Jood David Koker
leefde in een
heel ander Vught
NOS herhaalt „Esther
- voorgoed op reis"
TERUGBLIK
Symbiose mag
blijven zenden
TELEVISIE DONDERDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
Tv-programma's van VARA
en NCRV opgeschoven
TELEVISIE VANAVOND
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 4 MEI 1977 PAGINA 2
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Duits
NOS
18.55 Barbapapa
19.00 Journaal
19.04 Van gewest tot gewest
19.25 Verklarte Nacht
19.55 Dodenherdenking op de
Waalsdorpervlakte
20.10 Esther
21.25 Arthur Rubinstein
21.30 Journaal
21.40 Den Haag Vandaag
IKON/KRO/RKK
21.55 Kenmerk
NOS
22.20 Studio Sport
23.00 Sprekershoek Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Kortweg
19.00 Journaal
IKON
19.04 Van onze speciale verslag
gevers
NOS
19.30
Naar aanleiding van een dag
boek, een provocatie tot naden
ken
19.55 Dodenherdenking op de
Waalsdorpervlakte
20.10 Journaal
20.30 Stichting Socutera
VOO
20.35 Het Radio Phllharmonlsch
Orkest
21.00 Gast aan tafel
21.05 Robin's nest
21.30 Vier jaar kabinet Den Uyl
21.55 Nell Diamond
22.20 Starsky en Hutch
23.10 Aan de grenzen
23.25 Agenda
NOS
23.28 Journaal
DUITSLAND I
18.05 Krempoli
18.55 Journaal
19.00 Nieuws uit Noordrljn-West-
falen
19.05 Intermezzo
19.10 De wijde, wilde wereld van
de dieren met de ondergang be
dreigd
19.40 De Jordaches
20.15 Hier und Heute
20.45 Truc om kwart voor negen
21.00 Journaal
21.15 In het brandpunt
22.00 Televisierechtbank
23.30 Journaal
DUITSLAND II
18.00 Journaal
18.10 Zauber der Magie
18.40 De draaischijf
19.20 The protectors
20.00 Journaal
20.30 Tele-Zoo
21.15 Balans
22.00 Journaal
22.15 Wir haben alle unsere Mac-
ken
23.14 W.K. IJshockey
00.40 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
19.40 Mededelingen
19.45 Journaal
ers naar Vught, op zoek naar de herkenning
van deze dagboek-wereld in wat er nu van
Vught geworden is. Zij noemen hun Extra-
Beeldspraak een prikkel, een provocatie tot
nadenken. Maar hoezeer Vught intussen is op
gegaan in de levensvormen van deze tijd, en
de herinnering aan het jodenkamp is vervaagd,
wel wordt daar de dodencel ontzien en aan
gebruik onttrokken. In deze cel werden 67
vrouwen opgepropt opgesloten. De deur ging
weer pas open, toen allen van honger en ellende
waren gestorven.
Dit onvoorstelbare vindt hoogstens een weer
klank in de woorden van David: „We moeten
ons vertrouwd maken met de dood; Ook die
kan normaal zijn".
TON OLIEMUT.T.F.R
NEDERLAND I
DUITSLAND I
11.00 Journaal
11.05 De draaischijf
11.25 The Hurricane
DUITSLAND II
17.30 Studieprogramma Chemie
BELGIE
NEDERLANDS
14.00 Namiddagprogramma
HILVERSUM I
P P 18.19 Uitzending van D'66. NOS:
18.30 Nws. TROS: 18.41 (S) Big Band
Festival 1977. 19.00 (S) Orkest Rogier
van Otterloo. NOS: 19.15 (S) Over en
sluiten maar. 19.57 (S) Inleiding tot de
herdenking op de Dam. 20.00 Stilte op
de Dam. 20.02 (S) Wilhelmus. 20.04 (S)
Ernstige muz. TROS: 20.30 (S) Zagreb
1945. hoorspel. 21.50 (S) Een mondje
Frans, chansons. 22.30 Nws. 22.40 Ak-
tua III. 23.00 (S) Radio Herrijzend Ne
derland. klankbeeld. 23.20 (S) Verzen
van het verzet. 23.55 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.11 Dingen van de dag.
18.20 (S) Angst? Nee. hij had geen
angst; dokum. P.P. 19.00 D.S.70. VARA:
19.10 (S) Klassieke en hedendaagse
muz. NOS: 19.57 Inleiding tot de Her
denking op de Dam. 20.00 Stilte op de
Dam. 20.02 Wilhelmus. 20.04 Nws. VA
RA: 20.09 Jeanne d'Arc au bucher,
opera van Honegger. 21.35 (S) Rondom
Willem Elsschot. NOS: 22.30 Gamma
van Alpha en Beta. 23.00 (S) Met het
oog op morgen, waarin om 23.05 actua-
liteltenoverz. 23.20 Den Haag vandaag
en om 23.52 Even ontspannen voor het
slapen qaan. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.02 De Vacaturebank. 18.10 (S)
NOS-maal. 19.30 (S) Grammofoonmuz.
19 57 Inleiding tot de Herdenking op de
Dam. 20.00 Stilte op de Dam. 20.02
Wilhelmus. 2006 (S) Grammofoonmuz.
20.30 (S) Langs de lijn. 23.02 (S) NOS-
Jazz. 0.02 (S) Metro's Midnight Music.
1.02 (S) Take it easy. 2.02 (S) Dat wordt
weer nachtwerk. 4.02 (S) De achter-
HILVERSUM I
NCRV: 7.00 Nws. 7.02 Het levende
Woord. 7.08 (S) Te Deum Laudamus.
7.30 Nws. 7.41 (S) Vandaag., donder
dag, gevar. progr. (7.41 Hier en nu).
8.24 Werk-Woord. 8.30 Nws. 8.36
Gym. v.d. Huisvrouw. 8.45 (S) Tot uw
dienst, klass. muz. 9.15 (S) Verkie
zingsspecial. 9.45 (S) Onder de hoog-
tezon. 10.30 (S) In 't zilver. 12.00 (S)
De Kilima Hawaiians show. 12.15
Boer en tuinder. 12.26 Meded. voor
land- en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41
(S) Hier en Nu. 12.55 (S) Midd
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym.
7.20 Op blote voeten. (8.00 Nws. 8.11
Radiojoum.) 8.50 Morgenwijding.
'9.00 Moet 't me iets zeggen dan?,
gesprekken met jongeren 9.35 Water-
st. 9.40 Schoolradio. 10.00 De Radio-
La waai papegaai. 10.10 Arbeidsvita
minen. (11.00 Nws. 11.03 Radiojoum.)
11.30 Rondom twaalf een uur
allerlei voor iedereen. 12.30 De Der-
HILVERSUM III
TROS: 7.02 (S) Vaak 's ochtends. 9.03
(S) De Hugo van Gelderenshow.
11.03 (S) Verzoekplaten. 12.03 (S) Bo
ter, Klaas en prijzen. 14.03 (S) Pol-
derpopparade. 16.03 (S) Europarade.
CQSS&EM
KRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) Badinerie:
klass. muz. 9.00 Nws. 9.02 (S) Aan
woorden voorbij...: gedachten ter
overweging. 9.10 (S) Promenade Or
kest: amusem. muz. 9.30 Ik sta hier
niet voor de banken te praten: vele
aspekten van het onderwijs. 10.00 (S)
Aubade: klass. muz. 12.00 (S) Ron
dom Offenbach. 14.00 Nws. 14.02
Hoogachtend...: KRO-programma's
die de moeite waard zijn om nog
eens te horen. 15.0017.00 (S) Kolla-
ge van alledaags en zeldzaam.
De jonge joodse student David Kokereen van
de 100.000 Nederlandse joden die niet ontkwa
men aan de Duitse moordlust, hield in de jaren
'43-'44 in het kamp Vught een dagboek bij. Hij
noteerde de feiten van de dag en zijn gedach
ten daarover op kleine velletjes papier, die het
kamp werden uitgesmokkeld. Het werd een
heel boek, dat dezer dagen is uitgegeven door
van Oorschot te Amsterdam onder de titel
„Dagboek uit Vught". Het manuscript behoort
tot de verzameling van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie te Amsterdam.
Dit dagboek, onder bijzondere omstandigheden
geschreven door een jongen van even in de
twintig, zou ook de jongeren van vandaag
moeten aanspreken, ook al verkeren deze in
een gans andere levenssituatie. Daarom hebben
de filmers Jonne Severijn en Kees Hin frag
menten uit dit boek gebruikt en deze geplaatst
in de werkelijkheid van vandaag, met name in
de realiteit van wat er sindsdien van Vught
geworden is.
Deze film komt vanavond op het scherm op
Ned. II om 19.30 uur, maar of deze benadering
bereikt wat men ermee beoogt, nl dat jongeren
zich kunnen associëren of identificeren met die
ene (jonge) mens en daardoor met het gegeven:
de herdenking, zou op goede gronden betwij
feld kunnen worden, ook al bleken mensen die
er toen bij waren, onder wie een broer van
David, er niet ongevoelig voor.
De feiten uit het dagboek hebben direct te
maken met kampervaringen en de bespiegelin
gen met de machteloosheid, de uitzichtloosheid,
de angst voor de dood, de hoop het leven te
rekken, het vernederende pogen de juiste hou
ding te vinden tegenover de Duitse bewakers,
van wie men afhankelijk was wilde men nog
deel van leven hebben. Deze dubbele strekking
van het dagboek - verslag en zielepeiling - kan
men niet zonder schade uitsplitsen. Vught was
een kamp, maar anders dan het momenteel er
gevestigde geniekampement Vught was ook
een gevangenis, waar de weg naar de dood
begon, maar niet vergelijkbaar met de huidige
jeugdgevangenis, die daar nu bestaat Vught is
zelfs als opvang voor joden niet te vergelijken
met de pleisterplaats nu daar voor de Zuid-Mo-
lukkers, die ook al leven zij evenzeer uitgesto
ten nochtans niet lijden onder de terreur van
een misdadig systeem. Zij kunnen vrij-uit doen
en praten, gaan en staan waar zij willen, leven
hun eigen leven temidden van hun familie en
op hen drukt niet de doem van de dreigende
dood.
Toch krijgt men van dit alles beelden te zien
in deze film ter adstructie van voorgelezen
fragmenten uit het dagboek. De ene keer pakt
dit beter uit dan de andere, maar herkenning
blijft een moeilijke zaak, zelfs als een jeugdge-
vangene, die het boek gelezen heeft en zegt
ervan onder de indruk te zijn, laat weten dat
hij zich ten prooi voelt aan dezelfde gemoed
stoestanden als David ook moet hebben gehad.
Dat zal ten dele wel waar zijn, maar was David
zeker van terugkeer in de maatschappij? Was
David aan meer „schuldig" dan dat hij uit
Joodse ouders was geboren? Men kan niet de
afschuwelijke achtergrond van dit dagboek in
ruilen tegen de maatschappelijke werkelijkheid
van vandaag, ook al is die niet voor iedereen
even gunstig.
David in zijn dagboek: „Hinkende mensen,
huilende kinderen. Het leven van al deze men
sen is niets waard. Een somber lot is ons
beschoren, wanneer de laatste man als rook
door de schoorsteen verdwijnt Minachting voor
het eigen lot en dat van anderen is de enige
basis voor een stijl van leven".
Het dagboek eindigt erg abrupt. David is op
transport gesteld naar Auschwitz, later te werk
gesteld in Breslau. Ziek geworden stierf hij
kort nadien, voorzover men heeft kunnen na
gaan, door bevriezing tijdens een transport in
trein vee wagens
De dagboeknotities kwamen in handen van
Karei van het Reve, een studiegenoot van Da
vid, en ook een vriend met wie hij veel over
vooral literatuur heeft geboomd. Volgens hem
trof David in het kamp geen mensen van zijn
geestelijk niveau en was hij sterk op zichzelf
aangewezen. Zijn schrijven is praten met zich
zelf, bang te verdrinken in de meute.
Als vee afgevoerd naar de kampen.
David: „Ik wilde dat ik niet zo laf was, niet
zo pünktlich, ik heb ambities, ik wil een baan.
Je moet zorgen dat je overleeft De regels van
het kamp moet je jezelf leren. Als je er maar
tussenuit uit komt. De inspectie op luizen on
derga ik gelaten. Ik maak er zelfs grapjes bij.
Ik kijk om me heen, al wat je ziet is onmacht
en koelheid. Onze ogen staan naar binnen. Het
is niet te bevatten wat hier gebeurt".
In het kamp beleefde David ook een liefde, een
soort mystieke relatie op afstand, onmerkbaar
voor de Duitsers, met een meisje dat moest
volstaan met simpele, subtiele gebaren. Maar
ook beschrijft David hoe een klein afwezig
mannetje werd geplaagd door medegevange
nen, die daaraan een soort eigenwaarde ont
leenden.
Met Karei van het Reve, met David's broer Max
Koker en nog enkele anderen trokken de film-
Leo (Henk van Ulsen) en Esther (Josée Ruiter) in het door Dick Walda geschreven
drama „Esther - voorgoed op reis".
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Bij de VARA en NCRV wordt
druk gesleuteld aan het verwerken van de
maandagavond vervallen televisieprogram
ma's. De VARA kon de gehele uitzending van
„Achter bet Nieuws" gisteravond brengen in
de plaats van het politieke debat dat toch al
was afgezegd. Voor de overige programma-on
derdelen wordt nog naar verplaatsing gezocht
De NCRV is in de knoop geraakt met de laatste
ronde van de mini-voetbalshow, waarvan op 13
mei de finale wordt gespeeld. De NCRV zal
daarom de vervallen wedstrijd uitzenden op
woensdag 11 mei om 23.00 uur na afloop van
het gewone avondprogramma.
Ook de zesde en laatste voorronde van het
operaconcours werd de dupe van het zwarte
scherm. De finale hiervan is op 30 mei. Darom
wordt deze laatste voorronde verplaatst naar
zondag 29 mei. De overige programma-onderde
len worden teuggenomen of op een later tijdstip
uitgezonden. Aangezien de opgaven voor de
programmabladen vier weken van te voren
wordt gedaan, zullen in de komende weken de
programma-aankondigingen voorzover het
NCRV en VARA betreft niet altijd kloppen.
wellicht beter is getroffen te
worden door een teveel, dan
door een gebrek aan stiptheid.
Gisteravond verliep alles in ie
der geval stipt volgens plan. Met
dien verstande dan, dat „Achter
het nieuws" van de Vara met
drie items kwam, die men eigen
lijk maandagavond had willen
uitzenden. Het vierde was
nieuw, en dat zal dan waar
schijnlijk het korte verslag over
het „arbeidsconflict" zijn ge
weest, dat vooral opviel door
een nogal kregelig optreden van
de N.O.S.-voorzitter, mr. Eric
Jurgens, die Joop Daalmeijer
steeds maar verweet naar de
bekende weg te vragen. Maar
goed, wij kwamen dan toch
(weer eens) te weten, dat het
vooral om een „functie-klassifi-
catie" gaat. Wat „Achter het
nieuws" eergisteravond overi
gens best eens op een „licht
krant" had kunnen zetten. Een
goed idee voor de eerstvolgende
televisieloZe avond misschien.
Avro's „Televizier-Magazine"
bracht bij wijze van inleiding op
de herdenkingsavond van van
daag een interview van Cees
van Drongelen, met de in Cana
da wonende heer Viktor Kugler,
bij wie in de bezettingstijd Anne
Frank en haar familie op de
Amsterdam Prinsengracht wa
ren ondergedoken. Hij vertelde
nog eens het verhaal van de
arrestatie op 4 augustus 1944,
een verschrikkelijke aanvulling
op „het dagboek". Viktor Kug
ler deed ons nog eens weten wat
wij te herdenken hebben.
De Raad van State heeft giste
ren in zijn functie van uit
voerder van de AROB-wet
het besluit van minister mr.
H. van Doorn van CJUVL ge
schorst van 11 maart 1977 vol
gens hetwelk de onafhankelij
ke radio- en televisiestichting
„Symbiose" te Den Haag haar
toewijzing van radio- en tv-
zendtijd met ingang van 1 ju
ni 1977 ingetrokken zag, ter
wijl deae stichting een half
jaar geleden zelfs uitbreiding
van zendtijd aangevraagd
had.
Hoofdmotief van schorsing
door de AROB-rechter van het
ministeriële besluit is: de ver
houding tot het bij de stichting
in dienst zijnde personeel.
Nevenmotief is voorts dat de
zendtijd van Symbiose zo ge
ring van omvang is, dat de
belangen van de overige zend
gemachtigden niet wezenlijk
geschaad kan worden.
Minister Van Doorn achtte uit
voering van het bestreden be
sluit met ingang van 1 juni
1977 van belang met het oog
op de stroomlijning van het
omroepbestel, waarvan dit be
sluit onderdeel uitmaakte.
De Stichting voerde aan, dat
haar onevenredig nadeel werd
toegebracht, onder meer met
betrekking tot het afvloeien
van personeel en tot de overi
ge activiteiten en binding met
haar achterban.
De AROB-rechter blijkt het
daarmee eens te zijn blijkens
het gisteren genomen schor
singsbesluit
De NOS herhaalt vanavond
„Esther - voorgoed op reis", een
drama gebaseerd op de ontrui
ming door de Duitsers van de
Joodse psychiatrische inrich
ting „Het Apeldoornsche Bo
sch" op 23 januari 1943. Voor
de televisie geschreven door
Dick Walda; in de hoofdrollen
Josée Ruiter en Henk van Ul
sen. Het spel is eerder uitgezon
den 4 mei 1975 De wijze waarop
de nazi's onze Joodse landgeno
ten hebben vervolgd en voor
het overgrote deel vermoord,
gaat nog steeds het begripsver
mogen van de everlevenden te
boven. Wat zich 23 januari 1943
en de drie volgende dagen af
speelde: het transport in onver
warmde goederenwagons volge
pakt met mensen die aan alle
mogelijke psychische afwijkin
gen leden, begeleid door vijftig
man verplegend personeel, in
.in Auschwitz aankwamen, ver
gast werden en verbrand. Het
drama is geen historische re
constructie. Prof. dr. N. Speijer,
die als arts de ontruiming mee
maakte, geeft „Esther" een kor
te inleiding.
Ned. 1,20.10 uur.
Verslaggevers
De jeugdige verslaggevers van
de IKON zijn vanavond present
in het tweede deel van de repor
tage over de gevangenis. Nadat
in de eerste reportage vorige
week de Koepelgevangenis in
Breda uitvoerig werd bekeken,
praten de verslaggevers van
avond met de kok, de directeur,
maar vooral ook met gevange
nen. Onder meer is de mening
te beluisteren van een gevange
ne die, straks terug in de maat
schappij, opnieuw zal moeten
leven van de misdaad en wel
Samenvatting
van UEFA-Cup
op tv
j In het programma „Studio
Sport" van de NOS-televisie
vanavond om 22.20 uur via Ned.
I wordt een samenvatting uitge
zonden van de eerste finalewed
strijd om de UEFA-Cup tussen
Juventus en Atletico Bilbao.
Kommentator is Herman Kuip
hof.
Den Haag De eerste finale
wedstrijd van de strijd om de
UEFA beker tussen Juventus en
Atletico Bilbao wordt vanavond
door de Belgische televisie recht
streeks uitgezonden. De wedstrijd
in Turijn begint om 21.25 uur.
weer terug zal komen om dezelf
de reden waarom hij nu is opge
sloten.
Ned. II, 19.04 uur.
Verklarte Nacht
De NOS zendt een, eerder in
oktober 1974 uitgebracht pro
gramma uit: „Verklarte Nacht".
Het is een door Wilhelmina Hoe-
deman geregisseerd en in de
Doelen in Rotterdam opgeno
men programma met een uit
voering van Arnold Schönbergs
strijksextet „Verklarte Nacht"
door The Academy of St Mar-
tin-in-the-fields onder leiding
van Neville Marriner.
Ned. 1,19.25 uur.
Waalsdorp
Traditiegetrouw zendt de NOS
via I, 1 en II een reportage uit
van de dodenherdenking op de
Waalsdorpervlakte. Vooraf
gaand aan deze reportage zendt
de NOS via Ned. II een extra
Beeldspraak-programma uit
„Naar aanleiding van een dag
boek", gebaseerd op het dezer
dagen verschenen boek van Da
vid Koker. Elders op deze pagi
na uitvoerig aandacht voor deze
NOS-produktie. x
Ned. i, en n, 19.55 uur en Ned. Arthur Rubinstein geeft op Ned. I, om 21.25 uur een
H 19.30 uur. uitvoering van het Intermezzo in b van Johannes Brahms.
Gisteren moesten we na de eer
ste televisie-loze avond sinds
1961 toch weer aan de slag.
Weliswaar gaan de geluidstech
nici door met een stiptheidsac
tie, maar daar hoeven wij, kij
kers, niets van te merken, zo
kregen wij in het nieuws te ho
ren. Op de voor de hand liggen
de vraag, wat dan de uitwerking
van een dergelijke actie zou
kunnen zijn, mochten wij verne
men, dat in de toekomst wellicht
sommige programma's niet op
tijd klaar zullen zijn.
Laten wij hopen dat de gelluid-
stechnici de goede (dat wil dus
zeggen de slechte) programma's
gaan uitkiezen. En voor de rest
moeten wij maar denken dat het
Van gewest
De terugkeer van de Lemmer
boot is het onderwerp van de
NOS-tv-nibriek „Van gewest tot
gewest". De „Jan Nieveen", een
van de boten die tot 1958 de
nachtdienst Amsterdam - Lem
mer onderhielden, is in Lemmer
terug. Een aantal particulieren
heeft de boot met de plaatselij
ke VW gekocht, met de bedoe
ling om er vaartochten op het
IJsselmeer mee te houden en zo
nu en dan in de nacht op Am
sterdam te varen.
Ned. 1,19.04 uur.
Robin's nest, met Tony Britton als vader Nicholls en Tessa
Wyatt als zijn dochter Vicky
