Zwitsezs geld
uit Holland
rriimnig straatbeeld maakt
ran Bovensmilde spookstad
acht op verslaggevers en fotografen
Voordwijker komt om
in Amsterdam
postgiro en ui
rijkspostspaarbank
,,We hadden verwacht dat
de jongens zouden schieten
Dagenlang geen oog
dichtgedaan en
nauwelijks gegeten
Binnenland
LF.IDSE COURANT
VRIJDAG 27 MEI 1977 PAGINA 13
an een onzer verslaggevers)
OVENSMILDE Was het woensdag nog
*ij eenvoudig om in de omgeving van de
>or Molukkers gekaapte openbare basis-
ühool te komen, thans is het bijna onmoge-
jk de bedreigde zone binnen te dringen. Tot
i enkele honderden meters van het geblin-
jerde schoolgebouw heeft de politie ver
leningen opgeworpen, waarbij tot de tan
en gewapende agenten nauwkeurig contro-
ren, dat geen ongewenste bezoekers de
ranghekken passeren. Degenen, die deson-
anks toch een poging wagen, kunnen er op
ekenen dat er met harde hand zal worden
pgetreden. Eventuele onverlaten krijgen te
erstaan, dat er geen losse flodders in de
eweren zitten. Ook de aanwezige sluipweg-
etjes, waar tot voor kórt vrij druk gebruik
an werd gemaakt, zijn nu hermetisch afge-
loten. Zelfs de landerijen rondom Smilde
porden nauwlettend in de gaten gehouden.
Illechts de bewoners en eventuele naaste familieleden
an de nog gegijzelde onderwijzers worden op vertoon
|ui een pasje doorgelaten. Het wordt met de minuut
noeilijker om zo'n pasje in handen te krijgen. Zo
jaagde een oom van een van de nu vrijgelaten scholie-
2n er pas na uren onderhandelen in, om bij de autoritei-
«n een doorgangsbewijs toe te peuteren. En in het
.tebied zelf is de situatie sinds woensdag eveneens
lanzienlijk veranderd. Grimmiger. Tijdens de eerste
dagen van de gijzeling was het overdag vrij druk op
straat. De getroffen ouders zochten steun bij elkaar, veel
mensen zaten met het mooie weer in de tuin, en op straat
en grasveldjes speelden zelfs kinderen, alsof er niets aan
de hand was. Soldaten en politiemensen liepen er ont
spannen bij en knoopten met iedereen, journalisten
incluis, gesprekken aan. Een soldaat het zich zelfs tot
een partijtje voetbal verleiden, terwijl zijn collega's
rustig in door bewoners beschikbaar gestelde stoelen
toekeken. Dat beeld is nu verleden tijd. Het lijkt wel
oorlog. Ook nu de kinderen vrij zijn. Het hele straatbeeld
wordt beheerst door postende soldaten en agenten.
Iedereen die zich op straat waagt, moet zijn pasje laten
zien. Bij elk steegje, hoe klein ook, staat wel een agent
met het geweer in de aanslag. Grapjes worden niet meer
gemaakt. Het is bittere ernst. De actie lijkt vooral
bedoeld om journalisten en fotografen in de omgeving
van de school te weren. Het is in dit verband zelfs niet
overdreven om van een razzia op persvertegenwoordi
gers, die zich in alle hoeken en gaten schuilhouden, te
spreken. Talrijke verslaggevers en fotografen zijn reeds
in de kraag gevat en buiten de afrastering gebracht. Dit
lot overkwam eveneens een verslaggever, die op onge
veer 50 meter van de school onderdak had gevonden.
Vier politieagenten, die zich overigens uiterst correct
gedroegen, haalden de journalist uit zijn schuilplaats.
Collega's verging het niet veel beter. Het politieoptreden
betekende tevens dat geen enkele persvertegenwoordiger
zich nog op straat durft te begeven. Sommigen houden
zich schuil op zolders en houden door dakraampjes de
situatie in de gaten. Foto- en filmapparatuur bij de hand.
Het schoonvegen van de wijk gebeurt ongetwijfeld in
opdracht van hogerhand, hoewel niemand daar uitsluit
sel over wil geven. Het is evenwel bekend dat ook tot
het crisiscentrum doorgedrongen is, dat overdadige pu
bliciteit niet in het belang is van de nog gegijzelde
onderwijskrachten. Met name de filmbeelden van de
gegijzelde kinderen die op bevel van de kapers riepen:
„Van Agt, wij willen vrij", heeft een diepe schok teweeg
gebracht Ook een foto in een krant waarop een huilende
moeder te zien was, (een beeld dat in de huidige situatie
vele malen op de gevoelige plaat zou kunnen worden
vastgelegd), heeft veel kwaad bloed gezet Bewoners en
pers konden tot dusver prima met elkaar opschieten.
Diverse fotografen werden zelfs gratis of tegen een fikse
beloning aan een schuilplaats geholpen. Het doorbreken
van de erecode om geen dramatische foto's af te druk
ken heeft de stemming echter veranderd. De politie
krijgt momenteel zelfs veel steun van bewoners bij het
opsporen van persmensen, waarbij de agenten het vooral
op fotografen hebben gemunt Die plotselinge verscher
ping van de controle heeft daarnaast te maken met het
feit dat de kapers zich geërgerd hebben aan de niet-afla-
tende nieuwsstroom. Om hun ergernis niet verder te
wekken wordt er daarom alles aan gedaan om de pers
bij de school vandaan te houden. Dat het bittere ernst
is, blijkt wel uit het feit dat een wat tegensputterende
fotograaf al zijn kostbare apparatuur moest inleveren.
Al die maatregelen hebben echter wel tot gevolg, dat
de sfeer nog luguberder aandoet. Patrouillerende solda
ten, postende agenten, en voor de rest lege straten. Een
naargeestig gezicht. De families van de nog gegijzelde
onderwijzers zijn gelaten. De woede is verdwenen en
heeft plaats gemaakt voor een drukkend gevoel van
machteloosheid. Slaapgebrek? De meesten kunnen niet
of nauwelijks slapen. Weinig eten heeft het weerstands
vermogen gesloopt. Men leeft als het ware in een roes.
Bovensmilde lijkt op een spookstad.
MSTERDAM/NOORDWIJK Maleisische Schip „Eva Maria
|e 31-jarige C. A. L. Wesseling C", dat geladen was met boom-
ït Noordwijk is gisteren om het stammen. Tijdens het lossen
fven gekomen tijdens werk- raakte een van de vijf ton zware
aamheden in de Amsterdamse boomstammen aan het rollen,
pven. De man werkte in de De Noordwijker kon de stam
(ornhaven in het ruim van het niet ontwijken.
carte de payment (^OlriKO) betaalkaart
9234567 TH G LUCASS»i;
08 STATIONSSTRAAT 33 L00W0UDÉ 9999
Is Zwitserland uw reisdoel deze
vakantie? Wij wensen u daar veel
plezier. Maar laat dat plezier niet
bederven door te weinig geld op zak.
Neem wat betaalkaarten van de post
giro mee.
Elk Zwitsers postkantoor geeft u er
maximaal 200 frank per kaart voor, op
vertoon van uw nieuwe giropas
en uw geldig paspoort.
Goeie reis! f
"roemd geld in meer dan 30 landen.
Vergeefse missie van 29 zingende Molukkers
(Vaneen onzer verslaggevers)
BATHMEN Woedend, maar waardig waren
ze op weg gegaan naar Bovensmilde om 105
schoolkinderen te bevrijden. Die hebben in
middels het schoolgebouw verlaten waar zij
vijf lange dagen werden vastgehouden, maar
woensdag liepen daar nog 29 Molukkers. Voe
tje voor voetje op weg naar de school, recht
op de mitrailleurlopen af. Halfhuilend zetten
zij psalm 25 in: „Heer, ai maak mij Uwe
wegen, door Uw woord en geest bekend". De
meesten beefden, doodsbang voor een kogelre
gen. Die kwam niet. Wel de hoon van de
bezetters: Jullie kunnen doodvallen. En nou
wegwezen". En daar de groep weer, maar nu
in omgekeerde richting. Zonder schoolkinde
ren.
Marcus Matitaputty (46) uit Bathmen en zijn
vrouw Suzanne (45) zijn er no|» kapot van. Zij
hoorden bij de groep van 29, uit het hele land
bijeengeroepen door de leiding van de Molukse
Evangelische kerk. Matitaputty was gevraagd
in zijn kwaliteit als oud-voorzitter en adviseur
van een jongerenorganisatie van de kerk, de
PPKM.
„Ds. Rutumalessy kwam met het idee. We
moesten iets doen om de kinderen te bevrijden.
Kinderen gijzelen, dat is verschikkelijk. Stel je
voor dat het onze kinderen zijn, hebben wij
gedacht. We wilden niet de helden spelen, maar
ze pratend bevrijden. We waren vast overtuigd
dat het zou lukken. Als ze ons dood willen
schieten dan mogen zij dat rustig doen, hebben
wij tegen elkaar gezegd".
Met nog drie man toog Matitaputty naar minis
ter Van Agt in Den Haag. „Van Agt had respect
voor de gedachte. Maar hij zei: „Ik kan u niet
laten doodschieten ter wille van de kinderen.
Dat kan niet in een rechtstaat. U bent ook mijn
burgers. U mag wel proberen te praten, maar
u blijft op afstand en u stopt zodra er een schot
gelost wordt". Eerlijk, we hadden verwacht dat
de jongens zouden schieten, maar dat is niet
gebeurd".
Om half vier 's morgens kwam Marcus terug
van zijn Haagse missie. Zijn vrouw was nog
op. Suzanne: „Pa zegt tegen mij: „Ben je bereid
om morgen dood te gaan?" Ik zeg van wel. Ik
ben bereid om dit te doen. Ik heb zelf tien
kinderen. Ik weet wat het betekent om bang
te zijn voor je kinderen". Van slapen kwam
niets meer. Ze spraken af, dat Suzanne zich
zou opofferen. Ze zou in de stoet naar de school
meelopen. In de morgen reden ze naar Zwolle,
het verzamelpunt. Vandaar per bus naar Bo
vensmilde. Vol goede moed op de afloop, nog
wel. Na een gebed in het gemeentehuis for
meerde de stoet zich. Marcus besloot zijn vrouw
niet alleen te laten gaan. Zij stelde zich op aan
de buitenkant van de stoet, een gemakkelijk
doelwit. Hij ging middenin de derde rij staan,
waardoor hij meer kans had zijn kinderen nog
terug te zien. Waren ze bang? Suzanne: „Nee,
niet bang. Ik denk alleen aan de kinderen".
Marcus: „Ik was wel bang in het begin".
Driehonderd meter moesten ze afleggen, mid
den over straat, het hoofd op de school gericht,
gedekt door de machinepistolen van de mari
niers in de zijstraten, „onder dat voetje-voor
voetje-lopen verwacht je elk ogenblik een knal.
Iedereen huilt. Rondom hangt een doodse stilte.
Ook de kinderen in de school hoor je niet
Alleen een hond loopt er. Ik denk daarbij alleen
maar: wij laten het aan de Heer daarboven
over", verhaalt Suzanne onder emotie. De
groepdienst zong in het Maleis psalm 25, maar
kwam niet verder dan het eerste couplet en 100
meter van de school. Toen klonk uit de school
een megafoonstem: „Ophouden met zingen".
Iedereen zweeg geschrokken. Ds. Pesolima, sy
nodevoorzitter van de Molukse kerk, maakte
zich bekend door de megafoon:
„Oom Madju". „Oom' mocht doorlopen. Bij een
raam gekomen vroeg de dominee namens de
kerken de vrijlating van de kinderen. Marcus:
„De dominee zei, we komen ze ophalen. „Nee",
werd er gezegd, „u krijgt ze niet. over ons
hoeven jullie je geen kopzorgen te maken. Maar
wij maken ons zorgen over jullie. Jullie Ambo
nezen, jullie keuren onze actie af. Dat horen
we overal. Daar worden gek van. Weet je wat
jullie kunnen, jullie kunnen doodvallen. We
willen niet praten en ga nu alsjeblieft terug".
Er zat voor de dominee niets anders op dan
zich om te draaien en op te krassen. De
wachtende groep aarzelde, maar dan klonk
opnieuw de metalen stem, nu wat vriendelijker:
„Gaat u allemaal maar naar huis". En ze
gingen. Schoorvoetend. De missie was mislukt.
Terug in de bus naar Zwolle sprak niemand.
Suzanne dook thuis ziek in bed. Weer een
beetje opgekrabbeld zegt ze tenslotte: „Ja, we
zijn teleurgesteld, maar er is één troost: we
hebben alle moeite gedaan. De chauffeur in de
bus zegt tegen ons: „Wat jullie gedaan hebben
zal ik mijn leven niet vergeten".
Verslagen aanvaardde de groep de terugtocht, nadat de schoolbezetters woensdag
hadden geweigerd de kinderen vrij te laten.
De straffe controles in de straten van Bovensmilde werden ook uitgevoerd op Zuid-Molukkers.
OUDERPAAR VRIJGELATEN JONGENS:
(Van een onzer verslaggevers)
BOVENSMILDE „Naarmate het langer duurde werd bet rusti
ger. Gelaten is misschien een beter woord. In het begin ben je
opgewonden, je wilt meteen iets doen. Daarna kwam het besef
dat je dan de kinderen in gevaar brengt Dat weerhield me van
onverstandige dingen." De 33-jarige belastingconsulent Benny de
Jong verwerkt ogenschijnlijk de dramatische gebeurtenissen van
afgelopen nacht rond de openbare basisschool, waar zijn twee
zoontjes dagenlang werden gegijzeld, vrij kalm. Dat is echter
schijn. Innerlijk wordt hij verscheurd door tegengestelde emoties:
intense blijdschap om de vrijlating en hevige bezorgdheid om de
gezondheid van zijn kinderen Marien (8) en Patrick (7).
De Jong en zijn vrouw Diny, die zich in tegenstelling tot haar
man wat gemakkelijker kan uiten, hebben evenals de andere
ouders verschrikkelijke dagen achter de rug. Beiden hebben alleen
in de nacht van dinsdag op woensdag redelijk kunnen slapen. De
andere nachten hebben ze bijna geen oog dicht gedaan. In feite
waren die nachten het ergste, omdat er dan niemand was om tegen
aan te praten. Een praatpaal, dat bleek in de afgelopen dagen
van vitaal belang te zijn. En of dat rtu een psycholoog, maatschap
pelijk werker, predikant of journalist was, deed in feite niet veel
ter zake. Als de man of vrouw maar bereid was om te luisteren
en de indruk gaf mee te leven.
Het gezin De Jong woont sinds december in Bovensmilde. Daarvoor
hadden zij hun Domicilie in Raai te en Assen. De aanpassing in
Bovensmilde verliep voorspoedig, ook voor de twee kinderen. Ook
hadden zij geen problemen met de Molukkers, die overigens wel
een aparte gemeenschap vormen. Marien en Patrick hadden het
volgens de ouders prima naar hun zin op school. „Dit is de beste
school die we tot nu toe hebben meegemaakt", zegt de blonde
32-jarige Diny de Jong. „Het is erg belangrijk geweest dat de
onderwijzers er bij waren. Iedereen spreekt daar vol lof over.'Ze
hadden de zware taak om de kinderen h^g te houden."
Opvallend is dat Henny de Jong zich alleen woensdagavond een
beetje heeft kunnen ontspannen bij de Europcup-finale tussen
Borussia en Liverpool. Zoals bekend regende het bij de NOS
telefoontjes met het verzoek om die wedstrijd niet uit te zenden
in verband met de gijzelingen. Gebleken is evenwel dat de voetbal
wedstrijd voor vele vaders van gegijzelde kinderen juist de gedach
ten even verzette. Eten deed het echtpaar De Jong nauwelijks. Een
warme maaltijd kon men nauwelijks door de keel krijgen. „Een
gebakken eitje met een boterham Daar hebben we het mee
gedaan", zegt Diny de Jong, die zich daarnaast met sloten koffie
op de been trachtte te houden. Zij heeft gisteren enige tijd in het
opvangcentrum met een predikant gesproken. Dat luchtte-haar wel
een beetje op. Voor de rest heeft ze niet zoveel gehad aan het
opvangcentrum, waar sociaal werkers, dominees, pastoors en men
sen van het Leger des Heils de ouders wat probeerden op te beuren.
„Je kwam er niet zoveel te weten. Op de radio en televisie hoorde
je veel meer. Je was er alleen eens even uit Het was thuis niet
de hele dag uit te houden." Het echtpaar maakte zich de meeste
zorgen over Patrick. .Martin doet niets liever dan voetballen. Hij
zegt niet veel. Patrick daarentegen is erg bang voor drukte en
lawaai. Om hem zijn we erg bezorgd geweest"
