gehoordgezien
Hubert Lampo verrukt over
„Joachim Stiller" op tv
„Ot... en Sien" over
gescheiden vrouwen
TERUGBLIK
HUGO
WILLEKE
HUBERT
PIETER
CHARLES
HARRY
AAD
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE DONDERDAG
RADIO VANAVOND
lïllVHiH'li'll—
RADIO DONDERDAG
hou f1
het LJ
scherm
in het
oog
Verzoek meer zendtij!
Veronica afgewezen
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 16 FEBRUARI 1977 PAGINA!
Zoals elders op deze pagina
beschreven, genoten de
Belgische tv-kijkers al eer
der en ook uitgebreider
van de tv-versie van Hu-
bert Lampo's boek „De
komst van Joachim Stil
ler". In het algemeen heeft
de Belgische pers daar
niet ongunstig op gerea
geerd, maar de Belgen
hebben er zich niet van
laten weerhouden het hun
ne ervan te zeggen. Lezen
we bijv. in een Belgische
krant over de hoofdrol in
dit spel, Hugo Metsers met
name: „Wie speelt de hoof
drol, de ik-persoon uit de
roman? Is dat Hubert
Lampo zelf? Welnee, dat is
Hugo Metsers, de Waaslan-
der, de Hulstenaar, de Vla
ming. Een hoofdrol dus
voor dit betwiste talent.
Betwist in Vlaanderen,
maar blijkbaar minder in
Nederland".
In de onverkorte Belgische
versie zit nogal wat bloot
van Willeke van Ammel-
rooy in de rol van het
buurmeisje Maria Vande-
casteele, ook wel Lily ge
noemd. Daarover zegt een
Belgisch blad, dat N illeke
de kijker eens te meer op
de naakte feiten drukt en
dat haar anatomie stilaan
voldoende bekend is om
niet storend te werken.
Een andere journalist
evenwel schrijft geen
boodschap te hebben aan
de huid van Willeke en
wenst er voortaan van ver
schoond te blijven.
Hubert Lampo heeft over de
hoofdrol voor Hugo Met
sers zijn eigen gedachten.
Toen men hem vroeg hoe
hij Hugo vond spelen, zei
hij er zeer van onder de
indruk te zijn. Later deelde
hij intimi mede, dat hij met
zijn 54 jaar aanzienlijk ou
der is dan Hugo en dat hij
zich derhalve niet kon per
mitteren de man af te val
len die zo'n jong uiterlijk
gaf aan de hoofdfiguur in
deze autobiografische ro
man.
%k\'Aê.
Pieter Verlinden schreef de
muziek bij het Stiller-spel
net zoals eerder voor „Een
mens van goede wil". De
voor dit spel nodige caril-
lonmuziek liet hij echter
spelen op het carülon van
het Hilversumse raadhuis,
omdat heel België niet éen
carillon voorhanden heeft
van de toonsoort waarin
hij zijn muziek schrijft.
In de rol van geëxalteerde
kladschilder vindt men in
dit Stiller-spel Charles
Janssens, een zeer mooie
rol, tegelijk uitbundig en
excentriek. Hij is de broer
van Magda Janssens, die
destijds als vluchteling
naar ons land kwam en als
getalenteerde vrouw een
leven lang fraaie rollen op
Ned. planken heeft gezet.
Regisseur Harry Kümel
heeft zich nooit sterk ge
mengd in de discussie
rond dit tv-spel. Voor zijn
kwaliteiten kan hij ver
wijzen naar een film als
„Malpertuis" met Orson
Welles in de hoofdrol en
voor het overige verlaat
hij zich graag op Lampo,
die zegt, dat hij zijn perso
nages nooit uitvoerig be
schrijft, niet meer dan wat
toetsen aangeeft, die
vreemd genoeg meestal
wonderwel door de lezers
worden aangevuld. Op de
ze wijze kan Harry Kümel
als filmregisseur natuur
lijk ook een heel eind ko
men.
Aad van den Heuvel moet tot
morgen wachten. Dan
hoort hij of de program
maleiding van de KRO zijn
nieuwe, cabaretachtige tv-
programma zo leuk heeft
gevonden dat hij ermee
door kan gaan. „De
nieuwsgier" is de werktitel,
waardoor Aad een aantal
tekstschrijvers heeft gekre
gen, die gezamenlijk proef-
programma's hebben ge
maakt Vindt de program
maleiding ze leuk, dan
kunnen april en mei afle
veringen worden uitgezon
den, waarna het komend:
winterseizoen een hele
reeks volgt Een van de
medewerkers zou Peter
Knegtjens zijn, anderen
kunnen alsnog uit het pro
gramma worden gezet of
ingehuurd. Aad zelf wil
geen rol, hij bedenkt alleen
„Van film heb ik weinig ver
stand, net genoeg om te weten
dat ik me er niet mee moet
bemoeien. Ik heb alleen de eis
gesteld, dat Harry Kümel de
regie zou doen. In hem heb ik
groot vertrouwen".
Dit zei de Belgische auteur Hu-
bert Lampo, toen men hem toe
stemming vroeg voor de tv-ver
sie van zijn boek „De komst van
Joachim stiller", die vanavond
op Ned. II om 21.15 uur op het
AVRO-scherm komt. De roman
over waan en werkelijkheid in
het leven van een door trauma's
gekwelde journalist kreeg mede
als „ingrijpend literair ver
schijnsel" de Belgische Staat
sprijs. Na het zien van Kümel's
film voegde Lampo aan zijn eer
dere uitlatingen nog toe: „Ik ben
met deze tv-bewerking zo blij
als een kind met een stuk speel
goed".
Op het punt van lof voor deze
tv-bewerking is Lampo niet uit
het veld te slaan. Toch werd dit
tv-produkt onderworpen aan
opmerkelijke manipulaties, die
meer de commercie dan de cul
tuur op het oog schenen te heb
ben. Kümel liet de tekst bewer
ken door de Fransman Jean
Ferry, die daarvoor gebruik
maakte van een Engelse verta
ling van het boek. Lampo kreeg
die tekst te lezen, waarna Jan
Blokker werd ingeschakeld om
er goed Nederlands van te ma
ken. De BRT wierp er drie afle
veringen van vijftig minuten te
gen aan, waarna Kümel op ver
zoek van de AVRO eenderde
aan beelden wegsneed en aldus
een gecomprimeerde versie van
100 minuten bewerkstelligde,
„want", aldus AVRO-directeur
Ger Lugtenburg, „de AVRO
heeft al series genoeg en heeft
meer behoefte aan een avond
vullend stuk". Deze verkorte
versie zal ook naar het tv-con-
cours in Monte Carlo gezonden
worden, waar mogelijk andere
landen interesse zullen tonen.
Zo wordt er gewerkt aan een
internationale markt voor Belgi
sche tv-produkties. Die verkorte
versie hebben AVRO en BRT
ook nog aan de bioscoop willen
slijten, maar die had er geen
trek in.
Deze ingrepen betroffen nog
slechts de buitenkant, al sneu
velde hierbij o.a. de scène van
het fuifje, waarin de hoofdper
soon Freek Groenevelt en Simo-
ne Marij nissen door toedoen
van de geheimzinnige Stiller zo
onuitstuitbaar in eikaars armen
worden gedreven, dat er zelfs
een gewenst kind op volgt Die
per evenwel sneed het mes in
deze roman door verdraaiing
en/of toevoeging van bepaalde
scènes. De introverte overwegin
gen van de hoofdfiguur, waar
mee het boek besluit, vervielen
voor een verzonnen zomers ge
zinstafereel in het park, waar
bare, waardoor een geheel
nieuw zicht op de dingen ont
staat. In de Belgische literatuur
rekent men ook Johan Daisne
tot de magische realisten, zij het
dat deze niet psychologiseert,
zoals Lampo, maar in navolging
van Plato filosofisch te werk
gaat. Men ervaart dat in diens
roman „De man die zijn haar
kort liet knippen", waarin de
onbereikbare, geïdealiseerde
liefde wordt gesteld naast en
tegenover de beleefde üefde, die
elkaar versterken en daardoor
de werkelijkheid leefbaar ma
ken.
In de filmiek kent men een der
gelijke magisch-realistische stijl
niet en stond Kümel voor de
opgave magisch-realistische lite
ratuur waar te maken in de;
onverbloemdheid van het beeld.
Hugo Metsers als de journalist Freek Groenevelt en zijn
geliefde Simone bij het lijk van de geëxalteerde kladschil
der die een vernissage niet overleeft.
dan in een gedaante van een
engelachtige jongeman Stiller
voorbij komt, die ziet dat het
goed is en zijns weegs gaat, een
anti-climax op het open einde
van het boek. Hiermee wordt
voor een deel ae angel uit dit
boek getrokken, zeker inzoverre
tot op dat moment de Stiller-fi-
guur heeft gefungeerd als een
fatum, een soort oer-aandrift,
die schuilend in de mens zelf
tegelijk messiaanse verlossing
en traumatische doem kan in
houden.
En toch zegt Lampo: „Ik heb tot
mijn grote genoegen kunnen
constateren, dat de wijzigingen
een verrijking betekenen. Er be
staat geen noemenswaardige di
screpantie tussen Kümel's werk
en het mijne".
Er bestaan niet zoveel schrij
vers, die er verrukt bij staan te
kijken als er in hun werk wordt
ingegrepen.
Magisch realisme
De journalist Freek Groenevelt
raalrt onderhevig aan uiterst
vreemde verschijnselen, onver
klaarbaar ook en tendele niet
waarneembaar voor buiten
staanders. Voor zijn ogen wordt
zinloos een straat opengebro
ken, een hoogst merkwaardige
machinatie van duistere krach
ten. Hij ontvangt van ene Joa
chim Stiller brieven, die blij
kens het zegel en de verkleuring
van de inkt vijftig jaar geleden
zijn geschreven en die wonder
lijke boodschappen bevatten.
Dezelfde Stiller is verantwoor
delijk voor onbegrijpelijke tele
foontjes, nachtelijk carillonspel
en tal van andere subtiele vin
gerwijzingen, die Freek in een
staat van zinsbegoocheling
brengen en die verwijzen naar
ene jeugdtrauma, welke door
een psychiater boven water
wordt gebracht, al blijven de
dieper gelegen lagen in de ziele-
structuur van de hoofdfiguur
onaangetast.
Geschreven in de stijl van het
magisch realisme zegt Lampo
ervan, dat hij voor zijn verhaal
vertrekt vanuit de realiteit en
dat daarin verschijnselen door
breken, die bepaald worden
door een onbewuste, diepere
werkelijkheid, die men in de
psychologie van Jung omschre
ven vindt als de oertype ring van
het menselijk geweten. Ook de
schilderkunst kent het magisch
realisme, nl. de stijl van het
over-accentueren van het zicht-
Het is hem tendele gelukt de
onverklaarbare gebeurtenissen
in een bovenwerkelijk waas te!
zetten, maar nergens als in het
boek slaagt hij er in tijd enj
tijdeloosheid, zin en waanzin,
droom en dreiging in elkaar tei
schuiven tot een magisch spel
van krachten, die zich niet laten I
beteugelen, maar wel onder con
trole dienent e blijven. Om dit,
laatste te bereiken had de regie
Hugo Metsers in de rol van de
journalist en Cox Habbema als
zijn geliefde onwezenlijker in de i
scène moeten plaatsen. Meer
overtuigend werkte hij bij de
weergave van een bombastische
vernissage in een galerie, welke
scène eindigt met de dood vanj
een geëxalteerde kladschilder.
Kümel bouwt een hele reeks
bonte Vlaamse beelden op in
Antwerpen, dat als locatie voor
deze geschiedenis dient, zowel
schilderachtige als schokkende
beelden, maar het verband tus
sen al deze zaken, uitstulpingen
in het geestelijk proces van de
hoofdfiguur, verkrijgen niet die j
helderheid ais in de beschrijvin- i
gen daarvan in het boek. In de
film zit het anekdotische het i
drama een beetje in de weg. In
de roman bestaat een sterkere
samenhang tussen de gebeurte
nissen en de indruk, die deze
maken op de journalist, doordat
de hoofdfiguur in de taal van
Lampo voortdurend eigen span
ningen
Voor Lampo zelf geldt deze film
nochtans als een openbaring:
„Ik ben niet visueel van aard.
Als ik schrijf zie ik het niet
gebeuren. De film laat mij deze
romanfiguren zien zoals ik ze
nog niet voor ogen heb gehad.
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Moderne electronlca, les 19
NOS
18.45 De Bereboot
18.55 Journaal
19.04 Van gewest tot gewest
19.50 Politieke partl|en (PPR)
20.- Om wille van de liefde, TV-
fllm
20.55 OL.. en hoe zit het nou met
Slen? (gescheiden vrouwen)
21.35 Journaal
21.50 Den Haag vandaag
22.05 Panoramlek
22.35 Sprekershoek
22.50 Studio Sport
23.25 Journaal
NEDERLAND il
NOS
18.45 Staatsloterij (no. 655, trek
king 1)
18.55 Journaal
IKON
19.04 Wie oren heeft, afl. 3
IKON/KRO/RKK
19.29 Kenmerk
NOS
20.- Journaal
20.25 Socutera
AVRO
20.30 Eindexamens, Ja of nee?
21.15 De komst van Joachim Stil
ler, TV-spel
NOS
22.55 Journaal
■'I'liiHiM!
17.55 Journaal
18.- Nieuws uit Noordrljnlam
Westfalen
18.05 De zes waanwijzen, quiz
18.40 Julia von Mogador
19.15 Hier und Houte
19.45 BombQ8tus Ballmann
20.- Journaal
20.15 Socialisten en Multlnatli
nals
21.- Eenmaal Amerika en teru
21.45 Malmedy-proces 1946
22.30 Journaal
18.20 Zum kleinen Flsch, TV-serl
19.- Journaal
19.30 Pas op voor oplichters!
20.15 ZDF-Magazlne
21.- Journaal
21.15 Theodor Sch&ferhuls (reval
datle)
21.45 Avonturen van de brav
soldaat Schwejk
22.45 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.15 De Womble8
18.20 Jonger dan Je denkt
18.50 Space 1999, TV-serle, afl.
19.45 Journaal
20.15 Rhoda, TV-serle
20.40 In perfecte staat, TV-spel
21.45 Première Magazine
22.35 Journaal
NEDERLAND
10.45 Schooltelevisie
EO
15.- Van hart tot hart
NOS/NOT
16.- Schooltelevisie
12.50 Persoverzicht
13.- Journaal
16.15 Journaal
16.20 Ventiel
17.05 In de oude tuin wordt g
bouwd
17.25 Hier Is Keulen
17.55 Journaal
DUITSLAND I DUITSLAND II
10.- Journaal
10.05 Draaischijf
10.30 Querschnitt
11.15 Humphrey Bogart
12.05 ZDF-Magazlne
16.30 Natuurkunde ABC, afl. 6
17.- Journaal
17.10 Die Blene Maja, tekenfilm
17.40 Draaischijf
TON OLIEMULLER
HILVERSUM I
18. EO Nws. 18.41 (S) De een ziet het
zus en de ander zo. 19.00 (S) Muziek-
triptiek, van zeven tot tien. met om
19.00 (S) Jazz-Sir; om 20.00 (S) Eight
o'clock special en om 21.00 (S) Kruis'
en mol. 22.00 (S) een mondje Frans
22.30 Nws. 22.40 Aktua 111 22.50 (S)
Vluchtmisdrijf, hoorspel 23.55-24.00
Nws.
triptiek, van zeven tot tien. met on
19.00 (S) Jazz-Sir; om 20.00 (S) Ej»V
o'clock special en om 21.00 (S) tVr
en mol. 22.00 (S) een mondie F*
22.30 Nws. 22.40 Aktua 111. 22 50^
Vluchtmisdrijf, hoorspel 23.55-zVA
Nws.
HILVERSUM III
NOS
18.03 De vakaturebank. 18.10
maal. 19.30 Langs de lijn. sport
muziek. 23.02 NOS-jazz. 0.02 Metr<
Midnight Music. 1.02 Take it easy. 2
Dat wordt weer nachtwerk. 4.02—7
De achternacht
HILVERSUM I
NCRV: 700 Nws 7.02 Het levende
Woord 7.08 (S) Te Deum Laudamus
7.30 Nws 7.41 S) Vandaag...donderdag:
aktual.. persoverz., inform, en lichte
muziek (7.41 Hier en nu) 8.24 Werk
woord. praatje 8.30 Nws 8.36 Gymn.
voor de huisvrouw 8.45 (S) Tot uw,
dienst: klass. muz. 9.45 (S) Onder de
hoogtezon 10.30 Nws. 10.33 (S) In 't'
zilver 12.00 (S) De Kilima Hawaiians
Show 12.15 Boer en tuinder 12.26 Me-
ded. t.b.v. land- en tuinbouw 12.30 Nws
12.41 (S) Hier en nu 12.55 (S) Middag-
pauzedienst 13.15 (S) Metropole Orkest
13.30 (S) Globaal: gevar. prog, met om
15.30 Nws 17.30 Nws 17.32 (S) Hier en
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nws 7.11 Ochtendgymn.
7.20 Op blote voeten, vraag- en ant
woord spel (8.00 Nws 8.11 Radiojourn)
8.50 Morgenwijding 9.00 Kind van de
ongehuwde moeder 9.35 Waterstanden1
9.40 Schoolradio 10.00 Radio Lawaaipa-
pegaai 10.10 Arbeidsvitaminen (11.00,
Nws 11.03 Radiojournaal). 11.30 Ron-
13.00 Nws 13.11 Radiojourn. 13.
Beursplein 5 13.30 'n Middagje AVR(
Muziek inform, en service (16.00 Nv
16.03 Radiojourn) 17.00 (S) 13-specia
kinderprog. OVERH. VOORL: 17.40 D
Haag aan de lijn AVRO: 17.55 Med(
aiiimm
TROS 7.02 (S) Vaak 's ochtends 9.fl
(S) De Hugo van Gelderen-show 9.1
(S) Gerardo de Vries draait op verzoi
12.03 (S) Boter, Klaas en prijzen 14.1
(S) Polderpopparade 16.03 (S) EuropM
HILVERSUM IV
KRO 7.00 Nws 7.02 (S) Badinerie: klasV
kamermuz. 9.00 Nws 9.02 Aan woord»
voorbij., gedachten ter overweging 9.)-
(S) Promenade orkest 9.30 Ik sta hi
niet voor de banken te praten 10.00
Aubade klass. muz. 12.00 (S) Rondo1
Ravel (7) 14.00 Nws 14.02 Hoogachten!
herhalingen van KRO-programma 14.<
(s) Ariadne auf Naxos, opera van B
De maaksters van de NOS-rnbriek „OL.. en Dm Hf* Hf*fH(*
hoe rit het nou met Sien?" hebben rich deze L//" uc
keer verdiept in de problemen die geschei
den vrouwen met of zonder kinderen op
hun nieuwe levenspad aantreffen. Hun aan
tal is niet gering; in Nederland zijn onge
veer 215.000 gescheiden mensen, van wie
127.000 vrouwen en 88.000 mannen. Uitgaan
de van de gedachte dat het huwelijk geen
levensverzekering is, wordt vanavond niet
ingegaan op alimentatie. De nadruk ligt op
vrouwen die zelfstandig proberen te zijn of
te worden. En dan gaat het over onrecht
en moeilijkheden die zij tegenkomen.
Onder het kopje „Om wille van de liefde"
zendt de NOS een Engels tv-spel uit, waarin
een jónge en mooie vrouw, Lydia in de
papieren van haar arts kijkt. Ze draagt nu
een afschuwelijk geheim bij zich en ze weet
niet bij wie ze moet zijn: bij haar egocentri-
sche echtgenoot of bij de juisvriend...
Ned. 1, 20.00 uur
Sprekershoek
Ned. 1. 20.55 uur.
Sprekershoek biedt vanavond ruimte aan de
Nederlandse Go-bond en een Middelburgse
wijkvereniging die bejaarden en gehandi
capten wil laten lachen.
Ned. 1, 22.35 uur
Wie oren heeft
Aflevering 3 van „Wie oren heeft", de 6-deli-
ge IKON-serie, gaat over straf. Wat is straf?
Wie geeft straf? Helpt straf? Wat het bete
kent om in de gevangenis te hebben gezeten
vertelt een 18-jarige jongen
Ned. 11,19.04 uur
Eindexamen
De AVRO heeft uitgezocht - en bericht daar
vanavond over - of het eindexamen nog wel
zin heeft. Een aantal aspecten van dit exa
men wordt op een rijtje gezet en minister
Van Kemenade en staatssecretaris De Jong
geven hierop hun visie
Ned. 11,20.30 uur
De Tros vertoonde gisteravond
„Reach for to-morrow", een Ja
panse documentaire over Ta
kashi, een jongetje dat ernstig
gehandicapt door het leven
moet gaan, omdat het destijds
(in 1962) als wat bij ons bekend
is als een „Softenon-baby" werd
geboren. De film kreeg enkele
maanden geleden in de Verenig
de Staten een Emmy-award.
Een terechte onderscheiding
zonder twijfel, dat zal eenieder
toegeven, die het werkstuk gis
teren heeft gezien. De film toon
de wat er met Takashi allemaal
is gebeurd van zijn geboorte tot
aan de dag dat hij naar de
middelbare school ging. Het ligt
voor de hand dat zij tal van
bijzonder ontroerende beelden
opleverden. Maar de makers er
van hadden het daar gelukkig
niet met sentimentele nadruk op
aangelegd. Een zuiver filmwerk
je. Naar verluid heeft de regis
seur Ltoshio Idematsu niet de
bedoeling gehad een dagboek
van het leven van een lichame
lijk gehandicapte te makefl I
maar was het zijn bedoeling oij1
te laten zien hoe het is vow J
mensen met een lichamelijk!
handicap om hun dagelijks le,
ven te leiden. Daar was hij ij
geslaagd, dunkt mij. Dat mei1
ook van Takashi ging houdqi
kwam er nog bij. j
„Word ik wereldkampioen? i
liet men deze keer een jong»;
man zich afvragen, die de boto
sport als levensdoel had gekj
zen. Hij scheen er zo te zien wj
oren naar te hebben. Maar gj
hoord de verklaring van et|
neuro-chirurg die onder me4
vertelde dat een (Engels) ondej
zoek onlangs had getoond dl
van de tweehonderd vierentwii
tig onderzochte gewezen prof)
boksers de helft aantoonbai
hersenafwijkingen bleken I
hebben en ook psychiatrisch
behandeling behoefden, kan ff
frisse Amsterdamse knaap aj
leen maar toewensen dat hij
niet in zal slagen.
HERMAN HOFHUIZH
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Minister van
Doorn heeft overeenkomstig
het advies van de omroepraad
de aanvraag van de Veronica
Omroeporganisatie om toewij
zing van zendtijjj als omroe
porganisatie c afgewezen.
Bij een onderzoek is gebleken dat
minstens 54 procent van de le
den van de VOO niet staat ing
schreven als omroepbijdrage^
talers. Daardoor komt de V0
tenminste 32.000 leden te ko1
voor erkenning als omrof?
stichting c. Daarvoor zijn wet»,
lijk 100.000 leden die omroej
bijdrage betalen nodig. Intii
sen heeft de VOO een twee
aanvraag ingediend.
