WN HUB UIT
ZANDBERGEN SLAGERIJEN
HOE KOMT VALIUM OF LIBRIUM IN HUIS?
Varende badkuipen in
Enkhuizer haven
ONBRAND
BARE
GORDIJNEN
Cyclaam was
oorspronkelijk
wilde bosplant
BONNIE RIATT KWAM, ZAG
EN OVERWON AMSTERDAM
5.48
2.25
47.50
18.-
3.25
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
MAANDAG 1 AUGUSTUS 1977
Steeds meer wordt er gebruik gemaakt van tranquilizers als
valium en librium, die onlangs door toedoen van het ministerie
van Economische Zaken soms sterk in prijs zijn verlaagd.
Stress, angst voor werkloosheid en belastingdruk openen de
deur voor het kalmerende middel. Mensen liggen soms zo met
him problemen overhoop dat ze het leven zonder zo'n tabletje
niet meer aan kunnen. Doktoren staan met verschillende
meningen tegenover tranquilizers.
Tekst: Tiny Francis
een herhalingsrecept komen.
Ik heb die arts opgebeld om
hem hier even op attent te
maken. Wist hij wel dat die
patiënt zoveel slikte? Maar
toen ik hoorde wat er met de
man allemaal aan de hand
was, dacht ik „nou ja wat
een wonder dat hij meteen een
nieuw recept kreeg". Dat va
lium en librium goedkoper
worden zal de minder gunstige
ontwikkeling van gebruikstoe-
name mogelijk ten goede ko
men. Valiumklanten kunnen
dit middel aanzienlijk voorde
liger kopen in Spanje (vakan
tieland bij uitstek) en Enge
land. Sommigen slaan de ta
bletten hier bij honderdtallen
in (of laten ze door kennissen
meenemen) om geld te sparen.
Weggemoffeld in de bagage
komen ze thuis in de medicijn
kast terecht en geen dokter of
apotheker komt erachter in
welk tijdsbestek en in welke
doses ze worden opgegeten.
De medische kant van deze
zaak is zeer simpel. De vraag
stelling ligt in het juridische
vlak. Elke Nederlander valt
ook in het buitenland onder de
overmatig veel tranquilizers
met het doel er naar eigen
dunken gebruik van te maken,
neemt hij zijn lot in eigen
hand.
Maagbloedingen
De beslissing van de patiënt is
vrij. Men kan ook geen proces
verbaal opmaken als iemand
acht saridons in drie uur slikt.
Of vijf aspirientjes achter el
kaar eet, die op de zwarte lijst
gekomen zijn omdat ze maag
bloedingen veroorzaken. Wie
belet een mens van 's morgens
tot 's avonds droppoeder te
snoepen, waarvan na de oor
log gebleken is dat hierdoor
maagzweren ontstaan? (nor
maal drop eten kan natuurlijk
geen kwaad: het heet zelfs
goed voor de maag te zijn). De
gezondheidswet kan vanzelf
sprekend gemakkelijk „ontdo
ken" worden en hier komt eer
der genoemde eigen verant
woordelijkheid van de patiënt
in het spel. Hij benadeelt al
leen zichzelf als hij zich zon
der medische indicatie en do
seringsvoorschrift volstopt
De een gaat van het standpunt
uit dat een rustiger aanpak
van de dagtaak en een betere
nachtrust is te verkiezen bo
ven verhoogde spanningen
waardoor slapeloosheid wordt
bevorderd. Hij gaat in zijn re
ceptuur wat scheutiger om
met valium (of librium). De
ander is bang voor gewenning
als men eenmaal met het ge
bruik van een tranquilizer be
gint en schrijft minder gemak
kelijk het kalmeringspilletje
voor, dat heet de toppen van
de emoties af te halen. Twee
meningen die respect verdie
nen. Het ligt in eerste instantie
dan ook beslist niet op de weg
van de medicus het principe
toe te juichen dat men hulp
middelen nodig heeft om zich
psychisch staande te houden.
Soms echter kiest een arts van
twee kwaden het beste. In de
psychiatrie is men blij met de
tranquilizers, die vaak in hoge
dosis wordt voorgeschreven (3
maal per dag librium 25).
Een ervaren zenuwarts: „De
wereld zou er anders uitzien
zonder valium en librium.
Mijn contacten met de psy
chiatrie wezen uit dat er in
klinieken voor geesteszieken
tegenwoordig minder hoeft te
worden gewerkt met dwang
buizen. Valium heeft ze nage
noeg uitgebannen." Het wijde
gebruik door zenuwachtige- of
alleen maar sterk gespannen
mensen, saat hier buiten. Het
toenemend slikken van tran
quilizers in het gezin legt een
zware last op de schouders
van de voorschrijvende arts.
Hij moet beoordelen of een
groot zakenman met moorden
de vliegangst of iemand met
hoogtevrees die doodsbe
nauwd is om in een autobus
over bergwegen te rijden niet
voor de reis wat valium moet
nemen! Of een overspannen
vrouw met ingrijpende, slo
pende huwelijksmoeilijkheden
niet (tijdelijk) een kalmerend
middel moet hebben om haar
zenuwen in het gezin de baas
te blijven. Of een man die op
de nominatie staat zijn baan
te verliezen door matig ge
bruik van valium, de proble
men niet wat meer ontspannen
onder ogen kan zien. Met het
„anders beleven van de werke
lijkheid", bijverschijnsel dat
de tranquilizer nogal eens
wordt aangewreven, valt het
bij gecontroleerd gebruik
(waarbij de borrel in de kast
blijft) in de praktijk nogal
mee. Het middel is zo ingebur
gerd dat de helft van de voet
gangers wezenloos over straat
zou dwalen als 't zo'n vaart
liep. Alcohol- en druggebruik,
buiten elk medeweten van arts
of apotheker, doet het „anders
beleven van de werkelijkheid"
meer geweld aan dan een ver
antwoord voorschrijfpatroon
van de zogenaamde sedativa.
(Alcoholverslaving van vrou
wen neemt schrikbarend toe,
zonder dat iemand daar grijze
haren van schijnt te krijgen).
Voorschriften
Wat „gecontroleerd" medicijn
gebruik betreft, valt elke Ne
derlander onder de wet van de
volksgezondheid. Hij dient
zich te houden aan de voor
schriften van zijn arts wan
neer hij een recept krijgt. Dit
geldt voor elk geneesmiddel
dat wordt voorgeschreven. Me
dicijnen innemen legt echter
de patiënt eveneens verant
woordelijkheid op. Binnen een
bepaald kader is hij vrij man.
Hij kan een fles hoestdrank,
met verdovend middel (bij
voorbeeld codeïne) tegen de
hoestprikkel in twee dagen
leeg drinken, terwijl zijn dok
tersvoorschrift „driemaal
daags één eetlepel" luidt. Op
dezelfde manier kan hij zijn
dosis valiumtabletten opvoe
ren en de pilletjes, in aantal
uitgerekend voor een maand,
binnen drie weken opeten.
Dan is er nog de apotheker,
die niet alleen op de hoogte
moet zijn van de werking der
(al of niet op recept) verstrekte
geneesmiddelen, maar er ook
zeker van wil zijn dat de pa
tiënt met het gebruik ervan
bekend is. Bij het voorschrij-
De arts of specialist moet
over het gebruik van alle
medicijnen maar zeker
ook librium en valium het
laatste woord hebben
ven van medicijnen speelt hij
geen actieve rol; hij heeft geen
manoeuvreerruimte met de re
ceptuur. Aanbeveling van me
dicamenten, zelfs die zonder
recept te krijgen zijn, wordt
hem aangemerkt als medisch
ingrijpen. Tegen iemand die
komt melden dat hij zo'n kies
pijn heeft, mag hij naar de
letter van zijn beroepsom
schrijving niet zeggen: neem
dan maar eens Aspro", met dit
advies oefent hij, naar het heet
„geneeskunde" uit Wanneer
de cliënt met de pijnlijke kies
om Aspro (of wat dan ook)
vraagt, ligt de zaak anders.
Een subtiel verschil in dialoog,
maar sommige taakomschrij
vingen hangen aan elkaar van
subtiele verschillen. Bij door
de arts voorgeschreven recep
tuur echter wordt van de apo
theker verwacht dat hij rugge
spraak met de arts pleegt als
hij merkt dat een patiënt te
snel door de hem voorgeschre
ven dosis heen is, beleidslijn
die een Zwols apotheker de
verzuchting ontlokte: „laatst
had ik iemand in mijn apo
theek die zijn dosis valium
tien dagen te vroeg op had. Je
merkt dit als ze te vlug met
Nederlandse gezondheidswet.
Koopt hij buiten zijn arts om
met medicijnen, welke dan
De cyclaam is m Nederland zo
ingeburgerd dat het een door
en door vaderlands produkt
lijkt. Toch stamt de plant fei
telijk uit Zwitserland waar ze
met kleine geurende bloemp
jes over de bodem kruipt (cy
claam purpurascens) en haar
geringe knolletje maar een
handdiep in de aarde verstopt
Ze gedijt daar het beste op
kalkrijke (stenige) grond, een
klein stukje venijn! Het ten
onrechte vaak als „alpenviool
tje" betitelde cyclaampje her
bergt namelijk het gemene
vergift „cyclamine", dat de
mens ziek zou maken (wie ech
ter „eet" er nu cyclamen??)
maar waaraan de varkens
geen centje pijn hebben. Deze
knorrepotten uit bergboerde-
rijen snuffelen de cyclaam
knolletjes uit de grond en con
sumeren ze met smaak zonder
bijverschijnselen. (Varkens
schijnen een fijne neus te heb
ben; in Frankrijk worden ze
tegenwoordig inplaats van
honden ingezet om truffels op
te sporen, die aan de voet van
bomen groeien. Hebben ze
mooie truffels opgespoord,
dan wordt hun snel een ande
re lekkernijaangeboden; de
kostbare truffels gaan hun
„neus voorbij"). Door honderd
jaar kruisen echter is uit de
wilde cyclaam de bekende ka
merplant gegroeid. Ze komt
voor in prachtige kleuren, van
wit tot purperrood, maar geeft
wel eens aanleiding tot getob.
De bloemist zegt: de cyclaam
moet koud staan en op een
lichte plaats. Warm of lauw
water (in ieder geval niet koe
ler dan de omgevingstempera
tuur) op een schoteltje geven
en na een uurtje weggooien.
Van een hele dag natte voeten
houdt ze niet Jonge knoppen
mogen niet met water in aan
raking komen, evenmin als de
knol, die dan gaat rotten. Als
de bladeren slapte vertonen
plant met pot en al in een
emmer water onderdompelen,
totdat de bladeren weer op
trekken. Voorts is van belang
uitgebloeide bloemen met steel
en al meteen uit de knol te
trekken om energie voor de
plant te sparen en uitputting
te voorkomen. Wekelijks
kunstmest geven. Bij aankoop
moet men goed uit de ogen
kijken. Sommige cyclamen
worden bij de stengels aan de
onderkant met een elastiekje
omwonden om de bladeren
rechtop te houden. Dat is nep.
De beste cyclamen hebben een
van nature korte en gedrongen
gestalte. Heeft u er een goede
uitgepikt: wekelijks kunstmest
geven, maar hiermee stoppen
als ze is uitgebloeid. In een
koele kamer wil ze best over
blijven, als ze maar niet te veel
water krijgt Ze ziet er dan een
beetje armetierig uit, maar
weggooien kan altijd nog.
Omdat het aantal branden in
Nederland hand over hand toe
neemt heeft een gespecialiseer
de afdeling van een bekende
woningtextiel groothandelson
derneming misschien goed
werk verricht door brandvrije
en vlamwerende gordijnstoffen
in de handel te brengen. Ze
vormen in het brede assorti
ment een aparte groep onder de
naam „Glaristo", „Antivlam-
tex", „Antivlamstore", „Trans-
cordo" en „Wyluna Ekstra". In
de V.S. Canada, België, Fran
krijk, Denemarken en Japan
zijn er al wetten die het ge
bruik van vlamwerende wo
ningtextielproducten verplich
ten, hoofdzakelijk in openbare
gebouwen en hotels. In Enge
land, Zwitserland en Ierland
beperken zich die wetten tot de
verkoop van nachtkleding (voor
kinderen). Nederland kent op
dit gebied nog geen restricties.
Wel worden textielprodukten
voor aankleding interieur en in
de utiliteitssector meestal ge
keurd door de brandweer, die
de naam heeft strenge controle
uit te oefenen. In gebouwen is
dan ook zelden gebleken dat
brand is ontstaan door woning
textiel. Ongunstige uitzonder
ing daarop is onvoorzichtige ro
ken in bed, waarbij de lakens
in brand vlogen. De versprei
ding van een brand naar een
volgende étage is echter na
onderzoekingen gebleken wel
door gordijnen te zijn bevor
derd. Er is verschil tussen on
brandbare textielprodukten en
onontvlambare of vlamwerende
textiel. De eerste worden niet
door brand aangetast; de laat
ste voorkomen verspreiding
van de brand. Van onbrandbare
glasvezel is bijvoorbeeld het
„Glaristo gordijn" met acht
verschillende openweave struc
turen (van vrijwel gesloten tot
ruim opengewerkt) in totaal 29
tinten. Vlamwerend zijn „Anti-
vlamtex", „Antivlamstores" en
„Transcordo". „Wyluna" ver
duisteringsgordijnstoffen (ge
bruikt bij filmprojecties thuis)
kunnen met een impregneer
middel vlamwerend worden ge
maakt. „Wyluna Ekstra" is
reeds onontvlambaar.
Glaristo Domingo „onbrandbare glasvezel".
Het eerste optreden in ons land
van zangeres/gitariste Bonnie
Riatt mag nu al tot een van de
beste popconcerten dit jaar ge
rekend worden. Ze had er zin
in zaterdagavond, al
zoals ze zei: „als de dood voor
dit concert". En het zo goed als
uitverkochte RAI-congrescen
trum in Amsterdam, waar dit
maal geen agent te zien was in
tegenstelling tot vorige concer
ten, zag een optimaal geprepa
reerde Bonnie Riatt
Zij maakte in ruim vijf kwartier
duidelijk dat ze op dit moment
tot de beste country/folk en
blues-zangeressen mag worden
betiteld. Niet dat korte en
breekbare van de dames Harris
en Rondstadt tekent haar stem,
maar op tijden ruig maar altijd
zuiver, dat is Riatt Een ander
pluspunt voor Bonnie, die in
een zwart hansop met wijde
mouwen was gestoken, is dat
zij zelf de gitaar voortreffelijk
hanteert. Juist in de blues-num
mers - helaas te weinig te horen
zaterdag - wist zij als de beste
om te gaan met de bottleneck.
Het concert begon zeer swingend
en eindigde idem dito, met veel
ballads daartussen. Ze bracht
nummer van vooral de laatste
twee elpees „Home Plate en
Sweet Forgiveness". Haar band
hield ze strak in de hand, waar
door onnodig lange soli werden
vermeden. Meest opvallend in
die band was Marty Gram, de
toetsenman, die vooral tijdens
„Nothing seems to matter" een
hartverscheurende solo gaf op
saxofoon. De andere leden hiel
den zich betrekkelijk rustig:
Freebo op basgitaar en tuba;
Will McFarlane op gitaar en
drummer Dennis Whitted, die
alle drie al te horen waren op
„Sweet Forgiveness". Uitste
kende muzikanten, die zowel in
de ballads als in de rocknum
mers Bonnie fantastisch partij
gaven. Met twee toegiften kreeg
het publiek waar het voor geko
men was: Bonnie Riatt in opti
ma forma.
L.N.
O fiO WOENSDAG:
500 gr. GEHAKT H.O.H.
1 kg LAMSBOUT
1 kg RUNDERLAPPEN 8.48
1 kg RIBLAPPEN 10.98
1 kg VARKENS FRICANDO 13.98
1 kg HAMLAPPEN 11.98
VOOR UW HUISDIER
1 kg MAGER
RUNDERHART
1.kg KOPVLEES
10 kg HART
10 kg KOPVLEES
1 kg PENS 2.25 IQkgPENS 20.-
DINSDAG: soo gram LEVER 2.48
3 stuks SCHNITZELS G OQ
panklaar
1 kg GEHAKT 5.98
500 gr. MAGER DIEET GEHAKT 4.98
1 kg MAGER DIEETGEHAKT 8.98
DONDERDAG:
500 gram MAG.
SPEKLAPPEN 3.25
1 kg MAG. SPEKLAPPEN
(zonder zwoerd) 5.98
TIP V/D WEEK
150 gr. HAM 1.89
150 gr. CERVELAATWORST 1.39
250 gr. GEKOOKTE WORST1-68
BINNENKORT OOK IN WASSENAAR EN VOORBURG
RIJNSBURG: Oegstgeesterweg 44 Tel. 22987 - KATWIJK: Hoornesplein 55 - Tel. 16345
LEIOEN: Steenstraat 31 - Tel. 071-12.24.07 Churchilllaan - Tel. 071-76.11.90
Kopermolen - In de Kortimartct Tel. 071-14.01.95
(Van onze radio-t.v.-redactie)
HOORN Nadat vrijdag de
opnamen hadden plaatsgevon
den van het muzikale gedeelte
van het AVRO-programma Alle
hens aan dek, was zaterdag de
beurt aan de grote trekpleister
van het programma: de badkui
penrace. Voortbordurend op
het grote succes van „Vlieg er
eens uit", waarvoor de opna
men worden gemaakt in de
Enkhuizer haven, kwam regis
seur René Stokvis tot de formu
le die heeft geleid tot het pro
gramma zoals dat vrijdag en
zaterdag werd opgenomen in de
Hoornse haven en zoals dat ko
mende dinsdagavond wordt uit
gezonden op Nederland 2.
Zaterdag waren er vele duizen
den naar de haven gekomen om
te kijken naar een veelkleurig
spec takel van kunstig in elkaar
geconstrueerde bootjes, die alle
één ding gemeen hadden: als
basis diende een badkuip ge
bruikt te worden.
De brandweer van Hoorn kwam
het best voor de dag. Gebouwd
op drie uit de kluiten gewassen
badkuipen stond een complete
autocarosserie, geschilderd in
fel rode kleuren en compleet
met zwaailicht en sirene. Helaas
kon het vaartuig dat later de
prijs voor het meest originele
ontwerp zou ontvangen op het
brakke water van de haven niet
erg goed uit de voeten. Dat ging
de heren Hein Poel uit Monnik-
kendam en Henk Even boer uit
Broek op Waterland beter af.
Zij werden met een ingenieus
ontworpen dubbelbadsboot eer
ste in de sector gemotoriseerd
en verdienden daarmee een
bronzen beeldje, speciaal voor
deze gelegenheid gemaakt door
beeldhouwer Jitse Bakker. Die
eer kwam ook te beurt aan de
heer B. Heineman uit Wervers-
hoof. Hij ontving een beeldje
omdat hij de snelste was in de
sector ongemotoriseerd.
Overigens is bij dergelijke pn>
gramma's als alle hens aan dek
niet echt belangrijk wie er wint.
Bil deze badkuip ontbraken zelfs de zeepbakjes niet
Het competitie-element zou er
alleen ingebracht kunnen zijn
om zoveel mogelijk deelnemers
te trekken. In dit verband dient
zich ook een vergelijking aan
met het programma „Vlieg er
eens uit", dat vele overeenkom
sten heeft met Alle hens aan
dek. De charme van dit soort
programma's ligt bij de diversi
teit van de ontwerpen van vlieg
en vaartuigen en bij de hoop
van het publiek dat er „eens iets
mis gaat". Dit speelt bij Vlieg
er eens uit een grotere rol dan
bij Alle hens aan dek. Tenslotte
is het veel leuker om iemand
van tien meter hoogte al of niet
loodrecht naar beneden in het
water te zien storten dan ie
mand te zien omslaan in een
zelfontworpen bootje.
Badkuip als vis vermomd Stuurman als aap vermomd
