vueekpuzzel door dr. Pluizer d
rubriek
dierenportret
oplossing vorige puzzel
PAGINA 18
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 15 JANUARI kTEI
jrd wc
kt het
I inve
Jen. H
euwe
.struc
•ze ac
int ir
buit<
j\ wei
or he
op
-zittei
i afg<
_UglO|
it Do1
(cte ii
-chter
t gei
I B°X Nuys
1*1
door
C. J. de Feijter
In de volksmond spreken we van
verkalking, in medische termen
van artrose. Doorgaans denken
we dan onmiddellijk aan slijtage-
verschijnselen. De werkelijkheid
is natuurlijk veel ingewikkelder.
Onze schoenzolen verslijten wel,
maar onze voetzolen niet. Ook
onze gewrichten kennen een an
der slijtageproces dan onze
schoenzolen of de banden van
e auto. Daarbij is het nog
helemaal niet bewezen dat artro
se, eenmaal begonnen, een fataal
proces is dat onherroepelijk ver
der schrijdt. Indien dit wel zo was
dan zouden alle behandelingsme
thodes slechts tijd- en geldver
spilling zijn.
De vroegst aantoonbare letsels bij
artrose zijn microscopische kleine
barstjes in het gewrichtskraak
been. Op deze plaatsen kan het
kraakbeen dof en ruw worden, het
krijgt een ongezond uiterlijk. Rond
deze kleine vlekjes is er een ver
hoogde activiteit om het letsel te
beperken of zelfs te herstellen.
Hoe de kraakbeencellen een repa
ratie van een artrose-vlekje kunnen
tot stand brengen is nog niet be
kend. Gaat de ontwikkeling verder
dan vloeien deze vlekjes samen en
vormen zo één ot meer letsels die
groter en dieper worden.
Tot dit stadium is er nog geen pijn
aanwezig, want in het kraakbeen
zitten geen zenuwen of bloedva
ten. Zodra het gewrichtskapsel
aangetast is treedt de pijn op met
eventueel zwelling en warm aan
voelen van het gewricht.
Nadien wordt ook het harde been
aangetast met eventueel beenvor-
mige woekeringen aan de randen
van de gewrichtsoppervlakten. De
ze beenwoekeringen kregen de
poëtische naam van „papegaaien
bekken". Bij verdere gang van za
ken kan zelfs heel het kraakbeen
afslijten en gaan de twee beenui
teinden rechtstreeks over elkaar
wrijven. Intussen is er ook in het
bot een hele ombouw bezig. Op
sommige plaatsen is er neiging tot
ontkalking, maar op andere plaat
sen is er aanmaak van abnormale
beenwoekering. Tenslotte worden
de beenuiteinden misvormd en
zelfs vernietigd. We staan dan voor
een hopeloze toestand die. voor
sommige gewrichten, zoals de
heup en de knie, nog te verhelpen
is door het plaatsen van een kunst
gewricht. Vooral kunstheupen ge
ven veel uitzicht en worden nu aan
Het is al wat twee jaar geleden,
dat er een nieuwe wet op de
dierenbescherming in werking
werd gesteld, waarin o.a. het hou
den van exotische dieren door par
ticulieren verboden werd. de im
port beperkt en controle mogelijk
gemaakt werd. Reeds lang werd er
door dierenvrienden uitgezien naar
maatregelen in deze richting en de
noodzaak ervan was eenieder dui
delijk. Specialisten hebben toen
een lijst opgesteld van de diersoor
ten die met uitsterven bedreigd
werden en dat is nogal een flinke
geworden.
In .het totaal ongeveer 900 dier
soorten, waarvan ongeveer 185
soorten apen en 380 soorten koli-
bri's. Verder kwamen voor: alle
soorten krokodillen, vele soorten
katachtigen, schildpadden en rep
tielen. Al deze dieren achtte men
niet geschikt om door particulieren
als huisdier gehouden te worden,
omdat zij zich in gevangenschap
niet voortplanten en zo dus lang
zaamaan uitsterven. Na lang be
raad heeft men besloten enkele
soorten papegaaien, o.a. de grijze
roodstaart en de beo. en enkele
soorten kameleons niet in de lijst
op te nemen. Wel heeft men bij
deze dieren, waarvan de verzor
ging en de geschiktheid als huis
dier nog zeer in twijfel getrokken
wordt, een maximum import vast
gesteld.
De tijd dat zelfs boa-constrictors,
krokodillen, beren en jachtluipaar
den via de dierenhandel verkocht
werden aan particulieren lijkt nu'
definitief voorbij, want zij die de
wet overtreden, zullen gestraft
worden met een hechtenis van ten
hoogste drie maanden of een geld
boete van ten hoogste 10.000,-
Natuurlijk geldt, voor de dierentuin
een aparte regeling.
Ook de controle op de vangst en
het transport van de dieren heeft
enkele zeer verontrustende zaken
aan het licht gebracht. Ten eerste
worden de mensen die ze vangen
slecht betaald. Zij gaan beslist niet
De volgende BOLS Bridge Tip is
afkomstig van niemand minder
dan Benito Garozzo. de grote Ita
liaanse speler die /sinds 1957 op
het internationale bridgetoneel al
veel hoofdrollen heeft vertolkt. Zijn
prestatielijst is lang genoeg om er
een aantal rubrieken mee te vullen
en zijn partnership in de jaren
zestig, met Pietro' Forquet, wordt
nog altijd beschouwd als het beste
dat ooit werd aanschouwd.
Zijn Tip heeft betrekking op een
van de belangrijkste aspecten in
bieden, spelen en tegenspelen: het
uitkomen tegen een klein slem
contract. HeroTsche maatregelen,
schrijft Garozzo, zijn zelden nood
zakelijk bij het uitkomen tegen een
manchecontract. De verdedigers
mogen aannemen nog eens aan
•lag te komen als de dummy op
tafel ligt an de eerste slagen geven
ook aanwijzingen over wat er ge
daan moet worden.
Dat geldt niet voor slems. Tenzij
er direct twee slagen geïncasseerd
kunnen worden, moet de verdedi
ging de downslag ontwikkelen
door de uitkomst. Later is te laat.
De enige factor in het voordeel van
de tegenspelers is, dat de leider
niet graag het risico wil lopen
onmiddellijk down te gaan, als er
nog een aantrekkelijke alternatieve
speelwijze aanwezig is. En soms
kan die mogelijkheid, door de uit
komst zelf, worden geschapen.
Neem bijvoorbeeld het volgende
biedverloop: noord 1 klaveren
zuid 2 ruiten noord 3 klaveren
zuid drie ruiten noord 3
schoppen zuid 4 SA noord
5 harten zuid 5 SA noord
6 klaveren zuid 6 ruiten. U moet
uitkomen (west) en kijkt tegen de
volgende verzameling aan: V 9 5
2H84B532HB
Het is duidelijk dat de vooruitzich
ten voor de verdediging pover zijn.
A8
CV B3
04
AV108632
V 9 5 2 N B 10 7 6 3
OH84 wn 097652
o B 5 3 2 "7 0 8
*HB +54
H 4
O A 10
OAHV10 976
97
Niet alleen heeft partner niets,
maar de kaarten liggen goed voor
de leider. Maar wanhoop niet. Trek
profijt van wat u weet en de leider
niet: de troeven lopen niet!
Kom uit met klaverboer Het feit dat
u hem de boer laat zien, maakt
het nog waarschijnlijker dat hij de
NR. 2
KRUISWOORDPUZZEL
HORIZONTAAL:
1. Zuidamerikaan, 8. kwajongen, 15. hoofd
deksel, 16. garensoort, 18. staat in de V.S.,
19. god der liefde (myth.), 20. sierplant, 22.
stad in Frankrijk, 23. korte tijdsduur, 24.
hakwerktuig, 25. huisdier, 27. regiment
(afk.), 28. voorzetsel, 29. makreelachtige
zeevis, 31. zeegroene edelsteen. 33. gods
dienst (afk.), 34. halsboord v.e. trui, 35. aan
stukken, 37. waterbewoner, 39. toonbeeld
van overmoed, 42. windvlaag, 43. jachtexpe-
ditie, 45. erg los (van aarde), 46. garnituur,
48. Engels eiland, 49. stuk stof, 50. drank,
51. teken van de dierenriem; 52. weefsel v.e.
spin, 53. daaraanvolgend (afk.), 54. horizon,
55. puntig kinbaardje, 57. boom, 59. grove
stof, 61. lacune, 63. niet harde klap, 65. klein
strandmeer, 67. insekt, 68. hoeveelheid van
b.v. een geneesmiddel, 70. jong schaap, 71
procesverbaal (afk.), 73. despoot, 75. stad
in Frankrijk, 77. Verenigde Staten (afk.), 78.
dwaas. 80. door teerdistillatie verkregen
stof, 82. knaagdier, 83. verplaatsing v.e.
damschijf, 84. om het genoemde, 86. hoofd
officier, 89. uiterlijke gedaante, 90. in elkaar,
92. hoog bouwwerk, 93. honderd (voorvoeg
sel in samenstellingen), 94. helderziende, 95.
soort hond.
VERTICAAL:
1. slachthuis, 2. tropische plant, 3. frats,
grap, 4. alvorens, 5. bijbeldeel (afk.), 6.
ijzingwekkend, 7. vochtig, 8. tenen mand,
9. opplakbriefje, 10. honderd meter (afk.), 11.
lokspijs, 12. insekt, 13. veulen of kalf van
één winter, 14. kleine emmer waarmee het
halfgoed uit de hamerbak wordt geschept,
17. vleesnat, 20. lichamelijk lijden, 21. bloei-
wijze, 24. fijne kleiaarde, 26. dwingeland,
despoot, 29. insekt, 30. hansworst, 31. gym-
nastiektoestel, 32. R.-K. godsdienstoefening,
34. vredespijp der indianen, 36. pndergevel,
38. soort vloerzeil, 40. pauselijke regering,
41. reeks, 43. metselaarsgereedschap, 44.
bergkloof, 47. arm v.e. boom, 48. bloei
maand, 54. vrouwelijk dier, 55. miniatuur
feuilleton met tekeningen, 56. vordering, 58.
ovaalvormig verfplankje, 60. christelijk her
denkingsfeest, 62. insekt, 63. bepaald gelds
bedrag, 64. deel van de onderkaak, 66.
brandbaar mengsel, 68. staat in de M.S., 69.
toestel om scherpe en doordringende ge
luidssignalen te geven, 72. beroemd schrij
ver van fantasieverhalen, 74. elasticiteit, 76.
dwaas, 77. verwijderdheid, 79. flegmatiek
(fig.), 81. ringvormig handvat, 83. gebied,
streek, 85. honingdrank, 87. loterijbriefje, 88.
bedrog (Bargoens), 89. heidemeertje, 91.
niet parkeren (afk.), 93. civielingenieur (afk.).
kleur kan ontwikkelen met slechts
een verliesslag daarin. Zelfs als u
drie klaveren zou hebben, zou u
de boer als uitkomst moeten kie
zen. Het spel:
De leider weet dat de klaveren
hoog worden als hij er een slag
in afgeeft, maar waarom zou hij
het risico lopen dat direct te doen,
als de kans bestaat dat u de twee
de slag troeft. Hij legt het aas en
tegen de tijd dat hij bemerkt dat
hij een troefslag moet afgeven is
het te laat. Elke andere uitkomst
dwingt hem zijn contract te ma
ken.
Mijn BOLS Tip is daarom deze:
manches kunnen rustig worden te
gengespeeld maar slems moeten'
worden aangevallen'
In de volgende rubriek wordt nog
een voorbeeld gegeven van de
manier waarop de maestro zijn
„killing leads" uitdoktert.
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig: Mevrouw Bolten-Ruyter.
Westeinde 81. Roelofarendsveen.
Zeven gulden vijftig: Mej. H. Vesseur.
Kerkstraat 76. Oude—Wetering.
Vijf gulden: Jac. P. Smit.
Irenelaan 2. Nieuwkoop.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden
Oplossingen vóór woensdagmiddag 12.00 uur onder vermelding
2" zenden aan:
Leidse Courant,
Postbus 11Leiden.
Artrose: geen simpel slijtageverschijnse^
Belangrijke toernooien worden
vaak gekenmerkt door problemen
vooraf. Komen de Russen wel of
niet. maar bovenal: komen de lan
den uit Afrika en het Caraibische
gebied hun toezeggingen na? Het
laatste Suikerdamtoernooi beves
tigde de regel weer eens.
De Russen zouden niet meedoen
in de grootmeestergroep - dat was
bekend - maar kwamen met één
in plaats van twee spelers voor het
toernooi om de wereldtitel bij de
jeugd. De vertegenwoordigers van
Haiti ontbraken eveneens, maar
ook de man van Ghana. Daar wil
len we even bij stilstaan.
Ghana zou worden vertegenwoor
digd door Charles Heward-Mills,
die in Engeland woont en van plan
is om van december af zijn land
bouwkundige kennis in eigen land
in de praktijk te brengen. De 43-ja-
rige Ghanees verliet zijn land om
studieredenen in 1966. Er wordt op
de lopende band geplaatst in uni
versitaire centra.
Drie faktoren die men in de meeste
handboeken terug vindt, wanneer
men het hoofdstuk over artrose
openslaat.spelen mee: overbelas
ting. slijtage en ouderdom.
Het hanteren van deze vage ter
men ih verband met een ge
wrichtsziekte waarvan de oorzaak
toch nog onbekend is. zet niet veel
zoden aan de dijk.
Overbelasting betekent vanuit we
tenschappelijk standpunt niet veel
omdat niemand ons kan vertellen
wanneer we de grens van de ge
wone belasting overschrijderf.
Slijtage is ook een vaag begrip,
zeker in verband met een levend
weefsel, omdat levende weefsels
niet verminderen door gebruik,
maar wel door rust. Artrose komt
zeer veel voor op oudere leeftijd,
maar niettemin is het verband tus
sen ouderdom en artrose nog zeer
duister. De ouderdomsveranderin-
gen die in het kraakbeen optreden
buiten de gewrichten, doen zich
niet voor in het gewrichtskraak
been.
Zodat de zaak voorlopig onopge
lost blijft, terwijl we nu reeds kun
nen aannemen, dat artrose geen
eenvoudig slijtageproces is, ver
wekt door de drie bovengenoeyil
faktoren. maar wel een ingewikf
de gewrichtsziekte, waarvan fc
afloop onzeker is. omdat ze^Q]
paald wordt door afbraak, m
tevens door herstelwerkzaanu
den. P1®
Zolang een gewricht niet ern?
beschadigd is. móeten
een aangepaste handeling de ri
ratiewerken de beste kansen F
ven. Vooral moet de nadruk gelr
worden op' het feit. dat het a
taste gewricht zoveel mogtP
moet ontlast worden. Tevens r
men de artroselijder ten zet
waarschuwen voor het ongeil
teerd gebruik (misbruik) van a
hande pijnstillende middelen. I
het geregeld uitvoeren van I
geforceerde bewegingen oml
gewrichten soepel te houderf
de spieren niet te doen wegll
nen zijn onontbeerlijk.
Uiteindelijk ken vo
waarschuwd worden tegen
overdreven inspuiten van cort-^
nepreparaten in de gewrichten._^0]
geeft wel een verbetering van
ontstekingsreakties ter hoogte rpj
het gewrichtskapsel, maar is 5
vens desastreus voor de krapirl
beencellen in de gewrichtsopip ^1
vlakten.
i he
Laat de apen waar zij horen
zachtzinnig met de dieren om. Zo
wordt bijvoorbeeld bij apen eerst
de moederaap' neergeschoten om
zo de jongen gemakkelijk te kun
nen vangen. Ook is bekend gewor
den dat van alle vogels en reptie
len minstens 50 prcent sterft tij
dens het transport, omdat men ze
geen tijd gunt om aan de gevan
genschap te wennen. Papegaaien
worden met 75 stuks in een kleine
houten kist gepropt, zodat ze el
kaar enigszins warm kunnen hou
den. Uit onderzoekingen is geble
ken dat 60 tot 80 procent van de
wereldhandel in exotische dieren
via Nederland. België en West-
duitsland plaatsvindt. Men ging
zelfs zo ver, dat toen een Zuidame
rikaans land een partij Vogels
moest leveren aan een ander Zuid
amerikaans land, men dit via Am
sterdam deed.
De KLM. als grootste dierentrans
porteur. gespecialiseerd in het ver
voeren ervan en steeds de beste
bedoelingen met de dieren voor
hebbend, kan er weinig aan doen
dat zoveel dieren door klimaatw
selingen. dieetmoeilijkhedT^
angst, onrust en aggressie tijdi
de reis het loodje leggen. M 25
daar houden de dierenhandelai io
rekening mee en verzenden beri,
weg zoveel dieren meer, dat er jqi
aankomst ongeveer een juist a en
tal in leven is gebleven. edi
Een deskundige op dit gebi ijz
zegt: „Het is angstwekkend, dat us
wanneer een diersoort popul
wordt, grote kans bestaat, dat
ten dode is opgeschreven".
Verder raadt hij ons aan ook i
wat minder bedreigde sóórt
goed in de gaten te houden. Wai
zegt hij, de beschermde soorti
krijgen automatisch al meer b
langstelling van allerlei kanten.
We hopen u binnenkort wat cijft ~j
te tonen over de verbetenngi~]
door deze wet. Maar het wil n(
helemaal niet zeggen dat de b
dreigde soorten dan een goe iq
toekomst te wachten staat. Het bi
in elk geval een stap in de goei m
richting. el
de 100 velden gespeeld, dammen
is bijna een volkssport maar de
organisatie staat nog in de kinder
schoenen. Dank zij Heward-Mills is
er een dambond opgericht, die
overal clubs opricht en de spelre
gels aanpast aan het internationale
spel. Merkwaardig is het overigens
dat Heward-Mills pas in 1974 in
Londen merkte dal daar werd ge
damd (op .de 64 velden) en eerst
in 1975 dat er. buiten Afrika ook
op de 100 velden werd gespeeld
De Amsterdammer Roelofs is
in Londen wezen kijken en heeft
de kracht ervaren van de Ghanees.
Heward-Mills. die Engels kampioen
op de *64 velden is. bezocht ook
het Wereldkampioenschap in Am
sterdam en maakte een goede in
druk bij hoofdklassespelers.
Ghana is op het congres van de
FMJD (werelddambond) schoor
voetend als lid geaccepteerd, maar
maakte nu door het wegblijven van
Heward-Mills geen beste beurt.
de stand na 38. 24-29 van
Wiersma. De Senegalees Bassirou
Ba maakt het zich nu onnodig
moeilijk. 37-32 leidt tot een gelijk
waardige remise, maar Ba probeer
de 39. 43-39 (dreigt met 37-31
26x37 48-42 37x48 39—34 48x30
25x12) 39. 18-23 40. 38-32
(38—33x13 levert na 41—46—5
ook niet meer dan remise op)
27x38 41 48-42 (37—31 39-33
is ook toereikend voor een punt)
23x41 42. 42x13 41—46 43. 13-8
46—5 44. 25—20 15x24 45. 6-2
24—29 46. 39-34 5—23 47. 40—35
29x40 48. 35x44 23-32 49. 2—16?
4449! 50. 4439 49! verhindert
16—2 door 49—35 met op 2—16
1—7 en 9-13 51. 39—34 9-14 (nu
komt op 16—2 49—16 met op
2—30/35 14—19 en 1—7; op
34—30 komt 14—19 en 26—31) 52
34—29 49—40 53. 29—24 40—49
54. 36-31 26x37 55. 16-11
37—41 56. 11—33 41—46 en wit
geeft zich gewonnen.
In de vorige rubriek werd u de
vraag voorgelegd of u in de onder
staande stand de winst voor zwart
kunt vinden: Diagram nr. 1
Met zijn laatste zet: 47. Ld5?,...
heeft wit de verplichting op zich
genomen pion c4 met zijn loper
te verdedigen. Zwart brengt nu zijn
koning naar d7 om daarna het
paard via c8 naar b6 te spelen.
Daarmede worden dan de pionnen
a4 en c4 gelijktijdig aangevallen en
wit is niet in staat beide te verdedi
gen omdat de zwarte koning het
veld c6 beheerst. Een van beide
gaat verloren en daarmee de partij.
Het spel kan dan als volgt verlo
pen: 47.Kf6 48. Ke2, Ke7 49.
Kd2, Kd7 50 Ke3, Pc8 51. Ke4:,
Pb6 52 Kf5, Pa4: 53. Kg6, Pc3 en
nu loopt de a-pion door, want het
paard beheerst alle velden die het
de loper mogelijk zouden maken
zich alsnog voor die pion op te
offeren.
Een paard en een loper zijn nage
noeg even sterk en hebben elk bij
benadering de waarde van drie
pionnen. In een gesloten stelling
is het paard dikwijls ietwat sterker
(in het voordeel), op open terrein
de loper. Een paard kan alle vel
den van het bord betreden, de
loper slechts de helft. Het sterker
zijn van de loper over het paard
of van het paard over de loper
hangt niet af van deze stukken
zelf, maar van bijkomstige omstan
digheden. Vroeger dacht men wel
en zei men ook wel, dat het ver
schil van de waarde van een loper
tegenover een paard een 'kleine'
kwaliteit bedroeg. Even terzijde
het verschil van een loper of een
paard ten opzichte van een toren
noemt men het verschil van de
kwaliteit. Als b.v. wit een toren van
diagram nr. 3 Wit: Kg1, Le4; pion:
e5. Zwart: Ka8, Pc1; pionnen: c6.
g3. Wit begint en wint.
de witte pion regelrecht doorloopt.
Dus moet de zwarte koning in het
kwadraat van deze pion gaan: 1.
.J, Kb7 2. Lc4Nu is het paard
verlamd en de witte pion afdoende
gedekt voor aanvallen van de
zwarte koning. Deze gaat nu op
de witte loper af: 2Kb6 3.
Kg2, Kc5 4. Kg3:, Kc4: 5. e6, Pe2+
6. Kh2üen wint. Het paard kan
nu geen schaakzet meer vinden
waardoor hij de witte pion kan
tegenhouden. Eveneens een studie
van grote klasse. Beide meester
werkjes zijn uitnemende voorbeel
den van de natuurlijke school.
Voor de doe-het-zelver volgt hier
nog een strijd van paard tegen
loper waarin het paard met de
koning samen de loper domineert
op de gehele lange diagonaal.
W.it: Ke1. Pe8; pionnen: a2, f6.
Zwart: Kd8, La8; pionnen: a3, a4.
Wit begint en wint.
De oplossing komt in de volgende
rubriek.
Een fragment uit het Suikertoer-
nooi om aan te duiden dat ook een
wereldkampioen pas na veel moei
te tot winst komt. In het diagram
diagram nr. 1 Ke3, Ld5, pionnen
a4, c4. g4 en h3. Zwart: Ke5, Pd6,
pionnen a5, c5, e4, g5 en h6
zwart verovert voor een loper of
een paard, dan heeft hij de 'kwali
teit' gewonnen en is in het voor
deel. Ter démonstratie van een
sterk paard en een sterke loper
volgen hier een tweetal prijswin
nende studies van een tweetal
landgenoten. De eerste is van de
veelbelovende jonge Arthur Wij-
nans, die helaas aan het einde van
de wereldoorlog is weggevoerd en
van wie nooit meer iets is verno
men. De tweede is van onze beste
studiekomponist J. H. Marwitz, die
vele grote toernooisuccessen op
zijn'naam bracht.
A. J. Wijnans. I/II prijs e.a. Toer
nooi K.N.S.B. 1938.
diagram nr. 2 Wit begint en wint.
Met: 1. Pd4+,neemt het paard
een sterke positie in op een van
de vier centrumvelden. Na: 1
Kc5 gaat de toren de loper naja
gen: 2. Tg1, Ld7 3. Tg7, La4 4.
Ta7, Ld1 5 Ta5+!, Kb6 6. Ta1,
Lg4. De loper is nu terug op haar
uitgangsveld'en de vier velden g4,
d7, a4. d1 die zij achtereenvolgens
betrad vertonen een schitterend
vierkant. Trouwens, dat doen ook
de zetten van de toren, hoewel
deze eenmaal op a5 een extra zet
moest maken om een veld voor de
witte koning vrij te maken. De
jacht gaat door: 7. Tg1, Ld7 8. Tg7,
La4 9. Kb4!, Ld1 10. Tg1,.... en de
loper gaét verloren. Een van de
fijnste miniaturen met loper- en
torenvierkantmanoeuvre. Het „ster
ke" paard beheerst door zijn cen
trale positie alle voor de loper
belangrijke velden.
J. H. Marwitz. 2e prijs Toernooi
K.N.S.B. 1937.
diagram nr. 3' Wit begint en wint.
Opnieuw een miniatuur, maar hie
rin moet de loper bijna alleen de
winst veroveren. Met de subtiele
zet: 1. Ld3!twordt het het paard
onmogelijk gemaakt achter de wit
te pion aan te gaan. De loper kan
niet genomen worden omdat dan
Een aap is geen huisdier.
iek en
Dg kw
-Is de
og gef
is, kw
'akker
ïcijfei
-(er w
lernati
zijn o
se ecc
jft bo
•ngen,
hoont
'diet o
le gur
diagram nr. 2 Wit: Kc3, Tc1, Pe2.
Zwart: Kb5. Lg4. Ph8; pion: d6. Wit
begint en wint.
