Geharrewar rond de goede zeded
Uitmaken
wat
wél kan
NIEUWE FILMKEURING
FILMKEURDER
BOB DE LANGE:
KUNST
Bob de Lange
„Een filmkeuring die ruimte laat voor een
zekere liberaliteit, daar doe ik aan mee". Bob
de Lange, lid van de nieuwe filmkeuring, beeft
het vertrouwen dat de onlangs ingestelde film
keuringscommissie die vrijzinnigheid kan op
brengen. Hij vindt bet een groot goed dat de
nieuwe wet op de filmkeuring niet meer het
bevoogdende van de oude wet heeft.
Bob de Lange: Het is goed dat nu elke film
in ons land vertoond kan worden. Dat is eigen
lijk ook mijn aandrift geweest om in die com
missie te gaan zitten, meer om nu eens uitge
maakt te zien wat wél mag dan om wat niét
mag. We moeten nu alleen nog maar bepalen
of films voor alle leeftijden dan wel voor 12
jaar en ouder of 16 jaar en ouder geschikt zijn.
En dat is zinvol. Want er zijn echt wel films
of onderdelen van films die ik mijn kinderen
liever niet onder ogen breng en ik denk dat
er meerdere ouders zijn die daar zo over den
ken. Niet alleen als het om agressie of gruwel
gaat, maar ook, en misschien wel juist, als het
een bepaalde strekking betreft. Ik heb bijvoor
beeld een grote afkeer van alles wat naar
dictatuur en bevoogding zweemt. Ik geloof dat
het niet goed is kinderen die dingen allemaal
te laten zien. Zeker niet zonder goede begelei
ding en voorbereiding".
Bob de Lange heeft ontdekt dat er bij de
mensen veel ongezonde agressie is opgehoopt.
Agressie die zich op ongewenste momenten en
manieren manifesteert: „Op dit moment weet
ik voor mezelf nog niet helemaal zeker of het
wel goed is om kinderen alle verfilmde agressie
en misdaad maar voor te zetten. Misschien kom
ik straks nog tot de ontdekking dat zaken waar
ik nu nog voor huiver, eigenlijk wel kunnen".
Hij begint met een blanco ziel aan die filmkeu
ring, maar wil in elk geval zijn levensopvatting
en die is ruim, zonder vooropgestelde speci
fieke principes in het filmkeuringswerk tot
uiting brengen. „Ik ben voor zo weinig mogelijk
beperkingen in onze samenleving en daarom
ben ik in die commissie gaan zitten. Nogmaals:
om uit te maken wat wél kan en niet om wat
niet még.
Veel tijd gaat de filmkeuring Bob de Lange en
zijn medecommissieleden niet kosten. Hij ver
wacht één dag per maand. De veertig personen
tellende commissie, kortweg aangeduid met „De
Nederlandse Filmkeuring", wordt opgesplitst in
groepjes van minimaal drie en maximaal vijf
personen, die bij toerbeurt opdraven om films
te beoordelen.
8r$ttte
Ban&c
WmÊÊÈtè^M
Mae Wesrti
dubbeHmm-
ti
Nederland is lang niet het enige land, dat jarenlang
heeft geworsteld met de filmkeuring. Ook in met
name Engeland en Amerika hebben de filmzeden
voor moeilijkheden gezorgd. Moeilijkheden, die men
probeerde te voorkomen door een film al te keuren
voordat er één meter film was verschoten. Holly
wood kende een ijzeren „production code", waaraan
elk filmplan was onderworpen. Deze „production
code" was voor ons land echter geen aanleiding om
de Hollywood-producten zonder meer toe te laten.
Wij deden het nog eens dunnetjes over door een
officiële filmkeuring en jarenlang ook nog met een
Katholieke Film Keuring. Twee bastions van zeden-
bewaking, die het hebben moeten afleggen tegen de
maatschappelijke ontwikkelingen.
Wie de internationale geschiedenis van de filmkeuring
bekijkt, komt tot de conclusie, dat door de jaren heen
vooral sex een heet hangijzer is geweest Dat begon
al, toen in de befaamde „Nickleodeons" zogenaamde
„peepshows" werden vertoond, die veelal pornogra
fisch getint waren. Dat was al vóór de eeuwwisseling.
Keuringsinstanties konden er weinig aan doen, omdat
het hier om privé-voorstellingen ging. Maar dat werd
al ras anders, toen het filmscherm werd uitgevonden
en men de filmbeeldjes met projectoren ging vergro
ten.
Zedenbewakers staken toen de kop op. Een bekende
zaak in die dagen (1893) was een zogenaamde „peeps
how" rond de buikdanseres Fatima. Toen de show
opgeblazen werd tot bioscoopformaat, sloeg de cen
suur toe en werd een groot gedeelte van het beeld
weggestreept. Alhoewel de navel zichtbaar bleef... In
maart 1907 begonnen de zedenbewakers vanuit Chica
go een ware kruistocht tegen de toenemende sexuele
vrijheden in de Amerikaanse en buitenlandse films.
De kruistocht resulteerde in 1909 in de oprichting van
The National Board of Censorship of Motion Pictu
res, een naam die in 1915 gewijzigd werd in National
Board of Review. Hollywood was er nauwelijks van
onder de indruk, want door bijvoorbeeld in de bijbel
geschiedenis te duiken, dan wel gangsterfilms te
maken met hun specifieke eigen wetten en gebruiken,
kon de filmkeuring heel gemakkelijk ontdoken wor
den. De befaamde Cecil B. DeMille was er een kei
in om de keuringsnormen te verleggen naar eigen
goeddunken.
Nonnen
Toch werd de keuring ook in Amerika steeds feller.
En dat kwam niet zozeer door de films zélf, als wel
door de vele schandaaltjes in filmstad Hollywood.
Vandaar, dat de tien machtigste producenten-regis
seurs in 1922 ene Will H. Hays aantrokken om een
oogje in het zeil te houden. Spoedig was Hays al de
„Tsaar van Hollywood". Hij slaagde er in de eventue
le overdaad aan sex in te dammen en bovendien
schandalen te vermijden. Hays ging trouwens verder
dan de filmmagnaten die hem een salaris van
100.000 dollar per jaar betaalden hadden verwacht
Hij stelde een zogenaamde .Production Code" in, ook
wel Hays' Code genoemd, waaraan alle te produceren
films moesten voldoen. In de praktijk kwam het er
op neer, dat zijn instituut alle scenario's voor nieuwe
films vooraf een goedkeuring verleende. Waarna e«n
keuring achteraf eventuele problemen met katholieke
instanties destijds nog zeer invloedrijk in Amerika
moest vermijden.
Geluid
behoorlijk machtig. En verrichtte vaak zeer discuta
bele ingrepen. Zo sneed men in 1940 uit Walt Disney's
„Fantasio" nog een allerliefst getekend vrouwtjes-cen-
taurtje weg, omdat ze geen behaatje droeg.
Bij het begin van de jaren vijftig kreeg Hays echter
een gevoelige klap te verwerken. Hij "verbood op
aandrang van de Katholieke Kerk de Italiaanse film
„The miracle", gemaakt door Roberto Rossellini. In
de film werd een boerenmeisje verkracht door een
man, die zij voor St. Josef aanzag. De distributeur
van de film spande een proces tegen de beslissing
aan en zag zich voor het Hof in het gelijk gesteld.
Dat was in februari 1952. Daarna was het hek van
de dam en konden tal van films met sexuele afwijkin
gen als centraal thema in roulatie komen.
Tegelijkertijd kreeg Frankrijk te maken met de zoge
naamde „nouvelle vague", waarin sex bij wijze van
spreken met hoofdletters geschreven werd door ster
ren als Brigitte Bardot. Maar het gebeurde in Europa
allemaal wel fijnzinniger. Het opgeklopte Amerikaan
se sexsymbool had in Europa nauwelijks kans. Ze
werd middels films van getalenteerde regisseurs als
Fellini, Bergman, De Sica, Bunuel en Antonioni
teruggebracht tot normale menselijke proporties.
De genadeklap voor de Hays' Code kwam in 1965.
De Amerikaanse filmkeuring wilde een scène uit „De
pandjesbaas" (met Rod Steiger) knippen: striptease
van een negerinnetje, dat geld nodig heeft. Het
wegknippen wekte enorme protesten op, waarna de
keuring uiteindelijk overstag ging. En zichzelf ophief
ten behoeve van de SMA (Suggested for Mature
Audiences). Dit systeem werd later vervangen door
een categorieënstelsel, dat overal in de wereld opge
doken was.
Jane
kend".
De komst van de geluidsfilm in 1927 leek de filmma
kers enige mogelijkheden te bieden om aan de stren
ge voorschriften te ontkomen. Toen Mae West echter
met haar dubbelzinnige dialoog zoveel protesten bij
onder meer de vrouwenclubs ontlokte, werden de
regels onmiddellijk strenger. Hays verbood alle obsce
niteiten en vloeken in de dialogen.
De kruistocht tegen sex in de film deed Herman
Mankiewicz, scenarioschrijver van o.a. „Citizen Ka-
ne" destijds verzuchten: „In een boek kan alles, in
een film niets". Overigens viel dat wel mee, want de
Hollywoodfilmmakers werden steeds handiger in het
bedenken van oplossingen om door de mazen van
de keuringswet te komen. Zo introduceerde men de
zogenaamde .musicalfilm" met schaarsgeklede vrou
wen. Bovendien vond men het strippen bij tegenlicht
uit. Op het doek waren alleen maar silhouetten te
zien. De filmkeuring kon er weinig tegen beginnen,
want er was immers „niets" te zien.
En dan was daar natuurlijk ook nog Howard Hughes,
een eigenzinnig man die in 1943 een onbetekenende
receptioniste van zijn filmmaatschappij tot een inter
nationale sexster omvormde, zonder dat ze ooit op
het filmscherm te zien was geweest Dat was Jane
Russell, wier boezem zó prononcerend was (mede
dankzij een door Hughes ontworpen bh), dat een van
Hays' medewerkers, Joseph Breen, uitriep, dat hij
nog nooit zo iets schokkends had gezien. Breen
verbood „The outlaw", maar de macht van Hughes
was zó groot dat Breen het veld moest ruimen.
Aanval
Er mochten dan nog heel wat mazen in het keuring-
snet te vinden zijn, de Hays' Code was desondanks
Geweld
Een ander teer punt in de filmkeuringsgeschiedenii
is het geweld. Ging het er al te fors aan toe, dai
werd de film uit de bioscoop geweerd, maar dooi
gaans werd een western met massa's doden en ve
geforceerd geweld eerder toegelaten dan films waari
(vooral vrouwelijk naakt voorkwam. Een wat vreer
de gang van zaken, want het vertoonde geweld (o
naakt voorkwam. Een wat vreemde gang :yan_z3kö>
want het vertoonde geweld (ook op de televisie ir
de talloze politieseries) ging vaak veel verder ove
de streep van „de betamelijkheid" dan de schaar
geklede actrices. Maar tegen geweld in films is eigen
lijk nooit afdoende opgetreden. Hollywood mocht da:
.aanvankelijk westerns en gangsterfilms maken, waai
in goed en kwaad duidelijk te onderscheiden war»
(veelal middels de wit-zwart kleding), toen de spaghel
ti-western gouden tijden beleefde, vervaagden dt
geldende nonnen en kwam er steeds meer ongecon
troleerd geweld in de film. Uitlopend op de Chines*
vechtfilm, de zogenaamde „eastern", waarin de hoe
veelheid bloed de uiteindelijke kwaliteit bepaalt
In vrijwel ieder land is de filmkeuring inmiddel1
opgeheven, een gevolg van een vrijer wordende maat
schappij, waarin persoonlijke verantwoordelijkhedei
een belangrijker plaats zijn gaan innemen. De prak
tijk zal moeten uitwijzen of het bioscooppubliek dii
vrijheid aankan. Hoogstwaarschijnlijk zullen we di
komende tijd geconfronteerd worden met produkten
die de grens van het welvoeglijke overschrijden. Maa
even. waarschijnlijk is het, dat na verloop van tiji
alles weer min of meer zal zijn „genormaliseerd',
Landen die ons zijn voorgegaan wat betreft eet
vrijere filmopvatting, hebben dat aangetoond.
tn de
Bijbel-films,
zoels in
„Het teken
van het
krufs" van
Cecffe B.
OeMiBe,
kreeg
Hollywood
de
gelegenheid
om de
sterren toch
in „pikante"
kledij te
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 7 JULI 1977
PAGINA fi
mag" in de bioscopen. Als de „openbare
zeden" in het geding dreigen te komen
bestaat de mogelijkheid om via de rechter
een film te verbieden. Of en in hoeverre
dit inderdaad zal gebeuren, lijkt sterk te
gaan afhangen van de opvattingen van de
nieuwe minister van Justitie.
Dat met de nieuwe wet een einde is
gekomen aan alle geharrewar rond de
filmkeuring, blijkt de eerste week al een
onjuiste voorstelling van zaken. De film
„Een brug te ver" draait „voor twee leef
tijden": vanaf twaalf jaar zonder een bloe
derige scène en vanaf zestien mét dat
stukje van dertig seconden. De bioscopen
mogen zelf kiezen welke kopie ze willen
draaien. Het verhuurkantoor City ver
wacht niet. dat de theaters die de.zestien
jaar-kopie" vertonen, minder publiek zu
len krijgen dan de bioscopen die de ingi
korte versie draaien. „Het maakt allemaj
niets uit. Er is toch geen controle".
Bijgaand een gesprek met acteur Bob d
Lange, die lid is van de nieuwe filmkei
ring, en een overzicht van international
keuringsperikelen.
(Van onze filmredactie)
De vertrouwde leeftijdsgrenzen van veer
tien en achttien jaar in de bioscooppro
gramma's zijn met ingang van vandaag
vervangen door twaalf en zestien jaar. Het
gevolg van de nieuwe filmkeuringswet,
die deze week in werking is getreden.
Daarmee is ook de Centrale Commissie
voor de Filmkeuring verdwenen. In plaats
daarvan is de Nederlandse Filmkeuring
gekomen, bestaande uit veertig personen
uit alle lagen van de bevolking. De nieu
we filmkeuring heeft niet zoals haar
voorgangster de bevoegdheid films
„voor openbare vertoning af te keuren.
Dat betekent overigens niet, dat nu „alles
yoO'
foO°J
j)o Q°f
JoO°J
A0d°J
*°Q°y
ao99f
Hordeur met aluminium
stootplaat
Bestand teger^ alle weersinvloeden.
Roest- en krimpvrij.
Met gelast nylon horrengaas.
Afm.. 215 x 90 cm.
Eenvoudig zelf te monteren.
Ook het inkorten van profielen
voor kleinere deurmaten, is door
de duidelijke handleiding zeer t
eenvoudig.
Kompleet in doe-het-zelf pakket
met alle benodigde accessoires.
Crown radiocassetterecorder
type CRC 535 LW_
radio met FM, midden- en lange
uitgangsvermogen
1.5 watt
werkt op lichtnet of kil
batterijvoeding
automatische opname
sterkteregeling en
bandstop f iBTi
ingebouwde electret
microfoon jJMILfj jr UjJ
3 cijferige bandteller Bill
f* ingeboöwde antenne ISljr ïÊÊSSr1^*
Exclusief«feij
Vroom Dreesmann Vgfey
Carton 7 x 50
Japanse
prismakijker
Zgn. nachtkijker.
Haalt 7 x dichterbij.
Met gecoat optiek en
rechter occulair-
stelling voor de
brildrager.
Kompleet met tas
Naaldvilttegel
100% Polyester.
Formaat. 40x40 cm.
Leverbaar in zes
kleuren zoals:
groen, bruin, beige
en oranje.
Strijkplankovertrek
In verschillende
leuke, moderne en
frisse dessins.
Past op elke strijk
tafel tot 32 cm breed.
Verkoop afd. keuken
meubelen.
Super Hi-Fi
cassettes
Uitstekende
kwaliteit.
Low noise.
Made in West-
Germany.
Velona reiswekker
In luxe reisetui.
Kwaliteits uurwerk
met helder wek-
signaal en licht
gevende wijzers.
Kleuren: rood, groen,
beige en zwart.
Duster y~
Licht van gewicht,
makkelijk voor op
reis.
Kwaliteit: katoen/
polyester.
Keuze uit 3 dessins
en 6 kleuren
Maten S-M-L-XL
C 90 4 stuks
