'ormatie toont zwakke plekken in het bestel
Praag zet campagne
=üi tegen Nederland voort
President vraagt Ier om weer te drinken
Hogelijk tussen
jlolukkersen Indonesië
Politiek overleg
BEVRAAGD: NIEUWE POLITIEKE SPELREGELS
CcidócSoiwcmt
De keus van Kalma
Fokker op de tocht
Vroedvrouwen
willen toegang tot
alle ziekenhuizen
EMBNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1977
pagina 7
,.'an onze pairlementa redactie)
Den Haag—Voor kabinetsformaties bestaan geen ge-
Hchreven spelregels. Er is geen code voor politiek
(edrag in dit land, waar toch behoorlijk wat is
■{eregeld. Het is misschien wel de charme van de
politiek dat er zoveel ongeschreven recht is. Maar
toch: hoe langer de formatie duurt, des te duidelijker
tordt de roep om spelregels, om vernieuwing van
et bestel. Tien jaren geleden klonterde de staatkun
dige vernieuwingsdrift samen in D'66. De kiezers
moesten meer invloed hebben, de formateur-minister
president zou rechtstreeks moeten worden geko-
ien. Maar de vernieuwers liepen met hun hoofd
Wtegen de muur van tradities en de oogst van staat
kundige vernieuwingen was schraal. De roep om s-
lataatkundige vernieuwingen werd minder. Op het
^prioriteitenlijstje werd de gekozen formateur-pre-
mier verdrongen door de milieuzorg.
"Vandaag belèeft de formatie van de verkiezingen af
de 171 ste dag. En het eind is nog lang niet in zicht.
Een topambtenaar die nauw bij de formatie is betrok
ken wil wel weten dat hij deze zomer al gesproken
heeft van 'tegen kerstmis'. 'Ik heb mijn wintervakan-
Üe tenminste al uitgesteld. was zijn sombere
opmerking.
Sommige mensen hebben met de schuldvraag weinig
moeite. Voor de een gedragen de socialisten - die
j »rooie rakkers"- zich onredelijk. De socialisten willen
i de boventoon voeren, ze schofferen CDA-leider Van
Agt en maken door hun handelwijze het land onre
geerbaar. En dat nu juist met het oog op de
economische problemen een krachtig landsbestuur
nodig is. A.R.-voorzitter H.A. de Boer brengt die
schuldvraag ter sprake in zijn partijblad van deze
week. Hij wijst er ook op dat de kritiekop op het
christelijk erf ook dikwijls gepaard gaat met de
vlotte conclusie: op zo'n weg kom je terecht wanneer
je je niks aantrekt van het woord van God.
In socialistische kring vindt men dat het CDA de
formatie onnodig vertraagt Het CDA houdt te weinig
rekening met verkiezingswinst die de PVDA onder
de leuze: 'Kies de minister-president' heeft geboekt
Van Agt heeft alle tijd met zijn onorthodoxe wijze
van onderhandelen, hij haalt zijn medespelers het
bloed onder de nagels vandaan. Den Uyl wil een
gematigd vooruitstrevend kabinet formeren.
Hij vreest opnieuw moeilijkheden als Van Agt terug
keert als minister van Justitie, temeer omdat Van Agt
als minister te weinig zou hebben gedaan en zich te
weinig met het ministerie zou hebben bemoeid. Wan
neer Den Uyl dan ook nog exoppositieleider Kruisin-
ga en de KVP-er Andriessen op Economische Zaken
zou moeten slikken, concludeert hij: drie is te veel,
en gooit, hij opnieuw het formatie-bijltje erbij neer..
Het CDA boos, omdat notabene Andriessen is gewei
gerd, de man die als KVP-fractievoorzitter vier jaar
lang heeft meegeholpen het eerste kabinet-Den Uyl
overeind te houden. Dat weet Den Uyl natuurlijk ook
wel, maar nog beter wist hij dat Andriessen beden
kingen heeft ingebracht tegen het regeerakkoord van
PVDA, CDA en D'66. En Den Uyl weet ook dat hij
met Andriessen een bekwame maar moeilijke tegen
speler binnenhaalt. De twee heren liggen elkaar niet
zo goed. Dat is een van de vervelende kanten van
zo'n formatie: het gaat niet alleen om politieke zaken
alleen, maar hoe intensiever de heren met elkaar
moeten omgaan, des te sterker gaan de persoonlijke
tegenstellingen meespelen. In nachtenlange onderhan
delingen kunnen eigenaardigheden van de man aan
de overkant van de tafel overdreven vormen aanne
men en irritaties opwekken.
Maar natuurlijk gaat het niet in hoofdzaak om per
soonlijke hebbelijkheidjes van Den Uyl, Van Thijn
of Van Agt. Er is een politieke machtsstrijd aan de
gang. De PVDA wil de verkiezingswinst omzetten in
een sterke positie binnen het kabinet. Het CDA vecht
vanuit een defensief. Tot voor kort hebben de confes
sionele partijen de alles-overheersende centrumposi
tie ingenomen. De partnerkeuze in een regeringscoali
tie was een kwestie van 'lood om oud ijzer'. PVDA
of WD, het was om het even, als maar voldoende
van het christen-democratisch program kon worden
verwezenlijkt
Het CDA wordt beheerst door het harmoniemodel.
Daarom laat het steeds weer horen dat het 'gelijk
waardig' behandeld wil worden. De verhoudingen in
de Tweede Kamer moeten precies terugkomen in het
kabinet Zo was het tot 1973 altijd geweest
De PVDA laat zich in de laatste jaren door een heel
andere politieke visie leiden: de meerderheidsstrate
gie. De moeilijkheid is dat die strategie het niet doet
in een veel-partijen-stelsel, waarin meer partijen met
elkaar moeten samenwerken. De strategie van de
PVDA is gericht op een scheiding van de geesten,
op duidelijkheid in de politiek. Voor de verkiezingen
krijgen de burgers te horen: met dat program en die
partijen willen we een progressief beleid voeren, als
u ons voldoende steun geeft. Krijgen we die steun
niet, dan hebt u voor een ander beleid gekozen en
gaan wij maar in de oppositie. De PVDA kiest dus
voor een vernieuwingsbeleid, of doet niet mee als
onvoldoende van haar wensen tot gelding kunnen
komen. Het CDA is gemakkelijker tot compromissen
bereid. Dat is de aard van de christen-democraten:
het onverzoenlijke verzoenen. In hun boek „Cri
sis in de Nederlandse Politiek" wijzen Van den Berg
en Molleman erop dat zich binnen tien jaren aan het
Binnenhof twee generatiewisselingen hebben voorge
daan. De grote regelaars zoals Schmelzer en Biesheu
vel, die alles binnenskamers afhandelden zonder veel
rekening met de kiezers te houden, zijn verdwenen.
Een generatie van Veranderaars is opgekomen. Bij
de politieke leiders was er aflossing van de wacht
„Slechts een vertegenwoordiger van zijn generatie
heeft zich volledig aan de valbijl onttrokken. Meer
dan de meeste anderen is hem tijd gegund de tekenen
des tijds te zien. Meer dan alle anderen heeft hij de
grenzen van zijn generatie weten te overschrijden.
Hij is sedert 1973 Nederlands minister-president:
Joop den Uyl. Die overbrugging moet hem wel moeite
hebben gekost en er zijn heel wat aanwijzingen hoe
moeilijk dat voor hem geweest is. Bij alle kritiek die
men op hem en zijn leiderschap kan hebben, getuigt
dat vermogen van zijn uitzonderlijke gaven van intel
ligentie en karakter", aldus de schrijvers. In de
Haagse Post van deze week zegt het tweede kamerlid
dr. Sytze Faber (CDA-AR) R) dat hij eind vorige week
in de CDA-kamerfractie gepleit heeft voor accepteren
van de laatste voorstellen van (toen) formateur Den
Uyl. Het voorstel waarin Andriessen niet op E. cono-
mische Zaken zat
Faber: 'Ik was een van de negen ja tien mensen in
de fractie die vonden dat we het ultimatum van Den
Uyl moesten accepteren. Van alle kwaden was dat
nog het minste, want met de breuk die anders zou
ontstaan, kwamen we er slechter van af dan de
PVDA.
Slechter?
'Ja, natuurlijk. Er komt een tweede kabinet-Den Uyl,
dat kon en dat kan niet anders, daar ga ik van
uit
En Aantjes erkent in het A.R.-partijblad van deze
week dat de interne verhoudingen in het CDA de
formatie hebben bemoeilijkt Zoals ook de spannin
gen binnen de PVDA zich laten gelden. De moeilijk
heid bij het CDA is echter nog dat de federatieve
samenwerking snel tot stand moest komen en dat bij
alles er rekening mee moet worden gehouden dat
KVP, ARP en CHU alle drie aan hun trekken komen.
Het CDA, erkent Aantjes, is er onvoldoende in ge
slaagd de indruk te vermijden dat de vier topkandida-
ten (Van Agt Aantjes, Kruisinga en Andriessen) op
vooraanstaande posten moesten worden onderge
bracht.
Verschillende methoden van politiek bedrijven, de
politieke tegenstellingen zelf, ,het gebrek aan spelre
gels, de persoonlijke verhoudingen en de interne
spanningen van de meespelende partijen hebben de
formatie tot de langste aller tijden gemaakt Hoe lang
nog?
Moorman Air
wil weer de
lucht in
SCHIPHOL (ANP) - De lucht
vaartmaatschappij Moorman
Air, sedert zes maanden geves
tigd op de luchthaven Zestien
hoven bij Rotterdam, heeft bij
de Rijksluchtvaartdienst een
vergunning aangevraagd om
vanaf Zestienhoven ongeregel
de passagiers- en vrachtvlucht
en te mogen gaan uitvoeren
naar bestemmingen in Europa,
Afrika en het Midden-Oosten.
Wanneer de Rijksluchtvaart
dienst de vergunningen daartoe
verleend hoopt Moorman Air in
het voorjaar van 1978 de lucht
weer in te kunnen gaan.
Directeur G. Moorman verklaar
de gisteren zijn vluchten te wil
len gaan uitvoeren met een Fok
ker F-28 Fellowship en een Con-
vair 640. Met Fokker zijn onder
handelingen gaande over de le
vering van een F-28 waarvan er
tot nu toe in Nederland slechts
twee operationeel zijn.
Moorman Air heeft medio 1973
de laatste vlucht uitgevoerd. In
dat jaar werd de DC-3 van de
maatschappij, die toen nog op
Schiphol was gevestigd, ver
kocht.
9th Ga
IAG (AP/ANP) De Tsjechoslo-
kse nieuwsmedia zijn ook gisteren
erdroten voort gegaan met het aan
"Vaak stellen van de „martelpraktij-
EN DRf» van de Nederlandse politie in Rid-
lerk. Lidova Democratie, een rooms
koliek dagblad schreef bijvoorbeeld
er de kop „Mensenrechten in het
ie "''J8! van tulpen". „De zaak van de twee
>.a. Dajeren van de heer Bon, is een spre-
>OOyer«i voorbeeld van het werk van de
-ariteiten in het land van democratie,
aarzelen niet om van de meest groffe
O de thoden gebruik te maken, zelfs tegen
-deren. Met nadruk veroordeelt het
^MERlpchische publiek deze zaak als een
van de meest schreeuwende schendingen
van de rechten van de mens".
De Nederlandse regering heeft laten we
ten onthutst en verbaasd te zijn over de
reactie op deze zaak. Nederland heeft er
niets op tegen dat andere landen signale
ren dat er in Nederland sprake zou zijn
van schending van de rechten van de
mens, aldus mens, aldus een woordvoer
der van buitenlandse zaken. Het is echter
vreemd dat men een nader onderzoek dat
wordt ingesteld op verzoek van de Tsje-
choslowaakse ambassade in Den Haag
niet afwacht, zo verklaarde hij.
De „Affaire Ridderkerk" werd dinsdag
middag gestart door Radio Praag. Het
station beschuldigde de politie in Ridder
kerk van fascistisch optreden en het ont
voeren van de twee kinderen van de heer
Bon en zijn uit Tsjechoslowakije afkom
stige vrouw.
Volgens commissaris J. van der Steege
in Ridderkerk gaat het om een proces
verbaal dat is opgemaakt toen de twee
zonen (13 en 15 jaar) met een windbuksop
passerende fietsers schoten. Omdat de
ouders met vakantie in Tsjechoslowakije
waren werd op het politiebureau een
proces-verbaal opgemaakt, waarna de
kinderen naar huis werden gestuurd.
J ITALIË
17e ontvoering
jan dit jaar
iorence In Florence is giste-
n het zevenjarige dochtertje
[n een plaatselijke glasfabri-
tnt door vijf gemaskerde en
(wapende gangsters ontvoerd
it haar ouderlijke woning.
Bri OliVari werd daarmee het
ferde Italiaanse ontvoeringsge-
al deze week en het tot dusver
[ste dit jaar. De ontvoerders
jngen bijzonder driest te werk.
tij drongen het huis van de
"imilie Olivari binnen, bonden
■*6 moeder en twee broers van
iet meisje vast, grepen het hef-
jg tegenstribbelende kind en
erdwenen in een gereedstaan-
e auto.
Oproep
aan
ontvoerders
De schoonzoon van de hier
afgebeelde woensdag ontvoer
de 74-jarige Michael Palmers,
eigenaar van een groot textiel
bedrijf in Oostenrijk, heeft gis
teren voor de radio een drin-.
gend beroep op de kidnappers
gedaan de ongeveer drie mil
joen dollar die de familie heeft
samengebracht, te accepteren
en de oude miljonair te laten
gaan. Tot nu toe zonder resul
taat.
DEN HAAG De president van de
rechtbank in Den Haag heeft de Ier
Patrick Gallagher gisteravond „drin
gend gevraagd" in ieder geval zijn dorst
staking te beëindigen. De president deed
dit verzoek tijdens het kort geding dat
de Ier heeft aangespannen om zijn uitle
vering aan de Ierse republiek te voorko
men.
Tijdens het kort geding aanvaardde de
landsadvocaat een voorstel van presi
dent mr. H. Blaauw om de uitlevering
niet te laten plaats vinden vóór donder
dag 17 november. Die dag is de president
voornemens uitspraak te doen in het
geding.
De Nederlandse regering maakte vrijdag
middag bekend dat zij het voormalig
Ira-lid niet beschouwd als politiek vlucht
eling en hem daarom zal uitleveren aan
Ierland, waar hij onder ^ndere wordt
gezocht voor een bankoverval.
Daarop zette de Ier een aangekondigd
kort geding tegen de staat der Nederlan
den door.
Eerder had de landsadvocaat laten weten
dat de Nederlandse regering de Ier moge
lijk op zeer korte termijn zal moeten
uitleveren, aangezien zijn toestand zo
snel achteruit gaat, dat voor zijn leven
wordt gevreesd. De president heeft theeft
nu bepaald dat hij zijn uitspraak zal
vervroegen naar maandag of dinsdag
avond, als de Ier inderdaad in levensge
vaar komt te verkeren.
HOOFDINSPECTEUR Kalma van de Rotterdamse politie
is in zijn functie geschorst op last van de Procureur-Gene
raal. Oorzaak en aanleiding liggen hier in eikaars verlengde.
De heer Kalma is lid van de PSP en heeft herhaaldelijk
publiekelijk van zijn politieke voorkeur blijk gegeven. Daar
is natuurlijk geen bezwaar tegen. Iedere Nederlander heeft
het recht zich tot een politieke beweging te bekennen.
De heer Kalma heeft niet alleen een politieke keuze gedaan,
die zijn onbestrijdbaar recht is, hij heeft daarnaast aan tal
van demonstraties deelgenomen. Bij dit soort activiteiten
past evenwel een zekere terughoudendheid voor iemand met
zo'n publieke functie als hij bekleedt. Hij heeft in vrijheid
een functie bij de Nederlandse politie gekozen. Een dergelij
ke functie legt per definitie zekere beperkingen op
Het meelopen in een demonstratie, waarin spandoeken
worden meegedragen,sluit onherroepelijk instemming met
de leuzen in. In een demonstratie ten gunste van de
misdadigers, die zich met de naam „Rote Armee Fraktion"
aanduiden, werd een spandoek meegedragen met de leuze:
„Hun strijd is de onze". Die strijd heeft vele slachtoffers
geëist, onder wie Nederlandse politiemensen. De heer Kal
ma heeft zich door zijn deelname aan die demonstratie met
die leuze gekeerd tegen zijn collega's, die het terrorisme
met inzet van, eigen leven bestrijden ter bescherming van
het leven en goed van Nederlandse staatsburgers.
AlS hij die keus wenst te maken, staat hem dat in dit
land vrij. Maar hij plaatst zich dan wel buiten de collegiali
teit van de Nederlandse politie, die dode en gewonde
collega's te betreuren heeft. Dat heeft niets met de vrijheid
van meningsuiting te maken. Die wordt niet aangetast. Het
heeft alles te maken met het feit, dat een politieman niet
de terreur kan bestrijden én de terroristen steunen.
De Europese vliegtuigindustrie kampt al vele jaren met
een zware concurrentiestrijd, die tot fusies en samenwerk
ing noopte. De enorme investeringen, noodzakelijk om de
technische ontwikkelingen te kunnen bijhouden, hebben de
bijl gelegd aan de wortel van zuiver nationale ondernemin
gen. Frans-Britse en Duits-Nederlandse samenwerking zijn
daarvan voorbeelden.
THANS is een felle strijd uitgebroken over een samen
werking tussen de Duitse VFW en de Nederlandse Fokker,
een samenwerking in „Fokker VFW" die al in 1969 tot stand
kwam. Er is een directe samenhang met noodzakelijke
investeringen en dus met toekomstige werkgelegenheid.
Maar ook de werkgelegenheid op dit ogenblik staat, zowel
in Duitsland als in ons land, op de tocht
DAARDOOR staan ook de vakbewegingen in beide landen
tegenover elkaar. Als de Duitse wint, gaan Nederlandse
arbeidsplaatsen verloren en omgekeerd. Hier is in feite een
sprekend voorbeeld van conjuncturele en structurele invloe
den, die niet voor landsgrenzen halt houden. Daarom is
de werkgelegenheid ook, voor wat de grote lijnen betreft
een zaak, die tenminste in EEG-verband dient te worden
aangepakt.
De oplossingen, die nu eenzijdig door de betrokken Duitse
vakbond worden nagestreefd zullen voor ons land slechts
verlies van arbeidsplaatsen opleveren. En niet alleen in de
nabije, maar ook in de verdere toekomst. Want een industrie
als de vliegtuigbouw staat of valt met schaalvergroting.
Zoals men in 1969 terecht heeft ingezien.
Menten verliest kort geding
Den Haag (ANP) De presi
dent van de rechtbank in Den
Haag, mr. J. H. Blaauw, heeft
gisteren de jongste vordering
van Pieter Menten afgewezen.
Door middel van een kort ge
ding trachtte Mentens raads
man, mr. L. Van Heijningen,
inzage te krijgen in een aantal
nota's en rapporten uit de jaren
'50, handelend over Mentens
vroegere strafzaak.
De Haagse rechtbankpresident
schrijft in zijn vonnis, dat de
interne departementale nota's
de bouwstenen vormen voor de
besluitvorming van de minister
en dat het niet juist is deze als
fragmenten aan de verdediging
ter inzage te geven. Wel achtte
mr. Blaauw het terecht, dat de
commissie Schöffer over deze
nota's en rapporten beschikt,
omdat het doel van deze com
missie is inzicht te krijgen in het
gehele opsporings- en vervol
gingsbeleid inzake Menten.
Brezjnev nog machtiger
MOSKOU (Rtr) De president van de Sowjet-Unie en secretaris
generaal van de Sowjetrussiche Communistische partij Leonid
Brezjnjev, is voor het eerst - naar men in het westen meent -
aangeduid als opperbevelhebber van de Sowjetrussische strijd
krachten.
Dit gebeurde in een artikel in het oktobernummer van het maand
blad 'Voyenny Vyestnik' (Militaire Heraut) van de hand van
kolonel-generaal Gennady Sredin, eerste sous-chef van de politieke
directie van de krijgsmacht Uit een en ander blijkt dat de in
december 71 jaar wordende Brezjnjev nu meer titels en eerbewijzen
heeft dan de voorgaande leiders.
man.
r een onzer verslaggevers) kunnen worden: een ontmoeting tussen vertegen-
STERDAM Het is niet uitgesloten dat in woordigers van de Zuidmolukkers van de Moluk-
al enkele jaren bestaande Nederlands-Indone- ken uit Jakarta en uit Nederland.
:he ambtelijke overlegcomité over Molukse Dit denkbeeld ontmoette op de drukbezochte stu-
en ook politieke zaken ingebracht kunnen diedag (waaraan o.a. vooraanstaande Zuidmoluk-
rden. Dat zei een topambtenaar van het minis- kers uit Nederland, beleidsamtenaren, vertegen
ie van CRM, direct betrokken bij het werk van woordigers van de kerken, Kamerleden en enkele
z.g. „Joint committee", gistermiddag op een- burgemeesters van de gemeenten met Molukse
ir Pax Christi Nederland en de Vrije Zuidmo- - wijken, zoals Assen, Eist en Moordrecht, deelna-
se Jongeren georganiseerde studiedag in Am- men), geen verzet, maar wel werd door enkele
rdam. Kamerleden gewezen op de noodzaak van intensie
ve deelname van Indonesische zijde aan een derge-
in dit ambtelijk overleg inderdaad politieke lijk overleg. Bovendienzou, aldus de topambtenaar
pn aan de orde kunnen komen, zou daar ook van CRM, de RMS als zodanig niet aan het overleg
i door de werkgroep gelanceerd idee behandeld kunnen deelnemen.
TRAMBOTSING
Op het Frederiksplein in Amsterdam zijn vrijdagavond twee trams
met elkaar in botsing gekomen als gevolg van een verkeerde
wisselstand. Dertien passagiers raakten gewond. Eén van hen
is met een schedelbasisfractuur in het ziekenhuis opgenomen.
Ook beide trambestuurders liepen, zij het lichte, verwondingen
op.
De studiedag over het Molukse
vraagstuk werd geleid door de
D'66 politicus Hans van Mierlo
(links). Hier is hij in gesprek
met ir. Manusama en het Pv-
dA-Tweede Kamerlid Molle-
UTRECHT (ANP) In een eerste reactie op het advies van de
Centrale Raad voor de Volksgezondheid om tot sluiting over te
gaan van de vaak slecht geoutilleerde kraamklinieken in ons land,
heeft de Nederlandse Vereniging van Verloskundigen gezegd, dat
hiertoe niet mag worden overgegaan, voordat alle ziekenhuizen
zijn opengesteld voor vroedvrouwen.
Ruim de helft van de zwangeren kiest op het ogenblik voor een
bevalling in het ziekenhuis, maar meer dan de helft van de
ziekenhuizen weigert verloskundigen toe te laten. Op de jaarverga
dering van de vroedvrouwenvereniging gisteren in Utrecht werd
gesteld, dat het dalende geboortecijfer tot gevolg heeft, dat de
ziekenhuizen zoveel mogelijk bevallingen aantrekken, ondermeer
met het oog op de opleiding van artsen en verpleegkundigen. De
vereniging ziet in deze ontwikkeling een bedreiging voor de vrije
praktijk van vroedvrouwen en van het voortbestaan van de voor
thuisbevalling onontbeerlijke kraamzorg.
Speeltuig
Vliegtuig of speel
tuig? Beide. Dit af
gedankte tweemo-
torige propeller
vliegtuig van Aero-
flot heeft een
plaatsje gevonden
in een kinderspeel
tuin in het centrum
van Leningrad. De
jeugd mag er naar
hartelust pilootje in
spelen
