HEERENVEEN HET BEGIN
VAN HEIDENS TIJDPERK?
frommer:
gaan
dezelfde
wijze door
op
ERIC HEIDEN IN ALKMAAR Johann Granath niet
voltooit ontluistering Kleine
HEERENVEEN Na het on
verwachte succes van Heer
enveen maakt Eric Helden
zich op om een unieke trilo
gie te voltooien. Hij neemt
dit weekeinde deel aan het
wereldkampioenschap van
de junioren in Inzeil („waar
ik mezelf tot de favorieten
reken"), en een week later
aan het sprintkampioen
schap in Alkmaar.
„Als daar de 500 meter goed
gaat, kom ik een heel eind.
Want mijn duizend meter is
van nature sterk", aldus de
Amerikaan. De Amerikaanse
inbreng voor de wedstrijd in
Alkmaar wordt verder ge
vormd door de Olympische
kampioen op de duizend me
ter Peter Müller en sprinter
Dan Immerfall. Bij de dames
zijn geselecteerd Leah Pou-
los, Kom Kostron, Nancy
Schwelder en Beth Helden.
De Zweedse wereldkam
pioen op de sprint Johan
Granath zal niet meedoen
aan de wereldkampioen
schappen van 1977. Hij
kreeg tijdens de sprint-Inter
land tussen Zweden en
Noorwegen In Arvlka op
nieuw last van een oude
blessure aan de achilles
pees en moest op een bran
card worden afgevoerd.
MAAiNDAtj 1* rivtmuüiu iaII
ITROq
sdkopflEERENVEEN Eén heldendaad van Pfrommers'
rol,8'iangeslagen Oranje équipe heeft niet kunnen ver
blinderen dat het van Davos overgenomen wereld-
-7GfHmploenschap dit weekeinde In Heerenveen een
nam affaire is geworden van „bij ons, over ons en
zonder ons". De organisatorische topprestatie om
ÏÏS een titelstrijd in één week vrijwel vlekkeloos rond
enk te krijgen en de massale support van het legioen
prfcM heelt slechts eenmaal weerklank gevonden bi) het
^"Nederlands rijderscontingent. Dat gebeurde, toen
ze vijf kilometer zaterdag al ver was gevorderd en
'©f koninklijk paar met de kleinkinderen al per
enfe/w/ek was afgereisd. Achter de dweil aan
wde een vergramde Hans van Helden alle venijn
iar de benen. De afstandzege, die daar het gevolg
in was, vormde de enige inbreng van de Neder-
mdse „actieven" in een toernooi, dat voor het
rerige zinderde van de spanning en waarin de
itknoplng pas viel tijdens de vierde rit van de
n kilometer.
Iric Heiden, de achttienjarige zoon van een welge-
"rraelde Amerikaanse orthopedisch chirurg, gooide op
Natuft moment dat zijn een jaar jongere zus Beth in
sinfeystone een gooi deed naar de wereldtitel bij de
>nderlames, nog eens wat extra energie uit zijn lichaam
tn na een sprint in 38.80 ook nog de tien kilometer
aitabainnen de vijftien minuten af te razen en de titel
te palmen. De gekwelde gelaatsuitdrukking bij
n Pfrommer maakte plaats voor leedvermaak,
in hij zich realiseerde dat zijn Noorse collega Johs
tmann, die tot dat moment alle troeven in handen
leen te hebben, evenzeer in de vernieling was
reden door deze „heiden", die in twee dagen alles
nietigde wat in drie generaties op technisch,
tisch en medisch gebied aan „bijbelse" schaats-
ijsheid was bijeengebracht.
)eze eerste Amerikaanse wereldkampioen maakte op
RMAJwrst brutale wijze een einde aan de door Pfrommer
ggS gepredikte legende, dat een kampioen langzaam dient te
e entomen. HIJ zette zelfs Tenmann In zijn hemd door te
r. 3,f*wijzen, dat het zonder coach, zonder technische en
HaarieAedlsche begeleiding en zonder Ingewikkelde schema's
>ok kan. Hij wierp In feite het schaatsenrijden terug naar
gröëif® oertijd.
ier jaar geleden zette het voorbeeld van die andere
merikaanse eenling, Olympisch kampioene Dianne Holum
em op de lange noren. Nu nog zegt Peter Schotting, die
Amerikanen een jaar begeleidde, maar daar door gebrek
kan| m financiële mogelijkheden mee ophield: „Heiden had
xeter ijshockeyer kunnen worden. Daar heeft hij aanleg
~rr: oor en daar is wat mee te verdienen". De jonge Eric koos
:ike dchter voor het schaatsen' trainde zo goed en zo kwaad
en 'e' Dianne Holum op de baan van West Allis, als deze
lond* !nm'nste open was en bleef schaatsenrijden, ook toen de
9 Ha merikaanse bond in het na-Olympische jaar geen coach
47t i )eer kon bekostigen en een zekere Bill Cushman voor
'gen geld noodgedwongen als hulpje van de rijders ging
a,g i"reden
eet t at de Noren In mentaliteit ul-
euke blndelljk hun meerdere moesten
■lemm rkennen In Helden was een des
opmerkelijker zaak, omdat ze
oordien de slag met de Neder-
n inders allang In hun voordeel
t adden beslecht. Coach Leen
ie kif frommer kon dan ook niet uit
iaar nder de erkenning, dat zijn Noor-
'®99 e collega Tenmann hem dit sel-
leau oen op alle fronten heeft versla-
,e® en. In één adem eiste hij echter
et recht van revanche op door
1 an te kondigen, dat hij zeker zijn
Contract tot eind volgend jaar zal
tAPVRdlenen. „Als Ik nu weg zou
f>an, zou lk een slechte verliezer
inspiratie, die de coach bij deze
'Istrijd niet op zijn pupillen heeft
innen overbrengen, toonde hij
erigens in hevige mate, toen het
irop aan kwam tegenover de pers
ijn part-timefunctie bij de KNSB
jp verdedigen. De slechte presta-'
is van de 500 meter, die net
•als enkele weken geleden in
wik, de kansen van de Nederlan-
'ers al in de beginfase om zeep
«elpen, deed hij af met „pech".
[Als Kleine in de binnenbocht niet
'ijna ten val was gekomen, had hij
©n persoonlijk record gereden.
Wend bleef bij de derde start
'"in en blesseerde zich toen hij
leerde bij te komen. Zondag
'ad hij zelfs een injectie nodig,
voordat hij aan de start kon ver
schijnen. Hans van Helden tenslot-
Heidens landgenoot Mike Woods, die na de eerste dag,
eveneens een verdienstelijke klassering had bewerkstel
ligd, zag zijn kansen versplinteren door een val op de
mijl.
Het Thialfstadion zat twee dagen vol. De vele toeschou
wers zagen een sensationele ontknoping (Heiden) en puur
volksvermaak (Gomez).
te was wat al te gespannen". In
feite somde hij daarmee een reeks
calamiteiten op, waar geen van de
overige 28 deelnemers tegenaan
was gelopen. Een kwestie van toe
val? Het leek er niet op. De stoel-'
vastheid, die de speaker had ge
vraagd voor het aanhoren van de
rede van KNSB-voorzitter Van
Laer, was voorbij op het moment
dat de Noren in de slag gingen
met de Amerikanen en de Cana
dees Boucher. Hun uitgangsposi
ties waren voortreffelijk en ze wer
den alleen maar beter op de vijf
kilometer. Alleen Van Helden en de
verrassend sterk rijdende Russi
sche kampioen Martsjoek, hand
haafden zich tussen de Noren, die
elk zes a zeven seconden van hun
persoonlijke recordtijden afhaal
den. De door Pfrommer gehoopte
instorting van de Noren was uitge
bleven.
Lijntje
Sten Stensen In eigen persoon
voltooide de ontluistering van Plet
Kleine als wereldkampioen door
hem zo'n hoog aanvangstempo
voor te zetten, dat de Drent In
elkaar klapte. Pfrommer, die In
Larvik nog de voorzichtigheid pre
dikte, toen er op de tien kilometer"
voor Kleine niets meer te verlie
zen was, hield ditmaal zijn pupil
Intussen voerde Eric Heiden nog
steeds het persoonlijk klassement
aan. Diens aanvankelijke status
van „eendagsvlieg" kreeg een wat
permanenter karakter, toen de
Amerikaan op de 1500 meter ach
ter Sjöbrend en Storholt beslag
legde op de derde plaats. Wereld
kampioen Piet Kleine en wereldre
cordhouder Hans van Helden reik
ten niet verder dan de zesde en
zevende positie. „Toch niet zo
slecht, als je ziet dat er tussen de
nummers één en tien een verschil
zit van niet meer dan anderhalve
seconde", aldus Pfrommer.
De uiteindelijke afrekening met het
verschijnsel Heiden hadden de No
ren gepland voor de tien kilometer.
Stensen opende de race met een
magistrale demonstratie, waarbij
hij Van Helden tot figurant deklas
seerde. Zijn baanrecord van
14.48.75 dwong de concurrentie bij
voorbaat naar schema's te grijpen,
die ver binnen de persoonlijke top-
prestatie's lagen. Storholt, die gis
teren zijn 28ste verjaardag vierde,
was de eerste die de uitdaging
aannam. Voortreffelijk gegang-
maakt door Martsjoek bleef hij
binnen de marge van vijftien se
conden, die hij op Stensen mocht
verliezen. Het gevoel na het Euro
pees kampioenschap ook de we
reldtitel te hebben veroverd koes
terde de Noor tijdens een dweil-
pauze en daarna nog een minuut
of acht.
Later
Toen had het ongewilde loods-
werk van Plet Kleine al zoveel
effect gehad, dat Eric Helden als
zijn opvolger ongehinderd naar
de wereldtitel kon rijden. Die
prestatie gaf zowel Pfrommer als
Tenmann een onbegrensd aantal
superlatieven In de mond. Het
besef, dat hiermee In feite de
onderontwikkeldheid van de
schaatssport Is aangetoond, zal
later komen.
Daar waren trouwens meer teke
nen voor: Colin Coates, de Austra
liër, bij wie de dokter pas vier-en-
een-halve week geleden het gips
verwijderd had na een achilles
peesblessure. Hij legde-beslag op
de dertiende plaats. Trouwens de
stormen van ovatie, die het aan
doenlijk gekrabbel van de Span
jaard Gomez lossloeg, duidt erop,
dat ook het publiek het schaatsen
toch nog altijd in de eerste plaats
een folkloristische aangelegenheid
vindt.
De aanwijzingen dat het in de
toekomst gaat veranderen, zijn er
wel. Ook de Russen komen. Zij het
langzaam. Met een vierde, negen
de, tiende en veertiende plaats in
Eric Heiden wordt door de
vier Noorse azen gefelici
teerd, hoewel Stensjhem-
met (geheel rechts) wat
somber kijkt. Bij v.l.n.r.
Storholt, Stensen en Sjoe-
brend verschijnt er nog een
glimlach. Niet in het minst
tot hun verbazing moesten
de Noorse favorieten de
jonge Amerikaan de eer van
de wereldtitel gunnen.
het eindklassement deden ze het
in feite beter dan de Nederlanders
met zeven (Van Helden), acht (Klei
ne) en twaalf (Vriend). Die relatieve
en absolute achteruitgang vormen
op zichzelf geen reden voor
Pfrommer de zaken anders aan te
pakken. „We gaan op dezelfde
wijze door als in het verleden", zo
meldde hij. „Hoogstens zullen we
hier en daar de ervaringen van dit
jaar in ons trainingsschema aan
passen. Als ik nu de jongens in
de steek zou laten, zou ik een
slecht verliezer zijn" en de langslo
pende Ard Schenk in het gesprek
betrekkend: „Ard heeft eens ge
zegd na alle successen ook wel
eens de neergang mee te willen
maken. Toen dat één jaar het geval
was, had hij er schoon genoeg
van. Ik niet....".
HEERENVEEN - De schaatssport kent vele
tijdperken. De perloden van Oscar Mathlaon,
Ivar Ballangrud, Clas Thunberg, Hjalmar An
dersen, Knut Johannessen, Ard Schenk. Om
maar eens een handvol te noemen. Allemaal
namen op één na van Noron. Ook
allemaal namen van rijders, die veelal een
specialiteit In deze schaatssport kenden: flit
sende sprinters of mannen met een geweldige
adem. Met Ard Schenk, enkele jaren geleden
nog een fenomeen, leken andere tijden aange
broken. „Want „Gouden Ard" beheerste zowel
sprint, midden en lange afstand. De Noren
leerden hun les en sloegen verbijsterend hard
terug. Het kwartet der „S-en" (Stensen, Stor
holt, Stenshjemmet en Sjoebrend) leidde een
nieuw tijdperk In van Noorse suprematie. Alt
hans zo leek het. De man achter deze succes
sen heette .Josh Tenmann. Met zijn voor
het hardrl|den op de schaats althans nieu
we en In vele ogen onjuiste benadering van
de training werd een nieuwe basis gelegd voor
Noorse schaatssuccesson. Weliswaar sloogen
Harm Kuipers (1975) en Plet Kleine (1976) een
lichte, maar desondanks pijnlijke deuk In hot
Noorse vertrouwen, maar Tenmann ging op de
Ingeslagen weg voort. Met een mothodc die
vooral door de Nederlandse coach Leen
Pfrommer bestreden en afgewezen werd.
Pfrommer geloofde In de weg der geleidelijk
heid: niet exclusief beginnen en werken naar
een groot doel: de wereldtitel, Tenmann be
streed deze monlng en vond dat een goed
getraind atleet enkele maanden een topvorm
kon houden. De Noorse coach, niet afkerig van
hulpmiddelen als deze het doel maar heilig
den, vroeg en vraagt nog enorm veel van de
aan hem toevertrouwde pupillen en liet hen
tot op de bodem van hun kunnen gaan. Daarop
is zijn training gestoeld.
De uren die zijn rijders aan de schaatssport
besteedden, zouden en moesten tenslotte de
rente gaan afwerpen die de Noren wilden. In
Larvik. enkele weken geleden, presenteerde
Tenmann zijn equipe en legde beslag op de
eerste vier plaatsen. Een herhaling van een jaar
eerder. De theorie van Tenmann leek daarmee
bevestigd te worden. Piet Kleine gooide even
•roet in het eten, maar daarna heersten weer
de Noren. Het toernooi in Davos, dat door dooi
in het water viel, werd verplaatst naar Heeren
veen en daar moesten de Tenmann-boys op
nieuw toeslaan. Maar nu verscheen in het Friese,
ijsstadion een Amerikaanse jongen: achttien
jaar oud, slechts enkele jaren in de hardrijsport.
Zijn naam Eric Heiden. Hij loochenstrafte de
meningen van alle coaches, trainers en andere
deskundigen. Met een minimum aan training (hij
zegt zelf vier uur per week), versloeg hij alle
vedettes uit de internationale schaatssport. Met
een imponerende reeks( 500 (38.80), 5000
(7.15.27), 1500 (2.01.66) en 10.0000 (14.59.02)
werd hij ronduit de sensatie van het 71e toer-,
nooi om de wereldtitel en vermoedelijk de
voorloper van een nieuw tijdperk: een „Heidens
tijdperk".
|ric Heiden zit uitgeput op een bankje naast de baan
i zijn 1500 meterrace die hem in de strijd hield voor
b wereldtitel.
