Zuidmoluks congres laat
veel vragen onbeantwoord
IJsselmeervissers willen geen
ondermaatse viswateren"
Kunstschilder onderzoekt wel
en wee van duiventillen
ubbers wil Duisenberg terug in kabinet
Be huid
„tv
)litie -
;scherming
>or
lekenhuis
flfl onder
MANUSAMA WIL VERJONGING KABINET
BIJEENKOMST MOLUKKERS EN
EX-GEGIJZELDEN
Drs. E. Ketting:
AFNAME AANTAL
VOORECHTELIJKE
ZWANGERSCHAPPEN
rjAiV
Tussen til en toren
ligt een rijke geschiedenis
PA 1NENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 15 AUGUSTUS 1977
ERSUM (ANP) -
Lubbers, demissio-
nister van Econo-
Zaken, wil alleen
iet volgend kabinet-
leedoen, wanneer
i socialistische col-
r. Duisenberg van Fi
nanciën terugkeert. Dit
viel zaterdag te beluiste
ren, toen Lubbers in de ra
diorubriek van Tros-Aktua
zich in principe akkoord
verklaarde met het sociaal-
economisch beleid van for
mateur Den Uyl.
Volgens drs. Lubbers moet
in het sociaal-economisch
program van de formateur
nog een aantal vraagtekens
opgelost worden. Maar „het
is een avontuur, dat de
moeite waard is van het
proberen. De kans hangt
echter ook af van de men
sen, die het beleid in een
nieuw kabinet zullen uit
voeren".
De CDA-minister vindt wel,
dat het stuk erg eenzijdig
geschreven is. „Het is be
doeld als een overeenkomst
tussen de coalitiepartners,
maar het zou daar over
heen moeten kijken naar
de sociale partners: werk
nemers en werkgevers.
Voor de werknemers ge
beurt dat voor een deel.
Voor de werkgevers in het
geheel niet. Ik vind dat bui
tengewoon kortzichtig, jam
mer en een beetje onbegrij
pelijk", aldus drs. Lubbers.
Hij vindt de kritiek van de
werkgevers voor wat dit
betreft terecht. Maar niet
hun kritiek voor zover die
betrekking heeft op de
kans van slagen van dit
beleid. „Als ze zeggen, dat
dit beleid bij voorbaat ge
doemd is te mislukken,
hebben ze ongelijk", aldus
de demissionaire minister
van Economische Zaken.
U'dens dramati
ze rouwdienst
JTERDAM (ANP) -
iwende zigeuners in het
sterdamse Sint Lucas-
:nhuis in Amsterdam
er gistermiddag de
Da/zaak van geweest, dat
K politie in aktie moest
nen ter bewaking van
irel het ziekenhuis als
kamp van bedoelde zi-
2Tr
k mensen
getroffen door de dood
j een jonge kampgenoot,
gisteren na een auto-on-
uk overleed, dat zij in de
van het ziekenhuis een
it emotionele herden-
igsbijeenkomst belegden.
de angst voor ongeregeld-'
Teegien als gevolg van dit
iwmisbaar stelde de poli-
°Pg een extra bewakings-
en Snst in voor het zieken-
de is en het zigeunerkamp,
past
he»—
e Bi*
leratiecongres
—KA en NCBO
een onzer verslaggeefsters)
ECHT De katholieke en
telijke amntenarenbonden
A en NCBO zullen zich
is een congres in Utrecht
augustus officieel presen-
als de Algemene Christe-
Federatie van Bonden van
1 meel werkzaam bij de
1 Hiheid en in de sectoren Ge-
I JQheidszorg en Maatschappe-
/■JPerk, kortweg de CFO.
itie, die dan 95.000 le-
zal zich aansluiten bij
itrale CNV. Al eerder
R.K. Politiebond Sint
toe tot het CNV. „Nog
aldus het CFÓ-be-
„vormden in de sociaal-
5 in Jmische geschiedenis van,
/ethdand zoveel rooms-katholie-
len n protestantse werknemers
n cc elkaar een vakbeweging
erdé het CNV zich nu presen-
de W"
>en u
Dudei
1C! k^)AGO (UPI) In Amerika
'vJPjn anti-conceptiepil ontwik-
die bij mannen zowel als
^^rouwen onder de huid kan
ien ingebracht en die een
^^^ingsduur zou hebben van
f tot drie jaar. Proeven bij
»n hebben aangewezen dat
ruchtbaarheid binnen enke-
agen kan worden hersteld
de pil weer wordt verwij-
(Van een onzer verslaggevers)
ASSEN Het dit weekeinde in
Assen gehouden congres van de
Badan Persatuan, de Zuidmo-
lukse eenheidsbeweging, heeft
geen echte verrassingen opgele
verd. De voorstellen van RMS-
president Lr. J. A. Manusama
om een nieuw politiek overle
gorgaan op te richten, waar
met name de jongeren hun stem
kunnen laten boren, zijn aan
vaard en de positie van de pre
sident is voorzover valt na te
gaan, niet aangetast. Hij gaat
gewoon door met de samenstel
ling van zijn kabinet waarover
hij nu alleen maar kwijt wilde
dat er een verjonging zal optre
den. Hoewel enkele tekenen
erop wezen (vooral de brief van
de Molukkers in Assen) dat het
op het congres in de Zuidmo-
lukse kerk hard zou toegaan, is
dat bepaald niet het geval ge
weest. Er is uitvoerig gepraat,
dat wel.
De bezwaren die tegen het be
leid van Manusama zouden le
ven, zijn echter niet hard ge
maakt. Manusama zet zijn werk
gewoon voort. Het enige dat ver
andert is dat hij nu te maken
krijgt met een politiek overle
gorgaan dat als gespreksforum
zal dienen maar beslist geen
parlementaire bevoegdheden
krijgt. Men zou het nieuwe or
gaan (dat wordt opgebouwd
vanuit drie te stichten regionale
politieke organen) een inspraak-
HAVELTE Dr. Tan, de Molukse arts die bij te Eursinge (gemeente Havelte), waar zowel de
de laatste treinkaping in De Punt enkele malen heer Tan als passagiers van de gekaapte trein
als bemiddelaar optrad, heeft het afgelopen week- deelnamen aan een cursus over het onderwerp
einde een gesprek gehad met enkele ex-gegijzel- „conflicten en geweldloze oplossingen",
den. Behalve dr. Tan namen nog een aantal als voor
aanstaand omschreven Zuidmolukkers gisteren en
Dat gebeurde op de volkshogeschool „Overcinge" zaterdag aan de cursusgesprekken deel.
college kunnen noemen. Manu
sama vertelde gistermiddag dat
het politieke orgaan voorstellen
aan de regering kan doen die de
regering niet hoeft op te volgen.
Wel is bepaald dat als de rege
ring een voorstel niet over
neemt, men moet argumenteren
waarom niet. Het is inderdaad
een belangrijke vooruitgang dat
de communicatie binnen de
Zuidmolukse gemeenschap door
de nieuwe structuur kan verbe
teren. Zoals bekend ontbrak
veel daaraan tot dusver.
De nieuwe structuur is echter
nog rijkelijk vaag. Men kan zich
bijvoorbeeld afvragen of het
nieuwe politieke overlegorgaan
gezien de wijze van samenstel
ling, echt representatief zal zijn
voor de Molukse gemeenschap.
Van een echte verkiezing is
voorzover valt na te gaan geen
sprake. Het enige dat gistermid
dag duidelijk gesteld werd, was
dat leden van het politiek over
legorgaan het RMS-ideaal moe
ten nastreven en minstens 18
jaar oud moeten zijn. Ook is
niet duidelijk hoe de toekomsti
ge verhouding tussen het nieu
we politieke orgaan en de Ba
dan Persatuan waarvan de le
den gekozen worden uit wijkra
den, zal zijn. Zal de Badan Per
satuan zich in het vervolg van
politieke uitspraken onthouden?
Manusama vertelde gistermid
dag dat zijn ideeën ook steun
vonden bij de aanwezige jonge
ren. Dat kan officieel wel zo
zijn, maar uit de brief van As
sen en de uitermate vage reac
ties van jongeren bleek niet be
paald enthousiasme. Wel duide
lijk werd weer dat de Moluk
kers in ons land grote behoefte
hebben aan beter contact met
de Nederlandse bestuursorga
nen. In een door het congres
aanvaarde resolutie staat dat er
tot dusver voor Zuid-Molukkers
onvoldoende mogelijkheden be
staan om hun politieke gevoe
lens en verlangens directer in
het parlement en de bestuurlij
ke organen van provincie en
gemeente te laten doorklinken.
Een van de voorstellen van het
congres is de instelling van een
staatssecretaris voor Zuidmo
lukse aangelegenheden in het
nieuwe kabinet. Het voorstel is,
omdat de kabinetsformatie in
Den Haag nog gaande is, juist
op tijd gedaan. De kans dat dit
voorstel door de formateur
wordt overgenomen, lijkt in het
licht van eerdere Haagse uit
spraken vrij gering. Wel moet
deze resolutie voor de Neder
landse regering en het parle
ment een nieuw sein zijn om de
Molukse zaak de aandacht te
geven die zij verdient. De mede
deling van Manusama dat hij
van de president van de vrije
staat Atjeh de uitnodiging kreeg
om de zetel van de RMS in
Atjeh te vestigen, laat ook al
veel vragen open. Volgens som
mige informaties zou deze
Atjehse president op het ogen
blik in New York zijn. Volstrekt
onduidelijk is of de zogenaamde
vrije staat Atjeh over enig
grondgebied ter plaatse be
schikt. Ook Manusama had ken
nelijk zijn twijfel, hetgeen bleek
uit zijn mededeling dat hij een
nader onderzoek zal instellen
naar de haalbaarheid van een
verplaatsing, gesteld al dat deze
wenselijk zou zijn. De resultaten
van het congres overziende kan
men concluderen dat Manusa-
ma's positie niet echt is aange
tast Zuiver formeel kan ze ook
niet eens worden aangetast.
Verder dat er pogingen gedaan
worden om de interne commu
nicatie aanzienlijk te verbeteren
(men heeft lessen getrokken uit
het verleden) en dat er dringend
behoefte bestaat aan een beter
contact met de Nederlandse
overheden. Verder blijven er
vragen bestaan. Zowel als ge
volg van de niet al te grote
duidelijkheid van de beslissin
gen als door de zeer afwachten
de houding van de jongeren.
IIUIIIllllllllillllllHIlIllllllll
Lama
Om de park eerme
ters voor zijn deur
wat op te vrolijken
maar vooral om zijn
winkel wat meer in
de aandacht te
brengen heeft de
Parijzenaar Joseph
lovanowitch dit
weekeinde zijn la
ma Bambi op de
stoep geparkeerd.
Weinig stadgenoten
zullen hem echter
opmerken daar Pa
rijs so goed als
leeggestroomd is in
verband met de va
kantie.
lllllllllllllllllllllllllllllliinill
UTRECHT (ANP) Het aantal voorechtelijke zwangerschappen
in ons land is tussen 1970 en vorig jaar afgenomen van 37.000
tot 18.500. Het aantal vrouwen dat de zwangerschap voldraagt
is echter toegenomen en minder vrouwen gaan over tot abortus.
Dit schrijft drs. Evert Ketting, in het maandblad Geestelijke
Volksgezondheid. Drs. Ketting is werkzaam bij het Nederlands
Instituut voor Sociaal Sexuologisch Onderzoek (Nisso) in Zeist. Hij
is bezig met een promotieonderzoek naar de relatie tussen abortus
en anticonceptie.
Tussen 1970 en vorig jaar is volgens Ketting het aantal abortussen
bij ongehuwden gedaald van ongeveer vijfduizend tot drieduizend.
Het aantal gedwongen huwelijken nam af van twintigduizend tot
achtduizend. De daling is volgens hem niet veroorzaakt door
minder sexueel verkeer tussen ongehuwden. Naar zijn gegevens
is dat zelfs verdubbeld.
Drs. Ketting stelt dat Nederland in West-Europa het land is met
de minste buitenechtelijke geboorten, de minste gedwongen huwe
lijken en het laagste aantal abortussen onder ongehuwden. Toch
meent hij dat er „best nog wat verbeterd kan worden aan het
anticonceptiegebruik bij ongehuwden ter voorkoming van abortus
sen en ongewenste zwangerschappen".
NOOit t© Olid ^ork 9isteren °f00k ZÜ de kunst van het hoela-hoe
pen meester kon worden. Het leek even goed te
Een mens is nooit te oud om te leren. Daarom gaan, maar alras bleek dat zij nog heel wat zal
probeerde de 68-jarige Irma Fredericksen uit New moeten oefenene.
Manifestatie tegen inpoldering Markerwaard
(Van een onzer verslaggevers)
VOLENDAM - „Inpoldering
van de Markerwaard heeft voor
de vierhonderd IJsselmeervis
sers, die nu nog een goed beleg
de boterham kunen verdienen,
rampzalige gevolgen. Him
werkgelegenheid komt in ge
vaar en ook die van zo'n zes
tienhonderd anderen in aanver
wante bedrijfstakken. Wij wil
len geen ondermaatse viswate
ren", aldus Keetje Veerman, pa
lingkoningin en „de parel onder
de IJsse lm eer-vissersvrouwen"
gisteren tijdens een manifesta
tie in Volendam die onder de
naam „Open Markerwaard,
goud waard" werd gehouden
als protest tegen de plannen om
de Markerwaard in te polderen.
De angst dat de .JJsselmeervis-
serij tot een van de vergeten
groepen in het visserijbeleid
gaat behoren" had vele duizen
den naar Volendam getrokken
voor een manifestatie die zijn
weerga in de IJsselmeervisserij
niet kent. Nog nimmer bood de
palingstad Volendam zo'n geva
rieerd beeld aan vaartuigen. Ou
de IJsselmeerbotters, moderne
vissersvaartuigen en ranke ple-
zierscheepjes vulden de haven
die, als de Markerwaard wordt
ingepolderd weer toekomst lijkt
te hebben, maar dan als toeris
tenhaven en niet als vissersha
ven. Volgens een van de organi
satoren waren er een dikke hon
derd schepen afkomstig uit alle
havens rond het IJsselmeer. Een
opvallend aantal omdat de vis
sers uit Urk om godsdienstige
redenen verstek moesten laten
gaan.
Die honderd schepen vormden
een prachtig schouwspel tijdens
het hoogtepunt van de manifes
tatie: de vlootschouw. De enige
aanwezige als vertegenwoordi
ger van de overheid was staats
secretaris Van Huiten (Verkeer
en Waterstaat). Deze heeft ooit
stelling genomen tegen inpolde
ring met zijn publicatie „Mar
kerwaard van de kaart", en gaf
daarmee tevens zijn naam aan
de werkgroep die later resul
teerde in de oprichting van de
Vereniging tot Behoud van het
IJsselmeer. Van Huiten liet ook
nu weten vol optimisme de
strijd tegen inpoldering tege
moet te zien. Hij beloofde zich
als kamerlid voor een open Mar
kerwaard in te zetten.
Bpdracht
peldoorn Ons land telt enkele honderddui-
Inden mensen die duiven houden. Het aantal
(organiseerden onder hen zal rond de 100.000
igen. In oude stadswijken kan men de dui
venmelkers op hun platje bezig zien; in nieuw-
wuwwijken en in buurten die zijn gereno-
lerd, is het echter moeilijk duiven te houden:
«neentelijke verordeningen of het reglement
de woningbouwverenigingen verbieden
et plaatsen van hokken in tuinen of op daken,
ainncn de bewoners van die wijken toch in
e gelegenheid worden gesteld hun hobby uit
i oefenen? Dit vraagt het ministerie van
ultuur. Recreatie en Maatschappelijk Werk
ich af. Het heeft de beeldende kunstenaar
Willem van Ballegooyen te Apeldoorn een
lyftipendium gegeven om te onderzoeken hoe het
obleem voor de duivenliefhebbers in nieuwe
vernieuwde wijken precies ligt en wat
a kan worden gedaan,
lat zijn hun wensen: willen zij individuele of
f meenschappelijke hokken; moeten die laatste
i een plantsoen staan of op het dak? Van
pllegooyen moet een oplossing voor het vraag-
luk zien te vinden uit gesprekken met duiven-
fefhebbers, woningbouwverenigingsmensen,
frchitecten en dierenartsen. Er moet een ont
werp komen voor aantrekkelijke duivenverblij-
len, speciaal voor nieuwbouw- en renovatiewij-
'en.
Vaarom Willem van Ballegooyen (33) die op-
Iracht kreeg? Hij was acht jaar leraar tekenen
In kunstgeschiedenis, toen hij „in de ban" van
le duiventillen kwam. „De trend onder de
'instenaars was indertijd, dat zij zich bezig
loesten houden met functionele kunst. Er wer-
;n toen heel wat plastieken gemaakt waarop
waarin de kinderen zich in speeltuinen
'nden amuseren. Waarom niet eens iets an-
rs, dacht Willem van Ballegooyen: duiventil-
i bij voorbeeld. Die zouden een belangrijke
1 kunnen spelen in het sociale contact van
.'mo?6 wijkbewoners. Bij een duiventil in een plant
soen kunnen oud en jong de vogels voederen;
men kan de dieren gaan bekijken en hierdoor
wordt de plaats waar de til staat een ontmoe
tingsplaats voor mensen die anders wellicht
geen contact met elkaar zouden hebben.
Hij nam ontslag als leraar en richtte het „Insti
tuut voor de registratie en de bevordering van
de duiventilarchitectuur in Nederland" op, na
dat hij een stipendium van het Amsterdams
fonds voor de kunst had gekregen. Willem van
Ballegooyen is toen begonnen met het registre
ren van de nog in ons land aanwezige duivento-
rens en -tillen. Er zijn nog ongeveer 60 tillen
of torens, schamel restant van de vele duiven-
verblijven die vroeger bij kloosters, op landgoe-
deren, bij hereboeren en kastelen stonden. In
de tijden dat vlees alleen maar houdbaar was
in gerookte vorm of ingezouten, hield men
duiven om vooral 's winters vers vlees te
kunnen eten. Ook de mest kon men toen goed
gebruiken. Veel Groningse boeren verkochten
duivemest aan tabakstelers in en rond Veenen-
daal.
Er zijn nog landen waar duiven om de mest
worden gehouden, vertelt Van Ballegooyen. De
sjah van Perzie heeft honderden lemen torens
waarin tienduizenden duiven wonen. Hun mest
is bestemd voor de meloenenplantages van de
sjah.
Op zijn speurtochten naar duiventillen en -to
rens heeft hij in Groningen een boer ontmoet,
die nog steeds duiven in zijn til en de histori
sche voorschriften in ere houdt. Zo brengt hij
enkele keren per jaar de boeren in de omtrek
een duiveboutje als schadevergoeding voor het
graan dat de duiven mogelijk van die boer
hebben opgepeuzeld.
Er zijn verscheidene tillen en torens, die uit
historisch en architectonisch oogpunt interes
sant genoeg zijn om te worden gerestaureerd,
aldus Van Ballegooyen. Hij heeft dan ook
goede contacten met de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg en met de Bond Heemschut.
Maar dikwijls gaan de onderhandelingen over
restauratie tussen de instanties en de eigenaren
vrij stroef, omdat ook de eigenaren een deel
van de kosten moeten dragen.
Een geheel apart soort duivenverblijven, name
lijk de duivenslagpoort, heeft Willem van Balle
gooyen alleen in Groningen aangetroffen. Bij
drie boerderijen zijn daar nog toegangshekken,
waarboven de hokken voor de duiven. Een
vierde, afkomstig uit Groningen, is overge
bracht naar het Openluchtmuseum te Arnhem.
Over veel duiventorens en -tillen kan Van
Ballegooyen bijzonderheden vertellen. In Hou
ten bij Utrecht staat bij het huis Wickenburg
een til, waarin maar liefst 300 duivenpaartjes
kunnen samenwoning. Bij de boerderij Sche-
vickhoven te Leersum is een duiventoren uit
de zestiende eeuw. Een eveneens zeer oude
zeskantige duiventoren bij het huis Roden in
Drenthe staat op instorten. In Nijkerk kan men
een stenen duiventil vinden, waaraan een En
gelse oorlogsvlieger zijn vrijheid had te danken.
Toen zijn toestel in de Tweede Wereldoorlog
door Duitse granaten werd geraakt, sprong hij
er met zijn parachute uit en kwam in de
Veluwse bossen terecht. De vlieger heeft zich
in de duiventil verborgen zo lang hij vermoedde
dat de Duitsers naar hem zochten. Zij moeten
de duiventil wel hebben gezien, maar zijn niet
op het idee gekomen de vijand daar te zoeken.
Een merkwaardig duiven verblijf vond Van Bal
legooyen bij de Fraeylemaborg in Slochteren:
een ruimte waarin zich een ouderwets toilet
bevindt en daarboven het hok voor de duiven.
Vreemd is ook het duifhuis met daaraan een
kapelletje dat eind achttiende eeuw werd ge
bouwd op het landgoed Sandwijck bij De Bilt.
Het onderste deel van de duiventoren was
theehuis. Iemand vertelde Willem van Balle
gooyen zich nog te herinneren, dat „meneer de
baron daar elke middag thee dronk".
„Ik zou wel een duiventilmuseum kunnen ma
ken", aldus Van Ballegooyen. Hij stelt zich een
museum voor waarin alle documentatie over
duivenverblijven is te vinden, zoals de cultuur
historische verzameling foto's met beschrijving
van oude tillen en torens, voorbeelden voor
bouwsels en kunstobjecten waarin duiven kun
nen wonen. Van Ballegooyen is op zoek naar
een gemeente, die hem ruimte voor zijn mu
seum beschikbaar kan stellen.
De werkzaamheden voor het gehele project
duiventil - zowel de historische als de artistieke-
eigentijdse kanten - zijn sterk toegenomen.
Willem van Ballegooyen verwacht dat in sep
tember zijn instituut zal zijn omgezet in een
stichting met een bestuur van vijf personen, die
hem bij zijn werk, dat zich in de vakantietijd
zelfs uitstrekt tot West- en Oostduitsland en
Frankrijk^ zullen kunnen helpen.
