_Engeland vandaag zonder brood
Russisch9vuurwerk'
in ruimte verwacht
Arabische landen:
'staakt hulp Israël'
Orthodoxe partij in Israël
straks einde voor Begin?
Carter vergeet
dictator Chili
hand te geven
Vrouw van
Wallace loopt
JITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1977 PAGINA
Jen
LONDEN De bakkers In Engeland hebben
0t rich bij bet leger stakers gevoegd, zodat de
Engelse huisvrouwen vandaag geen brood kon-
gilden kopen. Het vliegtuigverkeer ondervindt
oog altijd grote hinder van de staking van de
assistent-verkeersleiders. De electriciteitsvoor-
JTyiiening stagneert, enkele kranten verschijnen
/niet en de autofabrieken liggen stil.
[i-^TEn totaal hebben 33.000 bakkers hun bakovens
/gesloten, omdat zij extra-geld willen voor hun
/verrichte arbeid op 29 augustus, een nationale
feestdag. Zij hebben verklaard zolang te staken
totdat aan hun eis is voldaan. De arbeiders van
electriciteitsmaatschappijen waarschuwden
voor mogelijke stroomuitvallen, maar tot nu toe
zit het land nog niet in het donker. In vrijwel
alle huizen stonden de lampen wel op een
aanmerkelijk kleiner pitje dan normaal.
Premier Callaghan heeft de Britse vakbonden
op het TUC-congres in Blackpool echter onge
zouten de waarheid gezegd „Ongebreidelde
looneisen zullen de inflatie opnieuw doen sij-
gen", voorspelde hij.
„Ik kan aannemen", aldus de socialistische
premier „dat jullie de beperkingen van de
afgelopen twee jaar, waarover wij een vrijwilli
ge afspraak hadden niet langer willen rekken.
Ik kan jullie standpunt begrijpen, ofschoon ik
zelf er anders over denk. Ik had onze geleide
loonpolitiek nog graag een derde jaar volgehou
den, om Groot-Brittannië helemaal uit het eco
nomische moeras te krijgen".
Callaghan die in de minderheidsregering niet
lang meer aan het bewind zal kunnen blijven
als de Britse arbeiders zich weer volop zouden
gaan toeleggen op hun meest geliefde sport -
het platleggen van hun bedrijven door middel
van wilde en andere stakingen - spoorde de 11,5
miljoen leden van de vakbeweging aan ondanks
alles geen loonsverhogingen van meer dan 10
pet te eisen. En vooral het laatste overblijfsel
van zijn loonbeleid - de wachttijd van twaalf
maanden tussen iedere toegekende verhoging
- streng te eerbiedigen.
Jean Rostand
Jean Rostand
overleden
PARIJS (AFP) De beroemde
Franse bioloog Jean Rostand is
op 82-jarige leeftijd overleden.
Hij stierf zaterdag in een zie
kenhuis te Saint-Cloud bij Pa
rijs, maar zijn dood is pas giste
ren bekendgemaakt
Jean Rostand, zoon van de
Franse toneelschrijver en dich
ter Edmond Rostand, is vooral
ook bekend geworden door zijn
populair wetenschappelijke pu-
blikaties. Hij had de gave de
resultaten van zijn wetenschap
pelijk onderzoek in een heldere,
eenvoudige taal die voor iede
reen begrijpelijk is, weer te ge
ven.
invaar gestrafte
sddc<fatergate vrij
id w
en i
De C
en
ters,
auto:
lekei
en. 1
;te n
uwk
om
g vj
r). ydon Liddy, de geestelijke vader
ingsn de inbraak in Watergate en
-net^k betrokken bij de uitvoering
atte" de ..operatie", is vandaag op
noje voeten gekomen. Gordon Lid-
.n Vl de man die tijdens het Water-
arieieproces opviel door grote
xild^ijQzaamheid, was één van de
ilde/aarst gestraften: 12 jaar. Daar
jeef echter reeds lang in voorarrest
eej en zich tijdens zijn gevangen-
hap voorbeeldig gedroeg, is hij
rder vrij gekomen. Gisteren werd
■Mridy voor een laatste ondervra-
eg naar de rechter in Danbury
bracht.
31
parlementslid in
<panje met
pzet geslagen
iADRID (UPI) Uit een giste-
a uitgelekt parlementair rap-
art is gebleken dat tijdens een
icident in het Noordspaanse
in Under een politieman op-
ettelijk een socialistisch parle-
ientslid heeft geslagen,
let rapport, dat werd opgesteld
oor de twee secretarissen van
e Kamer van Afgevaardigden,
t ingediend bij de leiding van
Ie Cortes en zal tijdens de vol
gende plenaire zitting van het
parlement worden behandeld.
Vertragingen op
uchthaven van
\thene
1THENE (AFP) - Op de lucht
haven van Athene zijn aanzien-
^jke vertragingen ontstaan bij
le vluchten naar West-Europa
n de V.S., in verband met de
tiptheidsacties van Italiaanse
n Spaanse luchtverkeerslei
ders uit solidariteit met hun
ollega's in Londen. De KLM
neeft tot dusverre geen moei
lijkheden ondervonden als ge-
crolg van de vertragingen in
iroithene.
(Van onze redacteur ruimte
vaart)
Den Haag- De zestigste verjaar
dag van de Russische revolutie
en de twintigste verjaardag van
Spoetnik-1, de Russische satel
liet die op 4 oktober 1957 het
ruimtevaarttijdperk daadwerke
lijk deed aanvangen - vallen dit
jaar vrijwel samen. En aange
zien de Russen zich de laatste
maanden op het gebied van de
wat spectaculairder ruimte
vaartverrichtingen opmerkelijk
rustig hebben gehouden, wordt
vrij algemeen verwacht dat ze
dat dubbele jubileum zullen
gaan opluisteren met enig ruim
telijk vuurwek.
De vraag is alleen maar wét er
straks uit de bus zal komen.
Wordt het alleen maar een
nieuw Saljoet/Sojoez-experi-
ment, zoals er in het verleden
al verscheidene zijn geweest, of
zal de 'Albatros', de Russische
soortgenoot van Amerika's Spa
ce Shuttle voor het eerst van
start gaan? Zal er een Loena-ro-
bot (of zelfs een mobiele Loeno-
chod) naar de achterkant van de
maan worden gezonden, of zul
len de Russen het risico aandur
ven van een nieuwe lancering
van hun gigantische; 120 meter
hoge, G-l raket, die in staat
wordt geacht een ruimtestation
van zo'n 150 ton in een baan
rond de aarde te brengen? Vra
gen die,- als gevolg van de Rus
sische geheimhoudingsstrategie
en het principe 'Eerst dóen,
daarna pas praten', in dit sta
dium nauwelijks te beantwoor
den zijn.
Er zijn de laatste tijd weliswaar
enkele experimenten uitge
voerd, die zouden kunnen wij
zen op het voor de deur staan
van nieuwe operaties op het ge
bied van de bemande ruimte
vaart (westerse waarnemers wij
zen in dit opzicht met name op
de vlucht van de op 7 juli jL
gelanceerde, onbemande Kos-
mos-929), maar over de aard
van het komende experiment
bestaat nog steeds geen enkele
zekerheid. Toch geeft men de
meeste kans aan een nieuwe
Saljoet-lancering en de daarmee
samenhangende Sojoez-opera-
JaWanschappen van Italiaanse rijkspolitie zochten in de omgeving van de Garedena vallei naar Luisa Spagnoli.
ie4laar stoffelijk overschot werd bij de berg Pana in de Dolomieten gevonden.
ties. Die Saljoet-6 zou voorna
melijk voor wetenschappelijke
(biologische en astronomische)
aktiviteiten worden gebruikt,
terwijl de bij die onderneming
betrokken kosmonauten (onder
wie vermoedelijk Vasili Laza-
rev) zich bovendien zouden be
zighouden met 'uitstapjes' in de
vrije ruimte buiten het laborato
rium.
Britse deskundigen houden het
er ook op dat er tijdens de
experiment met die Saljoet-6
ook zal worden gewerkt met
Sojoez-pendelcabines van een
enigszins gewijzigde constructie,
waardoor ze meer mensen en
materiaal kunnen meenemen en
zelfs, althans voor een deel op
nieuw zouden kunnen worden
gebruikt. Een en ander zou dan
weer verband houden met de
komst van een nieuw type ruim
testation dat de Russen momen
teel in ontwikkeling hebben. Dat
nieuwe station zal niet meer een
cilinder zijn, zoals de Saljoet,
maar een wieivormige construc
tie, zoals jaren geleden al werd
voorgesteld door Wernher von
Braun.
Luisa Spagnoli
dood gevonden
BOLZANO (DPA-UPI) De
sinds vrijdag in Zuid-Tirol ver
miste journaliste en mode-ont
werpster Luisa Spagnoli (48) is
gistermiddag in bet Jenderdal
bij de berg Pana dood aange
troffen.
Over de doodsoorzaak is offi
cieel nog geen mededeling ge
daan, lijkschouwing moet dat
uitwijzen. Hartstilstand wordt
niet uitgesloten geacht Het aan
vankelijke vermoeden dat zij
zou zijn ontvoerd is niet beves
tigd.
CAIRO (Reuter) De Arabische ministers van
buitenlandse zaken die in Cairo bijeen zijn, heb
ben een beroep op de staten in de wereld gedaan
de militaire economische hulpverlening aan Is
raël te beëindigen. Zij deden dat na vier dagen
van besprekingen in de Egyptische hoofdstad.
De ministers aanvaardden eenstemmig een resolu
tie waarin verwezen werd naar „de verslechterde
situatie in het Midden-Oosten als gevolg van de
voortdurende Israëlische bezetting van Arabische
gebieden en de escalatie van de Israëlische schen
dingen en praktijken die ingaan tegen de vredes
pogingen in het gebied".
De secretaris-generaal van de Arabische Liga,
Machmoed Riad, deelde na de slotzitting op een
persconferentie mee dat de conclusies van de
ministers over het Midden-Oosten en Israëls neder-
zettingenbeleid waren opgenomen in een werkdo
cument dat aan de VN-assemblee zou worden
voorgelegd na overleg met de ministers van bui
tenlandse zaken van islamitische en niet-gebonden
landen in New York later deze maand.
Israël heeft een vredesplan voor het Midden-Oos
ten opgesteld dat in de loop van deze maand bij
de Amerikaanse regering zal worden ingediend,
zo heeft premier Begin meegedeeld.
Het behelst voorstellen voor de grenzen en rege
ling van aanspraken voor compensatie voor eigen
dommen die tot Palestijnse vluchtelingen en joden
behoorden die na het ontstaan van de staat Israël
in 1948 Arabische landen hadden verlaten.
Het plan zal door minister van buitenlandse zaken
Mosje Dayan naar de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Cyrus Vance worden gebracht.
In Frankfurt is gisteren het pro
ces begonnen tegen twee voor
malige SS-leden, Horst Cserwins-
ki (rechts) en Josef Schmidt
(links), die worden beschuldigd
van moord .uit bloeddorstigheid
en andere laaghartige beweegre
denen' in het concentratiekamp
Proces
tegen nazi's
het leven van twee Russische
gevangen. Volgens het bewijsma-'
teriaal won Schmidt deze wed
denschap en kreeg hij het recht
de twee Russen dood te schie-
Auschwitz. Czerwinski en Sch- ten. Zijn pistool weigerde echter
midt zouden op een gegeven waarna Czerwinski het vonnis
moment hebben gedobbeld voor voltrok.
WASHINGTON (DPA) - De
Amerikaanse president Jimmy
Carter heeft aan de vooravond
van de ondertekening van het
Panama-akkoord in het Witte
Huis een onderhoud gehad met
vier Latijns-Amerikaanse presi
denten. Afzonderlijk sprak hij
met Alfredo Stroessner van Pa
raguay, Francisco Morales Ber-
mudez van Peru, Alfonso Lopex
Michielsen van Colombia en
Augusto Pinochet van Chili,
maar hij vergat deze laatste de
hand te drukken. Ook had hij
een ontmoeting met vice-presi
dent Adalberto Pereira dos
Santos van Brazilië. Eerder op
de dag had Carter al van ge
dachten gewisseld met de Pana
mese president Omar Torrijos.
De Amerikaanse president
sprak met zijn gasten over het
Panama-akkoord, de wapenver
koop, de beperking van kerne
nergie en mensenrechten. Car
ter had bij voorbaat al laten
weten „geen blad voor de mond
te zullen nemen". De laatste tijd
was er kritiek op hem geleverd
dat hij zich niet moest inlaten
met de Zuidamerikaanse dikta-
tors.
De weduwe van de in de Ver
enigde Staten vermoorde Chi
leense ex-minister Orlando Le-
telier protesteerde gisteren in
Washington tegen het gesprek
tussen Carter en Pinochet. Isa
bel Letelier zei dat zij genoeg
bewijzen had dat de moord op
haar man, vorig jaar, het werk
was „van de Chileense dikta-
tuur".
(Van onze correspondent Da
vid Landau)
JERUZALEM Een gevolg
van de Israëlische verkie
zingsuitslag was dat, in de
coalitie maar ook in de ogen
van het publiek, extreem na
tionalisme en extreme reli
gieuze orthodoxie nauw in
hand gingen. Politieke waar
nemers in binnen-en buiten
land zien vaak deze twee vor
men van fundamentele poli
tieke opstelling als één en bet
zelfde.
En niet geheel zonder reden.
De nationale zwaai naar
rechts werd, geestelijk en poli
tiek, geleid door de Goesj
Emoenim, een groep religieuze
dwepers. Hun nationalistische
activiteiten, waaronder de op
richting van joodse nederzet
tingen op de bezetten westelij
ke Jordaanoever langzamer
hand tot de verbeelding spre
ken van de minder nadenken
de kiezers.
Maar de gedachte dat geloof
sijver altijd gelijk staat aan,
overdreven nationalisme is
misleidend. Deze verkeerde
gedachte zou zelfs wel eens
een gevaar kunnen gaan vor
men voor de regering van Be
gin
De regering steunt op een coa
litie van drie partijen: Begin's
eigen rechtse Likoed, met 45
van de 120 zetels van het par-
lement, de Knesset; verder de
Nationale Religieuze Partij,
met 12 zetels en en tenslotte
de Agoedat Israël met 4 zetels.
Zelfs met de steun van gene
raal Dayan die met zijn Arbei
derspartijzetel naar Begin
overliep en van andere onaf
hankelijke parlementsleden,
wijst een simpel rekensomme
tje uit dat Begin de Agoedat
Israël nodig heeft om stand te
houden. De vier parlementa
riërs van de Agoedat Israël
dragen zwarte kleren en grijze
baarden en willen graag
„Knessetlid-rabbi" genoemd
worden. Hun achterban be-,
vindt zich voornamelijk in de
ultra-orthodoxe wijken van Je
ruzalem, Tel-Aviv en in de
Yesjivot, de Talmoed-colleges
die over het hele land ver
spreid liggen.
De vier parlementsleden zien
het als hun voornaamste taak
voor de speciale belangen van
deze mensen op te komen: re
geringssteun voor de Yeshivot,
vrijstelling van dienstplicht
voor de studenten daar, en
afsluiting van de ultra-ortho
doxe wijken voor het verkeer
op Sabbath.
Als hun tweede taak willen zij
er voor zorgen dat de algeme
ne status quo, die in Israël
altijd de religieus-wereldlijke
verhoudingen geregeld heeft,
behouden blijft of wordt ver
schoven in hun voordeel. Het
is een ingewikkeld geheel van
reglementen en gewoontes dat
onder andere inhoudt dat hu
welijk en echtscheiding gere
geld worden door het rabbi
naal gerechtshof, dat er niet-
religieuze, smi-religieuze en ul
tra-religieuze scholen scholen
zijn, dat meisjes die zeggen
religieus te zijn niet in dienst
hoeven, en dat er geen bussen
op de sabbath mogen rijden in
Tel-Aviv en Jeruzalem, maar
wel in Haifa.
Howel Begin veel steunt op de
religieuze partijen, werd er tij
dens de kabinetsformatie niet
veel gesleuteld aan de status
quo. Alle partijen zijn het er
over eens dat het een wankel
evenwicht is, dat zich met veel
pijn en moeite ontwikkeld had
uit de ver uiteenlopende reli
gieuze en wereldlijke stand
punten, hun geografische bete
kenis en, belangrijker, hun po
litieke betekenis.
Maar hoewel ze voornamelijk
geïnteresseerd zijn in geloofs
zaken, zijn de Agoedat Israel-'
politici niet minder geïnteres
seerd dan andere in belangrij
ke zaken als oorlog en vrede,
bezette gebieden of bevrijde
gebieden, Palestijnen op de
Westelijke Joodaanoever en
het recht van Palestijnen op
de Westelijke oever. In deze
zaken van levensbelang zou de
Agoedat Israel wel eens het
einde van Begin kunnen bete
kenen. Drie van de vier parle
mentariërs van Agoedat Isrël
staan bekend als duiven. Afge
zien nog van de persoonlijke
overtuiging van de vier parle
mentsleden, is de partij als
geheel anti-nationalistisch en
steeds gematigd in de praktijk.
Agoedat Israël werd in het
begin van deze eeuw opge
richt, als het antwoord van de
orthodoxe Joden op het zionis
me, dat door de meeste rabbij
nen veroordeeld werd als een
gevaarlijk wereldlijk streven.
Zelfs nu, dertig jaar na de
oprichting van de staat Israël,
valt de partij de zionistische
leer nog steeds aan, hoewel dit
ideologisch weinig te beteke
nen heeft.
Praktisch gezien is het van
meer belang dat de mannen
achter de partij bijna alle poli
tiek gematigd zijn. Het zijn
deze leden van de „wijze raad"
van de Agoedat Israël die alle
belangrijke beslissingen ne
men en de parlementsleden
opdragen deze beslissingen uit
te voeren.
Zo gebeurde het dat, toen Be
gin in juni zijn geslaagde ka-
kabinetsformatie aan het af
ronden was, dat deze raad van
wijze mannen de ook op een
kabinetszetel happige parle
mentsleden van deze partij
verbood zitting te nemen in
het coalitiekabinet, en Begin
alleen hun steun in het parle
ment toe te zeggen. In plaats
van kabinetsposten kreeg de
Agoedat Israël toen twee be
langrijke voorzitterschappen
van Knessetcommissies
De wijze mannen, gelijk echte
profeten, weigerden een reden
op te geven voor hun besluit.
Maar er wordt wel beweerd
dat ze zo aan Begin te kennen
wilden geven dat ze wat gere
serveerd tegenover zijn politie
ke programma staan en om
het gemakkelijker te maken
voor de Agoedat Israël om de
steun aan Begin op te zeggen
als de wijze mannen dat ge
wenst achten.
Als dat ooit gebeurt, dan zal
de Agoedat Israël waarschijn
lijk niet de enige zijn. Binnen
de Nationale Religieuze Partij
zijn er ook enkele, misschien
4 van de 12, parlementsleden
die niet blij zijn met de rechts-
nationalistische houding van
hun partij en die, wanneer de
tijd komt, misschien de pre
mier de rug zullen toe keren.
De Israëlische ambassadeur in
Londen, Avraham Kidron,
werd onlangs overigens gevoe
lig op de vingers getikt door
minister van buitenaldnse za
ken Dayan, juist omdat hij
over deze zaken openlijk ge
praat had. Volgens een oud
joods volksgeloof moet je niet
over slechte dingen praten,
want dan gebeuren ze juist
Copyright The Guardian
Onlusten in
Tsjecho-Slowakije
PRAAG (AFP) - Tijdens een
volksfeest in West-Bohemen is
het deze maand tot ernstige
botsingen gekomen tussen jon
geren en sterke politie-eenhe-
den, zo is van dissidenten in
Praag vernomen.
Ongeveer honderd jongeren
werden gewond, dertien werden
gearresteerd, onder wie een on
dertekenaar van „Charta 77".
Tegen deze laatste, de 23-jarige
Viktor Groh, zijn zes beschuldi
gingen ingebracht.
De incidenten ontstonden na het
afgelasten van een rock-concert
dat op 13 en 14 augustus zou
worden gehouden.
Doodvonnissen
in Oeganda
NAIROBI Een militaire
rechtbank in Kampala heeft 12
personen, onder wie voormalige
hoge officieren en regerings
functionarissen, ter dood ver
oordeeld wegens het samenzwe
ren tot het omverwerpen van
president Idi Amin, aldus een
in Nairobi ontvangen bericht
van radio Oeganda.
In de uitzending werd niet ge
zegd of het twaalftal Amin om
clementie kan verzoeken. Even
min werd meegedeeld wanneer
hun vonnissen zullen worden
voltrokken. Wel werd bericht
dat twee andere personen tot 15
jaar gevangenisstraf zijn ver
oordeeld. Twee anderen werden
vorige week vrijgesproken om
dat zij het complot aan de auto
riteiten hadden verklikt.
MONTGOMERY - De echtge
note van de gouverneur van de
Amerikaanse staat Alabama
George Wallace heeft bekendge
maakt dat zij haar man heeft
verlaten.
„Ik kon niet langer de vulgari
teit, het misbruik en de bedrei
gingen verdragen", zo verklaar
de Cornelia „Ik heb mijn advo
caten opdracht gegeven te doen
wat nodig is om mij te bescher
men".
De 59-jarige conservatieve gou-
veneur trouwde in 1971 met de
gescheiden Cornelia Zij was in
1972 bij hem toen een aanslag
op hem werd gepleegd tijdens
zijn campagne voor het presi
dentschap.
Schoolstaking in
Soweto
JOHANNESBURG (UPI)
Zwarte leraren, die gezamenlijk
ontslag hebben genomen in pro
test tegen het „Bantoe-onder-
wijs-systeem", hebben de poli
tie in de zwarte voorstad Sowe
to in Zuid-Afrika beschuldigd
een bijeenkomst van leraren
verstoord te hebben.
„Deze behandeling kunnen wij
niet langer meer nemen", zo
verklaarden zij. Tenminste 700
leraren van 40 middelbare scho
len in Soweto bij Johannesburg
hebben meegedeeld niet eerder
aan het werk te gaan totdat „de
onderwijssituatie opgehelderd
is." De leraren liepen de lokalen
uit op de eerste dag van het
nieuwe schooljaar uit solidari
teit met de zwarte studenten die
protesteren tegen het „Bantoe
systeem" dat „opleidt tot slaver
nij". Gisteren waren de scholen
in Soweto vrijwel leeg.
Joods protest tegen
PLO-bezoek
DEN HAAG Het gesprek dat
enkele leden van de vaste
Tweede Kamercommissie voor
buitenlandse zaken morgen met
twee vertegenwoordigers van
de Palestijnse bevrijdingsorga
nisatie PLO zullen hebben,
heeft vandaag geleid tot een
protest van de Joodse kerkge
nootschappen en de Nederland
se zionistenbond op het Binnen
hof in Den Haag.
In een verklaring die hierbij
werd uitgegeven vragen de
joodse organisaties zich af of
het wel wenselijk is dat Neder
landse parlementsleden praten
met de PLO.
„De Joodse gemeenschap in Ne
derland acht het onaanvaard
baar te onderhandelen met de
PLO, die blijkens haar handvest
nog steeds uit is op de vernieti
ging van Israël".
