Olie uit Alaska is
goochelen met nullen
Ramadan, extra lange dager^
voor 200.000 moslims
Voorbereiding Landelijk
Pastoraal Overleg III
nadert voltooiing
W
De Hervormde Wereldbond,
de wereldbond van hervorm
de of gereformeerde (presby
teriaanse en congregationalis-
tische) kerken, WARC, zal van
22 tot 28 augustus met een
eeuwfeest-beraad in de Schot
se universiteitssteden Edin-
burg en St.-Andrews op be
scheiden wijze zijn honderdja
rig bestaan vieren met als
thema „De glorie van God en
de toekomst van de mensheid
De WARC telt nu 143 lid
kerken in rond tachtig landen
met een geschat ledental van
zestig miljoen. Uit Nederland
behoren ertoe de hervormde
kerk, de gereformeerde ker
ken en de remonstrantse broe
derschap.
Kardinaal Willebrands zal zon
dag 21 augustus, als deelne
mer aan de Internationale be
devaart naar het Belgische
Beauring, samen met enige
Belgische bisschoppen en de
nuntius in België, in Beau-
raing de mis concelebreren en
tevens preken. In het tweede
KORTE METTEN
Belgische Maria-oord, Ban-
neux, wordt gevierd, dat daar
vijfentwintig jaar geleden de
eerste groep Nederlandse be
devaartgangers kwam. De Ne
derlandse jubileumbedevaart
wordt 3 en 4 september gehou
den. Mgr. Simonis van Rotter
dam zal zondag 4 september
de mis opdragen met alle aan
wezige priesters.
Dr. R. J. Staverman ofm., oud
bisschop van Hollandia op
Nieuw Guinea, heeft per 1
september op zijn verzoek eer
vol ontslag gekregen als pas
toor van Varik in de Betuwe.
Hij wordt opgevolgd door pa
ter W. Straathof sj. uit Zeist.
Mgr. Staverman (62) heeft ont
slag gevraagd, omdat zijn an
dere functies in bet aartsbis
dom Utrecht en landelijk te
veel beslag op hem leggen.
Dat geldt vooral voor zijn vi-
ce-voonritterschap van de Ne
derlandse Missieraad.
Het gebouw van de Wereld
raad van Kerken te Genève 2al
worden uitgebreid. Het ruim
tegebrek is ontstaan door ver
koop van een oud gebouw en
de huisvesting van het pro
gramma voor theologische
vorming en onderwijs uit Lon
den. Ook moet er ruimte zijn
voor het onderbrengen van de
omroep „De stem van het
evangelie", die in Ethiopië zijn
uitzendingen moest staken.
Antwoord bisschoppen aan
.Intercommunie en ambt"
Tijdens een langdurige ge-
dachtenwisseling heeft de bis
schoppenconferentie de laat
ste hand gelegd aan haar ant
woorden op twee concept-ver
klaringen van de interkerke
lijke werkgroep „Intercom
munie en ambt".
Het betreft hier de bekende
concept-verklaringen „De vie-1
ring van de Maaltijd des He
ren" en „Het kerkelijk ambt in
verband met de viering van de
Maaltijd des Heren". De ant
woorden van de bisschoppen
zullen worden toegezonden
aan de werkgroep, aan de le
den-kerken van de Raad van
Kerken en aan alle r.k. pas
res. Tevens zullen zij op kol
termijn worden gepublicee
in de analecta (officiële mei
delingenbladen) van de b
dommen.
De bisschoppenconferen
heeft ook een bespreking
wijd aan een reeks overweg
gen en aanbevelingen bij
door de structuurcommisi
van de Nederlandse Kathol
ke Schoolraad uitgebrai
rapport „Organisatiestructt
katholiek onderwijs".
WASHINGTON Alaska, de 49ste staat
van de Verenigde Staten van Amerika, is
in vele opzichten een onbeschrijflijk land.
Wat moet je met een land, dat ruim 45 maal
zo groot is als Nederland, een land waar
nog geen 400.000 mensen wonen, met een
kustlijn van ruim 50.000 kilometer, drie
miljoen meren van meer dan 8 hectare, zo'n
10.000 rivieren en stromen, een vliegtuig op
iedere acht inwoners, vier tijdzones, win
ters zonder licht en zomers waarin het
nooit donker wordt, met temperaturen die
kunnen uiteenlopen van 30 graden boven
tot 50 of meer graden beneden nul en met
een pijpleiding, die wordt beschouwd als
de grootste constructie, die ooit in de we
reldgeschiedenis met particulier geld tot
stand is gebracht
Over een afstand van bijna 1300 kilometer
worstelt de pijpleiding zich door dit indruk
wekkende land, van Prudhoe Bay aan de
noordkust 400 kilometer boven de Poolcir
kel, naar Valdez aan de zuidoostkust een
in de zomer lieflijk havenstadje, verborgen
in een door de natuur meesterlijk gerang
schikt fjord. De pijpleiding verbindt het
rijkste olieveld (bijna 10 miljard barrels) dat
ooit in Noord-Amerika werd ontdekt met
de meest noordelijke ijsvrije haven.
Poolwoestenij
Als je na een vier uur durende woelige
vlucht in een veertig jaar oude DC-3 bijna
gebroken in Prudhoe Bay aankomt want
dat lot was de groep van negentien hiertoe
uitgenodigde buitenlandse journalisten be
schoren, staat je onmiddellijk helder voor
de geest hoe het 's winters in deze poolwoes
tenij moet zijn. Bij onze aankomst op de met
de fleurige naam „Deadhorse Airport" be
giftigde en uit steenslag opgebouwde land
ingsstrip, schommelt de temperatuur er
hartje zomer rond het vriespunt Alleen
de fantasieloze contouren van boortorens,
loodsen, pijpleidingen en allerlei barakachti
ge bouwsels onderbreken een troosteloos
ogend landschap van met waterpartijen
doorspekte mosvlakten. Een nooit opge
ruimd vliegtuigwrak, dat er overigens kleu
riger lijkt uit te zien dan onze eigen bejaarde
DC-3, maakt de aanblik bepaald niet opwek-
kender. Alleen in het forse servicegebouw,
waarin onder meer een eetzaal, een zwem
bad, recreatieruimten, een soort ingeblikte
tuin en kleine, maar niet ongezellige slaap
vertrekken zijn ondergebracht, vergeet je
even aan het einde van de wereld te zijn.
Er wordt voornamelijk gewerkt in deze koe
le oliewereld, 12 uur per dag, een week lang,
en dan een week vrij. De werkers die we
te zien krijgen maken niet deindruk ernstig
gebukt te gaan onder hun omgeving. Er
staan dan ook aardige beloningen tegenover.
De vaklieden die het wekelijks boorwerk
verrichten, vangen een ton per jaar. Het zijn
„de nomaden van het zwarte goud", die het
in feite niet zo veel uitmaakt of ze hun werk
nu moeten verrichten in een bloedhete woes
tijn in het Midden-Oosten, op een booreiland
in de Noordzee of aan het randje van de
Poolzee, waar alleen elanden, kariboes, wol
ven, beren en ander diepvries-wild zich thuis
lijken te voelen. „Een makkelijk veld, geen
problemen", laat één van de boorlieden mij
weten, als ik voorzichtig informeer naar wat
er allemaal wel niet voor komt kijken, voor
dat er een druppel olie uit deze onderkoelde
bodem komt. Hij laat er nog iets onverstaan
baars op volgen, dat mij qua intonatie het
meest doet denken aan „en verder geen
geouwehoer" en dus laat ik mij maar weer
langs het smalle trapje naar de begane (nu
ja, begane) grond zakken. We gaan op weg
naar het bouwsel der bouwselen, de plek
waar de pijpleiding begint We mogen er
echter niet in, zelfs mogen we er niet dicht
bij komen, alleen van een afstandje kijken,
want er heerst een nerveuze stemming rond
de pijpleiding. Als er vanuit onze groep
geïnformeerd wordt naar de mogelijkheid of
onmogelijkheid van aanslagen of zo dat
kan toch, nietwaar? worden onze begelei-
ENERGIE, WAAR
HAAL JE HET
VANDAAN? (2)
De energiebood-
schap die de nieu
we Amerikaanse
president Carter
op 20 april de we
reld inzond, houdt
nog steeds velen
binnen en buiten
Amerika in hoge
mate bezig. De
plannen, die Car
ter op deze ge
denkwaardige dag
ontvouwde, wor
den gekenmerkt
als de meest ver
strekkende, die
ooit in vredestijd
in Amerika zijn
ingediend. Deze
zomer waren 19
journalisten uit 14
landen in staat
een reis te maken
om een duidelij
ker beeld te geven
van de achter
gronden van de
Amerikaanse
energieplannen.
Onze correspon
dent in Washing
ton, Dick Toet,
maakte deze tien
daagse reis, waar
in bijna 21.000 ki
lometer werd ai
ders uiterst zwijgzaam. Er wordt gewoon
niet over gepraat De grootste attractie van
het bezoek aan Prudhoe Bay is dan ook voor
de meesten van ons het tripje naar de
kustlijn, waar slechts een smalle streep wa
ter ons scheidt van de immense ijsvlakte,
die tot de Noordpool moet reiken.
Kwetsbaar
Toch is het juist het meest noordelijke ge
bied, waar de kleine, maar actieve milieu
groepen in Alaska en ook in de rest van
Amerika zich de grootste zorgen over ma
ken. Juist door het bizarre klimaat zijn flora
en fauna in deze streken uiterst kwetsbaar.
De natuur luistert hier zo nauw naar de
karige groeimogelijkheden, die het klimaat
te bieden heeft, dat elke verstoring volgens
deskundigen rampzalig kan zijn. De olie
maatschappijen (de voornaamste betrokke
nen zijn BP en Esso) hebben zich, mede
onder druk van de actiegroepen, bijzonder
uitgesloofd in het ontzien van de natuur. Ze
hebben er miljoenen aan besteed en zijn hier
en daar zelfs verder gegaan dan strikt nodig
was. Zo is de pijpleiding, waar deze zich
boven de grond bevindt (bijna de helft van
de totale lengte), op regelmatige afstanden
toch begraven, teneinde de kariboes (Ameri
kaanse rendieren) de gelegenheid te geven
het obstakel te passeren. Nu al is echter
gebleken, dat deze schrandere dieren er veel
liever onderdoor gaan, dat geeft warmte (de
olie gaat bij 65 graden de pijp in) en het
geeft hen de gelegenheid om zo af en toe
de rug even lekker te krabben.
Ramp
man om het leven en werden er dertig
gewond.
Valdez, waar de beplakte en bepleisterde
DC-3 ons weer op nerveuze wijze heen-
brengt, wordt per schip bereikt via een ruim
bemeten fjord, bijna 250 meter diep en met
een nauwste doorgang van ruim 900 meter.
Het klimaat is er voor Alaskabegrippen
betrekkelijk mild. Het enige grote probleem
vormen de heftige valwinden, die zich ge
middeld één tot twee keer per winter geheel
onverwachts met snelheden boven de 140
kilometer per uur van de omliggende glets
jers laten vallen. Het sneeuwprobleem, de
afgelopen winter viel er tien meter, is slechts
een kwestie van inzet (300 man hebben er
een winter lang dagelijks staan scheppen)
en geld (25 miljoen in drie jaar tijd).
Kanon
Geld in Alaska betekent doorgaans gooche
len met veel nullen. Kosten van de pijplei
ding bijna 20 miljard dollar, opbrengst voor
de staat van de olie- en gasconcessies 2,5
miljard per jaar (niet gek trouwens op een
bevolking van 360.000), afkoopsom voor de
op dit moment circa 70.000 autochtonen
(grotendeels Eskimo's en kleinere groepen
Indianen en zogenaamde Aleuts) bijna 2,5
miljard plus 20 miljoen hectare land Over
de heffingen, die de staat Alaska de olie
maatschappijen oplegt, heeft intussen al een
flinke ruzie gewoed. De maatschappijen
dreigden op een bepaald moment zelfs de
hele pijpleiding te sluiten, hetgeen een toch
nog olijke olie-woordvoerder de kreet ont
lokte: „Dan zitten we met een mooi 1300
kilometer lang kanon". De staat won de slag
overigens. En dan te bedenken, dat Alaska
destijds (1867) door de Amerikaanse rege
ring voor 7200 dollar van Rusland werd
Ak'de*oliemaatschappijen hun dreigement De PIP1'!11 beweegt zich enigszins zigzaggend door Alaska om inkrimpen en uitzetten door temperatuurverschillen te kunnen opvangen.
zouden hebben uitgevoerd, zouden beslist
niet alle inwoners van Alaska daarom ge- verband met een fel om zich heen grijpende
treurd hebben. Zeker niet Ed. McGrath, die „plastic-cultuur", een sterk uitdijende bevol-
zelf enige jaren aan de pijpleiding heeft king, een enorme inflatie (de prijzen in
gewerkt. Hij brengt in een lijvig boek („Insi- Alaska zijn aanzienlijk hoger dan in de rest
de the Alaska pipeline") de olie slechts in van Amerika) en de intocht van grote groe-
Maar de milieumensen hebben nog andere
zorgen, zoals voor de reusachtige tankers,
tot 265.000 ton, die in Valdez de olie komen
ophalen. „Als er iets met zo'n tanker ge
beurt, is de ramp niet te overzien", zeggen
de actiegroepen. „Valdez zal één van de
veiligste oliehavens in de wereld zijn", zeg
gen de oliemaatschappijen. Dat een ongeluk
in een klein hoekje kan zitten, is intussen
echter al gebleken. Bij een ontploffing in
een pompstation de olie was net halfweg
de hevig beveiligde pijpleiding kwam een
Het centrum van de olie-operaties aan de noordkust van Alaska. Midden op de foto het
gebouwencomplex waarin een gemeenschapscentrum, een onderkomen voor 264 mensen en
een computercentrum zijn ondergebracht.
pen gokkers, grondspeculanten, hoeren en is, is moeilijk verkoopbaar. De
avonturiers. De pijpleiding is volgens Mc- dan ook gerechtvaardigd of de olie
Grath niets meer en niets minder dan „de ka niet eerder een last dan een
grootste verspilling van geld en de grootste de Amerikaanse energiepolitiek
rib uit het lijf van de consument aller
tijden".
Rotsvast
De oliemaatschappijen hebben een geheel
andere visie. Zeker, zij erkennen de betrek
kelijkheid van het olieveld bij Prudhoe Bay
(over 20 tot 25 jaar is het op), maar zij
rekenen erop^ dat de volgens ruwe schattin
gen ruim 300 miljard barrel olie, die alleen
in Amerika nog diep in de grond moet
zitten, in de toekomst via nieuwe technieken
tegen redelijke prijzen tevoorschijn getoverd
kan worden. Hoewel de meeste oliemaat
schappijen zich ook al vol overgave in alter
natieve energiebronnen hebben gestort, gelo
ven zij nog steeds rotsvast in de olie. Dr.
Jack Gould, een econoom van het American
Petroleum Institute, zei het ons zo: „Toen
Maurice Chevalier eens werd gevraagd hoe
hij het vond om oud te worden, zei hij: „Valt
wel mee als ik denk aan het alternatief'.
In ieder geval zien de oliebazen de toekomst
optimistischer in dan de adviseurs van Car
ter, die menen dat de olie- en gasreserves
tegen het jaar 2000 voor 90 procent zullen
zijn uitgeput.
De olie uit Alaska heeft het er voor de
Amerikaanse regering intussen niet gemak
kelijker op gemaakt de bevolking te overtin-
gen van een onvermijdelijke energiecrisis.
President Carter moest onlangs zelfs beslui
ten geen Alaska-olie naar Japan te exporte
ren, hoewel dat toch zoveel makkelijker zou
zijn geweest. De grote tankers, die straks
vol olie Valdez zullen verlaten, kunnen im
mers alleen terecht aan de westkust van
Amerika. Het Panamakanaal kan slechts
tankers tot een maximum van 68.000 ton
verwerken en een langere route zou te kost
baar worden. Maar olie leveren aan Japan,
terwijl je bezig bent de mensen te vertellen,
dat de olie aan haar laatste snikken bezig
Grazende kariboes aan de noordkust van A -
tegen de achtergrond van één van de _ej
boortorens. h».
De voorbereiding van het der
de Landelijk Pastoraal Over
leg (LPO-III) in de rk kerk
provincie is haar laatste fase
ingegaan. Volgende maand
verschijnt een vervolgboekje
met onder meer een samen
vatting van de reacties op
„Mijn Idee", de eerste ge-
spreksbrochure voor LPO-III.
Op „Mijn Idee", dat is ver
spreid in een oplage van der
tigduizend exemplaren, zijn
1.350 reacties binnengekomen;
geschat mag worden dat onge
veer achtduizend mensen zich
intensief hebben bezonnen op
„samen geloven en samen
kerk-zijn", het algemene on
derwerp van LP O-Hl.
Tijdens haar maandelijkse
vergadering, deze week in
Groningen, zo meldt de pers
dienst van de r.k. kerkprovin
cie, heeft de bisschoppencon
ferentie het groene licht gege
ven voor de publikatie en ver
spreiding van het vervolgboek
je.
Dit zal verder bevatten: een
voorwoord door kardinaal Wil
lebrands, voorzitter van de
bisschoppenconferentie, een
vraaggesprek van mej. Wil
Bus, leidster van de Utrechtse
delegatie naar LPO-III, met
mgr drs J. Bluyssen, bisschop
van Den Bosch, en een aanbie
dingsbrief van de agendacom
missie voor LPO-IH met een
aantal vragen als wegwijzers
voor overweging en bespre
king.
Het vervolgboekje kan worden
gezien als een oproep tot een
gezamenlijk verder zoeken
naar een verantwoord pasto
raal beleid. Opdat LPO-III een
vruchtbare samenspraak tus
sen de bisschoppen en de ge
loofsgemeenschap wordt, zul
len de diocesane afvaardigin
gen stappen ondernemen voor
een diepgaande bezinning op
het vervolgboekje. Zo overwe
gen sommige delegaties het
uitschrijven van hoorzittingen.
Van een kant hebben de bis
schoppen besloten maandag
26 september in Breda een
extra vergadering te houden.
teneinde ee eigen bezinning
aan de reacties op „Mijn Idee"
te wijden. Het resultaat daar
van zullen zij in december aan
de afgevaardigden naar LPO-
III kenbaar maken.
Zaterdag 21 januari volgend
jaar (wellicht al op de voor
avond) zal een LPO-bijeen-
komst worden gehouden, als
voorloper op de eigenlijke zit
tingen van het Landelijk Pas
toraal Overleg. Daar zullen de
krachtlijnen van de tweede ge
spreksronde worden getrok
ken en de deelonderwerpen
voor de verschillende zittingen
van LPO-III worden bepaald.
Er wordt naar gestreefd dat
de eerste in april of mei vol
gend jaar kan plaatsvinden.
Van 16 augustus tot 15 sep
tember houden de ongeveer
tweehonderdduizend moslims
die ons land telt hun jaarlijk
se vastenmaand, de Ramadan.
In die maand kreeg de profeet
Mohammed indertijd de eer
ste openbaring van de Koran,
het heilige boek van de islam.
Van enkele uren voor zonsop
gang tot het moment van
zonsondergang is het tijdens
de Ramadan een moslim on
der meer niet toegestaan te
eten, te drinken of te roken.
De Ramadan is een van de vijf
fundamenten van de Islam. De
andere grondslagen zijn: het
geloof in Allah en zijn profeet,
het vijfmaal daags verrichten
van de gebeden, het geven van
aalmoezen en het maken van
een pelgrimstocht naar Mek
ka, indien dit financieel moge
lijk is.
Volgens de heer A. van Bom
mel, voorzitter van de Federa
tie Moslim Organisaties Ne
derland (F.M.O.N.) is het vas
ten inEuropa extra zwaar,
omdat de tijd tussen zonsop
gang en zonsondergang erg
lang is: op 16 augustus maar
liefst 17,5 uur. Aan het eind
van de Ramadan is de vasten
tijd nog ruim vijftien uur. Het
grootste aantal moslims al
dus de voorzitter van de fede
ratie houdt zich strikt aan
de vastenvoorschriften. Dit
neemt volgens hem nog toe, nu
steeds meer van de ongeveer
110.000 islamitische buiten
landse werknemers hun gezin
laten overkomen.
Wat het vasten hier ook extra
moeilijk maakt zijn de werk
omstandigheden, al wordt er
de laatste jaren in sommige
bedrijven enige rekening mee
gehouden. Hier en daar is er
een ruimte om de gebeden te
zeggen. Ook op scholen is er
enige verbetering, sinds de fe
deratie de gemeenten en de
scholen heeft aangeschreven
met het verzoek de moslimkin
deren gelegenheid te geven tot
godsdienstonderricht en de an
deren enige informatie te ge
ven over de islam, na het
christendom de tweede gods
dienst in ons land.
In een bericht bij het begin
van de Ramadan vraagt de
federatie het bedrijfsleven de
moslims „te geven waar zij
recht op hebben: twee vrije
dagen per jaar op de twee
grootste islamitische feestda
gen", namelijk aan het eind
van de vastenmaand en op het
offerfeest.
„Deze feesten aldus de mos-
limfederatie die in de mos
lim-landen soms dagen voort
duren, gaan hier onopgemerkt
aan de herenigde moslimgezin
nen voorbij. Vooral voor kin
deren zijn deze dagen in hun
eigen land van buitengewoon
veel betekenis. Het is de ge
woonte ze op deze dagen mooi
in de kleren te steken en met
cadeautjes blij te maken.
De Ramadan heeft volgens de
federatie wel enige bekend
heid gekregen in Nederlan gec
maar er is nog weinig vi Dr.
draagzaamheid tegenover i var
wijkende gedragspatronen d alle
samenhangen met religie me
cultuur. „Politieke rechten vi bri
enkelingen en minderheid vir
groeperingen worden erken en
maar niet hun culturele i
religieuze rechten", aldus hl*
bericht van de federatie
lim Organisaties Nederlan
waarin zestien plaatselijke
ganisaties samenwerken.
De „contactcommissie M<
lims en Christenen in Ned(
land", die in 1974 werd op|
richt, zoekt naar antwoord
op de meest urgente religiei
nood van de moslims. Mee|
holpen werd aan een wettel
ke regeling voor het ritu
slachten en een verbeten
van faciliteiten voor het ga
dienstonderwijs aan moslii
kinderen. Begin 1978 kom
de moskeeën aan de or<
Naast de moskee in Alm<
telt ons land zo'n dertig pro
sorische gebouwtjes en
ten. Volgens de federatie
een islamitisch centrum ab:
luut nodig in elke concentra
van duizend of meer moslim
BINNENLAND/BUITENLANDLEIDSE COURANT VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1977 PAGINAI
