<i
Drum als je je draai
gevonden hebt
Henk Badings
zeventig jaar
administratie!
medewerkster
De ware halfzware.
EEN AUTODIDACT
DIE PROFESSOR WERD
EN EEN ROMANTICUS DIE
EXPERIMENTEERT MET
DE NIEUWSTE KLANKBRONNEN
ALGEHELE RADICALE TOTALE OPRUIMING
Profiteer nu van onze gehele collectie
KLASSE BONTMANTELS
BONTHOEDEN
NERTSCOLLIERS
10-20-30 ja zelfs 40 en 50% korting
SUEDE- en NAPPA MANTELS
met bontkraag en borgvoering v.a.
kort 119.>, 3/4169.-, lang 198.-
EXTRA ATTRACTIE
BIJ AANKOOP VAN EEN BONTMANTEL
EEN PLAID (winkelwaarde 180.-) CADEAU
l/IEVR. J. COLLEWIJN Mannequin
L NIEUWE BEESTENMARKT 26 - LEIDEN -
Parkeergelegenheid voor wel 1000 auto's. Donderdagavond koopavond. H
Op de afdeling Administratie van Luba Beheer B.V. komt
binnenkort een plaats vrij voor een
de afdeling:
Luba Beheer is de overkoepelende organisatie van onder meer
de Luba Uitzendbureaus. De taken van de afdeling Administratie
laten zich dan ook ruwweg in drie groepen samenvatten: het
verzorgen van de boekhouding en de administratie van Luba
Beheer, het verwerken van de administratie van de Luba
Uitzendbureaus en het produceren van informatie voor staf en
direktie. De afdeling bestaat uit vier jonge mensen.
de werkzaamheden:
Een belangrijk deel van de werkzaamheden van de aan te
trekken medewerkster vloeit voort uit de aktiviteiten van de
Luba Uitzendbureaus. De werkbriefjes van de uitzendkrachten
spelen daarbij een hoofdrol. Want aan de hand daarvan worden
de nettolonen van de uitzendkrachten uitgerekend, worden de
vakantiegelden gereserveerd en worden de uit te betalen
bedragen ingevuld op bankcheques of giro-overschrijvingen.
De werkbriefjes dienen ook als basis voor de fakturering aan de
opdrachtgevers. De verwerkte gegevens worden gekontroleerd
en samengevoegd tot periodieke overzichten. Bij het geheel van
handelingen nemen de office-computers een belangrijke
plaats in.
De werkzaamheden zijn sterk gebonden aan de bij Luba
gebruikte systemen* formulieren en apparatuur. Specifieke
ervaring is dan ook niet vereist. Inzicht en routine worden
verkregen tijdens de inwerkperiode.
de sollicitante:
19-23 jaar. Opleiding op MAVO-niveau. Typediploma dan wel
voldoende typevaardigheid. Ervaring met administratieve
werkzaamheden. Accuraat. In staat om in toenemende mate
zelfstandig te werken. Flexibel genoeg om pieken in de
werkzaamheden zonder grote problemen op te vangen.
het salaris:
Tenminste op het voor overeenkomstige funkties gebruikelijke
niveau. 8% vakantiegeld en 22 vakantiedagen. Een dertiende
maand. Reis- en studiekostenregelingen.
de sollicitatie:
Per brief aan de heer C. Brocaar, hoofd administratie van
Luba Beheer B.V., Postbus 327, Beschuitsteeg 6, Leiden.
De ontvangst van uw brief wordt binnen twee
dagen bevestigd. Uiterlijk twee weken daarna
ontvangt u bericht of wij u op grond van uw L i I I
brief uitnodigen voor een persoonlijke II Ir^O
kennismaking. HHHi ILlL^Ci
LEIDSE COURANT
DINSDAG 11 JANUARI lfNöUJ
nemen. Deze test gaf Pijper, die over weinigen
van zijn tijdgenoten met waardering sprak, aan
leiding te zeggen dat Badings technisch vrijwel
volleerd was en hij moedigde hem aan een
symfonie te maken. Tijdens dit werk bleek dat
de opvattingen van leraar en leerling zo ver
uiteen liepen, dat hun persoonlijk contact vriend
schappelijk werd voorbroken.
Badings die na zijn studie nog enkele jaren
assistent voor paleontologie en historische geolo
gie in Delft is geweest, werd in 1934 hoofdleraar
voor compositie en muziektheorie aan het Rotter
damse conservatorium (waarvan Pijper toen di
recteur was) en kort daarop ook aan het Amster
damse Muzieklyceum. In die jaren al werd Ba
dings die nooit een instrumentale vakopleiding
genoot, al internationaal bekend doordat nie
mand minder dan Mengelberg zijn derde symfo
nie uitvoerde met als gevolg dat buitenlandse
muziekuitgevers zich voor zijn werk gingen inte
resseren.
Na de laatste wereldoorlog wijdde Badings zich
vele jaren uitsluitend aan het componeren tot hij
in 1961 docent voor akoestiek werd aan de
rijksuniversiteit te Utrecht en een jaar later
hoogleraar voor het vak „Tonsatz" aan de Hoch-
schule fur- Musik in Stuttgart Na het bereiken
van de pensioengerechtigde leeftijd heeft Ba
dings zich weer in ons land gevestigd. Hij woont
nu in het Brabantse Maarheeze waar hij nog
altijd zeer actief is en bij voorbeeld vorig jaar
nog een compositie maakte voor een harmonie-
concours in Lieshout.
Musicologen hebben de neiging een omvangrijk
scheppend levenswerk ter wille van de overzich
telijkheid in perioden te verdelen. Dat lukt bij
een waarachtig levend kunstenaar zelden hele
maal, maar als men het niet te strikt opvat, kan
het wel tot wat meer inzicht leiden. Emotioneel
gezien overheersen in de vooroorlogse muziek
van Badings een elegische lyriek en een tragisch
pathos, die samengaan met donkere orkestkleu-
ren. Soms leek het of niet alleen Honegger maar
vooral Bruckner in zijn composities nawerkte.
Merkwaardig genoeg is zijn muziek kort voor,
tijdens en na de oorlog lichter en helderder
geworden en ontstond er een spirituele speels
heid, die de vaak gecompliceerde structuur als
het ware overspoelde en wegmusiceerde. Er is
een groot verschil tussen de composities die vóór
1940 hoog werden aangeslagen (de symfonieën
tot nummer 3, en de symfonische varanties en
de symfonische proloog) en de vaak muzikantes-
ke stukken die hij later maakte. Voortdurend
bleek, ook veel later in zijn werken met behulp
van elektronica en computer, een sterke voor
keur voor een polyfone schrijfwijze. Het is type-
Van de levende Nederlandse componisten is
Henk Badings, die 17 januari 70 jaar wordt,
buiten onze grenzen verreweg de bekendste en
de meest gewaardeerde. Hij heeft gastcolleges
gegeven in de Verenigde Staten, Australië en
Zuid-Afrika, was tien jaar hoogleraar in Stutt
gart, kreeg tal van buitenlandse compositie-op
drachten en vele prijzen, en mag meer buiten
landers tot zijn leerlingen rekenen dan enig
ander van onze componerende landgenoten. In
zijn eigen land is hij desondanks een omstreden
figuur, wat hem, alle officiële eerbewijzen ten
spijt, helaas wel wat verbitterd heeft gemaakt
Dat Badings voor velen in een verkeerde hoek
zat, en zelfs nu nog wel zit, heeft hij ten dele
te danken aan zijn bereidwilligheid zijn door de
Duitse bezetters weggestuurde joodse collega
Sem Dresden op te volgen als directeur van het
Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Daar
voor heeft hij geboet, en daarna was er geen
reden meer aan zijn uitzonderlijk vakmanschap
en zijn veelzijdig scheppend vermogen voorbij
te gaan. Al in 1950 kreeg hij voor zijn vijfde
symfonie, geschreven voor het halve eeuwfeest
van het Amsterdamse Concertgebouworkest, al
gemene erkenning; in 1951 voor het saxofooncon
cert dat hij maakte voor het 75-jarig jubileum
van de Koninklijke Militaire Kapel, in 1952 voor
zijn orgelconcert voor het Haarlemse orgelfesti
val en twee jaar later voor zijn dubbelconcert
voor de toenmalige concertmeesters van het Resi
dentie-Orkest dat met Krebbers en Olof zijn
50-jarig bestaan vierde. In 1960 ging zijn opera
.Martin Korda D.P." in het Holland Festival, en
zo zou ik nog lang kunnen doorgaan maar het
is voldoende te vermelden dat hij in 1967 de
Johan Wagenaar-prijs kreeg voor zijn gehele
oeuvre en dat hij in 1972 na de première van
zijn in opdracht van het ministerie van CRM
geschreven „Passion of St Mark" uit handen van
de minister De Sweelinck-prijs in ontvangst
mocht nemen.
Dit alles heeft niet kunnen verhinderen dat een
jongere generatie zijn even omvangrijk als velzij-
dig werk met reserve benadert hoewel juist deze
autodidact krachtens zijn aard een echte pionier
is. Al in zijn op 17-jarige leeftijd geschreven
jeugdwerken experimenteerde hij met de zoge
naamde oktotoniek, een selectieve tonaliteit met
acht stamtonen. In het begin van de jaren vijftig
begon hij nu en dan muziek te schrijven in het
31-tonige systeem zoals dat in de 17e eeuw door
Christiaan Huyens werd ontworpen en in onze
tijd door prof. dr. A. D. Fokker voor de praktijk
werd uitgewerkt. Badings behoorde ook tot de
mannen van het eerste uur op het gebied van
de elektronische muziek. Zijn radiofonische ope
ra „Orestes" waarin gebruik werd gemaakt van
magnetofoonbanden en elektronische klankbron
nen (het befaamde koor van de wraakgodinnen
die Orestes na de moord op zijn moeder achter
volgen!) trok internationaal sterk de aandacht en
kreeg in 1954 de Prix Italia. Het werk werd in
luttele jaren door niet minder dan negenhonderd
radio-stations over de gehele wereld uitgezonden!
Doe-het-zelver
Het zal de lezer na deze feitelijke mededelingen
ongeloofwaardig in de oren klinken, dat deze
alleskunner op muziekgebied zich vrijwel hele
maal zelf heeft geschoold. Hij werd als zoon van
Europese ouders in het Javaanse Bandoeng ge
boren en kwam in 1915 als weesjongen naar ons
land. Zijn voogd wilde niet toestemmen in een
muzikale studie en even dito loopbaan, en stuur
de hem na de middelbare school in 1924 naar
Delft om er mijnbouw te studeren. In 1931
behaalde hij „met lof' de ingenieurstitel maar
toen was zijn eerste symfonie al in het Amster
damse Concertgebouw ten doop gehouden. Toen
zijn studie in Delft op zijn eind liep had Badings
namelijk al een de uiterst critische Willem Pijper
gevraagd hem een compositorische test af te
met m'n werk. Zelfs met shag
4 kopen. Gek eigenlijk. Ik rook
P V alleen nog maar Drum.
Omdat het lekker rolt, denk k La
ik. En het is ook niet te licht of te m ilB v J&BI^mSk. sjÊÊÈk !-lei
zwaar. Maar pittig is t wel. A I M vjl J».
@11.
rend dat de uitkomsten van computer-program
ma's werden verwerkt in twee taccata's.
Nu moet de lezers vooral niet denken dat Ba
dings alleen, of zelfs maar in de eerste plaats,
„geleerde" muziek heeft gemaakt. Het tegendeel
is waar. Hoe groot zijn vakmanschap ook is, en
hoezeer hij zich herhaaldelijk een uiterst intelli
gent en knap theoreticus heeft getoond, hij vond
het nimmer beneden zijn waardigheid muziek
voor amateurs te schrijven. Zijn pianowerk om
vat ettelijke sonates voor concertpianisten maar
evenals sonatines voor amateurs en gemakkelijke
stukjes voor kinderen. Talrijk zijn de solo- en
duosonates van zijn hand voor alle denkbare
instrumenten, trio's, kwartetten, kwintetten, enz.
Zeer gevarieerd zijn zijn vokale werken, waartoe
eenvoudige liederen en koortjes behoren maar
ook grote kantaten en oratoria. Hij heeft onge
veer vijftien symfonieën op zijn naam staan
(waarvan een flink aantal in ons land nog prak
tisch onbekend is), dan nog heel wat kleiner
symfonisch werk, enkele tientallen concerten
voor diverse instrumenten en verscheidene ope
ra's, balletten en ander muziekdramatisch werk.
In 1960 ontwierp hij voor de beide Hilversumse
radiozenders een guitig pauseteken op de eerste
regel van het Wilhelmus!
Luchtledig
Hoe ziet Badings nu zelf zijn plaats in de actuele
muziekproduktie? Het antwoord op die vraag
kan hij het best zelf geven. Naar zijn wezen is
hij, ondanks alle technische experimenten, een
uitgesproken romanticus. Geen wonder dat hij
met genoegdoening vaststelt dat de jeugd recen
telijk weer een sterke hang naar romantiek, zij
het in nieuwe vormen, demonstreert Hij juicht
het toe dat er een duidelijke behoefte is aanslui
ting te vinden bij het verleden en bij de gewone
luisteraar. „Een componist heeft te maken met
de psychische geaardheid van zijn toehoorder",
heeft Badings eens gezegd. „Hij moet daarom I
tekens gebruiken die deze toehoorder verstaat en j.
begrijpt. De lengte van de ademhaling moet |Q0r
normatief zijn, ook in zuiver instrumentale mu-
ziek. Er zijn tegenwoordig nogal wat avant-gar- linnen
disten die geen betekenis willen overdragen. Ze
willen alleen zichzelf bevrijden, zichzelf uiten". Lg q-(
Na dit te hebben vastgesteld, trekt Badings een £3
conclusie die hem door de jongeren allesbehalve
in dank is afgenomen. Omdat volgens hem veel p
avant-gardistische muziek geen functie heeft als Ko
communicatie maar alleen dient als zelfbevrij- ,en Zl-
ding „behoeft deze muziek eigenlijk niet te wor-
den uitgevoerd", aldus zijn theorie. rdat
Het komt mij voor dat Badings, hoe knap zijn de u
observatie ook is, de actuele experimenten en de VI
drang naar vernieuwing, die hij zelf toch ook Ddden;
sterk heeft ervaren, wat al te kleinerend afdoet, ten Wi
ook als hij zegt: „Bij de jeugd slaat de avant-gar-
distische muziek niet aan. Zij hecht aan de
supertonaliteit van de popmuziek. De simpele a t
opbouw van deze muziek staat lijnrecht tegen-
over de ingewikkelde structuren van de progress
sieven. Dat is een duidelijk bewijs voor het feit W
dat de avant-gardisten in een luchtledig werken,
dat ze geen echt contact hebben met de wereld 1
van vandaag". En zijn eigen ingewikkelde struc
turen dan? is men geneigd te vragen.
Mij persoonlijk gaan deze conclusies te ver maar
de aangehaalde uitspraken zijn karakteristiek
voor Badings' overtuiging dat alle nieuwe muziek
aansluiting moet hebben bij muziek van vroeger
om het contact met de doorsnee geïnteresseerde A
luisteraar niet te verliezen. Wat dat betreft zal JÊ\
bijna iedereen een eind met hem kunnen mee-
gaan. In elk geval past veel respect voor wat
deze autodidact op eigen kracht heeft gepres
teerd en wat hij heeft gedaan, en nog doet, voor
de ontwikkeling van het muzikale uitdrukkings- r
middel. Want dat is, ook en vooral in het licht jt££i]
van vele experimentele „workshops", niet gering! van
J. KASANDER trlanc
wei
de
-o d<
