weekpuzzel door dr. Pluizer
dierenportret
sterrenhemel
oplossing vorige puzzel
PJ
S
K
fl
S
H
0
0
H
K
A
R
T
p
t
E
M
i<
A
L
l
B
a
0
e
A
P
E
B
R.
O
0
D
6
O
0
M
1
N
U
ft
a
u
A
l<
O
E
R.
E
E
M
ur
R
1
T
S
M
O
s
A
c
O
N
T
1
M
E
A
R
C
H
1
P
E
a
P
H
P
l
L
A
S
T
E
R.
A
A
G
E
N
a
O
E
u
E
A
O
s
E
A
A
N
N
R
l
E
P
E
T
O
L
L.
E
fsl
S
K
L
0
E
K
1=
9
0
T
O
T
S
r4
e
E
K
A
1
E
R
O
N
s
a
O
L
T
E
N
E
M
P
I
R
1
S
M
E
O
K
a
l_
E
e
M
1
N
E
E
N
S
B
R
U
L
T
R,
(jo)
1
N
N
A
K
0
N
S
E
E
U
D
O
T
U
n
E
E
D
F
E
"P
O
E
N
L
K
E
R.
l
a
0
0_
D_
A
O
s.
A
p_
N_
A
E
T
D
a
0
M
GL
A
_E_
L
_j_
N
G.
A
u]
L
a
0
L
A
JL
A
A
A
Aj
A
A
a
E_
A
A
O
T_
A
G_
u
A
E
a
0
C
G
G
E
A
O
F"
O
NI
9
0
1
M
1
1
I
i
M
i
000
(s)
PAGINA 18
leidse courant
zaterdag 29 januari 19
r
s
ri
l
s
s
O.
J_
o_
e_
A
o_
0]
s_
s_
t_
Ia.
(is)
A_
A
El
o_
E-
L
U
k
K
m
m
3
SS
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn;
Twaalf gulden vijftig: E. Jansen Borst,
Europaplantsoen 39, Hoogmade.
Zeven gulden vijftig: A. Kijk in de Vegte,
Grevenstraat 5. Leiden.
Vijf gulden: Mevrouw M. C. Bartels.
Woonboot „Waterlelie". Zweilandpolder
Oud-Ade.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Oplossingen voor woensdagmiddag 12.00 uur onder vermelding van
..Puzzel 4" opsturen naar:
Leidse Courant. Postbus 11. Leiden.
NR. 4
KRUISWOORDPUZZEL
Horizontaal:
1 zuivelprodukt; 6 vloeistof; 11 soort krokodil;
13 kleinigheid; 15 flink manspersoon; 16
grote houten loods; 18 Russische munt; 20
opnieuw; 21 genre van lichte vermaakskunst;
23 draaikolk; 24 zangstem; 25 voorzetsel; 26
waterbewoner; 28 afkerig van werk; 29 gods
dienst (afk.); 30 schreeuw; 31 familielid; 33
licht verteerbare spijs; 35 persoonlijk vnw.;
36 hoog bouwwerk; 38 drank; 40 roofvogel;
42 door, met (Latijn); 43 1000 meter (afk.);
44 muzieknoot; 46 duinvallei; 47 voedzame
vrucht; 48 muziekinstrument; 49 slaghout bij
cricket; 50 voorzetsel; 52 Ned. Spoorwegen
(afk.); 53 afgelegen; 55 eenvoudig; 57 onver
standig; 60 appelsoort; 62 Technische Hoge
school (afk.); 63 middel om melk te strem
men; 65 grond bij een boerderij; 66 te weinig
vocht hebbend; 67 boksterm (afk.); 68 leger
onderdeel (afk.); 70 brede koker van bont
werk; 72 gedwee; 73 schuw dier; 74 slot
woord van gebeden; 76 adellijke titel; 79 stad
in België; 80 carbolzuur; 82 metaal; 83
schrijfkosten (Latijn); 84 aantekening; 86 be
rustend (van personen); 99 dier met een
slurfachtige snuit; 89 verouderde taal.
Verticaal:
1 hoofddeksel; 2 voorzetsel; 3 duivenhok; 4
en andere (afk.); 5 procentuele handelskor
ting; 6 mannelijk beroep; 7 symbool voor
argentum (zilver); 8 arm v.e. boom; 9 Engelse
universiteitsstad; 10 vlaskam; 11 soort pape
gaai; 12 werkvertrek voor scheikundigen (ver
kort); 13 soort café; 14 roofdier; 15 vierde
deel; 17 herinnering aan een b.v. nog niet
ontvangen betaling; 19 soort kers; 21 hals
boord v.e. trui; 22 hoogste punt; 25 metaal;
27 uitroep; 30 het snel en zonder onderbre
king praten; 31 aardrijkskundige afkorting; 32
vóór de middag (afk. Latijn); 34 plant; 37
onderdeel van de gamelan; 38 vorm van
belediging; 39 koningszoon; 41 bosgewas; 43
vaatwerk; 45 wandversiering; 49 deel van
Tsjechoslowakije; 51 luid; 54 schoolvak; 55
fel, krachtig; 56 belemmering (fig.); 58 per
soonlijk vnw.; 59 klaar, gereed; 60 kleding
stuk; 61 deel v.e. schrijfmachine; 64 soort
wedstrijdslee; 66 halsdoek; 69 dat wat aange
naam aandoet; 71 mohammedaanse boetende
bedelmonnik; 72 vogel; 73 vorm van neerslag;
75 kleine rekening; 77 metalen staaf; 78
zelfkant van linnen; 79 eb en vloed; 81 deel
v.e. tang; 83 lang, dun en smal stuk hout;
85 symbool voor titanium; 87 muzieknoot.
Tijdens het wereldkampioenschap
dammen dat in augustus in Am
sterdam werd gehouden, werd de
Malinees N'Diaye in een paar toer
nooien „beziggehouden". Zoals
bekend mocht hij niet meedoen
aan het WK, omdat zijn land hem
niet tijdig had aangemeld.
dén van deze toernooien werd af
gewerkt in IJmuiden: het Interna
tionale DCIJ-toernooi. Winnaar
werd Theo Tielrooy (8 pnt.) van de
organiserende club, voor de Haar
lemmer Wim de Jong (7 pnt.).
N'Diaye was kansloos en eindigde
met 5 uit 5 op de derde plaats.
De beslissing viel eigenlijk al in de
eerste ronde waarin Tielrooy De
Jong verraste. De laatste zet van
De Jong (zie diagram) was 34.
10-14. Tielrooy speelde toen 35.
34-29! 14-20? (17-22 enz. is gebo
den, maar De Jong is geen hout
hakker) 36. 27-22! 18x27 37. 29-23
en wit wint een schijf na 27—3
enz. want op 37. 27—32 volgt
38. 23x25 32x23 39. 44-40 45x34
De Jong
Maquet
Tielrooy
40. 43-39 34x32 41. 37x30 met
winnend afspel.
N'Diaye startte met twee nullen
tegen Winter en De Jong, maar
herstelde zich in de derde ronde
tegen de Franse ingenieur J-Y Ma
quet. Na wits 20. 33-29? was het
snel gebeurd. De Malinees combi
neerde er toen listig op los: 20.
28-33 21. 39x28 22x42 22.
31x24 42x31 23. 29x18 12x23 24.
N'Diaye
36x27 4-10 25. 15x13 8x50. De
Malinees gebruikte voor de hele
partij niet meer dan zeven minuten'
In de laatste ronde won de Mali
nees weer, nu van IJmuidenaar De
Haas. In de stand: De Haas (zwart)
2-15-19-20-22-25-27 en N'diave
(wit) 29-33 t/m 36-37-38-47 volgde
47. 37-32 27-31 48. 32-27 31-37 49.
27x18 19-24 (37-42 mag niet door
38-32) 50. 18-13 37-42 51. 33-28
42x22 52. 13-9 24x33 53. 9-3 20-24
54. 3-26 33-38 55. 26-21 25-30 56.
34x25 24-29 57. 21x43 29-33 58.
47-42 22-27 59. 43x16 33-39 60.
16-49 2-8 61. 35-30 8-13 62. 30-24
13-18 63. 24-19 18-22 64. 42-38 uit.
Hiervoor was een toernooi in Rot
terdam afgewerkt. Daar won Con
stant-speler Sally de Jong die
N'Diaye ook terugwees. In de
stand: De Jong (zwart) 2-8-21-23
t/m 25-36 en N'Diaye (wit) 22-32
t/m 35-42-47 moest de Malinees
wel: 35-30 24x35, 33-28 23-29,
34x23 35-40, 22-18 40-44, 18-13
8x19. 23x14 44-50. 14-10 50x22,
10-5 en na een lang eindspel won
"de Rotterdammer.
In het Suikertoernooi 1975 bleek
de Malinees een natuurtalent, een
geweldige ontdekking. Daarna
kwam steeds meer zijn onervaren
heid boven drijven, wat hem ook
in jongste Suikertoernooi paften
heeft gespeeld.
De vijfde Tip in de BOLS competi
tie is afkomstig van de jonge Fran
se international Michel Lebel. Hij
trad voor het eerst voor het voet
licht bij de World Team Olympiad
1972 in Miami en sindsdien wordt
hij gerekend tot de Europese top
te behoren. Zijn Tip heeft betrek
king op het tegenspel en zijn ver
haal luidt als volgt:
„Een succesrijke verdediging ver
eist vaak, dat u alle mogelijke
maatregelen neemt om de lange
kleur van de dummy uit te schake
len. Vaak probeert u de communi
caties van de leider te ruïneren.
Als er op tafel H V 10 9 x ligt,
kunt u, met A B x er achter, de
slag duiken als de heer wordt
gespeeld. Het kan zelfs goed spel
zijn de boer niet te nemen als de
leider naar de 10 heeft gespeeld
in de eerste ronde! Mijn BOLS Tip
is echter, dat u soms de boer niet
moet nemen ZELFS ALS U HET
AAS NIET HEEFT.
U zult zien dat daardoor zeer ver
rassende resultaten kunnen wor
den bereikt. In het onderstaande
spel had ik de oostkaarten;
A 6 4
08 2
OH V10963
*83
B 9 3 *10 8 5
OV 943 ,wNn OB7 5
o A 5 4 W_U OB8
*H B 2 z *V 7 6 5
H V7
üAH 10 6
072
A 10 9 4
Zuid gever, allen kwetsbaar. Zuid
opent met 1 SA, noord verhoogt
tot 3 SA en west komt uit met
harten 3. De boer van oost wordt
door de leider met de heer geno
men, waarna een kleine ruiten
naar de 9 wordt gespeeld. Zonder
enige aarzeling moet oost de slag
duiken!
Het is volkomen normaal dat zuid
naar zijn hand oversteekt en de
snit herhaalt. Maar als de 10 dan
met de boer wordt genomen is de
leider niet alleen onaangenaam
verrast, maar kan hij ook geen
negen slagen meer maken, door
gebrek aan entrees in de dummy.
Het zal duidelijk zijn, dat zuid geen
enkele moeite heeft zijn contract
te maken als de eerste ruitenslag
met de boer wordt genomen.
Mijn Tip is deze: Als de dummy
een kleur heeft als A V 10 9 x of
H V 10 9 x, en het er naar uitziet
dat hij een tekort aan entrees
heeft, moet u bereid zijn met B
x niet te nemen. U zult ondervin
den, dat deze gedurfde manoeuvre
vaak de enige reële kans is te
voorkomen dat de leider de kleur
kan vrijspelen en incasseren.
Tot zover Michel Lebel. die nog
enkele andere voorbeelden geeft
van situaties waarin het niet ne
men met de boer de leider op het
verkeerde pad kan brengen. Het is
een uitermate practische Tip,
waarbij men zich echter wel moet
realiseren dat het beoordelen of er
wel of niet voldoende entrees in
de dummy aanwezig zijn, soms
een moeilijke zaak kan zijn. Ook
het aantal kaarten dat de leider
zelf in de betreffende kleur heeft
speelt een belangrijke rol. Zouden
dat er in het bovenstaande spel
bijvoorbeeld drie zijn, dan is er
geen kruid tegen gewassen en
levert men ten onrechte een slag
in die gewonnen had kunnen wor
den.
Het is goed om er af en toe eens
bij stil te staan dat onze huisdie
ren niet het eeuwige leven heb
ben. In de meeste gevallen wor
den de huisdieren niet zo erg oud
en zal „het baasje" ze wel overle
ven. Eens komt dan het moment
dat we afscheid van hen moeten
nemen. Ze zullen een leegte ach
terlaten in huis en voor een traan
tje hoeven we ons dan ook zeker
niet te schamen. Vaak komt de
dood van ons troeteldier onaan
gekondigd, bijvoorbeeld door een
ongeluk. Maar bij een natuurlijke
dood, door een chronische ziekte
of ouderdom, zien we het reeds
lang tevoren.
Soms zullen we zelf moeten ingrij
pen, als een dier door langdurige
ziekte of gevolgen van een onge
luk pijn lijdt, is het vaak beter om
hem door een dierenarts de verlos
sende injectie te laten geven.
Voordat we daartoe overgaan, zul
len we ons moeten afvragen of het
dier uitzichtloos pijn lijdt, of zijn
ziekte of verwondingen niet meer
te genezen zijn en een kans op
verbetering uitgesloten is. Dan rijst
de vraag nog waarom een dier met
een gebrek wel of niet gelukkig
zou kunnen zijn. Een blinde hond
bijvoorbeeld kan heel gelukkig
zijn, zolang hij maar in hetzelfde
huis en bij dezelfde baas blijft. In
het huis zal hij spoedig zijn weg
weten te vinden en zelfs op straat,
waar hij geleid wordt door zijn
baas. is hij gelukkig. Dat komt
omdat een hond nog andere zin
tuigen heeft die bijzonder sterk
ontwikkeld zijn. Het gehoor en het
reukvermogen spelen voor een
blinde hond wel de grootste rol.
Ook een hond met drie poten
hoeft niet afgemaakt te worden.
Lopen zal hij snel leren en verder
trekt hij zich eigenlijk maar W6inig
van zijn gebrek aan. Wel als dieren
ongeneeslijk ziek zijn of na een
aanrijding invalide, onzindelijk of
verlamd blijven, wordt de zaak an
ders. In dat geval kan de diere
narts u een oordeel geven over de
kansen, het ongemak, het lijden
van het dier en over een pijnloze,
humane dood.
Nu de gezonde dieren. Natuurlijk
is er wel een schatting hoe oud
ze kunnen worden. Een schildpad
bijvoorbeeld bereikt soms wel eens
de leeftijd van 300 jaar, een pape
gaai 100, een hond 16, een kat ten
hoogste 18 jaar, een muis onge
veer 5 jaar, een haas of konijn 10
en een kip 15 jaar. Ook vissen
kunnen oud worden, maar ieder
soort heeft zijn eigen maximale
leeftijd die sterk uiteenloopt. Er
zijn bijvoorbeeld visjes die maar 12
of 13 dagen leven, terwijl een
snoek de kwart eeuw kan halen.
Al deze cijfers zijn maar gemiddel
den en vele uitzonderingen beves
tigen deze regel. Een van deze
Hoe oud worden onze huisdieren?
zeer goed ter been is en bijna
evenveel springt, rent en kwispelt
als andere, jongere honden. Bo
vendien is zij nog steeds erg
waaks, heeft een uitermate scherp
gehoor en in het geheel geen last
van een beginnende blindheid, dat
zo bekende ouderdomskwaaltje.
Over mogelijke oorzaken van Bes
sie's levenskracht zegt haar baas:
„Misschien door het eten: brood
met koffie of melk en alleen 's
zondags wat restjes van het mid
dageten. Of misschien omdat ze
altijd buiten ligt aan de ketting.
Niet alleen 's zomers, maar ook 's
winters. Alleen als het erg bar
weer is mag ze naar binnen.
Ook de kat van mevrouw Bullee
uit het Gelderse Acquoy, vormt
een uitzondering. Het diertje, wat
nog steeds geen naam heeft,'
wordt deze zomer 37 jaar oud.
„Poes" werd geboren in het begin
van de tweede wereldoorlog en is
sindsdien niet meer van „vrouw
tjes" zijde geweken. „Een keer",
vertelt mevrouw Bullee „is ze er
vandoor gegaan. Dat was een hele
vreemde toestand. Zes jaar gele
den stierf mijn broer die altijd bij
me woonde. Toen ik naar de be
grafenis ging had ik „poes" in huis
opgesloten. De dag daarna was zij
opeens zoek en wat bleek nu:
poes was naar het kerkhof gelopen
en zat op het graf van mijn broer
te wachten. Wonderlijk he?"
Eens komt het moment
dat we afscheid van hen
moeten nemen.
uitzonderingen is de hond Bessie
van de heer Coosemans uit Ever-
berg, die de onwaarschijnlijk hoge
leeftijd van 30 jaar heeft bereikt en
daarmee een der oudste honden
ter wereld is. Nog onbegrijpelijker
is het te vernemen dat Bessie nog
door
C. J. de Feijter
Zwart: Sosonko
In het Hoogoventoernooi zijn Gei
ler en Sosonko als besten gestart.
Maar ook Böhm startte goed. Van
zijn partijen in de eerste drie ron
den (waar hij twee punten uit haal
de) springt zijn ontmoeting met de
Engelse grootmeester Miles er uit.
Er werd afgebroken in een stand
waar Böhm een pion meer had in
een dame-eindspel. Dergelijke
eindspelen zijn altijd erg lastig en
langdurig. Bovendien is er nog
niet veel theorie van bekend. Wel
staat vast dat een stelling met
Dame en pion tegen dame tot
winst te brengen is als de pion is
opgerukt tot het zevende veld van
de b- t/m de h-lijn. De torenpion
is dikwijls toch niet te winnen al
zijn er wel enkele winststanden
van bekend. We zullen Böhm dus
niet lastig vallen over het feit dat
hij die partij niet tot winst heeft
kunnen brengen, hij heeft heel
lang zijn best gedaan In de Olym
piade Amsterdam 1954 kwam het
tussen Botwinnik en Minev tot zo'n
eindspel.
Zie diagram 1
Botwinnik schrijft hierover:
Dat is de tweede keer dat een
partij van mij eindigde in een da
me-eindspel met voor mij een pion
extra op de g-lijn. De eerste keer
was tegen Ravinsky in Moskou in
1944. Tegen Ravinsky heb ik in
een weinig overtuigende aard ge
speeld en Keres heeft mij daarover
terecht berispt. In een artikel dat
is gepubliceerd in Sammlung „Les
Echecs" in 1947/1949. In 1944 had
ik dat eindspel nog niet geheel
doorgrond en ook Keres had wel
enkele stellingen onderzocht maar
nog geen algemene methode van -
de spelvoering aangegeven. Mijn
tegenstander Minev had dat artikel
wel gelezen, maar er slechts uit
onthouden dat- hij zijn Koning op
a4 moest zetten.
Vanuit de diagramstelling ging de
partij aldus verder:
57. Dh8f 58. Kg6 Dc3. Het
beste is dat de zwarte koning naar
a2 en de zwarte dame naar de
d-lijn gaat. (Chéron IV). 59. g4 Dd2
60. g5 Dd4 61. Df5f Ka4. Door
Keres aanbevolen maar niet vol
doende. 62. Kh5 Dh8f 63. Kg4 Dh1
64. Df4f Ka5 65. De5f Het is
voordelig de dame op e5 te zetten,
voordat men zijn pion verder laat
oprukken. 65.Ka4 66. g6 Dd1t
67. Kg5 Dd8f 68. Kf5 Dc8f 69. Kt4
Delf 70. De3 Dc7f 71. De5 Ddf
72. Kf5 Dc8f 73. Kg5 Dd8f 74. Df6!
Alleen zo gaat het verder! De
wite koning moet niet streven naar
de achtste rij, maar naar de rij
waarop de zwarte koning staat of
naar de rij die er naast licht. Op
die wijze worden de schaakbiedin
gen van de zwarte dame tot het
minste aantal teruggedrongen. 74.
Dd5f 75. Df5 Dd8f 76. Kh5 76.
De8 77. Df4f Ka5. Doordat
zwart zijn koning op de velden a4
en a5 speelt, maakt hij het wit
gemakkelijker. 78. Dd2t Ka4 79.
Dd4t Ka5 80. Kg5 De7f 81. Kf5
Df8f 82. Ke4 Opnieuw kan
zwart geen schaak bieden. De wit
te koning staat voortreffelijk in het
centrum. 82.Dh6 83. De5t Ka4
84. g7 Dh1t 85. Kd4 Dd1f 86. Kc5
Ddf 87. Kd6 Dd2t 88. Ke6 Da2f
89. Dd5 De2f 90. Kd6 Dh2t 91.
Wit: Barczay
Kc5ü EN ZWART GAF OP. U
aiet dat Botwinnik liefst 34 zetten
nodig had om zijn pion er door
te halen. Al komen deze soort
eindspelen niet al te vaak voor. het
is toch wel goed om dit praktij
keindspel eens goed na te spelen
en de richtlijnen te onthouden.
Wellicht is de partij tussen Böhm
en Miles weer eens aanleiding de
theorie over deze eindspelen wat
op te vullen!
In de vierde ronde van het Hoogo
ventoernooi heeft Sosonko, met
zwart spelend, Barczay van het
bord gezet. Sosonko bepaalt zich
in zijn repertoire tot slechts enkele
openingen. Met zwart speelt hij de
Drakenvariant van de Siciliaan en
daarin is hij één van de beste
kenners. Barczay volgde een heel
eind een partij die werd gespeeld
tussen Zuidema en Sosonko, en
dat is hem slecht bekomen.
Siciliaanse verdediging.
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cd4: 4.
Pd4: Pf6 5. Pc3 g6. Dit leidt de
drakenvariant in. 6. Le3 Lg7 7. f3
Pc6 8. Dd2 0-0 9. Lc4 Ld7 10. h4
h5 11. 0-0-0 Pe5 12. Lb3 Tc8 13.
Lg5 Tc5. Bij het eerste toepassen
van de draak werden de zetten a6,
e6 en Dc7 gespeeld en daarmede
bouwde zwart een stevige stelling
op. Men ziet dat de inzichten zich
danig hebben gewijzigd!
14. Kb1 b5 15. The1 a5 16. f4 P
17. Lc4: bc4: 18. e5 De spe
wijze van wit blijkt uit te lopen
een omslachtige wijze om ee sti
te ruilen. Intussen heeft zwi
een open b-lijn en gooit er van
aanval een schijnoffer tegen aa
18. Ob6! 19. ef6: Tb8. Dit
de kritische stelling:
Zie diagram 2
Wit: Kb1. Dd2. Td1, Tel. Lg5. P<
Pd4 PIONNEN: a2, b2, c2, f4,
g2, h4.
Zwart: Kg8, Db6, Tb8, Tc5, L<
Lg7; pionnen: a 5, c4. d6, el,
g6. h5.
Wit staat een stuk voor maar mo
de matdreiging op b2 het hoo
bieden. Als er nog een afdoeni
verdediging in zit dan heeft
witspeler die niet gevonden,
vervolgde met: 20. Pdb5
Sosonko maakte er als volgt
eind aan. 20. et6: 21. a4 L
22. Pb5: fg5: 23. fg5: Lb2: 24. D<
Tb5: 25. ab5: Db5: 26. Dd7
wit gaf gelijktijdig op daar hij c
stuk verliest.
Sosonko had (na. 20. Pd
(ook rustig twee paarden vo
zijn toren kunnen incasseren do<
20.... Tb5: 21. Pb5: Db5: r
daarna volgend ef6:. Hij blijft i
een stuk voor bij een daveren
aanvalsstelling.
In een van de dagbladen las ik da
20. Pb3 het beste was. Ma
wit zou ook dan wel het eindsp
verliezen. Waarom zou zwart ni
spelen: 20.cb3:? Er dreigt da
nog altijd mat in een paa
en nadat wit dat gepareerd het
kan weer ef6: volgen en wit 2
dan toch ook wel opgeven? H
komt niet tot een eindspel!
Het komt me voor dat het enig
dat nog enig uitzicht beloofd i
20. b3. En dat is dan een vett
kluif voor de lezers waaruit no
wel wat soep is te koken!
Orion: grote jager aan winterfirmament
Het opvallendste sterrenbeeld
aan de winterse hemel is onget
wijfeld Orion, de jager. Zelfs de
leek kan Orion onmiddelli|k vin
den. Twee machtige sterren, Be-
telgeuze en Bellatrix vormen zijn
schouders, zijn voorste voet is de
witte reuzester Rlgel en de ach
terste voet is Saiph. Drie in een
lijn geplaatste sterren geven de
indruk van een gordel, waaraan
een wazig zwaard hangt Met een
simpele veldkijker Is al te zien dat
het wazige zwaard in werkelijk
heid een nevel is, en wel de
befaamde Orionnevel, waarin een
groot aantal sterren schuil gaat.
Tegenwoordig neemt men aan dat
de Orionnevel een soort broed
plaats van sterren is.
Zowel Betelgeuze als Rigel zijn
van de eerste grootte. Betelgeuze
is een rode reus. Die rode kleur
is uitstekend te zien met het onge
wapende oog. Betelgeuze is, zoals
bijna iedere rode ster enorm groot;
hij kan de gehele baan van de
aarde om de zon vullen. Er is met
Betelgeuze nog meer aan de hand:
hij wisselt van lichtsterkte, en wel
op onregelmatige tijden. Aangeno
men wordt dat deze veranderingen
te maken hebben met wijzigingen
in de diameter van de ster. Orion
wordt letterlijk op de voet gevolgd
door de Grote Hond met Sirius als
de helderste ster van het firma
ment.
In de Griekse mythologie was
Orion, zoon van Poseidon (god
van de zee, bij de romeinen Neptu-
nus) en Euryale, een reusachtige
jager in Boeotië. Hij vergreep zich
aan de koningsdochter Merope,
waarop hij uit wraak blind werd
gemaakt door Merope's vader, Oe-
nopion. Door middel van de zoi
negod Helios, kreeg hij het licl
in de ogen terug en toen hij ondei
weg was om zich op Oenopion t
wreken, werd hij door EOS (d
dageraad met de rose vingers) g<
schaakt en naar Delos overgt
bracht. Daar kwam hij ongelukki
aan zijn eind als gevolg van ee
pijl van de jaloerse Artemis, d
godin van de jacht. Volgens ee
ander verhaal zou Orion door ee
schorpioen zijn gedood. In iede
geval maakte hij zoveel indruk c
oppergod Zeus dat hij als sterrer
beeld aan de hemel werd geplaa
st.
Hoofdsterren Orion
i. afstand
Rigel
visuele mag. absolut
lichl
08 -7.1 9C
Betelgeuze var. -5.6
c. Bellatrix 164 -4.2
e. Alnilam 1.70 -6.8 1
f. Alnitak 1.79 -6.6 160
k. Saiph 2.06 -6.9 210
d. Mintaka var. -6.1 150
i 2222222222222222222.76 -6.1 200<
Maan
op onder oud ir
4 febr. 19.03 8.33 15
9 febr. 11 -48 20.'
14 febr. 5.56 15.44
19 febr. 8.37 20.38
24 febr. 10.44 - 5
Volle maan 4 febr.
Laatste kw. 11 febr.
Nieuwe maan 18 febr.
Eerste kw. 26 febr
Planeten
Samenvallingen met de maan:
Saturnus met de maan op 4 febru»
ri 05.00 uil
Venus met de maan op 21 febru»
ri 19.00 ui»
Jupiter met de maan op 23 febru»
n 24.00 uui
voerman
