China voorbeeld voor het Westen
"Britse officier
dn handen IRA
imgekomen
LEGER IN ACTIE TEGEN
ONLUSTEN OP AZOREN
Arbeiderspartij in Israël bedreigd met oppositietop
Beatrix
en Claus
aan slot
van hun
reis
...buitenland
STAKING IN
BASKENLAND
Rhodesië blijft „terroristen"
tot over de grens vervolgen
In een groot warenhuis in Sjanghai kocht prinses Beatrix een Chinese viool, die er voor haar werd
gedemonstreerd
SJANGHAI De eenvoudige
levensstijl, het zich ervan be
wust zijn dat grondstoffen
schaars zijn, dat niets wat nog
bruikbaar is weggegooid mag
worden en het durven afzien
van prestigeprojecten, dat
zijn enkele van de lessen die
onze westerse „weggooimaat-
schappij" van het China van
vandaag kan leren.
Dat zeiden prinses Beatrix en
prins Claus gisteren in Sjang
hai op de laatste dag van hun
verblijf in de Chinese volksre
publiek tijdens een bijzonder
open en ongedwongen nage-
sprek met de journalisten die
het prinselijk paar op zijn reis
door dit land hebben gevolgd.
Beiden toonden zich zeer vol
daan over de trip, die vrijwel
geheel aan hun hooggespan
nen verwachtingen heeft vol
daan. De Chinese gastheren
hebben zich alle moeite ge
troost om de wensen die het
prinselijk paar vooraf had
kenbaar gemaakt in te willi
gen als dat maar enigszins mo
gelijk was. Zoals ze ook reke
ning hebben gehouden met
specifieke verlangens om be
paalde punten niet in het pro
gramma op te nemen. Een be
zoek aan een ziekenhuis en
een demonstratie van acu
punctuurbehandeling werd
gisteren dan ook van het pro
gramma afgevoerd, omdat
prins Claus niet tegen zieken
huizen bestand is en het bijwo
nen van een operatie al hele
maal niet aandurfde. Slechts
een paar hartewensen hebben
de Chinezen uit veiligheids
overwegingen niet ingewilligd.
Zo wilden de prinses en de
prins graag fietsen in Peking,
maar dat zagen de Chinezen
niet zitten, net zo min als
paardrijden in de steppen van
Binnen-Mongolië.
Toch merkte prins Claus gis te-
slechts weinig Chinezen heb
ben hen kunnen zien. In de
volgauto's konden mindere go
den zoals de journalisten zon
der aanstoot te geven de gor
dijntjes wegschuiven en zij
hadden een vrij uitzicht op de
mensen langs de weg.
Ook het wat tweeslachtig ka
rakter van dit bezoek heeft het
prinselijk paar en de Chinese
gastheren parten gespeeld.
Aan de ene kant was het een
werkbezoek en het staat wel
vast dat de prinses en de prins
het zo bedoeld hebben. Maar
reeds vanaf de eerste dagen in
Peking hebben de hoogste au
toriteiten er een „semi-staats-
bezoek" van gemaakt, met als
klap op de vuurpijl de ont
vangst door partijvoorzitter en
premier Hea Kwo-Feng. Vanaf
dat moment waren prinses
Beatrix en prins Claus in de
rest van het land niet zomaar
een prominent echtpaar dat in
China op werkbezoek kwam,
maar twee belangrijke gasten
die met alle egards - en bijbe
horend protocol - behandeld
moesten worden.
In hun gesprekken met rege-
rings- en provinciale overhe
den heeft het prinselijk paar
een grote belangstelling bij de
Chinezen geconstateerd voor
uitwisseling op cultureel ge
bied, vooral voor onze Europe
se muziekcultuur. Die is weer
helemaal in de gunst sinds de
„Bende van vier" het veld
heeft moeten ruimen. In het
algemeen bleken de Chinezen
zeer goed op de hoogte van
Nederland, de enkeling die
wilde weten hoeveel thee wij
verbouwen daargelaten. Men
wist in wat voor soort klimaat
wij leven en dat onze industrie
en onze landbouw hoogont
wikkeld zijn en ook de naam
Philips bleek voor hen geen
onbekende.
(Van onze correspondent Roger Simons)
J.ONDEN „Kapitein Robert Lawrence Nairac is
door ons geëxecuteerd". Dit kort communiqué van
it Voorlopige IRA heeft gistermiddag een einde
emaakt aan de onzekerheid omtrent het lot van een
ü-jarige Britse stafofficier, die zaterdagavond niet
eruggekeerd was naar zijn basis te Bessbrook nabij
iewry, in Noord-Ierland.
Britse militaire kringen werd
liet verwacht, dat men kapitein
Jairac van de Grenadier
Guards nog levend zou terug-
ien. Hij was door twee mannen
mtvoerd uit de parking achter
ieV café „De Drie Treden" te
)rumintree, bij Forkhill, in het
jeruchte graafschap Zuid-Ar-
nagh, op de grens van de Ierse
epubliek.
)e bevolking van Zuid-Armagh
(apitein Robert Lawrence Nairac
finnie Mandela
verbannen uit
Soweto
JOHANNESBURG (Reuter) -
Winnie Mandela, de vrouw van
de gevangen nationalistische
leider Nelson Mandela, is uit
het Afrikaanse woonoord Sowe
to (bij Johannesburg) verban
nen naar het afgelegen dorp
Brandfort, bij Bloemfontein.
Na de uitbarsting van geweld in
Soweto, vorige zomer, heeft me
vrouw Mandela een half jaar
zonder proces gevangen geze
ten. Na haar vrijlating werd
haar direkt een 'ban', een vorm
van beperkte bewegingsvrijheid,
opgelegd.
is sterk republikeins gezind.
Britse militairen, die zich op
hun eentje in dat gebied wagen,
kunnen evengoed zelfmoord ple
gen. Kapitein Nairac was in
burger, maar gewapend met een
zware revolver. In een geheime
laadruimte van zijn civiele auto
lag een machinegeweer.
Als verbindingsofficier tussen
het Britse leger en de Noordier-
se politie verzamelde Nairac in
formatie over de bedrijvigheid
van de Voorlopige IRA. De re
publikeinen moeten er achter
gekomen zijn, dat hij spioneer
de. Volgens een communiqué
heeft kapitein Nairac tijdens
zijn ondervraging bekend, dat
hij een SAS-man was. De „Spe
cial Air Services" vormen een
commandokorps dat ondermeer
tegen de IRA-eenheden van de
grenszone opereert. In dat ge
bied ligt de legendarische ge
meente Crossmaglen, waar
menige Britse soldaat het tijde
lijke met het eeuwige heeft ver
wisseld.
Uitstel proces
tegen Nederlander
in Somalië
MOGADISJOE (Reuter) - Het
proces tegen de 30-jarige Neder
lander George de Neef, eigenaar
van een jacht dat bij Somalië
aan de grond was gelopen en
die daarop van spionage werd
beticht, is uitgesteld tot het het
einde van deze maand, zo heeft
de Britse zaakgelastigde in Mo-
gadisjoe meegedeeld.
Dat geldt ook voor de twee jon
ge vrouwen uit Engeland en
Zuid-Afrika en de Zwitser die
aan boord van het jacht waren.
De vier worden er ook van be
schuldigd Somalië illegaal bin
nengekomen te zijn.
Het uitstel geeft de verdedigers
meer tijd voor voorbereiding.
PONTA DELGADA (Rtr) - Leger- en poli-
tieeenheden zijn gisteren de hoofdstad Pon-
la Delgada van het eiland Sao Mignel op
de Portugese Azoren binnengetrokken om
een opstand van separatisten, die de onaf
hankelijkheid van de eilandengroep eisen,
de kop in te drukken. Het marine-radiosta
tion werd door een bomexplosie vernield.
In opdracht van
Brits dagblad
A-bom gemaakt
LONDEN (RTR) Een Britse
geleerde heeft in opdracht van
het dagblad The Daily Express
een kernbom gemaakt De ge
leerde, die het wapentuig in
ruim een maand in elkaar zette,
gebruikte openlijk beschikbare
informatie uit de Verenigde
Staten als handleiding. Al het
gebruikte materiaal was los
verkrijgbaar en het geheel
werd samengevoegd in een ge
wone werkplaats. Hoewel de ef
fectiviteit van de bom niet ge
test kon worden, was zij ont
worpen om een explosieve
kracht te leveren van drie kilo-
ton. De draagbare bom was na
korte tijd weer uiteen genomen
en vernietigd. De samenstellers
hadden slechts nagelaten het
apparaat werkelijk met pluto
nium te vullen om elk werke
lijk risico te vermijden.
De politie heeft meegedeeld dat een grote
groep gewapende mensen him hoofdkwar
tier hebben bestormd. Met traangas werden
zij verdreven. De politie zei niet op de
aanvallers te hebben geschoten, maar in de
lucht Vijf politiemensen en vier burgers
moesten met schotwonden in een ziekenhuis
worden opgenomen.
De onrust begon zondag toen militairen op
bevel van de Portugese president Antonio
Eanes blauw-witte vlaggen van de separatis
ten weghaalden. Militanten leden van het
front voor de bevrijding van de Azoren
(FLA), zijn ontevreden over een recent de
creet dat een regionale autonomie toekent
aan de Azoren en Madeira.
Familie
T rudeau
weer bijeen
De Canadese pre
mier Pierre Trudeau
en zijn echtgenote
Margaret zijn giste
ren voor het eerst
sinds lange tijd in
Ottawa weer geza
menlijk in het open
baar verschenen.
Nadat Margaret
Trudeau vorige
maand twee ge
ruchtmakende reis
jes ondernam naar
Toronto en New
York, omdat ze niet
langer de alleen-
maar-handjes-ge
vende- echtgenote
wilde zijn was er
sprake van dat het
echtpaar Trudeau
voor drie maanden
uit elkaar zou gaan.
Legendarische
generaal
Yang overleden
TAPEI (UPI) - Generaal Yan
Sen, die destijds op het Chinese
vasteland heeft gevochten en
op Taiwan een legendarische
figuur was geworden, is zondag
op 95-jarige leeftijd overleden.
Toen hij 35 jaar oud was had
hij in Sjetsjwan, de provincie
waar hij was geboren, al een
eigen leger.
Yang zei zelf er zeker van te zijn
dathij 43 kinderen had, 22 doch
ters en 21 zoons. Zijn eerste
werd in 1912 en het jongste in
1960 geboren. Hij was toen 79.
Hoeveel echtgenotes en concubi
nes hij gehad heeft wilde hij
nooit zeggen. Yang was ervan
overtuigd dat lichaamsoefening
het geheim is van een lang le
ven. Op zijn 95ste verjaardag op
13 maart, ging hij met 10.000
mede-alpinisten nog de bergen
van Moesja in.
in San Sebastiaan voor de vrijlating van
BILBAO (UPI) In Spaans Baskenland, waar
vakbonden hadden opgeroepen het werk gisteren
neer te leggen, is de staking algemeen. Naar schat
ting hebben bijna 500.000 mensen gehoor gegeven
aan de oproep die bedoeld was om te protesteren
tegen bruut optreden van de politie en bestraffing
te eisen van degenen die verantwoordelijk zijn voor
de dood of verwonding van burgers tijdens vier
dagen van straatonrusL De situatie in Baskenland
is gespannen.
In Madrid waarschuwde de regering dat „de open
bare orde met de uiterste vastberadenheid zal wor
den gehandhaafd". Zij beschuldigde linkse extre
misten ervan geweld en ondermijnende activiteit in
de onrustige noordelijke provincies te bevorderen.
Volgens de regering zijn tijdens de afgelopen dagen
vijf burgers omgekomen en 57 mensen, onder wie
24 politiemannen, ernstig gewond.
SALISBURY (UPI/RTR) De Rhodesische rege
ring heeft gisteren officieel verklaard, nadat Rho
desische troepen Botswana waren binnengedron
gen, dat zij niet van plan is enig land aan te
vallen, maar zich het recht voorbehoudt haar
grenzen te verdedigen en terroristen tot over de
grens te vervolgen. Deze verklaring volgt op de
mededeling van president Kaoenda van Zambia,
dat zijn land zich jegens Rhodesië in staat van
oorlog bevindt als gevolg van dreigementen van
premier Smith van Rhodesië.
VN-secretaris generaal Kurt Waldheim, beschul
digde gisteren in de Mozambikaanse hoofdstad
Maputo, Rhodesië van agressie tegen de buurlan
den Zambia, Mozambique en Botswana.
Het optreden van het regime van Ian Smith heeft
niet alleen in eigen land, maar ook in de buurlan
den veel mensenlevens geëist en grote schade
aangericht, aldus Waldheim in zijn openingsrede
van de VN-conferentie in Maputo. De conferentie
is belegd door de dekolonisatiecommissie van de
Verenigde Naties en de VN-raad voor Namibiè,
ter ondersteuning van de strijd voor een meerder
heidsbewind in Rhodesië en Namibië. Waldheim
verklaarde dat hij pogingen zal doen om de span
ning tussen Rhodesië en Zambia te verminderen.
Hij prees de Zambiaanse president Kaoenda om
zijn grote zelfbeheersing en'wijsheid.
Verkeersleider
krijgt 7 jaar
ZAGREB (Reuter-Upi) Een
rechtbank in Zagreb, West-Joe-
goslavië, heeft de 28-jarige ver
keersleider Gradimir Tasic tot
zeven jaar gevangenisstraf ver
oordeeld wegens onachtzaam
heid die leidde tot de vliegtuig
botsing in de lucht op 10 sep
tember vorig jaar in de buurt
van Zagreb waarbij alle 176
inzittenden omkwamen.
De andere zeven verkeersleiders
die met hem terechtstonden,
zijn vrijgesproken van de be
schuldiging dat zij verantwoor
delijk waren voor de botsing
tussen de Britse Trident en het
Joegoslavische chartervliegtuig
- een DC-9 - op 10.000 meter
hoogte boven het dorp Vrbovec.
Op hun laatste dag in Sjanghai hebben prinses Beatrix en prins
Claus een bezoek gebracht aan een horlogefabriek. Witte jassen en
slippers waren daarbij ook voor hen verplicht
ren openhartig op dat hij soms
wel eens gedacht had: was ik
maar journalist, want dan had
hij vaker door de beschermen
de en tegelijk buitensluitende
muur die het protocol en de
veiligheidsdienst rond het
prinselijk paar hadden opge
trokken kunnen breken. In ei
gen land is die muur met enige
moeite nog wel te slechten, in
China daarentegen, waar pro
tocol en ritueel zo'n belangrij
ke plaats innemen, is dat nage
noeg onmogelijk.
Want dat is de grote paradox
van dit land: enerzijds looft
het zijn leiders en hen die het
willen worden wanneer zij
zich onder de bevolking bege
ven om te „leren van de mas
sa's", anderzijds schermt het
de massa af van iedereen in
een wat hogere positie. Vrijwel
elke auto die hier rondrijdt is
voorzien van gordijntjes die
slechts een vaag silhouet van
de inzittende laten zien. De
prinses en de prins zaten in
auto's met zwarte gordijnen:
LEIDSE COURANT DINSDAG 17 MEI 1977 PAGINA 11
JERUZALEM Voor het eerst in de 29-ja-
rige geschiedenis van de staat Israël kan
de uitslag van de verkiezingen in Israël zo
zijn dat er een coalitieregering van rechts
en midden gevormd kan worden, waardoor
de Arbeiderspartij in de oppositie zou moe
ten gaan.
Volgens twee opiniepeilingen die dit week
einde gehouden werden is het een nek-aan-
nek race tussen de Arbeiderspartij en de
Likoedpartij van Menahem Begin. De rest
van de stemmen zou ten goede komen aan
de Beweging voor Democratische Verande
ring van professor Yigael Yadin. De Arbei
derspartij zou waarschijnlijk wel de grootste
Partij blijven, maar de voorsprong zou mis
schien niet groot genoeg zijn om er zeker
van te zijn dat de nieuwe leider van de
Arbeiderspartij, Shimon Peres, premier
wordt
Volgens de meest uitgebreide opiniepeiling,
die gehouden werd door de belangrijkste
verkiezingsdeskundige van Israël, Hanoch
Smith en die verscheen in het avondblad
Ma'ariv, zou de Arbeiderspartij na de ver
kiezingen aanspraak kunnen maken op 44
van de 120 zetels in het Israëlische parle
ment, de Knesset. Bij de verkiezingen van
1973 had de Arbeiderspartij echter 51 zetels
veroverd. Volgens Smith zou de rechtse
Likoedpartij 38 39 zetels winnen (in 1973
waren dat er 39) en de Beweging van Yadin,
die voor het eerst met de verkiezingen mee
doet zou 15 zetels krijgen.
Volgens een andere opiniepeiling, die in de
Yediot Aharonot verscheen was het verschil
nog minder: meer dan 39 zetels voor de
Arbeiderspartij, meer van 38 voor Likoed,
12 voor Yadin. Ondanks de onderlinge ver
schillen tonen beide opiniepeilingen aan dat
de kiezers zich in de laatste twee maanden
van de heftige en niet altijd even eerlijke
campagne steeds meer tegen de Arbeiders
partij hebben gekeerd.
Hanoch Smith voorspelde dat, als deze ont
wikkeling zich voortzet, op de verkiezings
dag zelf Likoed gelijk kan komen te staan
met de Arbeiderspartij, of het zelfs kan
winnen van links. Maar hij merkte ook op
dat van de kiezers die bij de opiniepeiling
nog onbeslist waren waarschijnlijk minder
voor Likoed zouden- stemmen dan voor de
Arbeiderspartij.
In het verleden waren de onbesliste kiezers
over het algemeen teleurgestelde aanhan
gers van de Arbeiderspartij, die uiteindelijk
toch maar links stemden omdat er niets
beters was. Volgens Smith is de meerder
heid van de nog onbesliste kiezers boven de
50 en van Europees-Amerikaanse oorsprong,
het type kiezer dat liever op de Arbeiders
partij stemt dan op de Likoed of zelfs liever
- zoals het zich op het ogenblik laat aanzien
- dan op Yadin's Beweging.
Maar Professor Louis Guttman van het He
breeuwse Instituut voor Toegepast Sociolo
gisch Onderzoek, merkte een belangrijke
verandering op die voor de uitslag van deze
verkiezingen van groot belang kan zijn. Hij
meldde vorige week dat veel van de mensen
die nog niet wisten op wie ze zouden stem
men (volgens hem 35% van de kiezers) twij
felden of ze hun steun moesten geven aan
het meer ontspannen buitenlandse en defen
siebeleid van de Arbeiderspartij (de Arbei
derspartij is, onder andere bereid bezet ge
bied vrij te geven in ruil voor vrede) of dat
ze op de Likoed moesten stemmen, die de
slechte economische en sociologische presta
ties van de Arbeiderspartij gehekeld heeft
Het is een touwtrekken tussen oorlog en
vrede dat pas na dinsdag beslist zal worden.
Wat de uitslag ook moge zijn, een van de
partijleiders zal zich voor de taak gesteld
zien om een blok te vormen van minstens
61 Knesset zetels. Dat zal dan een moeilijker
taak worden dan ooit tevoren, en naar de
uitslag ervan kan alleen geraden worden.
Rabin moet misschien als voorlopige pre
mier aangesteld worden, wat weken zo niet
maanden kan duren. Het is zeer wel moge
lijk dat de Democratische Beweging van
Yadin de rol van de Arbeiderspartij zal
overnemen als de onmisbare partij, zonder
welke er niet geregeerd kan worden. Yadin,
gepensioneerd generaal en archeoloog op
groot verlof, wordt gezien als de nieuwe
„koningsmaker". Als de opiniepeilingen het
bij het rechte eind hebben, is Yadin klaar
om zijn legertje soldaten, academici, magna
ten en teleurgestelde politici naar een coali
tie met de Arbeiderspartij te leiden, en
zodoende Peres te kronen, of juist naar de
Likoed te gaan, waarmee Begin eindelijk uit
de oppositie zal kunnen treden.
Yadin zelf gaat liever met de Arbeiderspar
tij in zee, maar een deel van zijn Beweging
heeft liever de Likoed. De woordvoerder
voor deze fractie, Ammon Rubinstein, zegt
dat, om een nieuw begin te maken in de
Israëlische politiek, niets zo voor de hand
liggend is als de „schelmen" er uit gooien
die al zo lang de dienst uit maken in de
regering. De Democraten zijn vooral prag
matisch, en voelen zich niet gebonden aan
een of andere ideologie.
Uit de opiniepeilingen blijkt dat, wil een
coalitie van centrum en rechts kans van
slagen hebben, deze zal moeten bestaan uit
alle partijen die rechts van de Arbeiderspar
tij staan. Dat wil zeggen de Likoed, de
Beweging voor Democratische Verandering,
generaal Ariel Sharon (wiens Shlomzionpar-
tij waarschijnlijk minstens een zetel zal win
nen) en de verschillende godsdienstige par
tijen, die bij elkaar in het huidige parlement
15 zetels hebben.
Als er één punt is waarover Yadin zich zeer
duidelijk heeft uitgesproken, dan is het wel
over hervormingen van het kiessysteem. Op
het ogenblik worden in Israël de zetels
verdeeld evenredig met het aantal stemmen
over het hele land. De Democratische Bewe
ging wil dit vervangen door een kiesdistric
tensysteem. Voor de godsdienstige partijen
zou het moord betekenen, want ze hebben
een confensionele achterban die niet gecon
centreerd is in bepaalde gebieden.
Hetzelfde probleem zou natuurlijk ontstaan
wanneer Peres zou proberen zowel Yadin
als de Nationale Religieuze Partij in een
centrum-linkse coalitie op te nemen. Toch
nemen de meeste waarnemers aan dat het
zo zal gaan. Als de Democratische Beweging
hervorming van het verkiezingsstelsel laat
vallen als voorwaarde voor deelname aan
de regering, dan wordt het twijfelachtiger
dan ooit of deze partij de nieuwe Knesset
zal overleven.
In ieder geval zal Peres ook de kleinere
partijen van het midden en links voor zich
moeten winnen, alsmede de niet-communis-
tische Arabieren, wil hij een meerderheid in
de Knesset krijgen waarmee te werken valt
Lukt dit niet dan zal hij toch in zee moeten
gaan met de Likoed, hoe vervelend hij dit
ook vindt
Een dergelijke regering zou in het slechtste
geval een combinatie zijn die eerder oorlog
dan vrede zal maken, en in het beste geval
zal het een patstelling zijn tot de volgende
verkiezing.
