Jazz
kraait
dertig
uren
lang
koning
en Paul
Acket lacht
Congresgebouw wordt Fifty Second Street
De Jab wordt met de regelmaat van
een beschaafde drumsolo dood, dan
wel opnieuw levend verklaard. Bet
weters willen dan ook nog wel mede
delen dat „de jas eigenlijk nooit is
weggeweest", maar de vraagtekens
blijven. Elk zich respecterend stadje
heeft wel s*n eigen contingent oude
Dixieland-ratten die nog nooit van
een zinkend schip geboord hebben en
ademloos doorblaaen naar een laatste
noot die maar niet komen wiL Zodra
er van subsidie sprake is, krijgt ook
de avant-garde speelruimte in al z'n
schakeringen (Groningen, Amster
dam), terwijl de „mainstreamen"
stromeloos doorgaan, zwervend van
grote orkesten naar eigen combo's,
kwartetten, en kwintetten in steeds
wisselende formaties. Erg veel weten
schappelijk peil valt er niet op te
trekken, al is het wel een feit dat de
jazz weer aan de weg timmert Hage
naar Paul Acket kwam wat dat be
treft vorig jaar met de verrassing van
de eeuw door een zelfs voor Europese
begrippen gigantisch jan-spektakel
te lanceren in het Haagse Congresge
bouw. Onder bet motto dertig uur
jazz van driehonderd musici ging zijn
North Sea Jas Festival van start,
terwijl de beste stuurlui aan de kant
zich lichtelijk verbijsterd afvroegen
of dat dan allemaal weer kon. Acket
kwam niet uit de kosten, maar be
wees met zo*n elf en een half tot
twaalfduizend bezoeker» dat bet pu
bliek best wilde. Menige eredivisie
voetbalclub watertandt alleen al bij
de gedachte aan zo'n schare, al voet
balt men gemeenlijk slechts twee
maal drie kwartier tegen festival prij
zen. Koning Jan scheen zich, ge
steund door een garantiesubsidie van
de gemeente Den Haag, weer op s*n
wankele troon te verheffen, en Paal
Acket's initiatief biedt rijp voor de
verlenging. Op 15, 16 en 17 juli aan
staande vindt zijn, nu slechts North
Sea Festival geheten, jazzfeest weer
plaats in de zes door de gemeente
gratis ter beschikking gestelde zalen
van bet Haagse Congresgebouw.
Paul Acket: „Wanneer we 27 duizend
bezoekers krijgen, hebben we de ge
meentesubsidie niet nodig. Maar 16
duizend man moeten we toch wel bin
nen krijgen. Er zit duidelijk een op-
gaande lijn in de belangstelling voor
jazz. Een paar jaar geleden speelden
musici van naam daar nog voor zo'n
50 dollar per avond. Vandaar dat er
heel veel naar Europa trokken waar
wel een stevig honorarium te verdie
nen vieL Nu telt Amerika ook weer
mee. Mensen als Dexter Gordon, in
Kopenhagen al een halve Europeaan
geworden, zie je hier steeds minder en
een jongen als Slide Hampton, die in
Amsterdam woonde, zit ook meer
daar dan hier. Ons festival is duidelijk
het grootste in Europa, dat was het
vorig jaar al maar toen wisten we dat
nog niet zo precies. Het kost zo'n zes
tot zeven ton. Dat is verschrikkelijk
veel en eigenlijk té veel voor een
particulier. Kijk, je kunt zoiets natuur
lijk ook minder ambitieus opzetten.
Maar er zat een filosofie achter van:
SeidwGowuwt
alsnog naar het Oostfront gestuurd,
maar hij was na de oorlog de enige
Duitse muzikant die hier zo aan tie
slag kon. En terecht Het hield op met
de jazz toén ik op transport gesteld
werd naar Duitsland. We moesten in
een fabriek ergens bij Saarbrücken
werken, maar we zijn onderweg uit de
trein gestapt en hebben een kaartje
naar het Zuiden gekocht Drie keer
gecontroleerd, niets aan de hand, tot
de Gestapo vóór de Zwitserse grens
binnenkwam. Het belangrijkste in die
tijd was je „Arbeidsboek" bij je te
hebben. Nou dat hadden we niet, dus
dat was verdacht Een van m'n kame
raden toen, nu directeur van een grote
levensverzekeringmaatschappij, had
de lef van z*n leven en begon tegen
die Duitser uit te vallen: Wat denkt
u wel met zo'n taal uit te slaan. U
praat tegen vrijwilligers die in Duits
land werk zoeken! Omdat dat indruk
maakte kwamen we in Konstanz te
recht en dat kon niet beter. Daar
werden mensen over en weer uitgele
verd, daar lag het Rode Kruis en
bombardementen hoefde je er niet te
verwachten. Wel verderop in Zwitser
land waar fabrieken voor de Duitsers
werkten. In het Duitse Konstanz heb
ben we ons in het Grenzland-theater
als toneelknechten aangemeld bij een
intendant met een hakenkruisspeldje
op die wel meeviel Wij vielen ook,
maar door de mand, want de decors
van het Land des Lachelns die we
moesten wisselen, schommelden voort
durend levensgevaarlijk. Konstanz
was de schuilkelder van Duitsland.
Een anti-bevolking en geen verduiste
ring. Het moest uit de lucht één zijn
met het Zwitserse Konstanz en daar
door kreeg je 't volgende pesterijtje.
Bij tijd en wijlen draaide iemand van
de Zwitserse GEB alle lichten uit,
waarop ze in Duitsland onmiddellijk
moesten volgen. Dan ging het licht
weer aan, dan weer uit, kortom, dolle
pret. Aan de overkant van de grens
kon je de tabakshandelaar voor z'n
winkel zien staan, maar wij hadden
't ook niet slecht want ik heb wel eens
met twee emmertjes boter in m'n han
den gelopen. Als je uit het raam een
grote sprong nam zat je in Zwitser
land, maar niemand die 't probeerde,
want als je geen papieren had of een
bewijs dat je officieel vervolgd werd,
zetten de Zwitsers je onmiddellijk
weer terug over de grens. Iedereen
was eerst wel erg stug tegen ons. Toen
we voorzichtig naar de reden vroegen,
zei men: We houden hier niet zo van
mensen die vrijwillig in Duitsland ko
men werken. We hebben alles uitge
legd, en toen het theater gesloten
werd, zijn we zelfs bij de artiesten
ingedeeld en van alle ellende gevrij
waard. Die ellende zag ik pas toen de
oorlog afgelopen was, tussen de ge
bombardeerde steden van Duitsland
door en in Nederland, waar veertig
procent van m'n vrienden op bed lag
met allerlei ziektes. Na de oorlog zat
ik meteen weer in de jazz, want Hil
versum werd het grote uitgaanscen
trum voor Amerikaanse en Canadese
soldaten met heel goeie orkesten en
heel grote namen".
Paul Acket is bij de grote namen
gebleven. Jazz, pop („Die loopt nu
terug, het is een soort golfbeweging")
en weer jazz. Zijn North Sea Festival
wordt vrijdag 15 juli om 5 uur vóór
de deur van het Congresgebouw geo
pend met een door Frans Eisen in
opdracht van de Johan Wagenaar-
stichting geschreven en door zijn Big
Band uitgevoerde compositie. (Acket:
„Gratis en voor niemandal aangebo
den aan de Haagse burgerij uit dank
voor de subsidie"). Dan barst het bin
nen los via een minutieus schema van
optredende musici. Vorig jaar bericht
ten de kranten unaniem van een per
fecte organisatie. Paul Acket, die vlak
voor de aanvang pas het gebouw
kwam binnenrennen met eigenhandig
getekende schema's voor het publiek,
weet beter. Bovendien kwamen er die
dag opeens verontruste mensen bij
hem aankloppen die hem meldden dat
ene Sir Charles Thompson nu al an
derhalf uur in z'n eentje achter de
piano zat te spelen. De goede man zat
te wachten op hem onbekende Neder
landse „opvolgers", die op hun beurt
aanminnig naar hem zaten te luiste
ren. „Ach", zegt Paul Acket, „als din
gen te goed zijn voorbereid mislukken
ze vaak. Maar dit keer hebben we zo
goed als aan alles gedacht Hoop ik".
En Paul Acket lacht Ha, ha.
BERT JANSMA
Ella Fitzgerald
Al die Nederlanders die naar New
York geweest zijn, komen juichend
terug. De ene tent na de andere daar
brengt de grootste artiesten! Ik wilde
hier een soort 52nd Street creëren,
met in al die zalen als het ware alle
maal kleine jazzclubs waar je in en
uit kunt lopen. De belangstelling uit
het buitenland wordt steeds groter
merken we. Zo'n festival moet natuur
lijk internationaal naam maken, maar
nu al komen er zeker een duizend
buitenlanders. Engelsen, en voor hen
is het toch echt een dure zaak, Belgen
en Duitsers. Uit Duitsland heb ik al
diverse telefoontjes gekregen of er
geen „Familien Arrangement" te rege
len is. Misschien iets voor volgend
jaar. Kinderen kunnen in dat Congres
gebouw tenslotte prima verstoppertje
spelen". En Paul Acket produceert
een bijna satanisch klinkend, duidelijk
gearticuleerd ha-ha lachje, dat op ge
zette tijden tijdens het gesprek blijft
terugkeren.
Nina verleid
Ella Fitzgerald met Tommy Flanagans
trio, Oscar Peterson met gitarist Joe
Pass, de Stanley Clark Band met jazz-
rock, Charles Mingus Quintet, Max
Roach met z'n kwartet, Don Ellis
(componist van de muziek uit The
French Connection) met z'n electri-
sche band van 22 man, Carmen
McRae, Art Blakey en z'n nieuwste
Messengers, de blues van Muddy Wa
ters, het moderne werk van Alphonse
Mouzon, van de Pool Michael Urba-
niak, de blinde modernist Eric Kloss,
Boy Edgars Big Band, zwarte Afri
kaanse jazz van Malombo, de 'blanke
Dixie van Chris Barber, Archie
Shepp, Gato Barbieri, zigeunerjazz
van La Romanderie (vorig jaar een
hit) en ook opnieuw de 17 man sterke
band van Count Basie waar zoveel
vraag naar is dat op de 16e juli een
tweede concert van Graaf Basie is
ingelast. Er vallen nog wel een paar
alinea's te vullen met namen van jazz-
artiesten. Paul Acket: „Het is een gro
ter en sterker programma dan vorig
jaar. Nina Simone zit er in en dat is
een bijzonderheid, want ze treedt bij
na niet meer op. Ze heeft een paar
jaar in Afrika gezeten en ik ontmoette
haar op de muziek beurs Midem in
Cannes. De kende haar nog van de
concerten die ze hier met Boy Edgar
heeft gegeven, raakte aan de praat en
liet haar m'n programma van vorig
jaar zien. Daar wil ik bij zijn, riep ze
onmiddellijk, maar dan wel als gewo
ne gast Je bent welkom, heb ik toen
gezegd, maar in de telefoontjes die we
daarna met elkaar gepleegd hebben,
heb ik haar tóch kunnen verleiden tot
een optreden. Zo'n Cab Calloway (lei
der van swing-orkesten, toneel-S por
tin' Life in Porgy and Bess, beroemd
als scat-vocalist met de bijnaam Hi-de-
ho-man), daar had niemand een tijd
iets van gehoord. Alleen ouderen zegt
die naam nog wat Tijdens de voorbe
sprekingen van de jazzfestivalleiders
met George Wein van het Newport
Festival, heb ik die naam op tafel
gegooid. Zo van: „Dit is 't summum"
(Paul Acket lacht: Ha ha). „Iedereen
vond 't belachelijk. Toen later de defi
nitieve lijst van jazz-sterren die naar
Europa kwamen opgesteld werd,
stond Calloway daar niet bij. Ik belde
Wein er weer over en die zei: Wat kan
je bieden? Nou moet je daar nooit aan
beginnen want dan kan je in je eentje
opdraaien voor de kosten van de over
tocht Dus ik zei: Bied 'm maar aan.
En ja, hoor, op de volgende lijst stond-
ie en Wein kwam me vertellen dat
Calloway van alle groepen die hij zou
brengen in Europa 't meest gevraagd
werd. 't Liefst had ik Calloway en z'n
„Harlem on Parade-show" in de Car
rouselzaal gebracht Maar daar is he
laas geen ruimte genoeg voor. Want
behalve een stel tapdansers, brengt
Calloway met z'n mensen ook nog
Jitterbug-demonstraties en dat vraagt
een flink brok podium".
Afvalbussen
Achter de namen die niet op 't pro
gramma staan, zit trouwens eveneens
een verhaaL Liefhebbers zullen op het
North Sea Festival de Nederlandse
avant-garde missen. De avant-garde
wereld roept dat Acket de modernis
ten boycot, het relaas van Acket zelf
komt erop neer dat de avant-garde
hém boycot Omdat hij vond dat de
avant-garde naast alle andere jazz-
stromingen niet mocht ontbreken,
vroeg Acket voor dat ook verder in
Nederland gesubsidieerd optredende
deel van de jazz steun bij CRM aan.
Het advies van de Raad van de Kunst
waarin slechts één jazz-musicus zitting
heeft avant-gardist Mischa Mengel
berg, luidde negatief. Acket benader
de toch toppers Willem Breuker en
Hans Duif er, maar die vroegen bedra
gen die ver boven Acket's aanbod en
het in Nederland als goed geldende
honorarium lagen (5000 gulden per
avond). Zonder het zo te willen noe
men, onderging Acket dat als-een
vorm van obstructie. Acket: ,Jk had
ze er echt liever wel bij gehad, maar
ik heb daarna niet meer geprobeerd.
Met mindere goden wil ik hier niet
aankomen. Nee, Mischa Mengelberg
heb ik niet gevraagd, maar je begrijpt
dat ik daar ook niet zo'n behoefte aan
had". Er zitten meer haken en ogen
aan zo'n festival. De Schiphol-ploeg en
de ophaaldienst (Acket: „Limousines
voor de sterren, auto's voor de iets
mindere jongens en bussen voor 't
afval, ha, ha") die voortdurend in
tijdnood zit omdat Schiphol geen toe
stemming tot het parkeren van de
bussen voor de uitgang geeft En dan
het tijdig rondkrijgen van de contrac
ten („George Wein en Norman Granz
zijn natuurlijk prima impresario's,
maar vooral onder het Romaans-Euro-
pese deel zitten me toch een stel schut-
teraars! Iemand uit Montreux zei hier
vorig jaar: Waar zijn de schrijfmachi
nes? Welke schrijfmachines bedoel je,
vroeg ik. Hoe maak je de contracten
dan? was de weervraag. Dat gebeurt
daar even gauw als de musici binnen
komen lopen".) En dan de vraag of
t financieel rondkomt. „Maar dat
wten we over een week", zegt Acket
„Ha, ha".
Herr Organisator
Met het North Sea Festival heeft Ac
ket het grootste project uit z'n carrière
onder handen. En hij is er bovendien
mee terug op het terrein waar hij z'n
eerste sporen verdiende: de jazz. Ac
ket: „Het was in 1941, ik woonde in
Hilversum en ik zat nog op het ly
ceum. In Gooiland organiseerde ik
jazz-avonden met mensen als Wessel
Ilcken, Rita Reys en de Millers. Dat
duurde overigens maar een half jaar.
Op een weekend zitten er erg veel
Duitsers in de zaal. Na afloop komen
er een paar naar me toe: Wie is de
Herr Organisator? Ek, zei ik en ze
begonnen me uit te lachen. Of ik maar
wilde zorgen dat er de volgende dag
geen woord Engels gezongen werd. De
volgende avond hadden de Duitsers
drie rijen dik gevorderd en er werd
natuurlijk wél Engels gezongen. Een
dag later stond de Duitse politie voor
m'n deur. Ik was niet thuis, m'n moe
der deed open en die kreeg meteen
een rolberoerte. Ik moest bij de Orts-
kommand antur komen. Ik heb m'n
korte broek maar weer aangetrokken
en die commandant bleek beslist niet
de onvriendelijkste. Maar ophouden
moest ik wel. Ik ben toen doorgegaan
in Bussum, minder openbaar en heb
toen Nederlandse namen als Johnny
en de Hotsknotsers en de Kolenkit-
zwaaiers bedacht en daar groepen bij
gezocht. Je had de recensies uit die
tijd moeten lezen Ik ben ze helaas
allemaal kwijt geraakt bij een verhui
zing, maar 't was je reinste vuilspuite
rij. Het Algemeen Handelsblad ver
zocht om onmiddellijke maatregelen
van de overheid tegen dat a-culturele
gedoe en die wanstaltige Amerikaanse
muziek. Ik organiseerde Hawal-avon-
den, ontzettend populair toen, met
echte Samoa-girls uit Den Haag, en
jam-sessions. Helmut Zacharias speel
de daar o.a. in Bussum, een prima
man die altijd doorgaf als er een
razzia op komst was. Het is later
ontdekt en de Duitsers hebben hem
