r
Palm met een
dubbelganger
Binnen een jaar betere
hulpmiddelen voor
softenonslachtoffers
VAN^IUIsfruiT
Van alle markten thuis
KINDERPROBLEMEN NIET OPBLAZEN3
Onderwijsbrief bisschoppen verschijnt half februari
Zweden heft verbod
op kloosters op
Passiespelen Oberammergau
„nieuwe aanpak na oude"
Kunt vandaag de dag iets met wat dubbeltjes doen?
DONDERDAG 13 JANUARI 1977
LEIDSE COURANT
PAGINA
In oostelijke landen groeien
bijna 800 soorten „palmen",
boomvormige gewassen, die
met een bundel wortels diep in
de grond zitten in het wild.
Maar de enige ook in Europa
in het wild voorkomende palm
is de „Chamaerops" met een
onvertakte houtige bruine
stam en brede bladerkroon.
Men kent deze palmsoort uit
de Franse Rivièra, Spanje en
Italië, waar ze soms 5 m. hoog
lange lanen overschaduwen en
voor de typische zuidelijke
sfeer zorgen. Wie zo'n palm
ziet, kan uitroepen: „nu zit ik
in sub-tropisch gebied". In
Holland kan men de „Chamae
rops" echter „in het wild" ook
ontwaren in het Utrechtse
Hoog Catharijne waar de win
kelende schare enkele mooie
exemplaren kan tegenkomen..
Goede plantenkwekers hebben
namelijk de „Chamaerops"
ook in ons land gebracht; in
de huiskamer wordt ze echter
niet hoger dan ongeveer 1 m.
Ze staat in een kuip tegen een
witte muur geweldig decora
tief en gaat een leven lang
mee. Goedkoop is de plant
niet Men moet voor een rede
lijk groot exemplaar ongeveer
250 gulden neertellen. Blijft de
bloemist nooit met zo'n kost
bare plant zitten? (vooropge
steld dat hij er een in voor
raad heeft, de echte „Chamae
rops" is zeer zeldzaam). Zijn
antwoord: „Als ik een „cha
maerops" één jaar in mijn eta
lage heb staan, heb ik het geld
er al uit. Zelfs al verkoop ik
haar niet. Ze heeft zoveel aan
dacht gehad, dat het beter
werkt dan een advertentie
voor mijn zaak!". Dit fraaie
buitenbeentje heeft echter een
dubbelgangster. De „Washing-
tonia" uit Californië lijkt op
haar als twee druppels water.
Deze palm is overal in Neder
land te krijgen en heeft dezelf
de vorm. Alleen Pietje Precies
ontdekt harige draden tussen
haar waaiervormig blad. En
als hij een verzamelaar is,
kiest hij voor echt! Sommige
mensen hebben liever een
waarlijk antiek Queen Anne
meubeltje dan een zogenaam
de „copie d'anciènne", dat
handig en kundig is nage
maakt, maar uit een werk
plaats anno 1977 komt. De ver
zorging van de „Chamae
rops"? Zomers volle zon, veel
licht, veel water. In de winter
iets donkerder zetten.
Hans Schneider uit West-
Duitsland kan weer spijkers
in de muur slaan met zijn
rechterhand, hoewel die was
geamputeerd. Door een onge
luk werd hij invalide. Nu
heeft hij aan zijn arm en pols
een nieuwe hand, waarvan de
bewegingen worden bestuurd
door zijn hersenen. Hij voelt
zich een nieuw mens en bijna
normaal. Rond de 35.000 men
sen in de Bondsrepubliek heb
ben een arm- of handamputa
tie moeten ondergaan. Vijf
hunner onder wie Hans Sch
neider zijn vrijwillige proef
personen geweest in het Re
search Laboratorium van de
Orthoperische Kliniek aan de
Universiteit te Frankfurt.
Het onderzoekcentrum is be
gin 1960 geopend om de zgn.
„Thalidomide" kinderen te
helpen, die mismakingen op
liepen omdat him moeder tij
dens de zwangerschap een
destijds als ongevaarlijk be
kend staand slaapmiddel in
nam. De naam was Softenon.
Het kwam uit Duitsland, waar
men er uitgebreide proefne
mingen mee had genomen op
proefdieren. Deze echter wa
ren niet zwanger... Toen het
middel in de handel kwam
bleek dat het juist op het nage
slacht een noodlottige uitwerk
ing had. Een zware les voor
wetenschapsmensen. Softenon
werd overal geïmporteerd, be
halve in de USA omdat een
vrouwelijke arts, die met een
aantal mannelijke collega's als
commissie verantwoodelijk
was voor de import van bui
tenlandse geneesmiddelen, de
Softenon niet vertrouwde. Zjj
stemde tegen importeren. Het
slaapmiddel kwam de States
niet binnen. Dit land kent dan
ook geen Softenon-slachtof-
fers. In Duitsland vielen de
zwaarste klappen.
Kunstledematen
Na de ramp stortte de gehele
medische wereld zich op het
probleem hoe men deze kinde
ren, vaak zonder bepaalde le
dematen geboren, kon helpen.
Dr. Achim Engelhardt en zijn
team begonnen aan de hand
van tekeningen te ontwerpen
voor kleintjes met te korte
armpjes en apparatuur om het
zwakke beenderstelsel zich be
ter te laten ontwikkelen. Re
centelijk experimenteert men
met de elektronisch bestuurde
kunsthand. Schneider is een
voorbeel van deze uiterst inge
nieuze methode. Als hij een
vel papier in zijn kunsthand
neemt, brengt zijn eigen spier
kracht duim en vingers in be
weging.
In zijn hand zijn kleine mo
tortjes ingebouwd, die door
signalen naar het hersencen
trum dat voor handbeweging
zorgt, de vingers laten func
tioneren als die van een na
tuurlijke hand. Wanneer de
vijf volwassen proefpersonen
eventuele tekortkomingen
van de vinding, die mogelij- j
kerwijs nog niet zijn ontdekt,
hebben gesignaleerd, zullen j
de eerste gelijkelijk gehandi
capte softenonkinderen de
(eventueel nog verbeterde)
kunsthand binnen een jaar
aangemeten krijgen.
Tegenwoordig worden in de
Bondsrepubliek per dag onge
veer 2000 metalen gewrichten
met een laagje ceramiek er
over bij patiënten ingeplant.
Er zijn ook een aantal kunst
matige „onderdelen" ontwik
keld, die wervels en ontbre
kende stukken bot moeten ver
vangen, die bijvoorbeeld door
(noodzakelijke maar te inten
sieve) bestraling bij kankerpa
tiënten verloren zijn gegaan.
(Naar gegevens N. Press).
De meubelfabrikant weet heus wel dat ei
behoefte bestaat aan handige telefoonmeubelAVU
tjes. Nieuw op de markt is een bewust kleit die
gehouden secretaireachtig modelletje (zie fotoiwarï
met bijpassend inschuifbaar krukje en ruimtiboe
voor telefoonboek, adressenlijst, telefoonklaphte
per. Bovendien is het tafeltje voorzien van eergrda»
opschrijfblad met melaminelaag, waarop je me^tie
een speciaal bijgeleverd potlood kunt schrijvende C
De tekst kan er met een nat doekje weefcen,
worden afgepoetst. Het „telefoontafeltje" kan vo<
in geval van ziekte gebruikt worden als bijzet Tel
meubeltje (bloemen, medicijnen, boek, tijdj naa
schriften), terwijl het zitje zich leent voor ziejen s
kenbezoek. (Inlichtingen v.d. Pelt B.V., tel. 070n ei
463033, verder in verschillende woninginrichssadi
tingzaken). k hel
Tot en met 15 januari is er in het Bouwcenj>ede
trum een verkooptentoonstelling onder de titelg hc
„Boekenmaand in het Bouwcentrum", een over,d w<
zicht van ruim 400 titels (fonds van ca. 5(200
uitgevers) van Nederlandse boeken op het gei* 1 a
bied van bouwen en wonen. (Voor vaklieden
en consumenten). Behalve kijken ook kopen, ol
bestellen. Toegangsprijs 2,- (kinderen in ge'
zinsverband gratis, scholieren, bejaarden erJ|
studenten reductie). VJ
In de nieuwe wintercollectie van Roots, die
past bij het modebeeld van grof gebreide
truien, folkloristische jacks, dikke wollen ge
kleurde kousen, gebloemde rokken en corduro> O
broeken, fijne sneeuwschoenen. Ze zijn aange*C
past aan de natuurlijke vorm van de voet en
steunen de voetholte. Tussen leer en voering
een warme vulling, die is doorgestikt. De prij
zen beginnen bij 95,- tot 190,- voor laarzen^^'
(Lichtbruin tot bruin). Roots Natuurmode^^
Damstr. 25, A'dam; Vlamingstr. 39, Den Haag,
Feestelijk
Iets nieuws voor 'n
feestje hoeft niet
duur te zijn. De HE-
MA komt met een se
rie rokken, blouses
en jumpers en wat
leuke accessoires
waar een vrouw lang
plezier aan kan bele
ven. Blouse van be
drukte katoen in 3
zwart/witte bloem-
dessins met tunnel
ceintuurtje 34.75).
Zwarte 4 baans óre-
perok (t/m maat 48)
49.75). Dwars ge
streepte met glansga
ren gebreide pull
over (rood, bruin,
grijs) 29.75). Goed
koop uit met carna
val: luxe-harem
vrouw, gekleed in
twee omslagdoeken
en hoofdtooi, (samen
32.50).
Soms krijgen ze bet in bun
krullen die kleintjes. Ze gaan
elke ochtend met een vriendje
mee naar school en opeens zit
er de klad in de vriendschap.
Niemand weet waarom, maar
op een kwade dag meldt Han-
no: „Ik vind Adriaan eigenlijk
niet aardig". Dan wordt het
sussen van de kant van moe
der en een vermoeiend aan
prijzen van Adriaan's leuke
hoedanigheden. Maar Hanno
trapt er niet in, integendeel
zijn antipathie is groeiende en
hij besluit bet schoolkame
raadje niet op zijn aanstaande
verjaardag te vragen. Groter
slag in het gezicht, bestaat er
niet volgens de ouders.
Ze proberen er wanhopig nog
iets aan te vertimmeren. Maar
laten de zaak verstandig op
den duur maar blauw, blauw.
Het duurt nog even voordat de
grote dag daar is en Hanno
rijdt elke ochtend nog steeds
zoetjes mee in de auto, on
danks zijn tanende vriend
schap. Als men zich er te veel
mee bemoeit wordt zo'n geval
door gewichtigdoenerij soms
nog meer opgeblazen. Mis
schien had Adriaan met het
ruilen van legerembleempjes
zich niet van zijn beste kant
laten zien. Misschien had hij
Hanno op een subtiele manier
in de steek gelaten, misdrijfjes
waar geen volwassene ooit
achter komt. Het fijne van de
zaak .ontsnapt aan hun waar
nemingsvermogen, maar kin
deren kunnen elkaar diep
gaand beledigen zonder dat je
precies weet wat er aan de
hand is. De afgang schrijdt
niettemin voort. „Ik vraag op
mijn verjaardag Adriaan niet
mee te presenteren", maakte
Hanno de kloof nog dieper. En
dat is een ritueel dat je niet
mag uitvlakken. Niet op een
partijtje vragen, dat gaat nog...
Moeder wil maar een beperkt
aantal kindertjes, er komt al
leen familie met nichtjes en
neefjes. Maar niet mee presen
teren als je al vanaf de kleu
terschool tot in de belendende
grote school' klas I drie jaar
uitverkorene bent geweest, is
een rechtstreeks belediging.
Iedereen mag op zijn verjaar
dag presenteren. De jarige
krijgt een zak met schuine
droppen of een zak met appels
mee. als moeder principieel
goed naar de tandarts luistert.
Het willen ook wel eens rozijn
tjes, noten of...lollies zijn. De
jarige mag de beste vriend
uitkiezen die in de glorie van
het presenteren deelt. Want
niet alleen de klasgenoten
worden bedacht. Voor de juf
fen van alle klassen is er een
apart zakje. En voor de baas
in de tent, het hoofd van de
school een sigaar.
Zo hebben ze ruzie en
zo spelen ze weer met
elkaar
Zo gaat het, tenminste, op ge
zellige scholen nog toe. Met
het uitverkoren vriendje
maakt de gelukkige de ronde.
En met die keuze wordt eer
bewezen. En nu werd Adriaan
helemaal gepasseerd... Een an
der zou die ochtend aan Han-
no's zijde gaan. Moeder en
grote zus proberen nu toch
nog op hem in te praten. „Als
het mij overkwam", zegt U-ja
rige Manou, „dan keek ik zo'n
knul nooit meer aan". Haar
tijd van het presenteren is
voorbij, maar de herinnering
aan vroeger dagen beklijft
„Eerst loopt Hanno met
Adriaan weg en nou laat ie
hem ineens stikken." De ver
jaardag kwam en Adriaan's
moeder zette Hanno thuis af.
Gewoon, of er niets ,gebeurdHIN
was. gisl
Het cadeautje van de versmatfani
de vriend droeg Hanno in zijnes i
zak. Het was hem in de klasd ei
overhandigd. Een waterpis-saar
tooi. Thuis was er een panne?ikai
koekenfuif en gelukkig gingve s
Adriaan die middag met zijnezor
moeder naar de dierentuin... kw£
Expres zo gearrangeerd? Jqet C
komt er nooit achter. Het isek n
voor een moeder een stomver-ein
velende geschiedenis. Zo nietisie
voor het grut. De volgende» bei
dag stapte Adriaan uit zijn
moeder's „eend" samen metfgek
Hanno. „Ik heb Adriaan mee-n de
genomen", meldt hij terloops.^ g
„Hij wou de cadeautjes zien."Jen
Ze schoten naar boven en alsjd te
moeder stomverbaasd eend spi
uurtje later eens poolshoogtejdeze
komt nemen, blijken ze die-hr v
rentuintje te spelen met dr'toe'
beer en een lekkende Iappenln
pop, waaruit stukjes schuim
rubber vallen met de regel
maat van trage regendrop--
pels. U
„Adriaan is toch echt aardig
hè mam", zegt Hanno aan ta
fel. Manou kijkt weifelend vanjV
haar vader naar haar moeder J
en dan naar haar broertje.-.,.
Maar ze houdt wijselijk haar~
mond. ,JIij is mijn bestes e*
vriend", zegt Hanno dan. e®r
Waarmee het incident gesloten 1
soc
is.
^niel
De bisschoppen zullen rond
half februari een herderlijk
schrijven over het katholieke
onderwijs publiceren. Er
wordt naar gestreefd, zo
meldt de persdienst van de rk
kerkprovincie, dat deze brief
zondag 13 februari op zeer
grote schaal wordt verspreid,
in de parochiekerken.
Op haar maandelijkse verga
dering, die deze week in Breda
is gehouden, heeft de bis
schoppenconferentie de tekst
goedgekeurd. Er is lange
maanden aan gewerkt, waar
bij ongeveer zestig ouders en
personen uit de onderwijswe
reld betrokken zijn geweest.
Omdat kort na het herderlijk
schrijven over het katholieke
onderwijs, en wel op de eerste
zondag van de vasten (27 fe
bruari), verschillende bis
schoppen een individuele vas
tenbrief uitgeven, ziet de bis
schoppenconferentie af van
haar voornemen een brief
voor Pinksteren van dit jaar
te doen verschijnen.
Ais haar plaatsvervangend af
gevaardigde naar de bisschop
pensynode in Rome heeft de
bisschoppenconferentie mgr.
drs. Th. Zwartkruis, bisschop
"van Haarlem, voorgesteld. De
keuze moet nog bekrachtigd
worden door de Heilige Stoel.
Als haar eerste afgevaardigde
had de bisschoppenconferen
tie al mgr. drs. J. Bluyssen,
bisschop van Den Bosch, aan
gewezen, hetgeen inmiddels
door Rome is goedgekeurd.
Kardinaal Willebrands zal de
bisschoppensynode bijwonen
in zijn hoedanigheid van presi
dent van het secretariaat voor
de eenheid van de christenen.
De bisschoppensynode begint
als gemeld op vrijdag 30 sep
tember en zal zijn gewijd aan
de katechese in onze tijd, voor
al voor kinderen en jongeren.
De bisschoppenconferentie
heeft besloten de resultaten
van het studieproject „reken
schap van de hoop die in ons
is" ter overweging te laten toe-
Het betreft een rapport van de
raad van Kerken in Nederland
ten dienste van het gesprek
over het geloof binnen de
christelijke gemeenschappen
en de zichtbare eenheid van de
kerken.
Op voorstel van de nieuwe coalitie-regering
van Zweden is in dit land het verbod op
kloosters opgeheven. Tot dusver mocht al
leen een klooster in Zweden worden geves
tigd met toestemming der regering. Toestem
ming was ook nodig voor jongeren dan acht
tien jaar, die in het klooster wilden treden.
De belangstelling voor het kloosterleven
neemt in Zweden toe, met name onder de
protestanten. De laatste vijftien jaar zijn er
tien religieuze huizen door hen opgericht. De
katholieken hebben een karmelietessenkloos
ter, alsmede elf andere kloosters, de meeste
voor vrouwelijke religieuzen.
Tussen de protestantse en katholieke religieu
zen bestaan goede relaties en veelvuldige con
tacten. Bovendien beleggen zij ieder jaar een
katholiek-lutherse conferentie over de proble
men en mogelijkheden van het kloosterleven.
De karmelietssen die uit België en uit Zweden
zelf komen, nemen daaraan niet deel. Zij
leiden een streng beschouwend leven. Toen
dit klooster in 1963 in Glumslov bij Helsing-
borg in gebruik werd genomen, was daaraan
een heftige discussie vooraf gegaan in het
Zweedse parlement.
In Oberammergau in Beieren
zijn de repetities begonnen
vooi- de passiespelen, die in
1980 gehouden worden. Regis
seur Hans Schwaighofer,
beeldhouwer en voormalig
vertolker van de Judasrol,
heeft besloten tot een niéuwe
maar op oudere tekst geba
seerde aanpak.
In plaats van de tekst van
pastoor Alois Daisenberger,
die de laatste honderd jaar
gebruikt is, gebruikt Schwaig
hofer de barokke tekst van de
Binnen de gemeenteraad van
Oberammergau is lang en
soms heftig gediscussieerd,
voordat aan Schwaighofer toe
stemming werd gegeven omde
passiespelen in een nieuw
kleed te steken. Toch zijn nog
veranderingenmogelijk. In au
gustus van dit jaar wordt de
nieuwe versie publiekelijk ter
discussie gesteld.
In opdracht van de gemeente
raad werkte het hoofd van de
afdeling cultuur van de Beier
se radio, dr Alois Fink, een
verkorte versie uit op basis
van de tekst van de ruim 200
jaar oude Rosner-versie.
Dr Fink heeft vastgehouden
aan de oorspronkelijke vers
vorm maar deze enigszins aan
gepast aan de Beierse spreek
taal. Scenes en passages met
een al te nadrukkelijk barok
karakter zijn weggelaten, om
dat er een symboliek in voor
komt, die thans met meer be
grepen wordt.
Ongeveer zeshonderd Obe-
rammergauers. merendeels
jongeren, hebben zich voor de
passiespelen beschikbaar ge
steld. Honderd van hen spre
ken teksten. Er is eenzelfde
aantal zangers en instrumenta
listen en tenslotten doen er
- nog vierhonderd mee in de
massa-scenes. Volgens regis
seur Schwaighofer is er een
duidelijke generatiewisseling
bij de Passiespelen van 1980.
Korte metten
Het kerkbezoek in de Verenig
de Staten is vorig jaar het
hoogste geweest sinds acht
tien jaar. Dit blijkt uit een
Gallup-onderzoek, waarbij
tweeënveertig procent van de
ondervraagden antwoordden
de afgelopen zondag naar
kerk of synagoge te zijn ge
weest. Het katholieke gemid
delde is vijfenvijftig procent.
Van de protestanten gaat
veertig procent zondags naar
de kerk. Vrouwen zijn kerke-
1 ijker dan mannen, jongeren
beneden de dertig zijn minder
kerks dan ouderen in het zuid
en en het midden-westen gaat
men vaker naar een kerk
dienst dan in de rest van het
land.
In de Geertekerk in Utrecht
wordt zaterdag 22 januari een
interkerkelijke rouwdienst ge
houden voor de slachtoffers
van de zwarte opstand in
Zuid-Afrika. Deze dienst is
een antwoord op de oproep tot
medeleven en solidariteit, die
in Soweto is gedaan door de
zwarte studentenbeweging Sa-
so, door de Black People's
Convention, de Black Parents'
Organisation en andere. In de->
ze dienst zullen de zwarte do
mmees Ntoane uit Soweto en
Mofokeng uit Pretoria voor
gaan.
De nationale raad van kath
olieke vrouwelijke religieuzen
in de Verenigde Staten heeft
in een open brief zuster Mary
Michael Simpson gelukgewen
st, die op 9 januari priester
werd gewijd in de Episcopaal
se kerk. De zuster is lid van
de episcopaalse congregatie
van de heilige Helena. De
brief spreekt van een histo
risch moment, nu „een van
ons" priester is gewijd. Zuster
Kathleen Kreating, die de
brief schreef als voorzitter
van genoemde nationale raad,
noemt de wijding een teken
van hoop en een bemoediging
voor de katholieke vrouwen
die zich voelen geroepen tot
het priesterschap. Deze
maand zijn of worden dertig
episcopaalse vrouwen priester
gewijd.
De Franse priesters verdienen
nauwelijks het door de Franse
regering vastgestelde minimu
minkomen. Het maandsalaris
varieert van zeshonderd gul
den tot duizend gulden. De
meesten ontvangen per maand
ongeveer 750 gulden. Dit blijkt
uit een onderzoek, uitgevoerd
in opdracht van de Franse bis
schoppenconferentie. De cij
fers zijn nodig om de premie
te berekenen, die de priesters
moeten gaan betalen, wanneer
zij zich volgend jaar aanslui
ten bij de volksverzekeringen.
Kerk
en wereld
Bidweek krijg\
volgend jaar Irel
ander karaktt'
k-rr
De internationale bidwe< et
voor de eenheid van de chr,
tenen, die van 18 tot 25 JaniLd
ri door de christelijke kerkf
in heel de wereld wordt
houden, krijgt in Nederlaf
volgend jaar een nieuw i
zicht. Lgt
Dit is althans de bedoeling vlV^
de werkgroep binnen de Il~
derlandse Raad van Kerkf
De werkgroep werkt plannc^
uit om de gebedsweek in 13'
uit te breiden tot een oecunF,
nische gebedshouding het hC^
jaar door en tot een gezamd
lijke geëngageerdheid met I
menselijke noden in eig^t
land en in de wereld. iek
De bidweek 1977 wordt nog|liti
de oude stijl gehouden, jhe
blijft meestal beperkt foei
plaatselijke initiatieven, voole I
tot gezamenlijke gebedsbijeflid;
komsten, waarvoor het marise
riaal namens de Raad v|stc
Kerken wordt verzorgd dcfgd.
het Apostolaat van het Gebedr.
in Nijmegen. êer
De werkgroep van de Ral
van Kerken hoopt voor zï
bidweek-nieuwe-stijl een Ik
roep te doen op verschillen!
groeperingen binnen de chipi
telijke kerken, zoals de charph
matische bewegingen. Ook v
reidt de werkgroep richtlijn!
voor ten behoeve van de ps,
tores. Vlaanderen doet aan
nieuwe opzet mee.
