,Hoe het begon? Nouik leesde gewoon9
Ik zie ze nog niet zitten, naast
houtskoolvuur onder gammel dak
„MOLUKKER-KENNER" DS. KABEL:
36 mannen
en 20 vrouwen
BINNENLAND
VRIJDAG 27 MEI 1977
p?
BOVENSMILDE Vanmorgen
heeft NCRV-radio reporter Hugo
van Rhijn een lang gesprek ge
had met een van de 105 gijze-
laartjes van de school in Bo-
vensmilde, een meisje. Haar
naam mochtniet bekendgemaakt
worden. Hieronder volgen letter
lijk baar antwoorden op de vra
gen van de reporter. Op zijn
vraag boe het maandag in de
school begonnen was, vertelde
zij, dat zij bezig was met het
schoolwerk
Met nog vier meisjes en vier
jongens. Toen eehh ging de deur
open, toen kwam een Ambonees
met de juffrouw en toen moesten
we naar de zaal.
Zag je toen ineens dat die me
neer gewapend was?
Ja, hij had een revolver achter
z'n riem zitten.
Wat zei die toen?
Hij zei niks gewoon.
Hij riep geen bedreigingen tegen
jullie?
Nee, maar Bea, dat is ook een
meisje, die wou d'r tas ophangen,
maar dat mocht niet. Neem die
tas maar weer mee en ga naar
de zaal toe, zei ie.
Toen werden dus alle kinderen
bij elkaar gedaan, zeg maar in
die zaal?
Ja.
Wat zeiden de onderwijzers toen
tegen jullie?
Nou,
Die hebben jullie toen moeten
vertellen wat er eigenlijk aan de
hand was?
Ze zeiden, eehh dit is 'n (lachend)
gijzeling of zo.
Ze deden er niet zo moeilijk
over of zo?
Nee, ze keken allemaal erg be
zorgd. En we mochten later klas
voor klas allemaal spullen uit het
vak halen. Je mocht niks meer
halen, je moest voor een paar
dagen spulletjes halen.
Wat voor spulletjes?
Nou, eh, tekenschrift, potloden,
een leesboek, je werkmap. Zo
alle spulletjes.
Dus alle spullen zijn uit de vak
ken gehaald, jullie zaten in die
overblijflokalen, midden in de
school. Wat hebben jullie daar
nou al die tijd gedaan?
Nou, spelletjes gespeeld, er wer
den ook spelletjes gehaald, en
getekend en zo. En je mocht ook
niet rondlopen, je moest blijven
zitten. Alleen als je naar de WC
moest, dan mocht je gaan, dat
moest je ook eerst vragen, je
mocht niet zo maar erheen lopen.
Heb je je nou niet verveeld?
Nou, ik begon me wel te verve
len. Ik heb alle spelletjes zo'n
beetje gedaan.
Ben je nou door die Zuidmoluk-
kers met die wapens bedreigd?
Nou, niet bedreigd
Er is niet tegen jullie gezegd:
jongens, oppassen, anders gaan
we schieten?
Nee, deden ze niet.
Ze hebben wel geschoten, vooral
in het begin.
Ja, in de lucht geschoten, en een
paar maal op een mevrouw die
kwam kijken of zo. Die wouwen
ze alleen maar bang maken of
zo.
Maar waren er geen andere kin
deren bang van het schieten?
Ja, ze waren allemaal bang, ik
zelf was ook wel bang.
Heb je eigenlijk gemerkt hoe de
buitenwereld erop reageerde?
Mocht je televisie kijken, kon je
naar de radio luisteren?
Nou, ik heb niet naar de radio
geluisterd, wel naar de televisie.
De radio die hadden die Ambo
nezen, die hadden ze achter
staan.
Maar die luisterden er wel dui
delijk naar?
En als de televisie dan aanging,
zo voor het journaal, dan kwa
men ze ook altijd. Dan kwam er
eentje luisteren en die vertelde
dan alles aan die anderen.
En jullie hebben de hele tijd
alles kunnen zien op de teevee?
Ja. En dinsdag werd-ie wegge
haald. Eerst de antenne en toen
later in de gang, bij de weecees
daar, werd-ie op een tafeltje
neergezet en daar zaten ze toen
allemaal te kijken.
Hoe hebben jullie verder kunnen
slapen?
De eerste nacht kon ik niet sla
pen. De grond was zo hard, en
daar kon ik niet aan wennen. En
de tweede nacht ging het al beter
en de derde nacht kon ik al
wennen, want toen sliep ik op
een luchtbed.
Hebben er nu veel kinderen ge
huild, zo 's avonds en 's nachts?
Ja, maar overdag huilden ze
meer dan 's avonds.
's Avonds was iedereen natuur
lijk verschrikkelijk moe?
Ja, en dan vielen ze direct in
slaap.
Hoe was het eten?
Nou, lekker. Eerst hadden we
patat gehad, frikandel en de
tweede dag kregen we ook alle
maal broodjes en melk en toen
kregen we van die gebakken
aardappeltjes met boontjes. En
de derde dag kregen we aardap
pelpuree met sla. Dat was alle
maal wel lekker.
Je vertelde daarnet: die Zuidmo-
lukkers hebben jullie niet be
dreigd. Hoe ging ze nou met
jullie om?
Nou, gewoon. Je kon haast niet
meer merken dat het een gijze
ling was, ze gingen aardig met
je om. Als je ging slapen, vroe
gen ze elke keer: Lig je wel
lekker? Heb je genoeg dekens?
Als je geen deken had, kreeg je
zo een deken.
Hebben ze nog dingen gedaan
met jullie?
Nee, maar ehh
Ik hoorde dat sommige Zuidmo-
lukkers hebben voorgelezen aan
kinderen?
Nouvoorgelezen niet. De juf
frouw leesde wel eens voor. Maa-
reen Ambonees die zat dan
met een meisje uit de tweede
klas dacht ik, daar zat-ie mee op
zijn schoot en dat meisje dat
leesde gewoon.
Het waren wel alle vijf mannen,
die Ambonezen?
Vier.
Vier?
Ja. En 't waren allemaal man
nen.
Nou, nou een belangrijke vraag.
Hoe is 't nou vannacht allemaal
gebeurd. Hoe hoorden jullie van
nacht ineens dat je vrij zou ko
men?
Nou, ik heb niks gehoord, ik
werd wakker gemaakt En ik
moest meekomen. Dan werd ik
op de brancard gelegd en moet
ik naar deehhziekenauto.
Jij bent door de ziekenauto naar
buiten gehaald, he? Ben je nou
ziek?
Nee, alleen een beetje moe.
En waren de andere kinderen
erg ziek?
Sommige wel, sommige zijn naar
het ziekenhuis maar niet zoveeL
Weet je wat ze hebben?
Nou ik weet niet, ze zeggen dat
er een besmettelijke ziekte of zo
is.
Maar jij hebt er geen last van?
Nee, ik niet.
Je hebt een paar mooie cadeau
tjes gekregen, zie ik.
Ja, dat heb ik van m'n tante
gekregen.
Zeg, hartstikke bedankt voor
het vertellen van je verhaal, en
veel plezier met je cadeautjes.
Tot zover het gesprek van Hugo
van Rhijn met een van devrijge-
laten schoolkinderen.
Met dekens omgeslagen lopen de kinderen uit de school naar de bus die hen naar het opvangcentrum zal brengen, waar ze met hun ouders worden herenigd.
(ANP)
Prinses Beatrix
gistermiddag
bezoek ge-
-giacht aan Bovens-
>ijilde en het op-
van
et trein in Gronin-
De prinses
erfrak in Bovensmil-
met ouders van
toen nog gegij
zelde leerlingen en
ipj het opvangcen-
2um met familiele-
3£n van mensen in
]B trein. Haar be-
giek was niet offi-
oleel. i
99
Indonesische krant*
is
J Kans op acties
1 blijft bij
n tolereren van
tg
Molukkers
DJAKARTA (AP) In een
r- hoofdartikel heeft het gro-
J te Indonesische dagblad
0 Kompas gezegd, dat „zo
2 lang de Nederlandse rege-
3 ring het bestaan van een
Zuidmolukse beweging in
het land tolereert er altijd
een groep is die de jonge
Zuidmolukkers aanzet ak-
'j tie te voeren".
1 Intussen heeft minister van
r Buitenlandse Zaken, Adam
Malik, gezegd dat de huidi-
'i ge Zuidmolukse acties zui
ver Nederlandse aangele
genheden zijn. Hij voegde
er aan toe, dat de regerin
gen van Nederland en In
donesië de Zuidmolukse
vraagstukken hebben opge
lost en dat er wat deze
aangaat in de betrekkingen
tussen beide landen geen
problemen bestaan.
UTRECHT (ANP)
De Nederlandse
Spoorwegen hebben
een ,vrij definitieve'
lijst opgesteld van
de gegijzelde trein
reizigers. Er staan de
namen op van in to
taal 56 mensen: 36
mannen en 20 vrou
wen.
Het totaal kan ook 57
zijn, maar over één
reiziger, een man, be
staat nog geen abso
lute zekerheid.
De jongste gijzelaar
In de trein:
is, voor zover nu be- oudste is een man
kend (bij een aantal van 58. Van de reizi-
namen ontbreken de gers in de gekaapte
leeftijden) een meisje trein zijn er 24 jonger
van zestien jaar. De dan 25 jaar.
HENGELO (Gld) Johannes Petrus Ka
bel (54) heeft zijn preek voor zondag
bijna af. Onderwerp? De gijzelingen...
„Ligt voor de hand", legt hij uit. „Het
kerkvolk verwacht niet anders, en zeker
van een dominee die veel met Zuidmo
lukkers te maken heeft." Kabel is niet
alleen hervormd predikant in Hengelo,
hij is ook lid van de 15 man sterke
werkgroep Indonesië van de Raad van
Kerken in ons land. Deze groep is enkele
jaren terug aan het werk gezet om een
aantal knelpunten in de verhouding tus
sen Indonesië en Nederland uit de we
reld te helpen: ontwikkelingsssamen-
werking, de politieke gevangenen in In
donesië en de wrijving tussen Indonesië
en de Zuidmolukkers met hun RMS-
ideaal. De groep werkt samen met een
groep van de Indonesische Raad van
Kerken ver overzee, die op hetzelfde
doel gericht is. De contacten zijn schrif
telijk tot nu toe. De Ambonezen en
andere Zuidmolukkers kent Kabel van
Nieuw-Guinea.
Hij kwam ze daar tegen als zendingspre
dikant in de jaren 1948 tot 1962. „Ik was
daar ook als docent aan de theologische
school van Hollandia-binnen, het tegen
woordige Abepura, betrokken bij de op
bouw van de kerken. In 1970 ben ik er
nog eens 9 maanden geweest, op uitnodi
ging van de Indonesische regering. Dat
Na het langverwachte voedseltransport is het gisteravond en vannacht doodstil geweest rond de trein. Enige activiteit:
één van de kapers vertoonde zich gedurende enkele minuten in de deuropening van het voorste rijtuig.
was een paar jaar na de act of free
choice, toen Nieuw-Guinea zoals u weet
bij Indonesië is gekomen. Ingelijfd eigen
lijk, want er was voor de papoea's geen
keuze. Het was vergelijkbaar met de
komst van de eerste Fords: je kunt alle
kleuren krijgen die je wenst, als het maar
zwart is."
Er zat daar een heel contingent Ambone
zen in Nieuw-Guinea. De kinderen ervan
horen nu bij de groep waarmee wij in
Nederland te maken hebben, daarginds
kwam ik ze tegen als onderwijzers en
dominees. De opbouw van de kerk in
Nieuw-Guinea is grotendeels te danken
aan deze mensen, die zich enorm hebben
ingezet voor de evangelisatie. Dat doen
ze nog trouwens, wat een zeker risico
inhoudt, omdat ze voor de papoea's
vreemdelingen blijven."
Merkte hij op Nieuw-Guinea onder de
Ambonezen veel van het RMS-ideaal, de
Republiek der Zuid-Molukken? „O ja, dat
leefde daar enorm onder de mensen.
Tenslotte hadden we een vrije republiek
gekend, al was het maar voor kort. Trou
wens, een zelfde ideaal leeft onder de
papoea's. Ik wil niet zeggen dat de pa
poea's een vrij West-Irian nastreven,
maar ze vechten er wel voor de leidende
functies in de samenleving. Ook wordt
er vanuit de bossen nog altijd verzet
geboden tegen het Indonesisch gezag."
En het verzet op de Molukken? „Dat stelt
bij mijn weten niet veel voor. Je kunt
de houding van de Molukkers daar tegen
over Djakarta een beetje vergelijken met
het wantrouwen van de Achterhoek ten
opzichte van Den Haag. In economisch
opzicht vormen de Molukken een ver
achtergebleven gebied. Gewoon een pro
bleemgebied, economisch niet aantrekke
lijk. Het kan niet op eigen benen staan.
Vanuit onzè werkgroep komen allerlei
voorstellen om een deel van het Pronk-
geld via de ICCO, een interkerkelijke
sluis in Utrecht, te bestemmen voor de
Molukken. Voor scholenbouw, kerken,
ziekenhuizen en andere projecten. Dat
loopt goed."
Leeft het RMS-ideaal ondr de Zuidmo
lukkers in ons land veel meer dan op de
Molukken zelf? „Jazeker. Veel en veel
sterker. Hier is het een vlucht uit de
werkelijkheid. De Molukkers zijn hier
politiek, maar ook kerkelijk en theolo
gisch in stilstaand water terecht geko
men. Je hebt verscheidene kerkelijke
groeperingen. Verreweg de grootste is de
Evangelisch Molukse Kerk. Met een vol
strekt ouderwetse eredienst. Er zit een
pro-Indonesische groep tussen, de Ba-
dang-Coordinasi. Vanuit deze groep ke
ren nog altijd regelmatig mensen terug
naar Indonesië." Maar andere Molukkers
mogen toch niet terug?
„Dat is niet helemaal waar. Het is ook
een resultaat van onze werkgroep dat er
een versoepeling is gekomen in het beleid
bij de verlening van het Indonesisch
staatsburgerschap. Sommigen gaan nog
altijd terug. Alleen, ze mogen zich niet
op de Molukken vestigen, behalve dan de
ouderen, die zoals u weet, dankzij de
Nederlandse regering hun aow-rechten
daar behouden. Inderdaad, dat zijn de
nieuwe richards. Ik moet zeggen: na Wij
ster is de Indonesische houding niet ver
hard, eerder versoepeld. Laat de mensen
kiezen, is door de Indonesische ambassa
de gezegd, pro Indonesië of pro Neder
land. Maar ik geef toe, de terugkeer blijft
een randverschijnsel" Het kan nooit een
reële oplossing voor de problemen zijn."
U bedoelt dat het gros van de Zuidmo
lukkers de Nederlandse welvaart niet wil
inruilen voor een portie anyioe daar?
„Dat bedoel ik. Het is wel prachtig om
in de avond met een ukelele aan het
strand te zitten, maar de volgende mor
gen moet er weer gegeten worden. Ik
denk dat de Zuidmolukkers zich nog wel
eens achter hun oren zullen krabben voor
ze hun auto en tv. in de steek laten. De
praten wel veel over hun politieke idea
len, maar ik zie ze nog niet zitten naast
een houtskoolvuurtje onder een gammel
dakje. Een oudere Zuidmolukker heeft
wel eens tegen mij gezegd: ze moeten
toch hun ideaal hebben, hoe moet je ze
anders bij elkaar houden."
Is Kabel het eens met de stelling, dat het
Zuidmolukse probleem wordt opgelost
als de groep wordt opgenomen in de
Nederlandse samenleving, op basis van
gelijkwaardigheid? „Daar ben ik het vol
komen mee eens, maar wel met de kant
tekening, dat de identiteit van de groep
op een of andere wijze behouden moet
worden. Dus niet restloos integreren. De
groep moet een realistische kijk krijgen
op het RMS-ideaal. Dat kan bijvoorbeeld
door goede contacten tussen de Moluk
kers hier en in Indonesië. De Indonesi
sche regering staat het reizen daarheen
toe. En omgekeerd ook. Ik denk. dat ze
er vrij en open met elkaar kunnen pra
ten, ja. Als ze daar de werkelijkheid zien,
dan biedt het RMS-ideaal geen perspec
tief meer. Dat ideaal heeft weer een
nieuwe impuls gekregen door het Fretilin
op Oost-Timor, ook een vrijheidsbewe
ging tegen Djakarta, tegen Soeharto. En
dan die Vietnamstunt van ds. Metiary.
Daarvan rijzen je haren toch ten berge.
Ik bedoel, de vluchtweg uit de werkelijk
heid blijft alsmaar open. Vooral voor de
jongeren. Zij zijn maatschappelijk geïso
leerd, ze voelen zich gediscrimineerd bij
sollicitaties. Allerellendigste situaties. Lo
gisch, dat ze vreselijk gefrustreerd wor
den. Begrijpelijk ook dat sommigen van
hen naar de wapens grijpen."
Wat doet de Raad van Kerken concreet
om de verhoudingen met de Zuidmoluk
kers te verbeteren? „De integratieproble
men liggen op plaatselijk niveau. Die
moeten daar opgelost worden. Op ver
zoek van de Raad van Kerken gaat de
hervormde kerk nu gesprekken voeren
met verschillende Molukse kerkelijke
groeperingen. Met de vraag: wat kunnen
we voor jullie doen. We willen ook nieu
we impulsen geven voor de opleiding van
hun predikanten. Verder wordt een her
vormde predikant vrijgesteld om zich
vooral met de contacten van de plaatselij
ke kerken met de Molukse gemeenschap
bezig te houden. Dat is ds. G. Boer. Hij
is net terug uit Ambon, waar hij theolo
gisch docent was. Hij is pas begonnen-
en opereert vanuit Hoevelaken. En ver
der proberen we de contacten met de
jongeren te bevorderen, in het vormings
werk met Nederlandse jongeren. Daar is
een paar maanden geleden een begin mee
gemaakt"
De korte inhoud-van zijn preek voor
zondag: „Pinksteren is het feest van de
zending. Ik merk daarbij op dat alle
volkeren tot het ene lichaam van Chris
tus behoren, inclusief de Zuidmolukkers.
Wat is in concreto onze roeping tot de
Zuidmolukkers? Ik geloof, dat we samen
een opdracht hebben in deze wereld. Het
geweld dat we nu zien is afschuwlijk en
niet goed te praten, maar het zal groten
deels van de Nederlandse samenleving
zelf afhangen of we dit in de toekomst
kunnen voorkomen. Door onze houding
ten opzichte van deze mensen."
HOMME KROL
