Castro's revolutie na 20 jaar nog
niet aangeslagen in Zuid Amerika
ïschiedenis
Ivan Den Haag
\als hofstad
langdurig
\en roemrijk
S Beatrix en Claus
naar Huis ten Bosch
Oudere gehuwde
onze correspondent Ri
chard Gott
SHINGTON - Twintig jaar
den landde een kleine boot
Cuba. De mannen in die
waren komen varen uit
cico. Zij zouden de geschie-
is van £uid-Amerika op een
I nieuw spoor brengen. Te-
jkertijd veroorzaakten ze
misschien wel genoemd
worden het grootste dwaal-
rip over de eigenaardighe-
een revolutionaire oor-
De landing van Fidel Ca-
en zijn 81 kameraden op de
una in december 1956 was
>ijna even desastreus als de
ding in Gallipoli, de ver-
fse aanval van de geallieer-
^op de Turkse stellingen in
Castro kwam aan op de
keerde plaats op het ver
fde tijdstip. De geplande
Isrevolutie van Castro's "26
beweging" had twee dagen
der plaatsgevonden en was
elkaar geslagen. Er was nie-
nd om Castro en de zijnen
>egroeten op de Playa de los
orados en binnen een paar
"i hadden ze een confronta-
öet de soldaten van Batista,
dictator die ze wilden om-
Werpen.
Che Guevara beschreef deze
slag bij Alegria de Pio met veel
details. Slechts 15 rebellen over-
leefden de slag. Ze vluchtten
naar de betrekkelijke veiligheid
van Sierra Maestra, de bergen
op oost Cuba. Toch groeide uit
dat weinig glorieuze begin een
revolutionair leger dat, nauwe
lijks twee jaar later kans zag
Batista de zee in te drijven en
Castro naar Havanna te sturen.'
Weken en maanden lang zat dit'
kleine guerillaleger opgesloten
in de heuvels, samen met boe
renstrijders. Che Guevara, die
nog nooit eerder op Cuba was
geweest, geloofde er heilig in
dat de hulp van de boeren van
essentieel belang was. Zijn hele
theorie van guerilla-oorlog-voe-
ring was op de boeren geba
seerd. Guevara plaatste de Cu
baanse boeren op hetzelfde
voetstuk als de boeren van Chi
na en Vietnam. Nauwelijks was
hij in Havana aangekomen, in
januari 1959, of hij begon aan
"onze broeders in Zuid-Ameri-
ka" te verkondigen dat ze een
agrarische revolutie moesten be
ginnen en op het land en in de
bergen moesten vechten. Van
daar uit moet de revolutie naar
de steden gebracht worden, was
Guevara's visie, waarmee hij ja
ren op Lin Pao vooruit was.
De Zuidamerikaanse revolutio
nairen geloofden Che Guevara
op zijn woord, net als de rege-
ring-Kennedy. Over het gehele
Zuidamerikaanse continent
trokken politiek gemotiveerde
mannen naar de heuvels in de
vaste overtuiging dat de muren
van hun Jericho even gemakke
lijk omvergeblazen zouden kun
nen worden als de muren van
Havana.
Tien jaar na de landing van de
Granma trok Guevara naar het
vasteland om de revolutionairen
te helpen die hij van ver aange
moedigd had. Hij begon een
nieuwe strijd in Bolivia. Maar
Guevara's guerilla-dagboek was
ook in Kennedy's Witte Huis
veVp lichte lectuur. De nieuwe
Amerikaanse president liet spe
ciale oorlogseenheden op touw
zetten die getraind moesten
worden voor de strijd in de
heuvels en jungles van de Derde
Wereld. Kennedy wilde niet dat
de geschiedenis van de Granma
zich herhaalde.
De vijand die de Zuidameri
kaanse gerrilla's, aagevuurd
door Che Guevara, ontmoetten
waren niet de vermoeide solda
ten van Batista maar de nieuwe
modellegers van het continent
Deze vijand droeg groene baret
ten en had de beschikking over
de nieuwste methodes en de
nieuwste technische snufjes,
ontwikkeld door de Verenigde
Staten. Het is dan ook geen
wonder dat de geschiedenis van
de revolutie op het Zuidameri
kaanse continent samengevat
kan worden in twee woorden:
heldendom en mislukking.
Had Che Guevara het bij het
verkeerde eind door zoveel be
lang te hechten aan het platte
land? Vergeleken bij, Azië, waar
de boerenguerrilla's wel succes
hadden, is Zuid Amerika im
mers onder bevolkt En van die
relatief kleine bevolking woont
meer dan de helft nu in de
steden.
Op Cuba stond de steun van de
boeren garant voor de overle
ving van Castro's guerrilla's.
Maar deze steun gaf niet de
overwinning. Daar was meer
voor nodig: een krachtige orga
nisatie in de steden, een gunsti
ge wereldopinie, en de mogelijk
heid de Verenigde Staten te ver
rassen. Castro wist dit alles en
maakte er gretig gebruik van.
Zijn revolutie was de laatste
grote caudillo revolutie van het
Caraibische gebied. Het werd
niet zoals velen hoopten of
vreesden de eerste van een serie
socialistische revoluties in Zuid-
Amerika. Ze zijn er nog de
Zuidamerikaanse revolutionai
ren die met het pistool in de
hand menen het Cubaanse voor
beeld te kunnen volgen. Maar
hoe romantisch het verhaal van
de 15 overlevenden van de
Granma ook moge klinken,
meer dan die 15 waren er nodig
om de Cubaanse dictator omver
te weipen.
Copyright The Guardian
vrouw niet
eerder met
pensioen
Van onze parlementaire redac
tie
DEN HAAG De regering
acht het onjuist om in het alge
meen maatregelen te nemen ten
behoeve van oudere ongehuwde
vrouwen, omdat de levensom
standigheden van deze vrouwen
te veel uiteenlopen. De regering
wijst dan ook maatregelen als
het verlagen van de A O W-pen
sioenleeftijd of een tijdelijke
categorale bijstandsuitkering
voor de oudere ongehuwde
vrouw af.
De ministerraad heeft gisteren
dit standpunt ingenomen op ba
sis van een rapport van een
ambtelijke werkgroep over ver
betering van de levensomstan
digheden van de oudere onge
huwde vrouw. Minister Boers-
ma (sociale zaken) zal hierover
een brief aan de Tweede Kamer
sturen. Het beleid dient wel ge-,
richt te zijn op de afzonderlijke
problemen en individuele nood-'
situaties.
.TERDAG 15 JANUARI 1977
LEIDSE COURANT
PAGINA 17
Het paleis Lange Voorhout. Het paleis aan het Noordeinde. Het paleis Huis ten Bosch.
Kneuterdijk
Op een steenworp afstand ligt
het paleis aan de Kneuterdijk.
Dit werd tussen 1730 en 1740
gebouwd in opdracht van Jo-
han Hendrik Graaf van Wasse-
naer-Obdam. In het begin van
de achttiende eeuw kocht ko
ning Willem I het voor zijn
zoon de kroonprins en latere
koning Willem II. Na diens
overlijden was de volgende be
woner de zoon van koning Wil
lem in. Hij stierf in 1879,
waarna zijn vader het paleis
voor een half miljoen gulden
verkocht aan de gemeente 's-
Gravenhage. Omdat op deze
verkoop veel kritiek was gele
verd, werd het pand nog het
zelfde jaar door de toenmalige
kroonprins Alexander van de
gemeente terug gekocht.
Sindsdien bleef het gedurende
lange tijd onbewoond. Toen
prinses Juliana meerderjarig
werd, stelde koningin Wilhel-
mina het ter beschikking van
haar dochter. De prinses heeft
het 'paleis echter nooit betrok
ken. Zij vertoefde er wel regel
matig in haar functie van ere
voorzitster van het Nationaal
Crisis-Comité. Na 1937 is van
het gebouw door diverse parti
culiere en overheidsinstanties
gebruik gemaakt
Noordeinde
Ook het paleis aan het Noord
einde kent een langdurige ko
ninklijke geschiedenis.. In 1533
gaf de grootgrondbezitter en
„belastingontvanger der Kei
zerlijke Majesteit" Willem
Goudt de opdracht voor de
bouw. Bijna zestig jaar later
huurde de staat het pand ten
behoeve van Louise de Colig-
ny, de weduwe van de ver
moorde prins Willem van
Oranje. In 1609 werd het pa
leis door de staat gekocht en
geschonken aan prins Frede-
rik Hendrik. De opstallen wer
den verbouwd en aanzienlijk
uitgebreid. Het tegenwoordige
paleis Noordeinde, dat in die
tijd ,,'t Hoff" heette werd om
gedoopt in „t Oude Hoff'.
Na de dood van prins Frede-
rik Hendrik in 1647 kende het
paleis een aantal andere bewo
ners onder wie zijn weduwe
'Amalia van Solms. Zij maakte
ook regelmatig gebruik van
het Huis ten Bosch. In de
Franse tijd werd op het
Noordeinde de zetel gevestigd
van het „Nationaal Bewind".
Vanaf 1813 is het paleis de
behuizing geweest van alle ko
ningen met uitzondering van
Willem II. Ook de toenmalige
prinses Wilhelmina en haar
man prins Hendrik hebben er
geruime tijd gewoond. In het
paleis Noordeinde werd hun
dochter Juliana geboren. Ge
durende de Tweede Werel
doorlog namen de Duitsers be
zit van het gebouw.
Na de bevrijding werd het pa
leis alleen nog maar gebruikt
voor audiënties en officiële
ontvangsten. Aan deze repre
sentatieve functie kwam in
1948 een einde, toen bij een
felle brand dè gehele boven
verdieping werd verwoest Op
het ogenblik is het Institute of
Social Studies gevestigd aan
het Noordeinde. Zeer binnen
kort komt het paleis echter
wederom leeg te staan, omdat
de huidige bewoners onderdak
hebben gevonden in het voor
malige hotel De Wittebrug in
Den Haag, dat inmiddels voor
het instituut geschikt is ge
maakt.
Restauratie
Rijksgebouwendienst zal over
enkele maanden starten met
een restauratie van het groten
deels uitgewoonde complex.
Het ligt in de bedoeling, dat
het pand in ere wordt hersteld
en zal gaan dienen als ont
vangstruimte voor leden van
het koninklijk huis.
De Haagse paleizen Huis ten
Bosch, Kneuterdijk en Noord
einde zijn alle eigendom van
de Staat der Nederlanden met
dien verstande dat Huis ten
Bosch in bruikleen is afge
staan aan het koninklijk huis.
Alleen het paleis aan het Lan
ge Voorhout behoort tot de
bezittingen van het Oranje-
\huis.
1 Het paleis aan de Kneuterdijk
„Den Haag met je lege paleizen" zong jaren gele-
indu. den de cabaretier Paul van Vliet. Zijn muzikale
or hi overpeinzing bleef eigenlijk te lang actueel. Maar
:htmi nu definitief bekend is geworden, dat prinses
5iseri Beatrix, prins Claus en hun kinderen zich te zijner
tijd zullen laten inschrijven in het Haagse bevol-
70 hi kingsregister is de tekst van deze kleinkunstenaar
!rijve eindelijk achterhaald. Want bij de Rijksgebouwen-
itbrej dienst bestaan er grootse plannen voor de paleizen
,e|N Huis ten Bosch en Noordeinde. Zoals wij gisteren
Deu-o reeds me'dden, zal Beatrix en haar gezin na de
m. troonsafstand van koningin Juliana gaan wonen
in Huis ten Bosch. De Hagenaars kunnen verheugd
zijn; hun stad wordt weer een echte residentie!
De geschiedenis van de in de
hofstad gelegen koninklijke
opstallen is even langdurig als
hoj roemrijk. De eerste steen voor
Huis ten Bosch werd in 1645
gelegd door koningin Elisa
beth van Bohemen. Het was
bedoeld als zomerverblijf voor
len f prins Hendrik en diens vrouw
op d Amalia van Solms. Toen prins
toe Hendrik in 1647 kwam te over-
opg Hjden, besloot zijn echtgenote
van het paleis een mausoleum
te maken. Jacob van Campen
h, en Constantijn Huygens - de
secretaris van de overleden
prins werkten daarvoor een
aantal plannen uit. De be
roemde bouwmeester Van
ëïgej Campen nodigde verschillende
k njJ bekende kunstenaars uit, die
de befaamde Oranjezaal be
schilderden,
maai Na de dood van prinses Ama-
t maj
lia kwam Huis ten Bosch in
het bezit van koning-stadhou
der Willem Hl. Zijn opvolger
- prins Willem IV - liet toen
hij in 1733 trouwde met prin
ses Anne van Engeland, het
paleis verbouwen. Onder lei
ding van Daniel Marot kwam
in die tijd de Witte Eetzaal tot
stand. De volgende bewoner
was prins Willem V. De rijke
koopman Hemmingson schonk
hem in Chinese en Japanse
stijl uitgevoerde tapijten en
bekleding van de stoelen.
Toch heeft Huis ten Bosch -
zoals het in een naslagwerk
staat omschreven - „niet altijd
als lustoord dienst gedaan".
Na de val het stadhouderlijk
bewind aan het einde van de
achttiende eeuw werd van het
architectonische pronkstuk
een gevangenis gemaakt. In
Historische tekening van „Het Oude Hof", zoals in vroeger jaren het
worden gerestaureerd als het Institute of Social Studies eruit is
representatieve ruimte voor het koninklijk huis.
paleis aan het Noordeinde werd genoemd. Het paleis zal ingrijpend
verhuisd naar het voormalige hotel Wittebrug en is dan bestemd als
„De Parel aan de Kroon van
Paleizen" zoals Huis ten Bosch
werd genoemd, werden hoog
geplaatste Nederlanders opge
sloten, die het met de Franse
overheersing niet eens waren.
De eerste die in de riante om
geving huisarrest kreeg aange
zegd, was raadspensionaris
Spiegel. In juni van het jaar
1795 zorgde de patriot en late
re gouverneur Daendels er
voor, dat leden van de Eerste
en Tweede Kamer en afge
vaardigden van het toenmalige
Uitvoerende Bewind geen
„staatsgevaarlijke" activiteiten
meer konden ondernemen. Het
weer
residentie
Streng snelrecht
veqhalsupporters
U II, l lil
HOND TE
Uit onze krant van gisteren.
gehele gezelschap werd in
Huis ten Bosch, waarvan alle
ramen waren geblindeerd,
achter slot en grendel gezet.
Na de komst van koning Lode-
wijk Napoleon braken er voor
het paleis weer betere tijden
aan. De koning hield van gran
deur en hij liet het hele pand
naar luxueuze Franse maat
staven inrichten. Na de terug
keer in ons land van de Oran
jes (1813) kwam het buitenhuis
weer in handen van de recht
matige bezitters. Eén jaar
voordat de negentiende eeuw
erop zat, vond in Huis ten
Bosch op initiatief van de Rus
sische, Tsaar Nicolaas II de
eerste Internationale Vredes
conferentie plaats.
Ook het paleis is in de Tweede
Wereldoorlog niet ontkomen
aan de verwoestënde krachten
van de bezetters. Het gebouw
werd zwaar beschadigd. Een
geluk bij een ongeluk was dat
de vele kunstschatten net op
tijd in veiligheid konden wor
den gebracht Bij een inventa
risatie na de oorlog bleek ech
ter, dat alle wijnkelders en
linnenkasten waren leegge
roofd. Verder was alles ver
dwenen, dat men noodge
dwongen had moeten achterla
ten. Het duurde tot 1956 voor-;
dat het paleis wéér helemaal
geschikt was om gasten te ontr
vangen. Voor de prinsessen
Beatrix en Irene werd een
pied-é-terre ingericht, waar zij
regelmatig vrienden en kennis
sen ontvingen en in hun stu
dententijd feestjes gaven.
Voorbout
Een ander historisch monu
ment in de Haagse binnenstad
is het paleis aan het Lange
Voorhout. Het werd in 1764
gebouwd en is tot 1845 in par
ticuliere handen geweest
Daarna werd het pand inge
richt ten behoeve van prins
Hendrik, de broer van koning
Willem III, die er echter nooit
permanent heeft gewoond.
Na een ingrijpende verbou
wing betrok Koningin Emma
in 1901 de behuizing in het
Haagse stadscentrum na
beëindiging van haar regent
schap. Het paleis deed dienst
als winterverblijf van de „Ko
ningin-moeder". Vandaag de
dag heeft het pand een repre
sentatieve functie voor leden
van de koninklijke familie.
