerion te zijn zijn. De
reportage is van 18.00 tot 18.45
uur op Nederland I.
Jan Wandelaar. Deze Jan begint als eenvoudi
ge scheepsjongen, maar maakt een hele car
rière door. Van duvelstoejager schopt hij het
tot zeeman met een zekere autoriteit. Dat
moet van het begin af in zo'n karakter inge
bouwd worden om die ontwikkeling waar te
maken. Zijn hele houding heeft iets afstande
lijks, de hele serie door, ook in relatie tot zijn
vrouw, eerst Teuntje de Klerk als Nellie Dijk
mans, zijn eerste vrouw, en na haar overlijden
bij de geboorte van het tweede kind, de
redersdochter Riekie Kiers, een rol van Josine
van Dalsum".
Jan Wandelaar maakt een mooie zeemanscar
rière, maar als ruwe zeeën storten ook de
tegenslagen zich over hem heen. Sociale ellen
de, uitzuigerij door de reders en drie maanden
gevang als hij uit woede een directeur neer
slaat. Dan moet hij het ook nog beleven, dat
zijn tweede vrouw Riekie tijdens een zeetocht
wordt doodgeschoten door een overspannen
marconist. Toch zal hij tot het eind van zijn
leven blijven varen: op de brug, handen op
de rug, de benen gespreid voor de slingering
van het schip.
Hugo Metsers: „Ik meen de figuur van Jan
Wandelaar heel dicht te hebben benaderd. Het
belangrijkste in hem vind ik hetgeen hij niet
zegt. Hij denkt veel vanuit zichzelf. Bovendien
is hij sentimenteel, af en toe stug, zodat hij
nogal eens tot innerlijke conflicten komt Hij
kan geen onrecht verdragen. Dat geldt ook
voor mijn persoontje. Ik kan heel lang zwij
gen, maar als ik een ander storend ga vinden,
kan dat soms tot heel vervelende dingen
aanleiding geven. Ik vind het van Jan Wande
laar niet zo'n mooie daad om even gauw thuis
te komen, bij zijn vrouw een kind te verwek
ken en weer snel scheep te gaan, omdat hij
alleen maar aan zijn vak denkt. Wel heb ik
geprobeerd duidelijk te maken, dat hij veel
van Nellie houdt. Zo laat ik hem huilen als
hij verneemt dat zij in het kraambed gestor
ven is. Ik vind hem geen ruwe zeebonk, wel
een moedig mens, die opkomt voor de rechten
van anderen".
Walter v.d. Kamp heeft niet alleen gezorgd
voor ruwe zeetjes en ruwe zeebonken, maar
ook diepte in de tekening van karakters ge
zocht, waarvoor hij kon beschikken over Jan
Teulings, Lex van Delden, Jan Blaaser, Rudi
Falkenhagen (tevens tweede regisseur), Mi-
chiel Kerbosch, Coen Flink, Teuntje de Klerk,
Josine van Dalsum, Johnny Jordaan, wijlen
Han Bentz v.d. Berg, Frits Lambrechts, Lou
Steenbergen, Leen Jongewaard, Fransjes Gel
derblom, Gerard Cox, Maya Bouma, Liane
Saalborn, Johan Schmitz, Wim Povel, Willie
Ruys en Henny Alma.
Meest opvallende figuur in deze lijst van
acteurs is Teuntje de Klerk, niet omdat zij
de anderen in deze tv-serie zou overvleugelen,
wel omdat zij als nieuweling tegelijk haar
visitekaartje afgeeft. Deze ex-leerlinge van de
Maastrichtse toneelschool en momenteel ver
bonden aan de toneelgroep „Globe" dient zich
aan als een bijzonder acteertalent.-Enige da
gen geleden zagen wij haar in de Guy de
Maupassant-aflevering „De vlieg", waarin zij
het onevenwichtige dartelding speelde, zoals
alleen kon ontstaan in de zieke geest van De
Maupassant. Men hoefde geen deel te hebben
aan de gedachtenwereld in dit spel om te
kunnen vaststellen, dat de rol van „De vlieg"
tegelijk speels en kundig werd gedaan. In
„Hollands Glorie" krijgt men een heel andere
Teuntje te zien, nl. een toegewijde zeemans
vrouw, die de angst om het hart slaat als
buiten de storm woedt. Ook de relatie met
haar man, Jan Wandelaar (Hugo Metsers)
speelt zij even gevoelig als zuiver.
In een gesprek met Teuntje de Klerk word
je al gauw duidelijk, dat die uitersten in haar
rollen niet zonder meer gespeeld worden. Die
hebben ook duidelijk met haar eigen aard te
maken. In zichzelf vindt zij iets clownesks
terug, dat in buien van vrolijkheid ook op
haar gezicht is af te lezen. In haar neerslach
tigheid doet zij zich echter als levensernstig
voor. Zij blijft zich bekommeren om haar
jeugdvriendin, die later na een ziekte verlamd
raakte. En ofschoon gereformeerd opgevoed
hecht zij aan het in Maastricht geleerde ge
bruik om dagelijks een kaarsje op te steken.
Zij zegt dat dit haar een binding met God
geeft waardoor alle moeilijke levenszaken
zich als minder problematisch voordoen.
Al bijeen is Jan de Hartog wel te spreken
over deze tv-serie, ofschoon hij toegeeft niet
meer, helemaal achter de inhoud van dit boek
van hem te staan: „Ik ben al blij, dat Walter
v.d. Kamp er geen stuk heldenverering van
heeft gemaakt. De Hollandse zeeman is ook
maar een gewone man, die pas over moed
blijkt te beschikken als daarop een beroep
wordt gedaan'*.
Geef om de natuur
Een van de bedreigde diersoorten de zeehond die het
Wereldnatuurfonds probeert te redden.
Het was zoals Klaas-Jan Hen-
drichs zaterdagavond zei bij die
reportage van de aankomst van
president Sadat in Israël: „Er
gaat wat door je heen, als je de
beelden ziet, die wij nu op u
loslaten". En toen ging het nog
maar om de beelden van een
Egyptische President die op het
Israëlische vliegveld werd ver
welkomd door een Israëlische
militaire band, die het Egypti
sche volkslied speelde. De KRO
had om ze mogelijk te maken,
er het programma „Bij ons in
Hoevelaken" voor laten schie
ten. Allicht, bij ons in Israël
ging toch wel even voor.
Voor wat het gewone doen be
treft was er zaterdagavond weer
in een nieuw programma „De
alles anders show" van Rad van
den Heuvel. Die overigens toch
niet zo heel erg anders was. Wat
hij overigens weer gemeen had
met de „Goed nieuws-show" van
Sonja Barend, die vrijdagavond
in première ging en die op zijn
beurt ook niet zoveel, al of niet
goed, nieuws inhield. Ook in
ander opzicht waren er wel
overeenkomsten. Au fond ging
het ook in dit geval om niet veel
meer dan om een „personality
show" met een liedje en een
praatje of met een praatje en
een liedje. Weliswaar had Van
den Heuvel iets in het vooruit
zicht gesteld van een program
ma waaruit zou blijken dat „de
media" al of niet tegen wil en
dank een „vertekende rol" spe
len. Maar daar kwam toch niet
erg veel van terecht. Ofschoon:
toen er drie koppen werden ver
toond uit ochtendbladen over
het grote Sadat-nieuws was er
wel even sprake van een duide
lijke vertekening, want voor het
zelfde geld had men drie andere
koppen uit precies dezelfde drie
ochtendbladen kunnen kiezen,
die weer een andere suggestie
hadden kunnen wekken. Ach ja,
„De nationale roman van de zees
leepvaart" heeft Elseviers uitgeverij
als ondertitel meegegeven aan de
44e druk (600.000 exemplaren in to
taal) van Jan de Hartog's boek „Hol
lands Glorie."
Jan de Hartog staat daar iets nuchterder
tegenover. Hij zegt: „In de jaren '30 ben ik
aan het schrijven gegaan, omdat ik als stuur
man op de zeesleepvaart teveel aan de wal
werd gehouden en omdat ik in die jaren
kritiek had op de sociale omstandigheden van
het personeel van de zeeslepers. Ik stapte
binnen bij de uitgeverij Elsevier om te horen
of die nog een manuscript kon gebruiken. Ze
vertelden me toen, dat ik een voorschot kon
krijgen als ik al iets op papier had. Ik moest
de eerste letter nog schrijven, maar ik zei dat
ik al een heel stuk af had. Toen vroegen ze
naar de titel. Plompverloren gooide ik de
woorden er uit, die ik het laatst op straat had
gelezen voor ik bij Elsevier binnenstapte. Dat
was „Hollands Glorie" en dat stond op een
viskraam voor de deur van de uitgever. Else
vier wilde zekerheid, dat het boek af zou
komen. Ik kreeg een kamertje toegewezen
waar ik in geen veertien dagen meer uit
mocht Daar schrapte ik de ene dag weg wat
ik daags tevoren moeizaam op papier had
gekregen. Zodoende duurde het wat langer,
maar het boek kwam uiteindelijk toch af. Ik
denk, dat een deel van het succes van dit boek
te verklaren is uit het feit, dat het tijdens de
bezetting verscheen. Alleen de titel al bevatte
iets van de geest van het verzet die elke
Nederlander toen voelde. In menig huis lazen
de vaders voor uit dit boek".
AVRO-tv verwacht een soortgelijk effect als
op zaterdag 26 november begonnen wordt met
de eerste twee van de vijftien afleveringen en
vervolgens elke zaterdag tot 4 maart toe van
de tv-bewerking van dit boek door Walter v.d.
Kamp. Voor deze tv-produktie heeft de AVRO
twee miljoen neergeteld, waarvan slechts een
gering deel aan rechten is terecht gekomen
bij Jan de Hartog. Deze had al zo vaak van
filmmakers kleine bedragen voor optie op zijn
boek ontvangen zonder dat het ooit tot ver
filming kwam, dat hij er nu maar een klein
bedrag voor vroeg, omdat hij er aanvankelijk
niet zo erg in geloofde.
Dezelfde mentale moeilijkheden heeft ook de
AVRO moeten overwinnen. Waar haal je een
oude stoomzeesleper uit de jaren 1910-'20
vandaan? Hoe film je op zee? Hoe bereik je
bij studio-opnamen het effect van zeebewegin
gen? In de eerste vraag werd voorzien, toen
men in een Zweedse haven op de aloude
„Holmvik" stiet, die in het begin van deze
eeuw werd gebouwd door Bodewes uit Hooge-
zand. Het filmen op zee bleek zonder zeebe
nen een heel wat grotere opgaaf voor de meer
dan zestig acteurs, die in deze tv-serie zijn
betrokken, maar van de zeesleepbedrijven
Wijsmuller en Smit, van de Koninklijke Mari
ne, van het loodswezen in Den Helder en van
de Ierse autoriteiten, in welker wateren veel
werd gefilmd, kreeg men alle soorten van
medewerking. En wat de studio betreft, deco
rateur Wim Bijmoer bouwde scheepsinte
rieurs na, die hij op een halve bolvormige
ondergrond plaatste, zodat studio-assistenten
op handkracht het schip konden laten deinen.
Regisseur Walter v.d. Kamp: „Het is een
geweldig boek om er een tv-serie van te
maken. Het bevat niet alleen talloze dramati
sche momenten, maar ook echt Hollandse
humor. Ik zou het echter gemakkelijker gehad
hebben als het boek wat meer dialoog zou
hebben bevat Dat heb ik nu zelf allemaal
moeten bijschrijven, afgaande op het origi
neel. Met de gedachte, die in veel tv-kringen
heerst, dat je beter eigentijdse tekst kan
gebruiken op de tv, ben ik het niet eens. Heel
Hollywood drijft op bestaande boeken. Wij
kunnen hier nu eenmaal niet wat die Engelsen
met hun tv-spelen wel voor elkaar krijgen. Ik
ben blij met Hugo Metsers in de hoofdrol van
