1976
PHILIPS
1935 \55
1963 - 1975
Mentaliteit
digd I
EINDHOVEN Als er een bondsverga
dering-van de Koninklijke Nederlandse
Voetbalbond is, kijkt Ben van Gelder
altijd even rond. Hij groet hier iemand,
drukt daar een hand maar denkt immer
bij zichzelf: ik ben de enige die uit de
oude tijd is overgebleven. Sinds Ben
van Gelder in 1954 in dienst trad van
Philips hij zou moeten zeggen van
PSV maar ook hij vergist zich af en toe
wel eens maakte hij deel uit van de
bondsvergadering, het geselecteerde ge
zelschap dat wordt geacht de belangen
van het betaald voetbal te behartigen.
Uit die grijze oudheid is alleen Ben van
Gelder overgebleven. Alle anderen zijn
vervangen.
Zijn tijd bij PSV omvat evenwel meer
dan de jaren 1954-tot-nu. Ben van Gel
der kreeg „levenslang". Op zijn tiende
werd hij lid van de club, waarvan hij
afscheid moest nemen toen hij het Sint
Joriscollege ging bezoeken. In die tijd
van het rijke roomse leven paste het
niët voetbal, of wat dan ook, elders te
beoefenen. Ben van Gelder bedankte bij
PSV, op het college werd een voetbal
club opgericht die tot 1938 bleef be
staan. Toen waren de gelederen dermate
gedund dat er een In Memoriam kon
worden geschreven. Het restant ging in
zijn geheel over naar.PSV. Daar voet
balde Van Gelder elf jaar, anderhalf
jaar in het eerste en meestal in het
tweede, waarvan hij aanvoerder was
toen hij in 1950 van de ene dag op de
andere van captain tot bestuurslid van
PSV werd benoemd.
Van beroep was hij rayonchef voor de
drie zuidelijke provincies van het ook
door een In Memoriam getroffen dag
blad De Tijd. Tot het betaald voetbal
zijn intrede deed en hij zijn baan ver
ruilde voor die van manager bij PSV
heet dat zakelijk leider bij de Eindho-
vense club.
Ben van Gelder mijmert: „Ik maakte
van 1954 af alle contracten. Hoeveel
zullen dat er geweest zijn? Ik heb de
hele ontwikkeling van amateur- naar
semiprof- en profvoetbal meegemaakt.
Bij ons praten we over zakelijk leider
omdat manager doet denken aan het
Engelse begrip waar zo'n man ook ver
antwoordelijk is voor het technische
gedeelte. Iemand, die zowel de techni
sche als de commerciële zaken kan be
hartigen, is vrijwel niet te vinden. Van
daar bij ons het, naar me voorkomt
betere woord, zakelijk leider. Overigens
vind ik dat in ons betaald voetbal de
zaken aanmerkelijk beter zijn geregeld
dan in Engeland. Wij zijn in vijfentwin
tig jaar betaald voetbal \erder dan En
geland in honderd jaar, zowel technisch
als organisatorisch. En ondanks alle te
kortkomingen die ik signaleer, zou ik
meteen mijn lange periode van zakelijk
leider nog eens willen doen".
Dat is ook de reden dat Ben van Gelder
per 1 januari 1978 niet met pensioen
gaat. Hij blijft voorlopig nog o'm te
zoeken naar een opvolger die, net als
hij, een begrip moet worden in de voet
balwereld".
„De functie wordt wel gescheiden. On
langs is de heer Meulman aangetrokken
als administrateur. Ik, en later mijn
opvolger, zal me nog uitsluitend met de
commerciële zijde gaan bezig houden".
Ben van Gelder voegt nog een tijdje aan
zijn „levenslang PSV" toe.
ens
t zo EINDHOVEN Bijna veertig jaar „dient"
fl06 Ben van Gelder PSV. Als voetballertje, voet-
erd baller, bestuurslid en tenslotte als zakelijk
het jejder. Een Brabander onder Brabanders, of
zij die zich in de mentaliteit van dit gast
vrije, gezellige volk kunnen inleven. Hij doet
geen moeite te verbloemen dat hij „van
onder de rivieren" komt Zijn A wordt
gevormd met lippen die tot een rondje zijn
gemaakt en klinkt derhalve als oh en als
hij altijd in de vergaderingen van het
betaald voetbal of de bondsbijeenkomst van
de KNVB zijn woordje doet zijn zijn spelers
immer speulers. Hij praat dan over 'zijn
PSV, en in het belang van het vaderlandse
betaalde voetbal Hij ergert zich, windt zich
op en neemt dan een borrel om toch rustig
naar huis te kunnen gaan. Hij verbaast zich
over hetgeen meermalen wordt gezegd over
PSV, over de club in verhouding tot Philips,
over de manier waarop de ploeg zich nog
altijd niet vrij lijkt te voelen als elders moet
worden gespeeld en over de wijze waarop
in ons land het betaald voetbal wordt geleid.
En op dat alles wil Ben van Gelder zijn visie
best geven.
In den lande wordt gemeesmuild als PSV
een speler aantrekt die beslist wel een kapi
taaltje heeft gekost Er wordt laatdunkend
gesproken als PSV het stadion uitbreidt met
een hypermoderne tribune waardoor het
eindstadium is bereikt en iedereen overdekt
de wedstrijd kan volgen. Kunst, hoort men
denken, dat betaalt Philips toch allemaal.
Ben van Gelder laat een ander geluid horen.
Ben van Gelder: „Laat het eens en voor
altijd gezegd zijn: Philips is geen sponsor
maar donateur. Een belangrijke, toegegeven.
We weten wat we, en dat op lange termijn,
aan donatie kunnen verwachten. We hebben
faciliteiten wat de accommodatie betreft
Maar het is niet zo dat Philips ergens een
kist met geld heeft staan waarin ik op
gezette tijden een greep kan doen.
Bij PSV zijn de mogelijkheden wel groter
dan bij de meeste andere verenigingen. De
verhoudingen liggen ook niet zo scherp als
bij verscheidene andere clubs. Bij ons blij
ven we zakelijk, keihard zakelijk als dat
nodig is, maar voor de rest ook menselijk.
Dat kan alleen als je bestuur en je baas je
alle vertrouwen geven, en dat heb ik. Onze
begroting is vooral gebaseerd op de recettes.
Die zijn en blijven het belangrijkst En het
publiek komt"
„Voor het aanstaand seizoen hebben we een
record aan seizoenkaarten verkocht: veer
tienduizend. Omdat de meeste kijkers bij
Philips werken, kunnen maar dat hoeft
niet want je kunt ook ineens betalen en dat
doen velen die seizoenkaarten in tien
termijnen worden betaald. Dat geld wordt
dan van het salaris afgehouden. Natuurlijk,
dat is gemakkelijk maar je moet toch eerst
naar he{ voetballen willen om zo'n kaart te
kopen."
„Dat voetbal is een onderdeel van de gehele
actieve en passieve recreatie waarvoor Phi
lips zich in en om Eindhoven inaet"
„Philips heeft bijvoorbeeld honderd hecta
ren speelvelden, die beslist niet worden ge
bruikt om alleen Philipsmensen te laten
recreëren. Alle korfbalclubs in Eindhoven,
en dat zijn er heel wat, spelen op velden
van Philips. Het enige doel is, en dat kan
men geloven of niet, recreatiemogelijkheden
scheppen voor Eindhoven en omgeving. En
zonder enige vorm van reclame. Kijk naar
ons stadion. Men zal er de naam Philips
nergens tegenkomen. Ik geef toe: we verke
ren in een bevoorrechte positie maar Philips
is voor PSV niet meer dan een donateur.
Geen vergadering, bijeenkomst of bespre
king waar Ben van Gelder niet het woord
voert Hij behoort tot de „vaste sprekers".
Het zijn er altijd slechts een paar en steeds
dezelfde. De rest doet de mond niet open.
Van Gelder kan moeilijk beweren dat zijn
«Ah
op- en aanmerkingen tot opzienbarende suc
cessen hebben geleid. Misschien heeft hem
ooit het gevoel bekropen voortaan maar
thuis te blijven in plaats van tijdslopende
vergaderingen bij te wonen.
Ben van Gelder: „Ik erger me wel aan het
ellenlange geouwehoer van de mensen. Er
komt meestal toch niets van terecht Het is
ook wel eens frustrerend als mensen op
bondsvergaderingen of bijeenkomsten van
het betaald voetbal praten zonder notie
waarover ze het eigenlijk hebben. Dat ze de
reglementen niet kennen of zo maar wat
wegkletsen. Maar ik heb nog nooit bij mezelf
gedacht dat ik het er maar bij zal laten
zitten. De Amsterdamse politie kan toch ook
niet zeggen dat ze er maar mee ophoudt
omdat het na zevenhonderdentwee jaar daar
zo'n zootje is geworden!?"
„Je weet langzamerhand wel dat dikwijls
niets terecht komt van hetgeen wordt be
sproken of voorgesteld. Ik heb er zelf erva
ring mee. Als op de vergadering wordt
gezegd dat de COVS, de scheidsrechters,
geen zetel in het bestuur betaald voetbal
zullen krijgen en ik stel voor twee scheids
rechters als adviserend lid te accepteren,
roept voorzitter Hogewoning: „Dat is een
voortreffelijk idee." Maar je hoort er nooit
meer iets van. Als er gesproken wordt over
het bekervoetbal en ik zeg dat daarvoor toch
al lang reglementen bestaan, gaat de discus
sie eindeloos voort Dan trek je je schouders
maar eens op."
„Het hele punt is dat de KNVB naar een
professionele leiding toe moet Er moet een
streep worden gezet onder de beslissingsbe
voegdheid van hobbyisten."
„Ik weet het het is een loze kreet want het
gebeurt toch niet maar het is wel hard
nodig. Beide sectoren van het voetbal zou
den door beroepsmensen geleid moeten wor
den, zowel het amateur- als het betaald
voetbal. Het bonds bes tuur moet niet anders
dan een controlerend orgaan zijn en de
bondsvergadering een adviserend Daarop
hamer ik al tien jaar. Zo werken we bij de
clubs toch ook? Professionele clubs worden
professioneel, met beroepskrachten, geleid.
Ze schreeuwen wel dat het eraan komt maar
het zal wel weer een negenjaars kindje
worden in plaats van een egenmaands."
„Toch kun je niet zeggen dat je stem in de
vergadering geheel en al voor niets klinkt
In de wandelgangen en in persoonlijke ont
moetingen worden dikwijls belangrijker suc
cessen met je op- en aanmerkingen bereikt
dan op een vergadering. Ook daarom ga ik
ermee door."
PSV, wordt wel gezegd, leeft op een eiland
Hoewel de verhoudingen met andere clubs
over het algemeen goed zijn, kijgt men toch
met goed hoogte van de Eindhovense forma
tie. PSV lijkt in zichzelf gekeerd, schijnt zich
eerst dan prettig te voelen als het „onder
ons" is, op het eigen veld, in eigen omgeving.
Ben van Gelder: „We zijn te bescheiden. Dat
zit in onze volksaard. Je doet er weinig aan.
Een Amsterdammer is nu eenmaal vrijer in
zijn gedragingen dan iemand uit Culemborg
en een Fries is anders dan een Zeeuw. Maar
men moet ons niet het etiket van provin-
ciaaltje opplakken. We werken bij de groot
ste industrie van Nederland, we hebben een
prachtig leefklimaat Maar het is en blijft
wel een kwestie van mentaliteit Een Bra
bander heeft het nu eenmaal moeilijker in
Rotterdam of Den Haag dan bij PSV. Een
echte Limburger aardt ook niet zo gemakke
lijk in Amsterdam. Het voorbeeld uit de
voetbalwereld hoef ik daarvoor toch zeker
niet aan te halen."
„Ik geef een voorbeeld. Soetekouw, een Am
sterdammer, is bij ons geweest Hij paste
er niet. Rijvers had Van Hanegem willen
hebben maar het bestuur zei: nee."
„We houden bij het aantrekken van spelers
beslist rekening met de mentaliteit Kan hij
bij ons worden ingepast ja of nee. Vandaar
dat in PSV in hoofdzaak gelijkgestemden
spelen. Er zijn er meer die bij PSV willen I
dun die er kunnen komen." „We hebben nu
Ernie Brandts van De Graafschap gehaald.
Een behoorlijke voetballer en hij past in
onze sfeer, is onze mening. Brandts had ook
aanbiedingen van AZ en Feyenoord. In Rot
terdam betaalden ze meer dan PSV, maar
hij koos voor ons. En wij voor hem. Hij past
bij ons. Laten wij dan maar „op ons eigen"
blijven. Laat die differentiatie niet verloren
gaan. Als iedereen in een spijkerbroek loopt
is er ook geen mode meer."
De afgelopen transfertijd heeft het bewezen.
Er is niet zo veel opzienbarends meer „te
koop" in eigen land. Veel clubs engageerden
beloftevoile amateurs, van wie een deel later
tot de coryfeeën gaat behoren. De een
meent: een klein tot zeer klein deel De
ander, zoals Van Gelder, vindt dat het best
meevalt kijkend naar eigen gelederen
Ben van Gelder: „Er is weinig toptalent in
Nederland. Een behoorlijk deel is al naar
het buitenland vertrokken. Daarom zullen
we in de toekomst nog intensiever moeten
speuren in eigen land, in eigen omgeving en
de eigen opleiding stevig ter hand moeten
nemen. Ik moet toegeven dat uit onze eigen
amateurafdeling die, in tegenstelling tot de
meeste betaald voetbalclubs formidabel
loopt en steeds groter wordt, ook weinig
komt. Toch moet er voldoende talent rondlo
pen. Wij haalden Poortvliet uit Amemuiden.
Spelers als Ton Smits, Adri van Kraay,
Lubse, Guy Francois, Postuma, de broers
Van de Kerkhof zijn allemaal uit kleine(re)
clubs voortgekomen. Ze hebben dan toch
maar de selectie van PSV gehaald. Akkoord,
ze zijn niet allemaal rechtstreeks bij PSV
gekomen.
,JBet komt ook sporadisch voor dat uit
eigen gelederen ineens een aantal toptalen
ten boven komt drijven. Ajax heeft dat
gehad met Craijff, Keizer en Swart Ja, dan
ben je gezegend maar is er zo'n ander
voorbeeld te noemen. Ik weet bet niet"
„Ik geloof dat we de richting uit moeten die
Kees Rijvers bij ons is ingeslagen: rustige,
degelijke opbouw. Rijvers werkt óók voor
de toekomst Hij bemoeit zich niet alleen
met het eerste team maar ook intensief met
de reserveploeg en zelfs daaronder. Je kunt
wel kopen maar niet alléén kopen. Je moet
beide doen: kopen en opleiden. En uitkijken.
Edstrom is weggegaan en er is niemand in
zijn plaats aangetrokken. Waarom niet? Wij
doen iets als het ons goed uitkomt en als
we kopen moet die nieuwe ook nog beter
zijn. De eisen van Rijvers zijn hoog, en
terecht Wij hebben niets aan een buiten
landse zakkenvuller van tweeëndertig jaar.
Dat past niet in ons beleid van begeleiden
en opbouwen."
„Dat houdt niet in dat je overdreven zuinig
moet zijn op je spelers Er wordt al weer
gepraat over het overladen programma voor
sommige clubs. Daar horen wij ook bij. Ik
zeg: voor professioneel ingestelde ploegen is
het programma niet overladen. Die mannen
moeten vijfenvijftig wedstrijden kunnen
spelen in een seizoen, oefenperiode meegere-
kend. In de eredivisie moet dat kunnen. En
het kan ook, tenzij een speler driemaal per
week gaat stappen. Dan haalt hij de helft
nog niet".
Een betaald voetballer zou moeten zeggen:
„Ik wil vijfenvijftig wedstrijden spelen want
ik wil verdienen". Daar voetbalt hij toch
voor? Hij moet eruit halen wat erin zit".
„Daarom neem ik het een speler ook niet
kwalijk als hij het spelletje speelt dat tegen
het eind van de competitie zo vaak wordt
opgevoerd. Toen René van de Kerkhof tegen
me zei dat hij weg wilde, heb ik geantwoord:
„Goed, breng die club maar die je hebben
wil, dan kunnen ze zeggen wat ze voor je
over hebben". Er kwam geen club. Maar dat
hij het probeert, is zijn goed recht Hij moet
er alles uithalen. Dat ik er niet intrap, is
wat anders".
„Maar ze moeten geen chantage gaan ple
gen. Niet zeggen: „Als jullie niet méér beta
len, ga ik weer terug naar het bouwvak".
Laat me nou even niet lachen".
HERMAN VAN BERGEM
