„Sink the Bismarck"
op historische feiten
TERUGBLIK
Hoe Ton Planken verloor
van Koot en Bie
TELEVISIE VANAVON
■■l'liMI'll
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
ke
T"
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURAN1
MAANDAG 5 SEPTEMBER 1977 PAGINA
In een bekende conferènce van Wim
Sonneveld is sprake van een vader
die het een beetje moeilijk heeft
met de jongens, dingers naar de
hand van zijn dochter. Hij vindt het
allemaal slijmerds en ziet ze liever
gaan dan komen. Kwaad worden
heeft geen zin. Hij pakt het heel
diplomatiek aan. Al die jongens
die wekelijks een ander door zijn
dochter naar huis worden meege
bracht is hij vreselijk terwille,
hij prijst ze de poten onder hun
stoel vandaan, zodat zelfs de doch
ter zo'n jongen niet meer wil.
Vreselijk bevreesd voor dit Sonne-
veld-effect is momenteel Jan Blok
ker, die van iets van de VPRO hoofd
is en in elk geval de man die werven
de teksten op het scherm typt om
leden te winnen. Hij moet het nu al
voor de vierde achtereenvolgende
maal meemaken, dat aan een VPRO-
produktie de jaarlijkse Nipkov-schijf
wordt uitgereikt. In 1974 waren dat
Koot en Bie, in 1975 „Culemborg bij
voorbeeld", in 1976 „Het grote ge
beuren" van Jaap Drupsteen en dan
nu de beide directieleden van het
Simplisties Verbond, die qua uiter
lijk grote gelijkenis vertonen met
Koot en Bie, maar als alternatieve
verschijnselen weliswaar achter,
maar toch zeer los van hun persoon
lijke werkelijkheid staan.
Nu heeft de VPRO weinig van doen
met het Simplisties Verbond. De
VPRO stelt alleen maar zendtijd be
schikbaar omdat het voor een kleine
omroep al moeilijk genoeg is om de
zendtijd vol te krijgen. Maar toch
vertrouwt Jan Blokker het niet hele
maal. Hij is er bang voor, dat de
Nipkov-jury een hekël heeft aan de
VPRO en er op uit is de poten onder
de VPRO-stoel weg te zagen. Een
andere verklaring heeft hij namelijk
niet voor die jaarlijks herhaalde lof.
Denk niet dat de Nipkov-jury als één
man achter de uiteindelijke beslis
sing staat om het Simplisties Ver
bond dit jaar de hoogste eer toe te
kennen. Niet omdat dit verbond in
het afgelopen jaar geen sprankelend
en origineel tv-werk geleverd zou
hebben, maar omdat er op andere
terreinen evenzeer kwalitatief en in-
formatief sterk werk op de buis is
gezet.
Het heeft er bij de besprekingen
over de prijstoekenning lang op gele
ken, dat de NOS in aanmerking zou
komen en dan meer in het bijzonder
het team van „Den Haag Vandaag",
omdat het informatief-parlementair
met grote regelmaat voortreffelijk in
de weer is en op verzoek van Teleac
ook nog een verhelderende serie sa
menstelde over „Parlement en kie
zer". Ton Planken, Henk van Hoorn,
Fred van Bakel en Wim Lippits we
ten ingewikkelde politieke stof snel
in hoofdlijnen uit te zetten en zien
daarnaast nog kans de hele materie
speels te brengen. In hun handen
wordt de politiek hoogst boeiende
stof, die met een korrel zout geno
men moet worden, omdat er op de
wereld, maar ook in ieder persoon
lijk meer te koop is dan ministeriële
missieven, misverstanden, manipula
ties en in politieke akkoorden onder
gebrachte onoverbrugbare tegenstel
lingen. Ton Planken en de zijnen
denken er niet lichtvaardig over als
rechts met het verwijt komt, dat er
teveel linkse standpunten in „Den
Haag Vandaag" zouden worden toe
gelicht. Zij beschouwen het dan ook
niet als een komische noot als Wiegel
Koot en Bie verzamelen Nipkov-schijven als anderen gouden platen.
komt pleiten voor een nationaal ka
binet zoals gebruikelijk in oorlog
stijd omdat het Haag-Vandaag-
i team weet, dat de economische te
rugslag zich eerstens wreekt op het
kaaswinkeltje van Pien, vervolgens
desastreus doorwerkt op de beurs en
uiteindelijk in de vorm van kille
cijfers het bureau van Duisenberg
bereikt. Want zo zit het leven in
elkaar en zo werkt de politiek. Poli
tiek is zulk een harde realiteit dat
een relativerend tintje haar niet mis
staat en dat maakt „Den Haag Van
daag" verteerbaar voor een groot
publiek en daarvoor zou een Nipkov-
schijf in hoge mate op haar plaats
zijn. Het is jammer, het ging niet
door. Het draaide uit op een eervolle
vermelding. En deze viel ook toe aan
wat in het juryrapport zal worden
omschreven als „het culturele aan
koopbeleid van de NOS".
We komen voor dit laatste terecht bij
mensen als Ben Klokman en Stefan
Felsenthal van de NOS. De een
struint aller heren landen af op zoek
naar gave films en series en komt
dan met werk thuis als „Glittering
prices" over het studentenleven op
Oxford, „Tijd van leven" over een
stervende vrouw, „Scènes uit een
huwelijk" van Bergman en de Chi-
na-cyclus van Joris Ivens. Hiermee
doen we nog maar een greep, want
de Werktheater-produktie „Toestan
den" bereikte evenzeer het NOS-
scherm en door bemiddeling van
NOS' Stefan Felsenthal kregen we
over de diverse omroepen gespreid
een reeks Diaghilew-baÜetten aange
reikt die daarmee tevens voor het
nageslacht op band waren vastge
legd.
Dit en nog veel meer is in de Nipkov-
jury aan de orde geweest, ook het
NOS-werk tijdens de gijzelingen in
Bovensmilde, waar NOS-mensen
met gevaar voor eigen leven zich in
het vuur begaven om beelden te
vangen, die over de halve wereld zijn
verspreid. Ja, er was zelfs in de
Nipkov-jury een tv-recensent voor
handen, die de schijf dit jaar wilde
verlenen aan de NOS-technici, om
dat zij hem het onuitsprekelijke
voorrecht hadden bezorgd van een
vrije avond. Ook het NOS-jubileum-
tv-festijn „Een dure grap" kwam ter
sprake als prijstrekkende uitzending,
maar hiervan werd spoedig afge
stapt evenals van „TV-privé", zijnde
beide te zeer slappe aftreksels van
enerzijds ophef zoekende heisa-tv en
anderzijds zichtbaar gemaakte rod
del, die niet aarzelt om van menselij
ke intimiteit koopwaar te maken.
Er stond sterker werk op het lijstje
van de Nipkov-jury, zoals de KRÓ-
uitzending van Hans Koekoeks film
„Wat Dat voor niets?", waarin van
een volkomen vergeten gestorven
licht-debiele man een portret werd
vervaardigd aan de hand van uit
spraken over zijn eigenaardigheden
en wederwaardigheden, zodat deze
man als het ware levend de huiska
mer binnentrad. Hiermee was een
dode tot leven gewekt, een filmisch
Ton Planken liep kans in Simplisties
Den Haag verzeild te raken.
fenomeen als men maar zelden mee
maakt.
Op die lijst kwam ook voor VARA's
Jeanne van Munster, die in „Dagje
ouder" en „Familieportret" mensen
aan het praten krijgt over zichzelf
op een manier, die bij anderen her
kenning van de eigen levensituatie
oproept. Telkens als men dit als
kijker of in eigen naaste omgeving
ervaart, komt dit over als iets won
derlijks. Toch is het procédé even
simpel als gecompliceerd: men moet
zichzelf kunnen zijn, zichzelf kunnen
laten zien zoals men is, zodat men
gaat invoelen met wie niets mense
lijks vreemd is. Jeanne bereikt dit
effect door een eerlijkheid in de
benadering die direct aanspreekt en
waarin subtiele vingerwijzignen een
indringende rol spelen en lang bij
blijven.
Verder werden de namen genoemd
van Kees van Iersel om de tv-ver-
beelding van Alberts „De vergader
zaal" met Paul Steenbergen in de
hoofdrol, Roelof Kiers vanwege zijn
diepgaande documentaires en diens
„Indonesia merdeka" en Jan Keja
om wat hij met Guy de Maupassant
deed.
Maar bij al wat nog meer werd
genoemd als in aanmerking komend
voor bekroning bleven het Simplis
ties Verbond en Den Haag Vandaag
als twee even sterken overeind
staan, zij het dat bij het een het
zwaartepunt op het amusement ligt,
hoezeer ook informatief tevens, en
bij het andere op de informatie,
hoezeer men ook weet te werken met
een relativerende lichtvoetigheid.
Breng dat maar eens in stemming.
Hetgeen gebeurde met de bekende
afloop. Ton Planken viste naast de
schijf, omdat de tv-recensenten ken
nelijk het algemeen kijkersgevoel de
len van liever amusement op de buis
dan informatie. Ofschoon: wie op de
tv zijn werk goed doet, vist in dezelf
de vijver. De directie van het Sim
plisties Verbond durft in persiflages
eigen persoonlijkheid tot mikpunt te
maken van de spot die zij met ande
ren bedrijven, maar Ton Planken
c.s. wagen het er niet minder op met
enkele welgekozen woorden eigen
statements in twijfel te trekken. Die
eigenschap maakt zowel Den Haag
Vandaag als het Simplisties Verbond
genietbaar, omdat zij door de be
langrijkheid heenprikken van figu
ren die op de tv verschijnen en juist
daardoor van hen een goed beeld
geven.
Maar wat moet Ton Planken met een
halve Nipkov-schijf in geval was be
sloten zowel de ene als de andere
tv-bijdrage te honoreren met goud?
Dit zou een Simplisties Den Haag
hebben opgeleverd. Dan liever twee
schijven bij twee mensen die satire
scheppen op poenerige tv-bedrijvers.
Met zichzelf als inzet krijgt de vrees
van Jan Blokker dan tqch nog gelijk:
zij zagen de poten onder hun eigen
stoel uit. Of om met Koot te spreken:
„Wij moeten deze toegespeelde zwar
te piet hard maken bij achter
ban".
Op 27 mei 1941 werd het trotse
Duitse slagschip „Bismarck"
met 2000 man aan boord tot
zinken gebracht. Het was een
zware slag voor de Kriegsmari-
ne en een persoonlijke triomf
voor Winston Churchill, die er
met de woorden „Sinck the Bis
marck" opdracht toe had gege
ven, nadat de Duitsers het Brit
se slagschip „Hood" vernietigd
hadden. „Sinck the Bismarck"
is ook de titel van de film -
vanavond op uw scherm die
in 1960 deze vanuit het gebouw
van de admiraliteit in Londen
geleide operatie in beeld
brengt.
De regie was toevertrouwd aan
Lewis Gilbert, een routinier die
dit soort grote producties best
aan kan. Hij maakte o.m. de
James Bond-film „You only live
twice" en ook de nieuwe Bond
„The spy who loved me". Met
„Sink the Bismarck" was hij
echter met handen en voeten
aan de historische feiten gebon
den en aan de „stiff upper lip"
van de Brit in de moeilijkste
jaren uit de tweede wereldoor
log. Vandaar het nogal zakelijke
begin bij de voorbereidingen
van de operatie, hetgeen echter
ruimschoots vergoed wordt
door de spectaculaire climax.
Kenneth Moore speelt de „be
scheiden" heldenrol als kapitein
ter zee Shepard en Dana Wynter
mag deze mannenfilm eventjes
een meer romantisch tintje ge
ven.
Ned. 1,19.55.
Marco Bakker
De TROS herhaalt de muzikale
reis van Marco Bakker in Italië.
Het Metropole Orkest onder lei
ding van Dolf van der Linden
begeleidt hem onder meer bij de
uitvoeringen van Tiritomba en
Gondoliere Venetiana.
Ned. I, 21.50 uur.
Simonskoop
Simon van Collem vertoont
fragmenten uit de nieuwste
Amerikaanse speelfilm „Speed-
trap" waarin de Nederlandse
Diana Marschal een rol speelt
en tijdens een interview vertelt
over haar ervaringen.
Ned. I, 22.20 uur.
Klaverweide
In de tweede herhaling uit de
serie Klaverweide staat de wo
ningbouw centraal. Een jong
echtpaar besluit ondanks alle
financiële consequenties een
nieuw huis te kopen in Klaver-
wide. Als blijkt dat fouten tij
dens de bouw zijn gemaakt pro
beert dit echtpaar de aannemer
Sink the Bismarck, speelfilm uit 1960.
en de architect te overreden
hem te helpen, maar dit heeft
weinig effect, omdat beiden el
kaar de schuld geven.
Ten einde raad probeert de man
bij de wethouder zijn recht te
halen maar zijn vrouw ziet wei
nig in deze onderneming.
Ned. II, 20.55 uur.
NEDERLAND I
18.45 De fabeltjeskrant
18.55 Journaal
TROS
19.04 De man van zes miljoen
19.55 Sink the Bismarck
NOS
21.35 Journaal
TROS
21.50 Marco Bakker in Italië
22.20 Simonskoop
22.45 Symbiose
NOS
22.49 Journaal
NEDERLAND II
18.45 De fabeltjeskrant
18.55 Journaal
VARA
19.04 De Addams family
19.30 Dat Ik dit nog mag meema
ken
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.25 Nederlands Elftal
20.55 Klaverweide
21.45 Jack Damell en de big band
22.10 Achter het nieuws
VPRO
22.45 De vrije gedachte
NOS
23.00 Journaal
1
•lam
18.55 Journaal
19.00 Regionale nieuws
19.05 Intermezzo presenteert
19.40 Het geheim van de blaui
kroon
20.15 Hier und Heute
20.45 Sterren vertellen
21.00 Journaal
21.15 Monitor
22.00 Mot
22.45 De radeloze dertien
23.30 Journaal
18.05 Mannetje in het oor
DUITSLAND II
18.00 Journaal
18.10 De verloren eilanden
18.40 De draaischijf
19.20 Zing met Heino
20.00 Journaal
20.30 Groot was de keizer
Melli
21.15 Gezondheidsmagazine P
xis
22.00 Journaal
22.15 Koningen sterven eenza
(slot)
23.35 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
19.45 Journaal
20.15 John Denver
21.05 Grote lui, kleine lieden
21.55 Jazz from Newport
22.15 Journaal
HILVERSUM
EO: 18.00 (S) De Trekvogels. 18.19
Politieke partijen. 18.30 Nws. 18.41 (S)
Lectuur op tafel, inform over en be
spreking van nieuwe boeken. 18.55 (S)
Metierdaad: Christelijke hulpverlening.
19.00 (S) Ronduit, muzikaal en inform,
progr. voor jongeren. 19.40 (S) De bijbel
open. 20.00 (S) Achter de horizon van
het zomergebeuren. 21.00 (S) Reporta
ge: van een Schooldag van de Chr.
Geref. Kerken. NOS. 21.30 Internatio
naal koortestival 1977. 21.40 Voor blin
den en slechtzienden. 21.55 (S) Tambu:
inform, en verzoekplaten voor de Antil-
hanen in Nederland. 22.25 Bond zonder
naam. 22 30 Nws. NCRV: 22.40 (S) Noc
turne: Het Amsterdams Kamerorkest.
VOO: 22.55 (S) Informatieshow met ak-
tual. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
18 40 Muziek in vrije tijd; progr. vi
muziekamateurs. 19 30 (S) Agen
19.18 (S) Grimethorpe Collier Ba
Wals- en marsmuz. 19.45 (S) Populi
klassieken 20.00 Nws. 20.05 Avondoi
denking. 20.10 (S) Russisch oratori
voor solisten, dubbel koor en ork|
Giuseppe Sarti. 21 00 (S) Moderne
mermuz. 21.35 (S) Literama. 22.45
Schapen, verhaal NOS 23.00 (S) I d
het oog op morgen. 23.55 Nws. n
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vacaturebank. 18.10 z
NOS-maal AVRO: 19 02 (S) De stel t
tijdperk. 20.02 Radiojourn. 20.05 g
Supercleandreammachine. 21.02 (S) a
negen-uur-show. 22.02 Radiojoi
22.05 (S) Blues, ballads en beat. 23
(S) Candlelightshow. (0.02-0.05 Rat
journ.) VPRO: 102 Afscheid van t>
Bondsrepubliek. NOS: 4.02-7 00 (S) a
maandagnachten van seotember.
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws 7 02 (S) AVRO-klok.
(7.30 Nws. 7.41 Radiojoum.). 8.30 Nws.
8 36 Gym. voor de huisvrouw. 8.45 De
Groenteman. 8.50 Morgenwijding. 9.00
(S) De platenkeuze van Willem Striet-
man: Klassieke muz. NOS: 9.30 Spiegel
van België. AVRO: 10.00 Radio Lawaai-
papegaai. 10.10 Arbeidsvitaminen.
(10.30 Nws. 10.33 Radiojoum 11.30
(S) Rondom twaalf. 12.26 Meded. voor
land- en tuinb. 12.30 Nws. 12.14 Radio
journ. 12.55 Knipperlicht. 13.25 Beurs
plein 5. 13.30 'n Middag AVRO: muz..
informatie en service. (15.30 Nws. 15.33
Radiojourn.). 17.00 Voor ons gemaakt
(door ons gekraakt): kinderprogr. 17.20
Overheidsvoorl.: De Nederlandse Antil
len 17.30 Nws 17.32 Radiojourn. 17.45
Toppers van toen.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym. 7.20
Het levende woord. 7.25 Badinerie. 7.45
Overweging. 8 00 Nws. 811 Echo. 8.30
Aubade: pianokwartet. 9.00 De Letter M
(I). 9.30 Scheepspraat. 9 35 Waterstan
den. 9.40 De letter M (2). 10.30 Ik sta
hier niet voor de banken te praten,
informatief progr. (11.00 Nws.). 11.30
Ouder worden we allemaal, bejaarderv-
progr. 12.00 Vijf tellen na nu, lichte
muz. Overheidsvoorl.: 12.49 Uitzend
voor de landb. 13.00 Nws. 13.11 Eom
13.40 Vreemdeling in mijn vaders hw
herinneringen van missionarissen. 1<
Lange vingers, schoolradio. 15.00 In
wachtkamer 16 00 Nws. 16.03 Spiw
kuur. NOS: 17.00 Het zal mijn tijdik'
duren, informatief progr. 17.20 (S) Ei hi
light. 17 40 Informatie uit de re si
17.55 Madad. j-
HILVERSUM III
VARA: (Van 7.00 tot 8.00 aktualiM h<
via Dingen van de dao)._7.02 (S) Of D
demeurders. 9.03 (S) Pep op drio.
(S) Drie draait op verzoek van mei
uit de sportwereld 12.03 VARA'S z f}'
plaatje. 14.03 (S) Spitsbeeld. 16.03 h<
Lp Top 20 en de Tip Lp. 17.03 (S) Al w
Lagerde. dt
lillYHiH'li'ili'
TROS: 7.02 )s) Capriccio. 9.00 Nws. Ij
(S) Aktua-klankbeeld. 9.30 (S) r,1
Heinde en verre. 10.00 (S) Opus'*1
tot twaalf. 12.00 (S) Intermezzo. 11 m
(S) De meest verkochte „klassfc
tien" 13.30 (S) Koren en korpsen. 1i
Nws. 14.02 (S) Om de kunst. 14.30
Guitariteiten. 15.00-17.00 (S) Belcatj,...
tium.
Hoe Yoekong de bergen verzet
te" is de titel van een twaalf uur
omvattende documentaire, die
Joris Ivens en zijn vrouw Mar-
celine Loudan hebben gemaakt
over het leven in China na de
„Kulturele Revolutie",, die de
NOS in haar geheel, maar uite
raard in gedeelten, gaat uitzen
den. Gisteravond zagen wij het
eerste: „De apotheek". Het werd
kort ingeleid door Ivens zelve,
die onder meer zei dat hij en
zijn echtgenote zichzelf bij het
maken van de film hebben weg
gecijferd. Dat leek mij bij het
kijken ernaar ongetwijfeld juist.
Ik kreeg zelfs licht de indruk
dat zij het iets teveel hadden
gedaan. Maar in ieder geval
werd het voor ondergetekende
het grondigste bezoek dat hij
ooit persoonlijk of via via-
aan een apotheek heeft ge
bracht.
De gesprekken tussen hpt bedie
nend personeel en de clientèle
en die tussen de mensen achter
de toonbank onderling, werden
met bijna pijnlijke nauwgezet
heid gevolgd. Ik geef grif toe,
dat het feit dat de winkel in
Shanghai lag, natuurlijk een
apart cachet aan de zaak gaf.
Zoals het zeker niet onwaar
schijnlijk moet worden geacht,
dat wij na afloop van de serie
(op 24 november a.s.) een verbe
terd inzicht zullen hebben in het
dagelijkse leven, zoals zich dat
in „Rood China" afspeelt. Het
werk in zijn geheel schijnt niet
temin vele vragen op te roepen
zoals dat met de persoon van
Ivens al vele jaren het geval is.
Die werden in een uitstekend
interviewtje achteraf gespeld
door Henk Suer aan de filmer
en diens vrouw. Zij beiden wil
den geen etiket opgeplakt heb
ben, zij wilden „de verborgenhe
den van de kulturele revolutie-
toon" tonen, de „sterotype
ideeën over China" doorbreken
en niet „de" Chinezen laten zien
maar eerder hoe een aantal Chi
nezen hun problemen oplossen.
Zaterdagavond konden wij met
de VARA en met Aty Dijck-
meester en Henk van Montfoort
voor het laatst in deze zomer
even uitblazen. In Den Bosch,
dat wil zeggen in het „Casino".
Waarbij Aty natuurlijk weer
zorgde voor de (bijzonder licht
voetige) informatie uit de regio.
Die deze keer allicht ook be
stond uit een gesprekje met het
„Zoete lieve Gerritje" zelve
ook met „De eerste boer
beste". Verder kwam Gei
Schulte, de Amsterdams-B J
bantse wielercoryfee uit ond
hand toch al weer lang ver\
gen tijd, in zeer kort bestek 2
levensverhaal vertellen. En 1 1
de een directeur van een sch J
nenfabriek in de LangstrjJ
waar de werknemers tevi
aandeelhouders zijn, uit, hoe
daar toeging. Ruime aanda L
werd ook besteed aan het fu
rieuze feit dat „De Kikvorse ii
het carnavaleske Bossche r r
ziekkorps, in november zijn ii
jarig bestaan gaat vieren. Dl v
werden trouwens al vast „tv K
pinten" op gevat. Tenslc u
werd voor ons aller ogen h
hele „Casino" onder de (naai F
meen niet eens uitsluitend ro e
rozen bedolven. Een aardig
baar. En volgende zomer kg
nen wij wellicht zien, in g
kader van de nieuws voorzien!!
uit de regio, hoe het gegaan 1
met dat kikvorsenfeest.
In „Hier en nu" van de NC
bleek het René Eybersen zells;
zijn opgevallen, dat de rubr-
de laatste tijd vrij veel aanda
heeft besteed aan het uiterm t.
dubieuze verleden van
land, waar men wil dat er ver
ven en vergeten wordt, ma
vroeg Eybersen zich af: is e
een „bekering" aan vooral
gaan? Dat het een zorgeli
vraag mag worden genos j
bleek weer eens uit een repoii
ge over dr. G. W. Wander, i
Duits militair die in Nederli;
tijdens de bezetting vele Jo<
het leven had gered en des
gen dan ook als deserteur i
„Erschossen" en wiens doel!
in de Bondsrepubliek van
niet de uitkering kan krijg
die wel aan nabestaanden
b.v. SS-ers ten deel valt. Eyl
sen legde de begrijpelijke „t
bijstering van de redactie" v
aan de schrijver J. B. Chaf
(professor Nagel), een exf
voor wat betreft het onderzi
naar verschijnselen van vot
woekerend fascisme. Hij zei S
de indruk te hebben dat n
de Bondsrepubliek in
kring vein mening is, dat er i pf
te vergeven zou zijn. Het gel k.
werd aangevuld met journi M
beelden van de tiende mei 11 p
toen de nazi's ons land birui m
vielen. Een nachtmerrie-achl pi
terugblik
HERMAN HOFHUIS
