Het hele onderzoek
is een puinhoop"
Nieuw overleg over lerarensalarissen
Gevangenen
Veenhuizen
in staking
Elke maand
winnen zon 20 mensen
een ton.
nïINNENLAND'
PIETER MENTEN NOG STEEDS STRIJDBAAR:
CeidocSomarit
De plicht tot
zorgvuldig handelen
BESLISSENDE FASE
IN ZETEL-OVERLEG
ANWB tegen voorlopig rijbewijs
Gelderse
agenten
beter
beveiligd
Winschoter moord voorafgegaan door verkrachting
RECHTBANK
GEEFT MINISTERS
EEN LESJE
HGEUNERS MOGEN
MISSCHIEN BLIJVEN
Speel mee in de Staatsloterij.
I.EIDSF. COURANT
DINSDAG 4 OKTOBER 1977
fan een onzer verslaggevers)
MSTERDAM Pieter Menten is nog niets
tranderd. Stonden zijn procesdagen in mei
I augustus al bol van heftige interrupties,
Isteren gunde hij zichzelf niet eens de tijd
kats te nemen naast zijn verdediger. Nau-
elijks was de president van de bijzondere
tafkamer in Amsterdam, mr. J.A. Schroe-
jr, neergestreken in zijn comfortabele ze-
J, of de bejaarde, van oorlogsmisdaden
jrdachte Blaricummer nam het woord.
rn hem dat terstond werd ontnomen riep
fel: „Ik moet gelegenheid krijgen mezelf
i verdedigen. Op elk gewenst moment",
aar bleef het niet bij. Het duurde een uur
K>rdat de strijdbare Menten zich morrend
rlegde bij de lijst van nog te horen
tuigen. Zijn scherpe woordenwisselingen
:t de president volgden elkaar inmiddels
frekwent op, dat mr. Schroeder dreigde
uit de zaal te laten verwijderen.
it was toen de rechtbank (nog) niet bereid
eek drie voormalige SS-ers als getuigen
lor Menten te laten opdraven. Menten: „Ik
voer geen getuigen op die niets te zeggen
hebben. De officier van justitie kan zo maar
iedereen laten komen om hier met Oosteuro-
pese modder naar mij te gooien. Van het
hele onderzoek is een puinhoop gemaakt".
Op de voorlopige lijst met getuigen staan
voor de komende weken onder meer: rech-
ter-commissaris Van Duuren, enkele wapen
deskundigen, woordvoerder De Leeuw van
het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie
en Hans Knoop. Op de lijst komt ook de
in Frankrijk wonende Dirk Menten, broer
van Pieter voor, maar mr. Schroeder zei de
indruk te hebben dat Dirk niet zal verschij
nen.
De rechtbank hoorde gisteren als eerste de
53-jarige architect Jan-Pjotr Garbien uit
Krakau. Hij was in 1941 als jongste bediende
in Mentens rijstpellerij komen werken, om
tewerkstelling in Duitsland te voorkomen.
Op het kantoor moest hij de telefoon aanne
men. Volgens hem werden verreweg de
meeste gesprekken gevoerd met SS-officie-
ren en hoge Duitse ambtenaren. Garbien
verklaarde dat Menten in het voorjaar van.
1941 uitbundig het kantoor binnenkwam en
liet weten dat jaar naar Podhorodze en
Lemberg te gaan „om de Joden en de
bolsjewieken op te ruimen". Garbien: „Later
kwam Menten in SS-uniform op kantoor. Ik
schrok van hem. Hij zag eruit als een gemo
biliseerde reservist. Hij bleef ongeveer twee
weken weg. Het was eind juni begin juli.
Toen hij terugkwam zag hij er erg opgewon
den uit. Ik had de indruk dat hij een diep
ingrijpende belevenis achter de rug had".
Volgens de Poolse architect waren in de
kelder van Mentens huis schilderijen van
bekende Poolse schilders, kandelaars en ta
pijten opgeslagen. „Later heb ik enkele ke
ren gezien hoe wagens vol ingepakte voor
werpen werden aangevoerd".
Garbien wist gedurende zijn betoog voor de
Rechtbank voortdurend de schampere blik
van zijn vroegere werkgever op zich gericht.
Eenmaal stond Menten met een wegwerpge
baar op: „Deze man is een overloper. Zijn
moeder was een Duitse, dat wil hij nu niet
meer weten. Zijn vader heb ik nog uit een
concentratiekamp gehaald".
Inspecteur Pasterkamp van de rijkspolitie begeleidt de
Poolse getuige Garbien naar de rechtszaal.
De uitspraak van de Haagse rechter in het kort geding
dat de leraren hadden aangespannen tegen de ministers De
Gaay Fortman en Van Kemenade betekent in meer dan
één opzicht een duidelijke aanwijzing hoe te handelen. De
rechter immers heeft duidelijk vastgesteld, dat de overheid
- vertegenwoordigd door de twee ministers - onzorgvuldig
gehandeld heeft. Zij had immers een nogal ingrijpende
beslissing genomen over de salariëring van beginnende
leraren zonder hierover een goed overleg met de daarvoor
ingestelde ambtenarencommissie te hebben gevoerd. De
rechter is thans corrigerend opgetreden en de ministers -
vertegenwoordigers van de overheid - hebben deze correctie
begrepen. Zij zullen het overleg zo snel mogelijk gaan
voeren.
Dat iè éen kant van de uitspraak. De andere is waar
schijnlijk voor de Nederlandse burgers veel belangrijker.
De overwegingen van de Haagse rechter maken namelijk
zonder meer duidelijk, dat zeker de overheid zorgvuldig
dient te handelen alvorens een besluit te nemen. Dat geldt
tegenover georganiseerde burgers, maar ook tegenover de
individuele Nederlander. Deze weet nu opnieuw, dat niet
zo maar over hem beslist kan worden, zonder hem eerst
te hebben gehoord. Het heeft er soms de schijn van, dat
dit lang niet altijd het geval is. De jongste rechterlijke
uitspraak moet de overheid - van rijk tot en met gemeente
- te denken geven. Er kan niet zo maar wat gedaan worden.
Zorgvuldig handelen is zeker de plicht van hen, die geroe
pen zijn de staat - dat zijn alle medeburgers - te dienen.
\inister Van der Stee:
lagelschade
raitteelt
e verzekeren
fan onze parlementaire redac-
EN HAAG Hagelschade be
kort in de fruitteelt tot norma-
I risico's waartegen de telers
ich kunnen verzekeren. Ont-
tnning hiervan (vanwege de
atige financiële resultaten
in de laatste tien jaren en de
jer hoge verzekeringspremies)
in onjuist zijn. Het niet-verze-
pren verheft de hagelschade
pst tot buitengewoon risico.
fit schrijft minister Van der
lee Oandbouw en visserij) in
Dn antwoord op vragen van het
Weede-Kamerlid ir. G. Braks
:da).
'ruittelers met levensvatbare
edrijven die zodanige hagel-
Made hebben gehad dat zij in
un bestaan worden bedreigd
n niet op andere wijze in het
luiditeits-tekort kunnen voor-
en kunnen een beroep doen op
rijksgroepsregeling zelfstan-'
gen. Bij deze hulpverlening
ordt overigens rekening ge-
juden met de te betalen verze-
eringspremie.
et aantal verzekerden bij de
nderlinge Fruittelers Hagel-
irzekeringsmaatschappij daal-
in de periode 1970-1975 van
071 naar 1.630. Het verzekerde
kdrag bleef hierbij vrijwel ge-
jk op rond 70 miljoen. Een
In de oorzaken van de terug-
mg in het aantal verzekerden
het sterk teruglopende aantal
uit bedrijven (een daling met
i procent van 1970 tot 1975) en
et afnemende fruitareaal (in
ezelfde jaren daling met 18
rocent). Ook de premiehoogte
an een rol spelen.
DEN HELDER (ANP) - Het
Nederlandse wetenschappelijke
station op het Noorse eiland
Kapp Lee (Spitsbergen) is deze
zomer hersteld dankzij inspan
ningen van een drie maanden
geleden vertrokken expeditie
van de Stichting voor Arotisch
Natuurwetenschappelijk On
derzoek.
De expeditie keert vanmiddag
in Den Helder terug van „een
bovenverwachting geslaagde
Herstel van het KappLee-station
was overigens niet het belang
rijkste doel van de vijftien leden
tellende Spitsbergenexpeditie.
Nederlanders
terug uit
Spitsbergen
Met steun van de noorse over
heid werd het verblijf op het
eiland (120 x 80 km) vooral aan
gewend voor onderzoek naar de
door olieboringen bedreigde ve
getatie op het eiland en de le
vensomstandigheden van de bij
na 1200 daar levende rendieren.
(\7an een onzer verslaggevers)
VEENHUIZEN In de gevangenis Esserheem in Veenhuizen zijn
gisteren de gevangenen, honderd man in totaal, in staking gegaan.
Zij willen net als de gedetineerden in de Alkmaarse strafinrich
ting Schutterswei in aanmerking komen voor een hogere uitkering
per werkdag. Die bedraagt nu drie gulden en vijfentachtig cent.
Bij wijze van experiment is in Alkmaar per 1 oktober een
loonregeling van start gegaan waarbij de gevangenen iets meer
dan veertig gulden per week gaan verdienen. De directie in
Veenhuizen staat niet afwijzend tegenover het streven van de
gevangenen.
De gedetineerden die ook op 19 september het werk onderbraken,
zijn opnieuw tot staking overgegaan na binnenkomst van de brief
van het ministerie van justitie waarin hun eerder gedane voorstel
len tot verhoging van de uitkering werden afgewezen. Aan de
afwijzing zouden louter budgettaire overwegingen ten grondslag
liggen. Volgens directeur Nanninga is de sfeer in de gevangenis
rustig. De gedetineerden zitten in de verblijfszaaL Hij heeft welis
waar de bevoegdheid in te grijpen, maar gelooft dat dit bij een
aantal van honderd man niet goed mogelijk is. Volgens Nanninga
is het enige, dat nog zinvol is, met de gevangenen over hun eisen
van gedachten te wisselen. In de jeugdgevangenis te Vught hebben
de gedetineerden met toestemming van de directie een uur lang
het werk onderbroken om dezelfde eis tot verhoging van de
uitkering kracht bij te zetten.
Informateurs willen vandaag antwoord
(Van
onzer ver-
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De informateurs Veringa en Den
Uyl hebben na het voortgezette beraad over de
zetelverdeling in het nieuwe kabinet geen eenslui
dende conclusie kunnen trekken. Vandaag hebben
de Kamerfracties van PvdA, CDA en D'66 de
knoop doorgehakt. Zij kregen twee voorstellen
voorgelegd: een zetelverdeling van acht minister
sposten voor PvdA, zeven CDA en een D'66 en
een zetelverdeling van zeven PvdA, zeven CDA
en twee D'66.
Tot diep in de nacht hebben de informateurs
maandag met de fractievoorzitters Van Thijn (Pv
dA), Van Agt (CDA) en Terlouw (D'66) het beraad
voortgezet. Daarbij is niet alleen gesproken over
de verdeling van de ministersposten over de drie
partijen, maar ook over de bezetting van die
posten.
De kwestie van de zetelverdeling leidde niet tot
een akkoord. Uiteindelijk hebben de informateurs
twee alternatieven voorgelegd. De fractievoorzit
ters hebben de verzekering gegeven dat zij in het
fractieberaad wel hun voorkeur zouden laten ho
ren, maar geen van de twee mogelijkheden zouden
afraden.
De Kamerfracties zijn tegen het einde van de
morgen met hun vergaderingen begonnen. De
wens van de informateurs was om hun voor drie
uur te laten weten wat de uitslag van het beraad
was.
De PvdA heeft steeds vastgehouden aan acht
ministersposten tegen zéven voor het CDA. Maar
Van Agt heeft van het begin af aan voor het CDA
evenveel zetels bedongen als voor de PvdA.
DEN HAAG (ANP) De
ANWB acht de invoering van
een voorlopig rijbewijs dat na
slechts enkele rijlessen zou
kunnen worden verstrekt niet
bevorderlijk voor de verkeers
veiligheid, daar betrokken au
tomobilisten de noodzakelijke omdat dit in overeenstemming
rij-ervaring missen om verant- is met de hoge verkeersintensi-
woord aan het verkeer te kim- teit in Nederland en vanwege de
nen deelnemen. bevordering van de verkeers-
Het Nederlands rij-examen is doorstroming. Een en ander
inderdaad zwaar te noemen, heeft de ANWB gisteren in een
maar de ANWB acht dit juist verklaring gezegd.
ARNHEM Agen
ten van zeven Gel
derse politiekorpsen
kunnen binnenkort
via hun mobilofoon
rechtstreeks infor
matie opvragen over
verdachte personen.
Via een speciale lijn
met een centraal in
formatiecentrum op
het hoofdbureau in
Arnhem kan hij zich
zo snel op de hoogste
stellen van de speci
fieke eigenschappen
van de verdachte die
hij wil aresteren;
vuurgevaarlijk, snel
bereid tot gebruik
van geweld, etc.
Volgens de Arnhemse hoofdcommissaris Bakker, die dit gisteren
bekend maakte, is het nieuwe systeem een stap in de richting van
een betere veiligheid voor de agenten. Volgens hem is het wel
duidelijk dat maatregelen die op stapel staan om de politieman
te beveiligen nu in versneld tempo worden doorgevoerd. Zo noemde
hij de wijze waarop nu automobilisten worden aangehouden te
gevaarlijk: „Als de politieauto voor de verdachte gaat rijden, dienen
de agenten als schietschijf, wanneer de man een vuurwapen
gebruikt. Veiliger is het om schuin achter de aan te houden auto
te rijden. Zo doet men dat in de VS. De automobilist ziet door
zijn achteruitkijkspiegel „stop politie". Deze woorden staan in
spiegelschrift op de voorzijde van de politiewagen". De agenten
van de Gelderse gemeenten krijgen bovendien aanvullende schiet
lessen. Men acht de lessen van de opleidingsschool niet toereikend.
Voor de nieuwe cursus worden vijf instructeurs aangetrokken, die
zich ook met de mentaliteit van de politieman zullen bezighouden.
(Van een onzer verslaggevers)
WINSCHOTEN De 17-jarige molenbouwer Onno J.
P. uit Winschoten blijkt voordat hij vrijdagnacht zijn
31-jarige plaatsgenote A. Landschreiber en haar twee
kinderen doodde, de vrouw eerst te hebben verkracht.
Tussen de vrouw en de dader bestond geen intieme
verhouding, zo is volgens de politie met zekerheid
gebleken. Wel kenden zij elkaar al geruime tijd. De
molenbouwer paste regelmatig op de kinderen als de
vrouw van huis was.
In de nacht van vrijdag op zaterdag voelde de dader,
zo heeft hij tegenover de politie verklaard, een onweer
staanbaar verlangen naar de vrouw. Omstreeks kwart
voor twee kwam hij bij de alleenstaande woning aan
en vroeg binnengelaten te worden. De vrouw, die een
uitstekende reputatie genoot, voelde daar aanvankelijk
niets voor. Met een smoesje wist P. mevrouw Land
schreiber vervolgens toch zover te krijgen dat zij toegaf.
Direct daarna trok hij een mes en dwong de vrouw aan
zijn verlangens te voldoen. Na beëindiging van zijn daad
raakte hij in paniek, stak eerst de vrouw dood en
vervolgens de twee kinderen, Natasja (6) en Andrej (5),
van wie de laatste uit zijn bedje was gekomen toen hij
zijn moeder had horen schreeuwen. Waarschijnlijk door
dat het hard waaide drong van het gebeuren niets tot
de buren door. Na afloop van het drama ging de
molenbouwer terug naar zijn huis, een eindje verderop.
Daar was hij zaterdag en zondag getuige van de opspo
ringsactiviteiten van de politie. Tegen het einde van de
zondagmiddag werd hij aangehouden.
Ie van Onderwijs en De Gaay Fortman van
binnenlandse Zaken willen het overleg met
Ie Bijzondere Commissie over de salarie-
ing van beginnende eerste-graads leraren
o spoedig mogelijk heropenen. Daartoe zal
b de eerstvolgende bijeenkomst van het
'oon overleg een nadere afspraak ge
kt worden. De bewindslieden zijn tot
dit besluit gekomen nadat de president van
de Haagse rechtbank mr. J. H. Blaauw
gisteren de eis van het Ambtenarencentrum
in kort geding had ingewilligd dat de Staat
der Nederlanden het overleg over de sala
rissen zou moeten heropenen.
In 'zijn vonnis overwoog de Haagse recht
bankpresident onder meer het feit dat bij
voorgaand overleg de bijzondere positie van
leraren ten opzichte van andere bij het rijk
werkzame academici in acht was genomen.
Hij meende daarom dat bij het doorvoeren
van de salarisverlaging voor alle bij het rijk
werkzame academici en vergelijkbare groe
pen rekening moest worden gehouden met
de bijzondere rechtspositie van de leraren.
Namens minister Van Kemenade had lands
advocaat mr. Groen tijdens het kort geding
verklaard dat het gevoerde overleg slechts
bedoeld was voor de technische uitwerking
van de maatregel. Bovendien was mr. J. H.
Blaauw van oordeel dat het overleg over de
technische uitvoering van de salarismaatre
gel niet correct was gevoerd omdat het
Ambtenarencentrum, dat de leraren verte
genwoordigt, niet aanwezig kon zijn bij
spoedeisend overleg in vakantietijd.
Zowel het Ambtenarencentrum als het Ne
derlands Genootschap van Leraren (NGL)
toonden zich voldaan over de uitkomst van
het kort geding. Voorzitter drs. F. Roefs van
het NGL zei te hopen dat minister Van
Kemenade wat geleerd heeft van de uit
spraak van de onafhankelijke rechter en dat
hij zijn cesaristische werkwijze in het over
leg in de trant van, zo gebeurt het en niet
anders, in het vervolg zou laten varen. Het
ambtenarencentrum sprak er zijn voldoe
ning over uit dat de rechter van de overheid
die toch al de eindbeslissing in deze zaken
heeft, een behoorlijk overleg verlangt. Het
Ambtenarencentrum blijft intussen het on
aanvaardbaar uitspreken over het plan van
de rijksoverheid „de structurele voorsprong
van de jonge leraren te niet te doen". Het
centrum blijft er aan vasthouden dat jonge
leraren zich in een bijzondere positie bevin
den omdat zij direct na hun aanstelling de
volle zwaarte van hun taak op de schouders
gelegd krijgen.
>EN HAAG (ANP) De regering onderzoekt of alle zigeuners
ie tot en met gisteren ons land zijn binnengekomen en hier nu
Uegaal vertoeven een langdurig verblijf kan worden toegestaan.
)m voor een desbetreffende vergunning in aanmerking te komen
noeten de zigeuners zich vandaag, morgen of overmorgen bij een
Teemdelingendienst melden. Toestemming voor verblijf zal overi-
;ens pas kunnen worden verleend nadat terreinen zijn gevonden
/aarop de buitenlanders hun bivak kunnen opslaan. Buitenlandse
igeuners die vanaf vandaag ons land trachten binnen te komen
n die niet of niet meer voldoen aan de bepalingen van de
Teemdelingenwet, zullen aan de grens worden geweigerd.
Vindplaats skelet voormalig kerkhof
EINDHOVEN (ANP) De ach
tertuin van een woning aan de
Strijpsestraat in Eindhnvpn,
waar zaterdag een vrijwel com
pleet menselijk skelet werd ge
vonden, maakte vroeger deel
uit van een kerkhof.
Dat kerkhof zo is gebleken, da
teert in ieder geval van voor
1935. In dat jaar werden op de
bewuste plaats woningen ge
bouwd. De beenderen zullen nu
in overleg met de Sint-Trudopa-
rochie, waartoe het kerkhof be
hoorde, elders opnieuw worden
begraven.
Elke maand zijn er ruim
700.000 prijzen te winnen, waar
onder het half miljoen, het kwart
miljoen en zo'n 20x de honderd
duizend.
Elke loterij heeft 3 trekkingen.
Met elk lot speelt u dus 3x mee.
Op gemiddeld 4 van de
10 loten valt een prijs.
Een heel lot kost f25,- en
'n vijfje f 5,-.
U kunt ze vanaf de eerste
maandag van de maand kopen bij
de Staatsloterijkantoren.
De adfessen vindt u in de Gouden
Gids.
De uitslagen komen op t.v. en
in de krant. Per giro spelen kan
ook. Zelfs automatisch.
Alle informatie: 070 - 653955.
WD op de bres voor samenwonen"
DEN HAAG (ANP) De WD-kamerleden Verkerk-Terpstra en
Lauxtermann hebben stelling genomen tegen de bepaling in een
aantal gemeenten dat men zich voor het verkrijgen van een
woonvergunning akkoord moet verklaren om binnen een termijn
van enkele maanden in het huwelijk te treden.
In schriftelijke vragen aan de ministers van vokshuisvesting en
van binnenlandse zaken informeren deze kamerleden naar de reden
van een dergelijke regeling. Zij menen dat de noodzaak om een
„boterbriefje" te halen discriminerend zou kunnen werken ten
opzichte van alternatieve vormen van duurzame samenleving.
Geen vooruitgang Dennis Nijssen
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN De gezondheidstoe
stand van Dennis Nijssen, de
jongste van de Heemkerkse zes-
ling, blijft kritiek.
den meldde vanmorgen, dat er
een geringe darmfunctie is te
ruggekeerd. De infectie is gro
tendeels onderdrukt Maar on
danks deze vooruitgang blijven
de artsen spreken van een „kri
tieke toestand". De andere vijf
kinderen maken het goed.
