eestklanken rond
,Vijf eeuwen kerk
aan de gracht"
Provincies willen
meer greep op
openbaar vervoer
Meeslepend concert
in Duivenvoorde
Er komt
meer
muziek
in de
toren
Lodewijk
Jluseum
'3oerhaave
«4De vier
gedaanten
jan
le arts
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
anstaande zondag wordt officieel het 500-jarig
estaan van het ranke klingelende monument aan
et Steenschuur gevierd. Sinds anderhalve eeuw
ennen we dat bijzonder fraaie gebouwtje als de
t. Lodewijkskerk. Verder terug was het niet zo
eilig, want gedurende een goed deel van de vader-
ndse, Leidse geschiedenis was er een „saaihan-
el" in gevestigd en als je dan begint bij het begin,
1 1477, toen we religieus nog niet in honderden
enominaties waren uiteengevallen en het simpele
liddeleeuwse geloof met z'n hebbelijkheden en
nhebbelijkheden de volksziel doordrenkte, stond
een kapel ter ere van St. Jacobus. Thans hebben
re nog de „Lodewijk" in opgepoetste glans en dat
s ons heel wat waard; zeker een ingetogèn feest
jat de hele Leidse gemeenschap zou moeten aan
breken.
rkejondag om tien uur wordt een
mtificale hoogmis gevierd
als hoofdcelebrant de
luselijke internuntius mgr.
ihn Gordon; Rotterdams bis-
'lop is dan in Langeraar om
75-jarig bestaan van de
rianuskerk (zonder H is
it de patroon van bisschop
limonis) luister bij te zetten.
flede-celebranten zijn oud-de-
cen Haring, oud-pastoor
r*r?aers' oud-rector Plaats en
kuidige pastoor Alb. Vree-
jurg, welke laatste tevens de
pestpredikatie houdt. Het pa-
pchieel koor en „Vox Laeta"
uit Roelofarendsveen, het ge
heel onder leiding van diri
gent-organist Jan van der
Meer, voert Mozarts „Kro-
nungsmesse" uit Na afloop is
er een „aangeklede" ontvangst
in de pastorie, waarbij sym
bolisch het boek „Vijf eeu
wen kerk aan de gracht" aan
kerk- en gemeentebestuur zal
worden aangeboden. Symboli
sch,- omdat technische moei
lijkheden een prompte uitgave
in de weg staan; zo schijnt de
olifant, die voor het quasi-per-
kamenten omslag zou moeten
zorgen, nog geschoten moeten
worden.
Niettemin belooft „Vijf eeu
wen kerk aan de gracht" een
naslagwerk in miniatuur te
zullen worden. De auteurs Jan
Doove, George Hemmers en
Rudi Ekkart werkten er met
ijver en toewijding aan. De
opzet was zo kan het drie
manschap zichzelf veront
schuldigen dat het boek in
het najaar zou verschijnen,
naar aanleiding van het 500-ja-
rig bestaan van het gebouw,
dat sinds 1809 onder de schut-
se van de Franse H. Lodewijk
is geplaatst. Over enkele we
ken hoopt men deze bundeling
van studies op een verant
woorde en affe wijze te kun
nen tonen aan de geïnteres
seerde lezer.
Voorlopig wordt namens de
schrijvers meegedeeld, dat het
boek „natuurlijk niet alleen
maar 500 jaar Leidse geschie
denis is". „Het is geschreven
vanuit de middeleeuwse ach
tergrond van heiligenverering
en de daaraan verbonden be
devaarten. In dat geheel past
de verering van St. Jacob, die
zich richt op het Spaanse San
tiago de Compostella, waar St.
Jacob volgens de legende
begraven zou zijn. In 1477
wordt in Leiden door een
plaatselijke broederschap van
St. Jacob een kapel gesticht
naast een al bestaand gasten
huis. Zo'n gastenhuis is een
noodzakelijk onderdeel van de
internationaal reizende pel
grims tot onderdak en verzor
ging", aldus Jan Doove.
Toen de pelgrimstochten in
hevigheid afnamen, taande
ook de Jacobs-broederschap.
Dat was in Leiden merkbaar,
zodat voor een leegkomend ge
bouw andere functies gezocht
moesten worden: armenkan
toor, graanopslagplaats enz.
Dat gebeurde allemaal nog in
de tijd vóór. de eerste beelden
storm in 1566. Ter bevordering
van de nieuwe vorm van saai
nering, werd de voormalige St
Jacobskapel ingericht als
keurhal voor „saaien en grei
nen". Het gebouw werd ver
rijkt met een „doorluchtige to
renbekroning" en inwendig
versierd met een- aantal schil
derijen. Ook kwam er een uur
werk met een klokkenspel.
„Ten tijde van deze mooie
functie van de vroegere kapel,
kwamen katholieken in schuil
kerken bijeen voor de beleving
van hun godsdienstoefeningen.
Eén van die plaatsen van sa
menkomst was de Willibrord-
statie op de Appelmarkt".
Het springen van het kruit
schip in 1807 zette het gebouw
mantische muziek spelen is van
zelfsprekend onmogelijk.
Hierop volgden een sonate en
drie korte stukken van Anton
Webern: zeer spannende mu
ziek, die in de ingetogen uitvoe
ring schitterend overkwam. Een
juweeltje in een lelijke omge
ving, want de etudes van Schu
mann die op Webern's academi
sche stukjes volgden overstem
den de kristallen sfeer die daar
van uitging geheel. Schumann's I
Phantasiestücke vormden het j
enige onderdeel van het pro- j
gramma, dat wij liever niet ge-
hoord hadden.
Na de pauze werd de sonate van i
Debussy uitgevoerd, met zijn
prachtige pizzicatogedeeltes j
voor de cellist, maar vooral een j
helder (bijna belerend: „Hier
moet je naar luisteren") ge
speeld werd. Maar het meest
indringend was toch wel de Pul-
cinella-bewerking van Strawins-
ky, door beide musici met mees
lepende inspanning uitgevoerd.
TON HARMSEN
Teylingen—Van Nispen
a.s. Zondag; aanvang 14.30 uur
op het terrein aan de Menneweg
te Sassenheim.
mmmmhbmmmmmmmm—mm^mmmmmmmmmmwmm^—mmmmmmm
4AD/REGIO LEIDSE COURANTVRIJDAG 16 SEPTEMBER 1977
De jarige Lodewijkskerk
op de nominatie voor de sloop.
Jan Doove: „Gelukkig heeft
men zelfs in die tijd oog voor
de schoonheid van het gebouw
en de monumentale waarde
gehad. Zoals elders ook mid
deleeuwse kerken werden te
ruggevraagd voor de katholie
ke eredienst, wendde ook hier
pastoor Ocke zich tot de ko
ning van Holland met het ver
zoek de Saaihal af te staan
voor inrichting tot katholieke
kerk. In diezelfde tijd werden
er grootse plannen ontwikkeld
voor de wijk die tijdens de
ontploffing geheel was wegge
vaagd. De plannen logen er
niet om, maar bij de opheffing
van het koninkrijk kwamen
ook die plannen in het vergeet
boek te staan. De Lodewijks
kerk werd echter in 1809 wel
in gebruik genomen. De zelf
standige functie werd prijsge
geven in 1835, toen om de
hoek de „concurrent" was ge
bouwd, de Petruskerk aan de
Langebrug. De „Lodewijk"
werd hulpkerk van de Petrus-
parochie en het kerkje zakte
verder weg uit het katholieke
leven. Tot 1953, toen de „Lode
wijk" weer een zelfstandige
parochie werd".
Als „city-kerk" is de Lode
wijkskerk weer een pastoraal
nest waar muziek in zit, mede
dank zij de Stichting St. Ja-
cobsgasthuis die middelen ver
gaart om de St. Lodewijk van
vandaag weer het aanschijn
van weleer te geven. Eerste
concrete resultaat is, dat met
Kerstmis de wijzer van de
klok weer na zeer lange tijd
het juiste uur zal aanwijzen en
bovendien zullen dan de half
ient
Ml
inij
inWOpt
?nv<
en 7
issi/
ng\
„De Arts als Duivel
(et schilderij „De Arts als |g M
lens" toont de arts in mensen- W
èdaa nte, een mens in de kledij 'j j, „Jj
an een middeleeuwse chirur- I
ijn. Het schilderij „De Arts als
luivel" laat hem als duivel zien,
ompleet met hoorntjes, scherpe jjigp '%>wJ l iBBi
iren en vleugels. Vervolgens de tnww f* .mwM
rts in engelgedaante, met au- -Ét j/ JÉm000^*
eool en vleugels op het schilde- «f v*» 'Jr§
jj' „De Arts als Engel". Het dr
)®atste schilderij heet „De Arts 4^*'
de°wnze S.fdfchï'nï ..De Arts als Engel" „De Arts als God"
isfjp de
arfiguur
wijze waarop de Christus-
lur veelal wordt afgebeeld.
estOe vier schilderijen zullen niet
*n tiet museum Boerhaa- tet namelijk eerst worden géres- permanente expositie van het aard van het museum Boerhaa- Geschiedenis van de Natuurwe-
rW ir nen j i J00? van taureerd, waarna het vervolgens museum gaat innemen. De vier ve, dat immers als volledige tenschappen en van de Genees-
omende jaar zal het kwar- een vooraanstaande plaats in de schilderijen passen goed in de naam „Rijksmuseum voor de kunde" heeft
Met een virtuoze vertolking
van de „suite italienne" voor
piano en cello sloten Harro
Ruysenaars (violoncel) en An-
toine Oomen (piano) gister
avond een prachtig concert af
in Kasteel Duivenvoorde bij
Voorschoten. Deze bewerking
van het ballet Pulcinella, door
Strawinsky gecomponeerd naar
muziek van Pergolesi, was te
vens het hoogtepunt van het
zeer fraaie programma, dat ver
der werken van Brahms, We
bern, Schumann en Debussy be
vatte.
Brahms' tweede sonate voor
piano en cello werd met veel
concentratie en muzikaliteit uit
gevoerd. Soms met wat al te
dramatisch toneelspel van Har
ro Ruysenaars. Maar zonder
merkbare emotie dergelijke ro-
Bankrelatie van de stichting:
Rabobank Leiden-Oegstgeest,
giro 14 93 99 ten gunste van
rekening 33 55 65 603.
sJPf vier gedaanten van de
loa worden toegeschreven
stuL de schüder Werner van der
euPckert' leefde van 1585 tot
*27. De schilderijen symbolise-
ïn de arts-patiënt verhouding
diverse stadia van het ziek-
jn van de patiënt
uur- en uurslag te horen zijn.
Ook het carillon verdient een
fikse opknapbeurt. Wie de
„Lodewijk" een warm hart
toedraagt en dat zijn er
velen kan giften deponeren
om de restauratie van het ca
rillon mogelijk te maken. Se
cretaris Doove: „Een halve ton
slechts en we kunnen alles aan
dat klokkenspel laten doen".
EfDEN Het Rijksmuseum
tor de Geschiedenis van de ,,De Arts als Mens"
Btuurwetenschappen „Boer-
-gjave" aan de Steenstraat toon-
*ey gisteren in Stedelijk Mil
ium De Lakenhal zijn nieuw-
lare aanwinst; de 17e eeuwse
iecjiiiiiderijenserie „De vier ge-
3 z(lanten van de Arts." Het mu-
jum beschouwt de vier scbil-
as frijen als een zeer belangrijke
sn inwinst. De aankoop geschied-
ij met steun van de vereniging
ghuMa6r«ndt
orgaan.
Het IPO fneent dat gezocht
moet worden naar een wettelij
ke structuur die recht kan doen
aan de verantwoordelijkheid
van de provincies voor goede
openbare voorzieningen. Het
pleit voor de instelling van pro
vinciale of regionale Raden voor
het Openbaar Vervoer. Deze ra
den zouden een openbaar ver-
voer-beleid moeten ontwikkelen
en zodoende het uiteindelijke
beleid kunnen meebepalen. Vol
gens het provinciale orgaan
kunnen zo de verschillen en ka
rakteristieken per regio en per
provincie beter naar voren ko
men. Thans wordt te weinig met
deze verschillen en kenmerken
rekening gehouden, aldus het
IPO.
In de Raden zouden vertegen
woordigers zitting moeten heb
ben van de provinciale bestu
ren, de gewestbesturen en van
werknemers- en consumente
norganisaties. De IPO pleit ook
voor een samenwerkingsver
band tussen de verschillende
vervoersondernemingen.
De provincies keren zich met
deze aanbevelingen en wensen
tegen de manier waarop het
openbaar vervoer in ons land
thans bestuurlijk is geregeld.
Zoals bekend stelt het Rijk de
uitgangspunten van het open
baar vervoer vast en neemt het
ook belangrijke beslissingen op
dit terrein. Daartegenover staat
dat het Rijk de tekorten van de
meeste (gemeentelijke) vervoer
bedrijven voor zijn rekening
neemt.
De provincies moeten meer ta
ken en bevoegdheden krijgen
op het terrein van het openbaar
vervoer. Dat schrijft het Inter
provinciaal Overleg voor ver
keer en vervoer - een bestuur
lijk overlegorgaan van de elf
provincies - in een rapport over
de huidige en in de toekomst
wenselijke ontwikkeling van de
provinciale taak in het open
baar vervoer.
Het IPO wijst erop dat het
openbaar vervoer „raakvlak
ken" heeft met andere terreinen
waarvoor de provincies wel spe
cifieke verantwoordelijkheden
dragen, zoals ruimtelijke orde
ning en wegenaanleg. Boven
dien zijn er de groeiende be
hoefte aan decentralisatie en de
noodzaak tot meer integraal be
leid op deze terreinen, aldus het
