Rubensjaar nadert
zijn hoogtepunt
Sterke uitvoering redt
Francks Beatitudes
kunst en
kunstenaars
WOENSDAG 15 JUNI 1977
LEIDSE COURANT
PAGINA
Het was vijftien jaar geleden
dat ik voor het laatst „Les Bea
titudes" had gehoord. Mijn her
inneringen aan de toonzetting
van César Franck van acht za
ligsprekingen uit de Bergrede
waren uiterst pover. Het ging
niet alleen om de tekst van
Het Amateurgezelschap Zoeter-
meer 76 presenteert op donder
dag 16 juni in De Graanschuur
te Zoetermeer haar groep „Kor
rel" en de dansgroep o.l.v. Ma
rion van Lingen in „Een mens
is overal voor te krijgen", een
cabaratesk programma, afge
wisseld met dans en, na de pau
ze, een blijspel van Albert Mau-
rits.
Peruaanse weefkunst is van 17
juni - 23 juli ta zien in Galierie
Mabuhay, Berenstraat 19 Am
sterdam.
Galerie Pulchri Studio, Lange
Voorhout 15 Den Haag, expo
seert van 18 juni t/m 7 juli
recente gouaches van Jan Heel
én grafiek van Jan Sawka.
madame Colomb, een ver
schrikkelijk staal van machte
loze theatrale dramatiek vol
vals pathos en met de ene on
zinnige beeldspraak na de ande
re. Ook de muziek leefde in
mijn herinnering als zwak en
gedateerd, weliswaar met enke
le geniale flitsen in koorfrag
menten maar als geheel niet
vergelijkbaar met de symfonie,
de vioolsonate, de Variations
symphoniques, het orgelwerk.
Ik had mij voorbereid op een
moeizame avond.
Het pakte anders uit in het Am
sterdamse Concertgebouw en
achteraf is dat best te verklaren.
Het is in feite de tragiek van
onze oratoriumkoren. De uitvoe
ring van vijftien jaar geleden
geschiedde door nogal bejaarde
amateurs die werden „bege
leidt" door een beroepsorkest
dat onvoldoende was voorbe
reid. Nu echter was er de pro
fessionele inzet van het Groot
Omroepkoor en het Omroepor
kest die hun partijen perfect
kenden en uitstekend op elkaar
hadden afgestemd. Kenneth
Montgomery, vast aan de NOS
verbonden, leidde met vaste
hand, zocht het in innerlijke be-
wogénheid en serene lyriek en
negeerde eenvoudig de bombast
van de tekst. Natuurlijk ging hij
de hier en daar optredende ope-
ra-achtige elementen la Masse
net (de Satan in het zevende en
achtste deel bij voorbeeld) niet
uit de weg, maar hij dikte ze
niet aan, integendeel hij nivel
leerde ze ten voordele van de
innigheid en de bewonderende
aandacht.
Het was duidelijk dat Montgo
mery niet zo lang met de solis
ten had gewerkt als met koor
en orkest. Zij kregen niet altijd
de kansen die ze moesten heb
ben Dat was wel het geval met
bariton Ruud van der Meer die
de Christus-partij met zijn mooi
getimbreerde stem waardig en
eenvoudig voordroeg. Van de
twee tenoren (beide Britten net
als de dirigent) voldeed Ian Pa-
,tridge het meest maar erkend
moet worden dat Robert Tear
een ondankbare „heldische par
tij" had waarin hij zich soms
lelijk moest forceren. John Bro
cheier Serving Bernard Kruysen
heel aannemelijk. Het aandeel
van de sopraan Hanneke van
Bork, de mezzo Elisabeth Cooy-
mans en de heel jonge alt Jan
netje Blok kreeg, mede door het
vaak te luid spelende orkest,
niet steeds het beoogde reliëf.
J. KASANDER
Brussel (ANP) De viering van het
Belgische Rubensjaar, evenementen ter gelegenheid van het
feit dat de schilder Rubens 400 jaar geleden geboren werd,
nadert zijn hoogtepunt. Op 28 juni zal, in aanwezigheid van
Koning Boudewijn van België en Koning Fabiola, in het
koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, name
lijk de grote Rubenstentoonstelling geopend worden. Het pu
bliek krijgt hier de gelegenheid (tot 30 september) de meest
uitgebreide verzameling Rubenswerken die ooit bijeen ge
bracht werd, te bewonderen.
De collectie zal niet minder
dan 90 schilderijen en 63 teke
ningen van de meester omvat
ten. Die werken komen uit
musea en privé-bezit uit de
gehele wereld. De collectie is
verzekerd voor een bedrag
van ongeveer 140 miljoen gul
den.
Vorige maand arriveerden in
het Antwerpse museum (dat
voor deze gelegenheid geres
taureerd werd) de eerste tran
sporten. Eind mei en begin
deze maand kwamen er dage
lijks werken van Rubens bin
nen. De schilderijen en teke
ningen komen uit Nederland,
Frankrijk, Duitsland, de Sov
jet-Unie, Canada, de Verenig
de Staten, de D.D.R., Dene
marken, het Verenigd Konin
krijk, Italië, Oostenrijk, Polen,
Spanje, Zwitserland, Zweden
etc.
Iri de schaduw" van de grote
tentoonstelling zijn er nog ver
schillende kleinere. Tot 19 sep
tember loopt in de Antwerpse
St. Jacobskerk de tentoonstel
ling „Kunstwerken uit de
eeuw van Rubens in Antwerp
se kerken en kloosters". In het
Museum Plantin-Moretus in
Antwerpen kan de expositie
„Rubens als boekillustrator"
tot 4 juli bezichtigd worden.
Van 18 juni tot 25 september
is in het archief en museum
voor het Vlaamse Cultuurle
ven in Antwerpen de tentoon
stelling „De roem van Ru
bens" Daar wordt getoond
welke invloed Rubens in zijn
tijd al had en welke invloed
zijn werk had op de generaties
na hem In het Rubenshuis in
Antwerpen is er dan nog de
expositie „Paradisus musicus"
die (van 31 augustus tot 16
oktober) een beeld geeft van
muziek en samenleving in Ru
bens' tijd.
De provincie Antwerpen doet
voorts een duit in het zakje
met de tentoonstelling „De
mode in Rubens' tijd", die van
25 juni tot 18 september ge
houden wordt in het museum
„Sterckshoft" in Deurne. Met
behulp van authentieke kle
dingstukken en goed copieën
daarvan zal worden duidelijk
gemaakt hoe men zich in de
tijd van Rubens kleedde.
Ter gelegenheid van de 400 ste
geboortedag van Rubens is
ook een massief zilveren pen-
tegenslag kwam ik in
een vacuüm terecht. Ik
had een stempel in mijn
paspoort, B 12 of B 13,
ten teken, dat ik voor
zaken naar Amerika
was gegaan. Maar ik
deed geen fluit. Tot
overmaat van ramp
mocht ik ook nog in
1971 die enorme aardbe
ving in Californië van
zeer nabij meemaken."
Ik dacht: Shirley, kop
op meid. Je zit nu in de
zeven magere jaren,
maar de zeven vette
kunnen niet lang meer
op zich laten wachten.
Ik had ondertussen wat
beter kennis gemaakt
met Frank Clark, die
ook in de platenbusiness
zat. Ik had hem al ont
moet in New York en
vond hem toen een
onuitstaanbare Ameri
kaan met een vele ma
ten te grote bek. Ik zag
niets in die vogel."
woestijn bijvoorbeeld, ik
zou niet weten, hoe ik
dat moet beschrijven.
Die brandende hemel,
de aarde, waaruit de
kleuren langzaam weg
trekken. En ik maar kij
ken, sprakeloos, verplet
terd."
„In Las Vegas vroeg
Frank terloops: „Zeg,
heb je zin om vanavond
met me te trouwen?". Ik
vond het een geweldig
idee. We zijn naar zo'n
huwelijkskapel gestapt
en hebben ons daar on
der de tonen van een
krassende plaat in de
echt laten verenigen. Ik
had een spijkerbroek
aan en Frank was ook
niet op zijn zondags op
gedoft. Ik had nog een
boeketje van plastic
bloemen gehuurd en zo
hebben we één polaroid
foto van ons laten ma
ken, die ik naar mijn
ouders in Haarlem heb
gestuurd.
Daar werd het nieuws
niet in dank ontvangen.
Moeder had een ander
soort bruiloft voor haar
oudste dochter in ge
dachten. Shirley in het
lang en in het wit. En de
hele familie in een afge
huurd zaaltje „lang zul
len ze leven" zingen. Dat
had ze liever gezien".
„Zelf vond ik het best
zo. Ik vond die trouw
partij in spijkerbroek
heel ontroerend en heb
er dan ook menige traan
bij weggepinkt. En ook
daarna liep ik met mijn
hoofd in roze wolken. Ik
was nu op mijn bestem
ming, vond ik. Ik had
een man, die me heerlijk
betuttelde en waar ik
voor 200 procent achter
stond. Frank was de
carrièremaker: de man,
die bezig was met zijn
eigen goldrush. En ik
wachtte thuis met het
eten en zorgde dat het
nestje stofvrij bleef. Ik
mag me dan ook de eni
ge Nederlandse artiest
noemen, die aanwijs
baar niet naar Amerika
is verhuisd om de „Gro
te Carrière te maken. Ik
dacht alleen dat ik een
ordentelijke huisvrouw
in Amerika kon worden.
Bad met bubbels
Dat heb ik precies zes
jaar volgehouden. Ik
had alles, wat mijn hart
je begeerde. Ik had een
bad met bubbels en een
keuken met de modern
ste apparaten. Frank
had zelfs een schattig
studiootje laten maken,
waarin ik piano kon spe
len, als de lust daartoe
mij bekroop.
Maar ik realiseerde me
niet, dat ik langzaam
veranderde. Ik werd hoe
langer hoe meer de on
derdanige ziel, die het
eten warm hield en de
sloffen van Frank klaar
zette. Op een gegeven
moment kreeg ik bezoek
van mijn zusje, die ver
bijsterd riep: „Wie ben
jij eigenlijk, wat doe jij
hier? Jij bent de oude
Shirley niet meer.
„Eind augustus 1976
hebben Frank en ik toch
maar besloten om een
eindé te maken aan ons
huwelijk. Het kon zo
niet verder. Hij bracht
me naar het vliegveld en
gaf me de hand. Niet
eens een kus. „Goodbye
Shirley" Daarmee moest
ik het maar doen. Van
het ene moment op het
andere had ik niks
meer".
Ze zwijgt, luistert aan
dachtig naar het mottig
geluid, dat uit de luid
spreker in „the Old
Bell" druipt. „Hoor j?
dat", zegt ze, „hoor je,
wat er gedraaid wordt?
Dat is een heel oud
nummer dat allang uit
de mode is. „Kiss and
say goodbye" heet het.
Dat werd ook op het
vliegveld van Los Ange
los gespeeld, toen Frank
afscheid van me nam.
Sindsdien hoor ik hét
overal. Ik kan geen dis
cotheek binnenkomen o
ja hoor, daar is het wee
„Kiss and say goodbye"
Ik heb het gevoel, dat il
lijd aan een achter vol
gingssyndroom. Ik vim
dat heel frappant".
Strebertje
Over haar toekomst ii
de lage landen kan Shir
ley na dit smartelijk mu
zikaal intermezzo kor
zijn: „Laten we maar af
wachten. Ik stel me ei
maar zo weinig mogelijk
van voor, want ik ben en
blijf een geboren pessi
miste. Er zijn al zoveel
koeien met gouden
hoorns op me afge
stuurd, dat ik er niet
meer in kan geloven
Toch word ik nog steeds
kwaad, als mensen hun
afspraken niet nako
men, als ik voor joker in
een café op iemand
wacht, die niet eens de
moeite neemt om af te
bellen".
„Daarbij komt, dat ik
van nature geen streber
tje ben en geen gram
zakelijkheid in huis heb.
Ik treed momenteel ntf
een trio op en dat iu<
den de mensen te duui-
Ze huren voor hun
„avondje uit" liever een
artiest, die met een ban
drecorder meezingt. Dai
krijgen ze het hele orf
kest er gratis bij".
„Ik voel daar niks voor
Ik houd van een sfeertje
en speel als het effe kan
ook voor mijn eigen ple
zier. Dat is ook de re
den, waarom ik niet zo
vaak optreed. De men
sen zijn zuinig geworden
en denken: dat mens
met d'r triootje is te
kostbaar, we huren vier
anderen met een ban
drecorder".
„Ik kan daar nog inko
men ook. Ik werk rustig
door aan mijn repertoir,
doe wat televisiewerk en
hoop in de toekomst een
langspeelplaat te maken.
En wie weet komt er
dan ook nog een uitnodi
ging voor Engeland uit
de bus".
„Misschien krijgen ze
daarna in Amerika ook
zin om eens wat liedjes
van me te horen. Dat
lijkt me het bittere
einde. Terugkomen in
Amerika en bij aan
komst zeggen: „Hier ben
ik weer, Shirley from
Holland. It's me".
LEO THURING
het hard aan. Dan begin
ik ook meteen te verma
geren. De ponden vlie
gen eraf, als ik liefdes
verdriet heb. En omge
keerd begin ik onweer
staanbaar uit te dijen,
als ik me happy voel bij
iemand.
Plastic bloemen
„Met Frank ben ik eind
1971 getrouwd. We wa
ren in een auto op weg
van New York naar de
west-kust. Duizenden ki
lometers dwars door
Amerika, dwars door
woestijnen en verlaten
korenvelden. Het was
een onbeschrijflijke reis:
soms zeilde je drie keer
per dag door een totaal
andere wereld en beleef
de je dingen, die een
ander in zijn hele leven
niet meemaakt. Zo'n
zonsondergang in de
ning geslagen, die in een opla
ge van 100.000 stuks verkocht
zal worden aan liefhebbers.
De opbrengst dient om de gro-
Ondanks de Engelse
aankleding van „The
Old Bell" blijkt het toch
niet meer te zijn dan een
Angelsaksisch koekoek
sei, dat kakelvers te von
deling is gelegd op het
Rembrandtsplein in Am
sterdam. Wie er dan ook
een opgeschoren Brit
verwacht met bolhoed
en stiff-lip, die zich aan
de tap met brak bier
inundeert komt hevig
bedrogen uit. De cliente
le in deze als „pub" aan
gemonsterde kroeg be
staat op deze middag in
elk geval louter uit in
opgebleekt voordeelpak
verschanste dwarslig
gers met Mokums water
merk.
Tevoren heeft Shirley
Zwerus, ex-huisvrouw
uit een voorstad van Los
Angelos zich tijdens een
telefoongesprek enige
zorgen gemaakt over de
herkenningsprocedure:
bij een vorig interview
heeft ze in hetzelfde eta
blissement ruim een uur
met de voor haar zo ka
rakteristiek reikende
zwanehals uitgekeken
naar een journalist, die
zich achteraf twee meter
verderop achter een ver
se aflevering van zijn
periodiek op het treffen
had voorbereid. Waar
schijnlijk dus een zeer
jonge bijziende collega,
die geen televisie heeft
en derhalve onkundig
was van het feit, dat de
door hem gezochte Shir
ley met haar dramati
sche hit „It's Me" niet
meer van de vaderland
se buis is weg te bran
den.
Even het geheugen op
frissen: Shirley Zwerus,
dochter van een Haar
lemse aannemer kreeg
op vijfjarige leeftijd
haar eerste pianolessen.
Haar vader oordeelde,
dat ze een immens muzi-
kaal talent had en sleep
te haar op vrije woens-
dag- en zaterdagmidda-
gen achterop de bagage-
l drager van zijn fiets
t naar een bevriende pia-
- noleraar. „Ik heb schat-
ten can ouders", laat ze
noteren. „Als ik ergens
moest optreden, maakte
mijn moeder een beeldig
jurkje met lovertjes en
roesjes en zette ze pijpe-
krullen bij me. Ik zie
nog die tang op het gas-
fornuis bij ons in de
keuken liggen. Allemaal
voor de kleine meid.
Schattig hè?"
carrière als zangeres. Ik
vond het opeens onbe
langrijk, want ik had nu
iets gevonden,' dat
oneindig veel belangrij
ker was: ik hield van
deze man. Ik had mijn
levensdoel bereikt."
„Als je dat zo aan een
café-tafeltje vertelt,
klinkt het ontzettend tut
tig. Ik ben me daar zeer
van bewust, maar zo
ben ik nu eenmaal. Ik
wil altijd het onderste
uit de kan. Een midden
weg is er voor mij nooit.
Of ik houd van iemand
of ik zie niks in hem.
Punt uit. En omdat ik
niet alleen kan zajn over
komt het me nog al
eens, dat ik een misser
heb. Laatst ben ik nog
smartelijk verliefd ge
worden op een jongen,
die het duidelijk niet
was. Te jong, een typi
sche tiener. Als je dat
achteraf ontdekt, komt
te kosten te helpen beshijden
die gepaard gaan met het hou
den van de grote Rubens ten
toonstelling.
Shirley is nauwelijks
acht, als ze in het Haar
lems Concertgebouw
een sonate van Mozart
speelt. Twee jaar later
maakt ze haar televisie
debuut in de AVRO-
Weekendshow, waarin
de toen onafscheidelijke
geinponuns Johnny en
Rijk voor de gulle lach
zorgen. „Flip van der
Schalie kwam laatst in
de studio aandragen met
een vergeeld fotootje,
waarop je me in die
show achter een enorme
vleugel ziet zitten. Een
klein, brekelijk meisje
met de eeuwige pijpe-
krullen. Het zag er alle
maal zeer engelachtig
uit".
De zeer aards uitgeval
len engel Shirley (haar
achternaam werd toen
al weggelaten om te ac
centueren, dat het hier
een wonderkind betrof)
beklom de carfierelad-
der als een professionele
brandweerman. Ze
schreef en componeerde
haar eigen songs, waar
mee ze in de vaderland
se feestzalen veel succes
had.
„Ik maakte in die tijd
ook wel platen, maar de
hitparade heb ik toch
zelden gehaald. Daar
voor is het genre, dat ik
zing waarschijnlijk te
moeilijk. Ik houd nu
eenmaal meer van een
aangepaste Bach-canta-
te dan van „Oh, moeder
lief, toe drink niet
meer". Dat kan ik niet
eens zingen. Ik moest
mijn aanhang altijd zoe
ken bij de echte muzie
kliefhebbers, bij de
mensen, die een oor
spronkelijke melodie
verkiezen boven het
stamp- en smijtwerk van
„Jan pak de leuning".
Nooit kwaad
Omdat Shirley van oor
deel was, dat er in Ne
derland te weinig lief
hebbers waren, die
schot konden brengen in
haar carrière week ze in
1969 uit naar Londen.
„Ja, hoe gaat dat. Je
hoort van deze en gene,
dat er aan de overkant
een hoop werk op je ligt
te wachten en dan denk
je: kom, ik ga maar eens
kijken. In Londen kreeg
ik bericht van een pla-
tenjongen uit New York,
die toevallig mijn plaat
je „Big Boss Man" had
gehoord. Hij vond, dat
er wel wat in zat en
vroeg, of ik niet eens
langs wilde komen. Nou,
waarom niet, dacht ik
en ik vloog dus naar
New York. Daar teken
de ik een contract en
werd door een produ
cent uitgenodigd om een
plaatje te maken in Cali
fornië. Dat ligt weer ze
ven uur vliegen verder,
maar ik dacht: ach,
waarom niet. Ik was
nooit in Californië ge
weest en wilde het best
eens zien. Verandering
van klimaat kan trou
wens nooit kwaad. „In
die tijd was de Memp-
his-sound ontzettend po
pulair en wat deden ze
dus: ze haalden violen
uit Philadelphia, koper
uit Californië en mixten
ze voor mijn langspeel
plaat. Ik had zeven van
de negen liedjes zelf ge
maakt en verwachtte er
enorm veel van".
„Toen ging die platen
maatschappij failliet
Weg dromen, weg Ame
rikaanse bliksemcarriè
re. We hadden al die tijd
op krediet gewerkt. Zo
van: dat geld komt wel,
dat zit wel goed. Maar
achteraf zat het dus he
lemaal fout. Die plaat
ligt nog steeds in één of
andere bankkluis te
wachten op zijn wonder
baarlijke opstanding.
Misschien komt er nog
eens een producent, die
het zaakje wil opkopen
en de plaat alsnog uit
brengt."
„Na die afschuwelijke
Maar vreemd: eenmaal
weer in Holland begon
ik uitgerekend naar die
ene jongen te verlangen.
Ik had het gevoel: zon
der Frank kan ik niet
verder leven. Het gevolg
was een eindeloze reeks
internationale telefoon
gesprekken, die onover
komelijk waren voor
mijn bankrekening. En
als het verlangen te he
vig werd vloog ik maar
weer naar de overkant.
Ook dat waren escapa
des, die fors in de spaar
pot van de kleine meid
hakten, want een ticket
New York kostte'in die
tijd nog 1700 gulden.
„Op een gegeven mo
ment heb ik de stoute
schoenen maar aange
trokken en ben ik naar
Frank gevlogen. Heel ro
mantisch, zeer afhanke
lijk. Ik verbrandde alle
schepen achter me en
dacht: dan maar geen
