Menten bedankt petiiipe
OFFICIER KOMT MET „SURPRISES"
£cidóc6oiwcmt
Vergadering Volksunie
loopt uit op chaos
„CHINEZEN" IN CHINA
IS WEL IETS ANDERS
Pittige handel en economie
Werk aan de winkel
Rokin vrij na
hotelbrand
197 RINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Daar stond hij gister
morgen, de getuige die officier van
justitie mr. Habermehl als de grote
verrassing had aangekondigd: Hans
Geisler, uit Arnsberg, 64 jaar, lampe-
kappenfabrikant, maar qua postuur en
gedrag nog steeds een man zoals je die
bij een Einsatzkommando zou verwach
ten. Vrijwillig had hij zieh gemeld om
een belastende verklaring tegen Pieter
Menten af te leggen. Maar wat hij ver
telde, was soms zelfs ontlastend voor
de Blaricumse miljonair.
Overigens kondigde mr. Habermehl de komst van
een nieuwe surprise-getuige aan, ditmaal de Israë
liër Eliahu Jariv. Hij reist op eigen kosten naar
Amsterdam en heeft laten weten over feiten
rij het uit de tweede hand te beschikken
aangaande massamoord in Urycz. De rechtbank
zal Jariv woensdagochtend horen.
In burger
Gisteren dus Hans Geisler. „Ik heb deel uitge
maakt van het Sonderkommando Eberhard
Schöngarth dat in 1941 in Krakau was opgericht
I Daar heb ik Menten leren kennen. Hij was een
soort gast van het commando. Ik heb bij het eten
i naast hem gezeten en samen met hem op een
kamer geslapen. Hij is op deze foto de man in
I burger. Ik heb hem nooit in uniform gezien. Op
13 juni 1941 trokken de Duitsers Lemberg binnen.
Wij kwamen een paar dagen later.
Menten is bij mijn weten altijd correct opgetreden.
Wel ben ik ervan op de hoogte dat ons commando
joden heeft geëxecuteerd. De hoofdrol daarbij
speelde een zekere Hoïzapfel. Ze vroegen me wel
eens om mee te gaan, maar ik heb altijd gewei
gerd. Ik herinner me dat Menten erg enthousiast
was over de executies. Hij vond Hoïzapfel een held
en zei dat hij een ridderkruis voor zijn daden
moest krijgen. Maar ik dacht: Die man is net een
kind, of hij bedoelt het ironisch. Ik kan me nog
steeds niet voorstellen dat hij eigenhandig iemand
De Poolse rechter Waclaw Szülc was met
een officier van justitie naar Amsterdam
gereisd, om een getuigeverklaring voor te
lezen.
zou hebben vermoord. Meer weet ik niet, want na
veertien dagen ben ik overgeplaatst, waarschijn
lijk omdat ik niet deelnam aan de acties".
Bedankje
laatste suggestie was alle aanleiding. Wanneer
Geisler namelijk de waarheid spreekt, is Menten
de eerste weken van juni 1941 niet 150 km. ten
zuiden van Krakau in de bergen geweest, ver van
de plaats van de misdaad, zoals hij volhoudt, maar
wel degelijk in Lemberg. Anderzijds maakte Geis
ler er geen gewag van dat Menten drie dagen
afwezig is geweest, en dat zou het geval hebben
moeten zijn als hij in Podhorodce zijn misdaden
zou hebben gepleegd. Meer dan vraagtekens toe
voegen heeft de voormalige nazi-sergeant dus niet
gedaan.
De rivier in
Wijzer werd de rechtbank van de verklaring van
de Pool Thadeus Podhorodecki. Zelf kon hij niet
verschijnen omdat hij een hartkwaal heeft en
bedlegerig is, maar de rechter Waclaw Szulc en
de officier van justitie Jan Mikulski, beiden leden
van de Poolse commissie voor het opsporen van
oorlogsmisdaden hadden hem uitvoerig verhoord
en lazen zijn verklaring voor.
„Ik kende Menten al sinds 1929, want we woonden
in dezelfde plaats. In de herfst van 1941 liep ik
hem in Lemberg toevallig tegen het lijf en hij
vroeg me of ik zijn chauffeur wilde worden. Dat
ben ik tot juni 1942 geweest. We maakten lange
ritten tussen Lemberg en Krakau. Menten moet
iets tegen mijn zus gehad hebben, want op een
gegeven moment zei hij: „Als ze hier was, zou ze
al gauw in de rivier drijven; met al mijn vijanden
reken ik adequaat af. Novickyj, zijn vrouw en rijn
zwager heb ik doodgeschoten en ook de familie
Pistyner heb ik geëxecuteerd. Ik ben met een
SS-groep naar Podhorodce gegaan en daar is in
mijn opdracht gehandeld. Ik weet dat Menten
vrienden bij de SS had. Op reis was hij in burger,
maar in Lemberg heb ik hem ook in uniform zien
lopen".
Nauwelijks het soort klei waaruit een oorlogsmis
dadiger valt te boetseren. Menten met dat
feilloze instinct voor theater liet dan ook niet
na hem hartelijk te bedanken. „Ik voel aan dat
dit een eerlijke getuige is, onbevooroordeeld. Al
leen moet hij zich in de data vergissen". Voor deze
Bloemen
Tenslotte luisterde de rechtbank nog naar de
56-jarige Sabina Jaworska, die samen met haar
twee zussen (woensdag verhoord) gedwongen oog
getuige zou rijn geweest van de massamoord in
Podhorodce. Haar verklaring .Menten schoot zelf,
De oud-SS-mart, nu lampekappenmaker
Hans Geisler, kreeg voor zijn getuigeverkla
ring een bedankje van Menten.
zoiets verschrikkelijks blijft voor eeuwig in je
geheugen gegrift"), was nagenoeg eensluidend. AJ-
leen wist ze de bijzonderheden te melden dat ze
voor de slachting bloemen had moeten plukken
om Menten te verwelkomen. „En dat Dirk, de
broer van Pieter, een paar dagen later bij de
weduwe van de vermoorde Alfred Stepan was
gekomen. Daar heeft hij gezegd: is Pieter gek
geworden, waarom heeft hij die mensen doodge
schoten? Hij had een handvol bankbiljetten die
hij aan mevrouw Stepan wilde geven, zodat ze
voor haar vier kinderen kon zorgen, maar ze heeft
het bloedgeld geweigerd".
KERNVRAAG In de verkiezingsstrijd blijkt hoe een
nieuwe kabinet, van welke samenstelling ook, zinvolle ar
beid weet te verschaffen aan ieder die werken wil en kan,
vrouw of man, oud of jong. Na de zes SER-economen heeft
daarover inmiddels ook de FNV in haar schets „vier jaar
vooruit" licht laten schijnen.
De vakcentrale heeft zich daarbij gematigd opgesteld. Zij
sluit tenminste niet uit dat de economie kan dwingen tot
zoiets als de nullijn voor looneisen, die verder gaan dan
koopkracht-behoud voor de laagste inkomensgroepen. Als
hij niettemin toch „vooruit" wil, dan geldt dat vooral een
betere organisatie van de talrijke factoren die met het
welzijn van de werkende mens te maken hebben. Beslissend
lijkt daarbij dat lasten en lusten billijker worden verdeeld
over allen die aan het maatschappelijk leven deelnemen.
Daar is nog enorm veel wetgevende arbeid voor nodig,
die ook veel meer omvat dan de vier befaamde ontwerpen
waar de PvdA zo'n halszaak van gemaakt heeft Iedereen
weet toch bijvoorbeeld dat de prijsontwikkeling op de
markt van de bestaande huizen nog veel krankzinniger is
geweest dan die van de grond. Ander voorbeeld: de FNV
vindt terecht dat er verandering moet komen in een systeem
waarbij de sociale premielast veel zwaarder drukt op
arbeidsintensieve bedrijven dan op de kapitaalintensieve,
die veel grotere draagkracht hebben.
EVEN terecht heeft zij er oog voor gekregen, dat in het
oerwoud van belastingen, premies, bijslagen en individuele
subsidies absurde consequenties verborgen kunnen zitten
voor mensen die met hun inkomen juist boven de modale
grenzen uitkomen (zoals dezer dagen ook aanschouwelijk
werd becijferd door de jonge Drees, nog steeds een van
de beste rekenmeesters van het land). Vanzelfsprekend is
verder dat Kok en Spit van de FNV garanties willen dat
broodnodige winst ook in even broodnodig werk wordt
omgezet, en dat allerlei arbeid menswaardiger wordt ge
maakt dan nu gebeurt onder extreme condities van lawaai,
stank, eentonigheid.
Zo ligt er voor intensieve geesten nog een onmetelijk
arbeidsveld braak om welzijn en werk te dienen, inbegrepen
het ontwarren van twee grote sociale puzzles waarvan de
stukken nog zeer door elkaar liggen: het pensioenrecht en
de gezondheidszorg. Zoveel is er nog te doen, dat, bij een
betere organisatie werkloosheid eigenlijk ondenkbaar zou
wezen. Laat ons hopen dat na 25 mei daartoe de bijpassende
ministers zullen worden gevonden.
Nieuwe
hoofdvloot-
I predikant
Tijdens een dienst
in de Haagse Kloos
terkerk heeft hoofd-
vlootpredikant ds.
H. van Beek (55)
zijn functie overge
dragen aan ds. F. L.
van der Bom (43).
Dominee Van Beek
heeft zijn hele pre
dikantenloopbaan
doorgebracht bij de
Nederlandse mari
ne. Op de foto de
komende (links) en
gaande man tijdens
een receptie in Pul-
chri-studio, even
eens in Den Haag.
Beatrix en Claus in Hangshow
HANGSHOW - Er
wórdt wat afgegeten tij
dens het China-bezoek
van Beatrix en Clans. El
ke avond biedt het plaat
selijke revolutionaire co
mité wel een diner aan.
En dan een van minstens
acht gangen.
Zo'n maaltijd in China is
overigens wel iets anders
dan wat wij hier onder
„Chinees eten" verstaan.
Alleen de rijst is iden
tiek. Verdere gelijkenis
sen rijn zuiver toevallig.
Bij vrijwel elk diner
wordt eend geserveerd,
op diverse wijzen bereid.-
Ook kip niet zonder,
maar mèt kop, riviervis,
grote garnalen en eieren
maandenlang onder de
grond bewaard, staan
steeds op het menu. Wat
groenten betreft: er is
een grote variatie aan
peulen door de Chine
zen „Hollandse bonen"
genoemd en verschil
lende soorten kool. Daar
naast biedt elke stad en
provincie de eigen spe
cialiteiten aan: Peking-
eend, zeer hete Chili voor
de provincie Shengsi en
voor binnen- en buiten-
Mongolië lekkernijen als
schapebout en kamele-
bult.
Als tussendoortjes ser
veert men veel gebak, ge
haktballetjes in kruidige
saus en gestoomd brood.
Dat is een kleffe brok
deeg, waar kraak nog
smaak aan is, maar dat brood als dessert serve-
de Chinezen die ons ren dol op zijn. De
maaltijd wordt besloten
met soep.
Het geheel wordt rijke
lijk besprenkeld met ten
minste vier soorten
drank: bier van uitste
kende kwaliteit, rode zoe
te wijn (Maotai) die het
midden houdt tussen spi
ritus en oude jenever, en
een plaatselijke drank.
Die varieert dan van 'n
warme, laag-alcoholische
rijstwijn tot een zeer pit
tige uit rijst en dadels
gebrouwen neut, waar de
Mongolen terecht trots
op rijn.
De Chinese tafelheren
bedienen hun gasten en
hebben daarbij de niet te
onderdrukken neiging
telkens een toast uit te
brengen: op onze vriend
schappelijke betrekkin
gen, onze gezondheid en
die van de koningin, op
Hua Kuo Feng en Joop
den Uyl. En zo zouden ze
nog wel üüuuren door
kunnen gaan.
Ook prinses Beatrix ont
komt niet aan toasten.
Zij doorstaat ze allemaal
met een bewonderens
waardig elan. Want ook
zij moet er toch eens ge
noeg van krijgen elke
avond weer te moeten
aanhoren dat wij zulke
ferme dijkenbouwers
zijn, dat de wederzijdse
betrekkingen al van eeu
wen her dateren en dat
door dit bezoek de we
derzijdse betrekkingen
ongetwijfeld sterk verbe
terd zullen worden.
Amateurs
(Van een onzer verslagge
vers)
UTRECHT Alles wat fout
kon gaan, ging ook fout toen
drie mannen uit IJsselstein
een,nogal amateuristische
overval pleegden op een uit
zendbureau in Utrecht.
Een van de overvallers ver
sliep zich op de bewuste dag
en toen men eindelijk op weg
wilde gaan, bleek de auto
een lekke band te hebben.
Vervolgens wist iemand, toen
de overval dan eindelijk een
feit was, het nummerbord
van de auto te noteren en tot
overmaat van ramp bleek de
meegenomen geldcassette
leeg te rijn.
Gisteren stond het drietal
van de overval-die-niets-ople-
verde voor de rechter. Twee
hunner werden veroordeeld
tot zes en vijf maanden ge
vangenisstraf; de zaak tegen
de derde overvaller werd
aangehouden voor een nader
psychiatrisch onderzoek.
Bakkers contra
grootgrutter
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Vijf Amsterdamse bakkers gaan een kort geding
aanspannen tegen de super-kruidenier Dirk van den Broek. Dit
concern verkoopt sinds enige tijd brood onder de wettelijk
vastgestelde minimum-prijs van 1,26.
De bakkers achten zich door Dirk van den Broek benadeeld, temeer
omdat het bedrijf via advertenties andere bedrijven oproept om
zijn voorbeeld te volgen. De bakkers krijgen bij hun strijd tegen
het kruideniersbedrijf steun van de Nederlandse Bakkerij Stichting
in Den Haag. Naar verwachting zal het kort geding over een dag
of tién dienen voor de president va^: de Amsterdamse rechtbank.
(Van een onzer verslaggeef
sters)
ARNHEM Tomaten, traan
gas- en stinkbommen vlogen
gisteravond door een van de
zalen van het Arnhemse hotel
Carnegie, waar de Nederland
se Volksunie een algemene
vergadering had belegd. „Wij
zullen wraaknemen op deze
linkse terreur. Daar kunnen
ze op rekenen", schreeuwde
NVU-lijsttrekker Glimmer
veen, waarna de bestuursle
den van deze politieke partij
hun toevlucht probeerden in
het een etage lager gelegen
restaurant van het hotel.
Maar ook daar ontkwamen zij
niet aan de tegenstanders, die
riepen: „Geen fascisten in ons
land" en „Black is beautiful".
De vergadering van de Neder
landse Volksunie, de partij die
„Nederland blank wil hou
den", heeft nog geen kwartier
geduurd. De politie heeft de
vergadering ontbonden omdat
er vechtpartijen ontstonden.
Buiten moest Glimmerveen te
gen een woedende menigte in
bescherming worden geno
men. De andere bestuursleden
wilden naar een ander etablis
sement, maar werden door de
eigenaar niet toegelaten.
Heftige taferelen speelden zich
af, zowel binnen als op straat.
Sommige mensen liepen van
emotie te huilen. Anderen,
vooral oudere mannen gaven
emotioneel schreeuwend ui
ting aan hun woede. Overal
braken chaotische vechtpartij
en uit tussen volgelingen en
tegenstanders van Glimmer
veen, betogers en politie. Twee
leden van de NVU-ordedienst
rijn gearresteerd maar moch
ten vandaag weer naar huis.
Zij werden aangehouden we
gens overtreding van de wa
penwet. Commentaar van de
Arnhemse burgemeester: „Ik
heb van tevoren orders gege
ven dat als er rotzooi kwam,
het meteen uit zou zijn". De
burgemeester zei bijzonder te
vreden te zijn: „Zoals het ge
gaan is, zo hoort het".
Lagendijk
DEN HAAG Volgens een
peiling van bureau Lagendijk
heeft de PvdA thans de groot
ste aanhang. De partij zou
acht zetels winnen en op 51
komen. Het CDA zou dalen
van 48 naar 43 zetels. D '66
wint volgens de enquête vier
zetels en komt op tien. De
VVD wint er twee en klimt
naar 24. De PPR zou een zetel
verliezen.
CDA
ZUTPHEN - Voor CHU-frac-
tievoorritter Kruisinga is een
herhaling van een kabinetsfor
matie la Burger (vorig kabi
net) „volstrekt uitgesloten".
Essentieel voor de toekomstige
beleidsbepaling achtte hij de
krachtsverhouding tussen het
CDA en de PvdA. Hij zei dit
gisteren op een CDA-bijeen-
komst in Zutphen. ARP-frac-
tievoorzitter Aantjes zei giste
ren in Eist dat het CDA zich
loyaler opstelt ten opzichte
van de bezuinigingen aan de
PvdA. Enerzijds zegt de PvdA
de bezuinigingen tot inzet van
de verkiezingen te maken en
anderzijds doet rij niets an
ders dan onderdelen van de
CDA-bezuinigingsplannen be
strijden, aldus Aantjes.
„La Pasionara"
is terug in Spanje
MADRID Breeduit lachend
begroette Dolores Ibarruri
„La Pasionara" de menigte
die haar gisteravond op het Ma-
drileense vliegveld bij haar te
rugkeer uit ballingschap ver
welkomde.
La Pasionara, voorzitster van de
pas gelegaliseerde communisti
sche partij van Spanje, was
veertig jaar geleden, na de
Spaanse burgeroorlog, gevlucht
Enkele dagen geleden kreeg zij
van de autoriteiten in haar va
derland weer een paspoort uit
gereikt Ondanks haar leeftijd,
rij is 82 jaar, staat La Pasionara
kandidaat bij de algemene ver
kiezingen van volgende maand.
AMSTERDAM De Amster
damse politie heeft gistermid
dag het Rokin vrijgegeven voor
het tramverkeer. De verkeersa
der was na de grote brand in
hotel Polen geblokkeerd. Van
middag kan ook het overige
verkeer er weer terecht
De Kalverstraat, waar tussen
het puin nog gezocht wordt naar
slachtoffers, blijft voorlopig nog
afgesloten.
De boekhandel van De Slegte,
die maandag ook werd ver
woest zal zaterdag voor Pink
steren weer worden heropend.
De firma heeft voor een bedrag
van 3,5 miljoen gulden een pand
aangekocht op de hoek Graven-
straat-Nieuwendijk. De nieuwe
behuizing ligt vlakbij het door
de brand verwoeste pand.
Met uitzondering van het leao - en misschien ook het havo -
hebben de examenkandidaten gisteren een behoorlijk zware
dobber gehad aan de opgaven voor handelskennis, economie,
bedrijfsadministratie. Dat geldt met name voor de mavo-klanten
die het beslist niet gemakkelijk hebben gehad. Een mavo-leraar
vroeg zich af of de vindingrijkheid van de samenstellers van
het examen niet wat te ver was gegaan.
de HAVO-kandidaten niet al
Handelskennis-1 vormde het
eerste deel van het examen in
dit vak voor mavo-kandidaten.
Het bestond uit veertig meer
keuzevragen, waarvan de eer
ste achttien traditiegetrouw
gewijd waren aan de kennis
van het economische leven.
Dit onderdeel was zeer pittig.
De vragen bewogen zich welis
waar binnen de stof, maar zij
behelsden vaak randgevallen.
In de examensfeer gaat de
kandidaat dan al gauw twijfe
len.
Ook het boekhouden en het
bedrijfsrekenen werden door
de kandidaten van het mavo
„moeilijk" genoemd. En dat
was ook de mening van hun
leraar.
HAVO
Economie voor de HAVO-kan-
didaten werd door een leraar
als heel redelijk gekenmerkt.
Dat leidde hij ook af uit het
feit dat bij hem maar één kan
didaat de volle tijd nodig had
gehad. Enige kritiek had hij
op het erg gedetailleerde ka
rakter van sommige vragen.
Ook het examen biologie zal
te grote kopzorgen hebben ge
geven. Maar er werden nogal
Wat randproblemen aan de or
de gesteld. Een aantal vragen
waren voor tweeërlei uitleg
vatbaar. Tenslotte was het on
derdeel erfelijkheidsleer iets
ondervertegenwoordigd.
v.w.o.
Economische wetenschappen-1
voor het VWO was volgens de
leerlingen moeilijk. Pittig zo
wel volgens leraar en leerlin
gen moet het examen biologie
voor de VWO-kandidaten wor
den genoemd. De leerlingen
vonden het beslist lastiger dan
vorig jaar. Een leraar zei het
wat academischer: „Een exa
men met duidelijke VWO-sig-
natuur".
Ook hier, was de erfelijkheids
leer ondervertegenwoordigd.
LTO
Bij het LTO stondgistermor-
gen Duits (open vragen) op het
programma. De opgaven wa
ren niet te moeilijk, maar de
tekst was erg saai, omdat de
tekst volledig buiten de be-
langstellingssfeer van de kan
didaten lag.
„Vrij moeilijk". Dat vonden de
leerlingen van een LTO-school
over het examen natuurkunde.
Het was een open werk met
vijf vraagstukken. Hun leraar
had de volgende mening.
Vraagstuk-1 uit het hoofdstuk
statica zag er wel erg ingewik
keld uit, maar was tengevolge
van de juiste vraagstelling
toch echt niet zo moeilijk. De
tweede opgave over electro
was redelijk. De derde opgave,
over gassen, was Wel wat
moeilijker vanwege het niet
denkbeeldige gevaar, dat men
de druk van de buitenlucht
„over het hoofd ziet". De vier
de opgave, een warmtepro-
bleem rond een compensaties
linger bij een klok, vereiste
wel het nodige inzicht: Bij een
verkeerde aanpak kwam er
erg veel rekenenwerk aan te
pas. De vijfde opgave, over
een bolle spiegel, was volgens
de leraar een standaardvraag-
stuk, waarvan er dertien in
een dozijn gaan.
LEAO
Het examen handelskennis-1
voor het leao omvatte vier on
derdelen. Volgens een leraar
was het examen aan de lichte
kant. Het waren vier opgaven
zonder veel zijwegen en dertig
meerkeuzevragen over de
theorie, die de kandidaten be
slist niet teveel zweetdruppels
zullen hebben bezorgd.
LLO
Meer boekhouden dan be
drijfsleer hield het examen be
drijfsadministratie in, dat gis
termiddag voor het lager land
bouwonderwijs op het pro
gramma stond. Van de vier
opgaven waren de eerste twee
verplicht De eerste ging over
een balans en was volgens on
ze leraar-zegsman behoorlijk
zwaar, vooral omdat er zoveel
rekenwerk aan te pas kwam.
En op die eerste opgave ston
den nog wel 30 van de 100
punten. De tweede opgave,
over het invullen van debiteu
ren- en crediteurenkaarten,
was redelijk goed te maken.
J. Hooymans
