Tweespalt onder
blanke oppositie
in Zuid-Afrika
Deense verkiezingen kleine
verschuivingen met grote gevolgen
FRANKRIJK ONTDUIKT
ZOUTAKKOORD RIJN
Europese landen
handhaven
mening over
M.-Oosten
Landbouwprijzen
mogen dit jaar
3 proeent omhoog
VS ontwikkelen hovercraft-fregat
Weer rellen
in Cairo
Niet juriste
als rechter
LONDEN (UPI) De Verenig
de Staten zijn op dit moment
een vloot aan het ontwikkelen
van „ongelooflijk snelle" fre
gatten die zich met behulp van
luchtkussens over het water
voortbewegen. Dit meldt de re
dactie van het boek Janes Sur
face Skimmers (zweefboten) in
de uitgave voor 1976-1977.
De fregatten, die waarschijnlijk
in 1982 voor het eerst in dienst
zullen treden, zijn voorbestemd
om eventueel de strijd aan te
binden met vijandelijke onder
zeeboten.
De militaire hovercrafts zullen
twee helikopters of een straalja
ger van het type Harrier vervoe
ren. Deze straaljager kan lood
recht opstijgen en landen.
De hovercrafts die nu worden
ontwikkeld, kunnen een snel
heid ontwikkelen van 80 kno
pen, meer dan drie keer zo snel
als een conventioneel fregat.
De hovercrafts zullen worden
uitgerust met geleide raketten
en torpedo's. Enige tijd geleden
maakte de Amerikaanse marine
al bekend met succes een raket
te hebben gelanceerd van een
prototype van de militaire
hovercraft, terwijl dit vaartuig
60 knopen per uur voer.
De Sovjet-Unie is eveneens be
zig aan een nieuwe ontwikkeling
op maritiem gebied, aldus Ja-
nes.
In de buurt van Leningrad zou
op dit moment al een prototype
in dienst zijn van een draagvleu
gelboot die volgens Janes de
grootste ter wereld is.
Het schip heeft een waterver
plaatsing van 300 ton en is 51
meter lang. Het is uitgerust met
de modernste schip-schip rak-
ketten en schip-lucht projectie
len.
JOHANNESBURG (Reuter) Plannen om de
blanke oppositiepartijen in Zuid-Afrika te vereni
gen hebben schipbreuk geleden op de vraag of
het land uiteindelijk door zijn zwarte meerder
heid zal moeten worden geregeerd.
De hele dag is zaterdag in Kaapstad vergaderd
tussen de Verenigde Partij van sir De Villiers-
Graaf, die de belangrijkste parlementaire opposi
tie vormt voor de Nasionale Partij van premier
Vorster, de meer liberale progressieve hervor
mingspartij (PRP) van Colin Eglin en de kleine
democratische partij van Theo Gerdener.
De Nasionale Partij heeft 123 zetels in het parle
ment, de Verenigde Partij 36 en de PRP 12.
Een blauwdruk voor het voorgestelde oppositie-
verbond was opgesteld door een rechter van het
hooggerechtshof en „deserteur" uit de Nasionale
Partij, Kowie Marais, en een commissie uit de
partijen waarmee hij de beleidsverschillen van de
oppositiegroeperingen bestudeerde. Zij stelden een
lijst op van 14 beginselen die elke partij aanvanke
lijk steunde maar uiteindelijk verschilden zij in
hun interpretatie daarvan. De beslissende kwestie
bleek tenslotte de aanbeveling van de commissie
dat zwarten en blanken op alle regeringsniveaus
de macht moesten delen.
Welingelichte kringen zeiden gisteravond dat, ter
wijl de PRP dit concept steunde, de Verenigde
Partij ingebouwde garanties wenste dat dit niet
zou kunnen leiden tot een zwart meerderheidsbe
wind.
De mislukking van het overleg gisteren bekendma
kend zei een bitter teleurgestelde rechter Marais:
„Het was niet mogelijk tot een overeengekomen
interpretatie van de 14 beginselen te komen".
"Hhodesische
_jmnister van
defensie
^afgetreden
'M Salisbury RTR) De Rhodesi-
re& «tae minister van defensie, Re-
;el*t fluid Cowper, is zaterdag af-
3 var getreden naar aanleiding van
fceeieen controverse over zijn plan
totalfof uitbreiding van de dienst-
bety iicbt
vor !owper had de dienstplicht wil-
2. in opvoeren naar aanleiding
in de intensivering van de
ni lerrilla-oorlog door de zwarte
i 19 ationalisten tegen de blanke
lerii iinderheidsregering van Smith,
ïowper, die ook is afgetreden
Is minister van coördinatie en
beli Dorzitter van het Lagerhuis, is
nu; oor het georganiseerde bedrijf
teer even en de industrie gekriti-
v< «erd vanwege zijn plan de
1 zi' ienstplicht uit te breiden en
il m [anken van tussen de 25 en 38
Bar sneller en frequenter op te
oepen. Ook had hij blanken
an tussen de 38 en 50 jaar
rillen mobiliseren, zij het niet
^roor dienstneming aan het
ront.
Kuid-Afrika
[an
I-bommen
laken
YORK Zui-Afrika is in
at kernbommen te maken
tkzij haar technische kennis
i grote reserves aan uranium
meldt vandaag het Ameri-
nse weekblad Newsweek.
^Jr het in gebruik stellen van
kerncentrale in de buurt
Pretoria, kan het land over
iel verrijkt uranium beschik-
i dat het jaarlijks verscheide-
tientallen kernbommen kan
.-Vaardigen, aldus Newsweek.
Iet blad dat zegt dit vernomen
hebben uit kringen van de
Jnerikaanse inlichtingendienst,
chrijft dat Zuid-Afrka meer
"H errijkt uranium produceert
en zij nodig heeft voor indus-
'iële doeleinden.
ROTTERDAM ANP - De
drinkwaterleidingbedrijven in
de Rijnoeverstaten beschuldi
gen Frankrijk ervan het zoutak-
koord, dat de ministers van de
ze landen op 3 december vorig
jaar in Bonn afsloten, te ont
duiken. Door een extra lozing
van afvalzout van de Franse
kalimijnen bij een lage wate
rafvoer van de Rijn wordt de
concentratie van het zout in de
rivier eerder groter dan kleiner,
zoals op de ministersconferen
tie werd afgesproken. In een
brief aan de betrokken minis
ters dringen de waterleidingbe
drijven erop aan, dat de maat
regel, wordt ingetrokken.
De waterleidingbedrijven, die
zijn verenigd in de internationa
le Arbeidsgemeinschaft der
Wasserwerke in Rheineinzugs-
gebiet (IAWR), vrezen dat de
Rijn bij laag water zouter zal
worden dan ooit, omdat de pre
fect van het Franse department
Haut-Rhin heeft verboden de
opslag van afvalzout in de buf
ferbassins op het schiereiland
Fessenheim voort te zetten. Der
ze opslag gebeurde tot nu toe in
tijden van lage rivierafvoer.
De prefect nam deze maatregel
op 1 april 1976, de dag waarop
de ministers van de Rijnoever
staten in Parijs een beginsel
overeenkomst sloten over de be
perking van de zoutlozingen
door de kalimijnen in de Elzas.
De IAWR, die hiervan pas on
langs kennis nam, is hierover
zeer verontwaardigd. Tegelijk
werd het verbod om meer dan
150 kilogram chloride per secon
de op de Rijn te lozen ingetrok
ken en vervangen door een ma
ximaal jaargemiddelde van 130
kg. chloride per seconde.
Door deze maatregel is een ver
dere verhoging van de zoutcon-
centratie van de Rijn bij laag
water te verwachten op momen
ten, waarop deze zoutlast toch
al zeer hoog is.
^massamoorden in
Oeganda
we LONDEN Volgens het Britse
zondagsblad heeft president Idi
Amin van Oeganda opnieuw
een aantal tegenstanders van
ndPj® ^wind uit de weg laten
5 aruimen- De nieuwe massamoor-
hteden zouden op 25 januari heb-
kjben plaatsgevonden en leden
J van bepaalde stammen en lei
per dende protestanten zouden er
yj, bet slachtoffer van zijn gewor-
i d ^Q-, Zij zouden tegen Amins
2jj] bewind hebben samen gezwo-
VI' r?0*
aar observer laat ooggetuigen
aan het woord volgens wie in
gt Goeloe 116 burgers werden
I doodgeschoten. Hun lijken wer-
nd ®en. °P vrachtwagens geladen
Ijj en in de Nijl gegooid. Duizend
jen leden van de Acholi- en Langi-
Ij stam zouden zijn gearreseerd en
Per trein en vrachtwagen zijn
rwf gracht naar Kampala, terwijl
elders ook executies werden uit
gevoerd.
TUNIS, (ANP) De Euro-Ara
bische dialoog is gisterochtend
in Tunis gesloten zonder dat in
het standpunt der EEG-landen
over het Midden-Oostenconflict
enige verandering is gekomen.
Meningsverschillen tussen de
Europese en de Arabische dele
gaties en binnen de Arabische
delegatie waren oorzaak dat de
vergadering, die zaterdagmid
dag had moeten eindigen, tot
gisterochtend zeven uur ge
duurd heeft.
Uit de slotverklaring die giste
rochtend in Tunis werd gepubli
ceerd, blijkt dat de standpunten
van Arabieren en Europeanen
elkaar niet meer zijn genaderd
dan sinds de jongste zitting van
de VN-assemblee. Wat betreft
de technische samenwerking is
wel enige voortgang geboekt.
Een van de belangrijkste oorza
ken van het uitlopen van de
conferentie was het verzet van
Irak tegen een gemeenschappe
lijk Europees-Arabische uit
spraak dat de omstandigheden
thans gunstig zijn voor onder
handelingen om het Midden-
Oostenconflict op te lossen.
Egypte en de Europese landen
wilden een dergelijke uitspraak
wel. Maar toen de Arabieren, bij
gebrek aan onderlinge overeen
stemming, tenslotte de Europese
delegatie voorstelden in de slot
verklaring op te nemen dat de
Europese partij de omstandig
heden gunstig achtte, gaf deze
er de voorkeur aan in het geheel
niets te zeggen.
Tijdens de gesprekken in Tunis
bleek, aldus Europese delegatie
kringen, dat de verklaringen
over het Midden-Oosten die na
mens de negen in de Verenigde
Naties zijn afgelegd, in enkele
Arabische hoofdsteden eenvou
dig niet zijn overgekomen. In
Tunis zijn de Europeanen de
Arabieren niet verder tegemoet
gekomen, maar tijdens de acht
maanden die tussen beide bij
eenkomsten zijn verlopen is het
Europese standpunt niet hetzelf
de gebleven. „Het is", zo consta
teerde de Arabische delegatie
leider Ismail Khelil met tevre
denheid, „zo geëvolueerd dat er
meer begrip voor de Arabische
zaak uit spreekt".
CAIRO (RTR) Ondanks een
regeringsverbod tot het ont
plooien van politieke activiteit
op universitair terrein hebben
elkaar bestrijdende studenten
groeperingen gisteren op de
campus van de universiteit in
Cairo gevochten. Volgens poli
tiekringen werd een lid van de
universitaire staf met een mes
neergestoken toen hij probeer
de een groep studenten er toe
te bewegen een tegen de rege
ring gerichte leuze weg te ha
len. Acht studenten werden
gearresteerd.
De gevechten begonnen toen on
geveer 200 studenten die tegen
de regering gekant zijn, door
pamfletten en leuzen collega's
er toe poogden over te halen een
demonstratie te houden.
MISLUKTE
KAPING
De 17-|arlge Turk Adnan Blntash, student aan de polltle-academle
In Istanboel heeft gisteren geprobeerd een Turks vliegtuig te
kapen op een binnenlandse vlucht en het toestel te dirigeren
naar Joegoslavië. Na een korte worsteling aan boord, waarbl|
twee bemanningsleden gewond raakten door schotwonden, wer
den de kaper overmeesterd en In Izmir aan de politie overgedra
gen. Het vliegtuig had 52 passagiers en vijf bemanningsleden
aan boord.
Gouverneur Brown van Callfornië
heeft zaterdag voor enige op
schudding gezorgd door een
vrouw, de 40-jarlge Rose Eliza
beth Bird, te benoemen tot voor
zitter van het Opperste Gerechts
hof van zijn staat en tevens een
neger tot rechter-bljzitter. Me
vrouw Bird heeft geen juridische
opleiding en geen enkele |usDtle-
le ervaring.
Overstromingen in
Hongarije
WENEN (AP) Aanhoudende
regenbuien en ongewoon hoge
temperaturen, waardoor grote
sneeuwmassa's ontdooien, heb
ben overstromingen in verschil
lende delen van Hongarije ver
oorzaakt.
Het persbureau MTI meldt dat
ongeveer 70.000 hectare ten oos
ten van de rivier de Tisza en in
het gebied tussen de Tisza en de
Donau overstroomd is.
Geen
huwelijk
IRA-leden in
gevangenis
dublin (ap) De IRA-leden
Bridget Rose Dugdale en Eddie
Gallagher, die beiden in de Ierse
republiek gevangen zitten, heb
ben geen toestemming gekregen
om in het huwelijk te treden.
Minister van justitie Patrick
Cooney liet de advocaat die het
verzoek van het tweetal had in
gediend, weten dat zij geen toe
stemming zouden krijgen elkaar
te ontmoeten om achter de tra
lies in de echt te worden ver
bonden.
De 35-jarige Bridget Rose Dug
dale, een doctoranda in de wijs
begeerte die in Londen en Ox
ford heeft gestudeerd, schonk
drie jaar geleden in de gevange
nis van Limerick het leven aan
een zoon. Toen aangifte van de
geboorte werd gedaan, werd
Gallagher als vader genoemd.
Bridget Rose Dugdale zit een
straf van negen jaar uit wegens
kaping, kunstdiefstal en andere
misdaden begaan uit naam van
het Ierse republikeinse leger
(IRA). De 29-karige Gallagher
zit in de gevangenis van Port-
laoise een staf van 20 jaar uit
wegens de ontvoering van de
Nederlandse fabrieksdirecteur
dr. Tiede Herrema in 1975.
Keramisten Tezamen heet de
tentoonstelling die van 19 fe
bruari t/m 6 maart wordt gehou
den in Panorama Mesdag, Zee
straat Den Haag. Er is werk te
zien van Dick Bouman, Mies
Ferguson, Lies van Gelderen,
Jopie Donker, Eugenie Knap,
Han Kruseman, Jo van Looke-
ren, Barbara Siedsma, Henriëtte
Syatauw en Johanna Warmen-
hoven.
BRUSSEL (ANP) - De Europe
se landbouwcommissaris, de
Deen Finn Olav Gundelach, wil
de landbouwprijzen dit jaar
met gemiddeld 3 procent verho
gen. Dit is aanzienlijk minder
dan de Europese boeren, ver
enigd in de Copa, hadden
geëist: namelijk 7,4 procent.
Gundelach verklaarde zaterdag
in Brussel dat hij daarmee
beoogt de inflatie in Europa te
bestrijden. Ook andere sectoren
van de economie zullen hierbij
worden ingeschakeld.
De verhoging betekent voor de
Europese burger een stijging in
de kosten van levensonderhoud
van ongeveer 0,3 procent De
voedselkosten zullen vermoede
lijk 1,5, procent stijgen.
Gundelach wil ook de grote zui-
veloverschotten (magere melk
poeder en boter) verminderen,
althans niet verder laten
groeien. Daartoe wil hij de prijs
verhoging voor melkprodukten
uitstellen tot september. Dan
moeten de boeren (zoals ook
zijn voorganger Lardinois had
voorgesteld) een medeverant
woordelijkheidsheffing op de
produktie van melk van 2,5 pro
lcent gaan betalen. Als dat niet
gebeurt dan dreigen de voorra
den uit de groeien tot 2 miljoen
ton magere melkpoeder en wel
licht 500.000 ton boter.
Gundelach wil ook de margari
ne-belasting - eveneens een
voorstel van Lardinois - hand
haven. Maar omdat dit voorstel
het wel niet zal halen in de
Europese landbouwraad, is ook
een alternatief uitgewerkt: het
Europese landbouwfonds zal
dan geld beschikbaar moeten
stellen om de afzet van melk te
vergemakkelijken. Ook wil hij
de schoolmelkvoorziening subsi
diëren. In Brussel wordt van
daag en morgen de landbou
wraad gehouden door de land
bouwministers.
KOPENHAGEN (DPA/UPI) Bijna drieën
half miljoen kiesgerechtige Denen gaan mor
gen voor de derde keer in vier jaar tijd een
nieuw parlement (Folketing) kiezen. Welis
waar wijst een recent opinie-onderzoek naar
slechts zeer geringe verschuivingen, maar door
het grote aantal politieke partijen kunnen deze
toch mogelijk grote gevolgen hebben. Het on
derzoek heeft ook een groeiende wrevel onder
de kiezers aangetoond over de onstabiele par-
lemtaire situatie die voortduurt. De Denen zijn
de gang naar de stembus moe.
Sedert gebruari 1975 heeft Denemarken een
sociaal-democratische minderheidsregering on
der de 54-jarige Anker Joergensen. Zijn partij"
bezet in de huidige Folketing 53 van 175 partij
gebonden zetels (Groenland en de Faroer zen
den elk nog twee onafhankelijke afgevaardig
den naar het parlement dat dus 179 zetels telt).
Joergensens minderheidsploeg regeerde met de
wisselende steun van vier kleinere partijen.
Medio januari bleek dat de sociaal-democraten
en hun vier „gedogers" het onderling niet eens
konden worden over een door Joergensen inge
diend pakket maatregelen ter beteugeling van
de economische crisis.
Het Deense werkloosheidspercentage bedraagt
momenteel 8.1; vorig jaar bereikte de handels
balans een nadelig recordsaldo van 8.25 miljoen
gulden en de vakbeweging is ongelukkig met
.een sinds augustus vorig jaar geldende loon
maatregel. (Daarbij werd de maximale loonstij
ging tot augustus '78 vastgelegd op zes procent).
Joergensen kwam in januari met voorstellen
voor een begrenzing van de huurverhogingen,
een speciale belasting op energiegebruik, een
verlaging van de defensiebegroting en extra
overheidsmaatregelen ter bestrijding van de
werkloosheid.
Het grote struikelblok bleek het voorgestelde
plafond voor huurverhoging. Op 24 januari
kondigde Joergensen aan dat hij geen „werkba
re" parlementaire meerderheid zag voor de
door hem als essentieel beschouwde maatrege
len. Daarmee waren andermaal tussentijdse
verkiezingexl noodzakelijk.
De grote tegenspeler van Joergensens partij is
de liberale „Venstre" van oud-premier Poul
Hartling. Bij de verkiezingen van januari '75
behaalden de liberalen een enorme winst van
20 zetels en kwamen zij op 42. Ondanks die
spectaculaire groei slaagde Hartling er niet in
een regering te vormen. Het Gallup-onderzoek
van januari wijst erop dat de Venstre een deel
van de winst (mogelijk zes acht zetels) weer
zal moeten inleveren. Hartling realiseert zich
dat gevaar. Hij beschuldigde Joergensen er
zelfs van dat deze welbewust op vervroegde
verkiezingen had aangestuurd.
Er zijn dus twee grote partijen, sociaal-demo
craten en liberalen, die elkaar tot dusver niet
kunnen en willen vinden. Verder kleinere par
tijen die op zijn best een bijrol kunnen spelen:
Daarmee is de politieke staalkaart van Dene
marken niet compleet.
Wat nog ontbreekt is de „Vooruitgangspartij"
van de anti-belastingapostel Mogens Glistrup.
Deze gewiekste jurist en belastingontduiker van
professie leidt een club die momenteel 24 zetels
in de Folketing bezet. Zijn door zalige eenvoud
(minder belasting, minder overheidsuitgaven,
minder ambtenaren) uitmuntende program
heeft nog niets aan aantrekkingskracht verlo
ren voor Denen die rancune koesteren tegen
het huidige bestel. Voor de Deense parlementai
re democratie is het verschijnsel Glistrup bij
zonder verwarrend. Zijn partij is na Sociaal-
Democraten en Liberalen de derde van het
land. Maar in de Folketing levert zij geen
enkele constructieve bijdrage, kan dat ook niet
eens aangezien zij voor alle andere partijen
politiek „besmet" is. Een slepend fiscaal proces
tegen Glistrup - dat hij al jarenlang meesterlijk
weet te traineren - maakt de Vooruitgangspartij
geen mindere keus voor een in wezen anti-par
lementaire deel van het electoraat. Gallup voor
spelt dat Glistrup ongeveer drie zetels sterker
uit de strijd zal komen.
Sleutel voor alle politieke rekensommetjes is
het „magische" getal 90 de kleinste parlemen
taire meerderheid. Geen van de grote partijen,
zoveel is zeker, kan die meerderheid op eigen
kracht verwerven.
Het Gallup-orakel voorspelt dat de sociaal-de
mocraten hun stemmenpercentage op 15 fe
bruari kunnen opvoeren van 29.9 tot 31.3. Met
de kleinere linkse partijen zou een „socialis
tisch blok" tot stand kunnen komen dat, alle
zeilen bij, 79 zetels heeft (plus zes).
Bij een zelfde integrale berekening voor het
„burgerlijke blok" komt Gallup op 96 zetels
(min zes).
De moeilijkheid is echter dat Gallup ook Gli-
strups partij tot het „burgerlijke" kamp rekent
en hierboven is al vastgesteld dat ook de
liberalen absoluut niet met meneer Glistrup in
zee zullen gaan.
Het lijkt er dus veel op dat er in Denemarken
na 15 februari opnieuw een soort patstelling
ontstaat Tot dusver heeft Joergensen in het
parlement „ad hoe" moeten marchanderen met
kleinere partijen. Met hun steun en die van een
Faroer-afgevaardigde haalde de premier dan
net de 90 zetels.
De vraag is of dat na de 15e ook nog kan.
Volgens Gallup in elk geval niet. De sociaal-de
mocraten zouden weliswaar drie zetels winnen,
maar hun burgerlijke gelegenheidspartners
zouden er vijf bij inschieten.
Als deze Gallup-prognose ook maar bij benade
ring juist blijkt, dan is het enige stabiele alter
natief dat Joergensen en Hartling elkaar, van
harte of met tegenzin, omhelzen in een sociaal-
democratische-liberale coalitie.
Beide partijleiders hebben de afgelopen weken
gezegd dat ze eventueel wel bereid zijn tot
samenwerking. Er zijn echter maar weinig poli
tici en deskundigen die daar fiducie in hebben.
I
