ONGELIJKE VOEDSELSITUATIE:
„HONGER, VOEDSEL VOOR AKTIE"
Haal eens een
atoom uit je hand
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOND
PAGINA 2
LEIDSE COURAN"
MAANDAG 3 JANUARI 1977
NEDERLAND I
NOS
18.45 De Bereboot
18.55 Journaal
AVRO
19.05 3x20, serviceprogramma
20.05 Wle-kent-kwis
NOS
21.35 Journaal
AVRO
18.05 Eddie's vader, tv-serie
18.40 Julia von Mogador
19.15 Hier und Heute
19.45 Spel om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Monitor
21.00 Caterina Valente
22.00 Jacht op de blauwe haai,
documentaire
22.45 Skiën (slalom dames)
23.00 Journaal
21.50 Honger, voedsel voor actie,
documentaire
22.40 Symbiose (Stri)dfonds Chili)
NOS
22.44 Journaal
NEDERLAND II
DUITSLAND II
18.20 Firbecks nieuwe land, tv-se-
rie
19.00 Journaal
19.30 De negen EEG-landen (afl.
17)
20.15 Beloetsjistan, documentaire
21.00 Journaal
21.15 Lotna, speelfilm (1959)
22.40 Journaal
Prof. dr. M. Veltman, hoogleraar in de theo
retische natuurkunde aan de Rijksuniversi
teit van Utrecht: „Ik denk niet dat er veel
mensen zijn die niet willen weten hoe zij in
elkaar zitten. Als het over atomen gaat en
over de krachten, die daarin schuilen, dan
noemt men dat moeilijk. Maar iedereen zou
het direct begrijpen als je een atoom uit je
hand zou kunnen halen en die zou kunnen
ontleden. Iedereen zou dan zijn ogen uitkij
ken".
Dit is ongeveer ook het antwoord, dat KRO-tv
zou willen geven als er vragen komen over
de moeilijkheidsgraad van de wetenschappe
lijke documentaire „Sleutel tot het heelal", die
morgenavond op Ned. I van 20.20 tot 22.55
uur zal worden uitgezonden. Met een onder
breking voor het journaal duurt deze uitzen
ding twee uür. Dat is een héle zit, maar aan
de hand van mensen, die er meer van weten,
krijgt men een stuk kennis voorgeschoteld
welke de kijker in één klap bij de tijd brengt
van de jongste ontwikkelingen in deze weten
schap.
Joop Reinboud. die net als bij de vorige
wetenschappelijke documentaires van KRO-tv
ook nu weer de kijker inleidt in de geheimen
van het heelal, geeft gaarne een vingerwijzing:
„Het is voor de kijker de kunst om de grote
lijnen in het betoog vast te houden. De details
kan hij laten schieten. Die maken het alleen
maar onoverzichtelijk. Er is in deze eeuw veel
gebeurd. Nog geen vijftig jaar terug dachten
we, dat de wereld het middelpunt van het
heelal vormde. Intussen hebben we ontdekt,
dat we in het heelal op de derde rang zitten.
Vooral in de jaren rond '70 heeft de kennis
hieromtrent zich enorm uitgebreid door snel
op elkaar volgende vindingen en het toetsen
van theorieën op hun juistheid. Vroeger lag
dit onderzoek op het terrein van de scheikun
de. Momenteel houdt de natuurkunde zich
ermee bezig, omdat wat er gaande is in het
heelal en in het atoom beantwoordt aan door
de natuurkunde gestelde wetten".
De opzet van deze documentaire is aan te
tonen, dat de sleutel tot het heelal, het ont
sluieren van het raadsel van het heelal, is
gelegen in de kennis van het atoom. Daarin
sluimeren de krachten die tot de vorming van
het heelal hebben geleid en die het heelal in
stand houden. Net als bij de eerdere docu
mentaires is ook deze samengesteld door Ni-
gel Calder in samenwerking tussen BBC,
KRO, BRT en de Amerikaanse WTTW-zender.
Men kan het na de uitzending ook nog eens
nalezen in het bij Bosch en Keuning nv te
Baarn verschenen geïllustreerde boek met
dezelfde titel.
Het onderzoek van het atoom krijgt de na
druk in deze documentaire, de pogingen die
in het werk worden gesteld om atoomdeeltjes
te versnellen, waarbij zij zowel hun aanwezig
heid als hun ware aard onthullen. Maar de
eigenlijke sleutel tot het ontsluieren van de
kosmische krachten richt zich op het vinden
van het verband tussen zwaartekracht, electri-
citeit en de krachten verscholen in het atoom.
Het onderzoek moet ergens beginnen. Het
heeft geen zin op de tast in het heelal te
wroeten. Er moeten denkkracht en fantasie
aan vooraf gaan, het beredeneren van de
dingen en aan de hand daarvan theorieën, die
verder rekenkundig en door middel van proe
ven op hun waarde moeten worden onder
zocht. Zo kwamen Einstein en Newton tot hun
bevindingen. De huidige wetenschappers gaan
verder op de door hen aangegeven wegen. In
de laatste tien jaar zijn grote vorderingen
gemaakt in de verkenning van de scheppings-
wet, in het achterhalen van de oorsprong van
het melkwegstelsel en in het aanvaarden van
de oerexplosie van een gasbol, die op heden
als uitdijend heelal bestaat. Worden de krach
ten, die dit zo regelden, gevonden in het
atoom en kan het heel grote bekend worden
uit het heel kleine? Schijnbaar bizarre theo
rieën hieromtrent blijken te kloppen. Bij het
tasten in de atomen werden kortgeleden nieu
we deeltjes ontdekt, de „quark" en de „tover",
die als gangmakers fungeren, een corrigeren
de werking hebben of anderszins.
Nigel Calder noemt het zelf een wetenschap
pelijk avontuur. Er zijn heldere hoofden nodig
om het raadsel te doorvorsen, maar eenmaal
.ontdekt is het simpel te vatten. De samenhang
tussen het atoom en het heelal ligt verankerd
in zulke strenge wetten, dat als er in een
atoom in het lichaam sprake zou zijn van een
on-balans van één pet., een hele kleine afwijk
ing derhalve, dat dan het lichaam het hoofd
ver buiten het zonnestelsel zou doen wegschie
ten. Toch was er niet al teveel speurwerk
nodig om vast te stellen, dat electriciteit met
leven te maken heeft. Het hart, de hersenen,
zij werken electrisch. Door variaties in de
electriciteit kon het leven zich ontwikkelen in
gevarieerde vormen, te beginnen bij de oerex
plosie, waarna alles met verbijsterende per
fectie verliep.
In deze documentaire houdt men zich ook
bezig met de theorie van de „zwarte gaten".
Joop Reinboud (links) samen met Nigel Calder op de brug tussen microkosmos
en macrokosmos, de wereld van het hele kleine en de wereld van het hele
grote, zoals die in het tv-programma worden verbeeld.
Hiermee worden bedoeld openingen in het
ruimtegestelsel, die als stofzuigers fungeren
voor alles wat in het heelal tot verstoring kan
leiden. Wat daarin terecht komt wordt vernie
tigd, mogelijk omgezet in energie. Men heeft
"al eens röntgenstraling kunnen vaststellen in
deze „gaten". Zo'n gat zou zichzelf ook weer
kunnen opheffen en uitspuwen wat hij voor
dien verzwolg en weer aan het heelal toevoe
gen. De aanwezigheid van „zwarte gaten" is
omstreden, maar de geleerden blijven ernaar
izoeken, omdat deze theorie veel andere zaken
verklaarbaar maakt.
Verschillende geleerden van naam, waar ook
ter wereld werkend, komen in deze documen
taire aan het woord. Een van hen is Stephen
Hawking, die is verbonden aan de universiteit
van Cambridge. Door een spierziekte is hij
aan een rolstoel gekluisterd en spreekt hij erg
moeilijk, maar hij brengt zulke opmerkelijke
resultaten van zijn denken onder woorden,
dat hij als een der grootste denkers op dit
gebied geldt
Prof. Veltman: „Het gaat bij dit alles om
ontzettend ingewikkelde krachten. Op een ge
geven moment dachten we veel af te weten
van het atoom, maar er bleken ontbrekende
deeltjes te zijn, vooral stimulerende deeltjes,
waarin de ontploffingskracht schuilt die ver
antwoordelijk is voor het ontstaan van het
heelal. De theorie van het „zwarte gat" vind
ik logisch gedacht, omdat die veel andere
theorieën verklaarbaar maakt. Helaas bestaat
er weinig kennis over de samenhang tussen
zwaartekracht, energie en atoomdeeltjes.
Daar is het zoeken naar. Het duurt soms
echter jaren voor er weer een stapje voor
waarts kan worden gemaakt. Zo is het zelfs
denkbaar, dat wij het „zwarte gat" vormen
van een ander heelal. De mens wil weten.
Daar wordt enorm veel geld aan uitgegeven.
Dan kun je je afvragen, wat is het directe
nut van al dit onderzoek? Is het eigenlijk geen
luxe? Ons land draagt er jaarlijks 30 miljoen
toe bij. In de zijtakken van de wetenschap
heeft het zeker nut. We danken de electronica
en daarmee de tv aan deze onderzoeken. We
hebben stralingen gevonden, waar de mediP'
sche wetenschap ons dankbaar voor is. Zó
De Britse natuurkundige Stephen Hawking temidden van zijn gezin. Hij wordt regelmaug itoepasbare vindingen te
beschouwd als een van de grootste geleerden ter wereld. Een spieraandoening 2iervan.l en r hebben we allemaal P'e-
maakte van hem een rolstoelpatiënt, die bovendien heel moeilijk praat.
VARA
19.05 The Addams Family, tv-serie
19.30 Dat ik dit nog mag meema
ken, seniorenshow
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.25 De Onedln-liin, afl. 6
21.15 Ombudsman
21.40 leder zijn deel, afl. 1
22.10 Achter het Nieuws
NOS
23.00 Journaal
DUITSLAND I
17.55 Journaal
18.00 Nieuws uit Noordrljnland-
Weatfalen
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 De Wombles
18.05 Klein, klein kleutertje
18.20 Rogier van ter Doest, tv-se
rie (afl. 8)
18.45 Overzicht Olympische Spe
len Montreal
19.45 Journaal
20.15 Rad van fortuin
21.00 Van oude mensen, de din
gen die voorbijgaan, tv-serie
(afl. 1)
21.50 Journaal
22.10 Goodbye Columbus, speel
film (1969)
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draaischijf
10.20 La Bouffe, tv-film
11.00 Anton Bruckners leven
12.05 Monitor
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
16.15 Journaal
16.20 Skispringen
17.05 De jongen met de gouden
broek, tv-serie (afl. 1)
17.35 De muis op Mars, tekenfilm
17.55 Journaal
DUITSLAND II
16.30 Mozaïek
17.00 Journaal
17.10 De grote blauwe knikker,
jeugdjournaal
17.40 Draaischijf
BELGIE
NEDERLANDS
15.30 De Flinstones, tekenfilm
15.55 Zes vrienden op avontuur,
tv-film
HILVERSUM I
voor zitten: ontmoetingspro
gramma. 21.15 (S) Avondsluiting. NOS:
21.30 (S) Openbaar Kunstbezit. 21.40
Voor blinden en slechtzienden. 21.55
Tambu informatie en verzoekplaten
voor Antillianen. 22.25 BOND ZONDER
NAAM. 22.30 Nws. NCRV: 22.40 (S) Hier
en nu. VERONICA: 22.55-23.55 (S) Mu
ziek en informatie. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.11 (S) Hier en nu. Aan
sluitend: Makro: sociaal-economische
rubriek. 18.40 (S) Muziek in vrije tijd
(19.0019.10 P.P. K.V.P.) 19.45 (S) Met
uw instemming: het lied van de week.
20.00 Nws. 20.03 (S) Vespermis. 21.18
(S) Klassieke sonate. 21.35 (S) Literama-
live: kroniek over boeken, schrijvers en
toneel. 22.40 (S) Een kwestie van tijd.
verhaal. NOS: 23.00 (S) Met het oog op
morgen. (23.05 Aktualiteitenoverzicht.
23.20 Den Haag vandaag. 23.52 Even
ontspannen voor het slapen gaan, yo
ga). 23.55—24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De Vacaturebank. 18.10 (S)
NOS-Maal. AVRO: 19.02 Let's twist
again. 20.02 Radiojournaal. 20.05 (S)
Superclean Dreammachine. 21.02 (S)
De Negen-uur-jazz-show. 22.02 Radio
journaal. 22.05 (S) Blues, ballads en
beat. 23.02(S) Candlelightshow. (0.02
Radiojournaal). NOS: 1.02—7.00 (S) De
maandagnachten van januari.
HOU HET
SCHERM IN
HET OOG
In Nederland kent niemand
honger. Dit in tegenstelling tot
grote gebieden elders in de we
reld, de „derde wereld", waar
de bevolking nog steeds wordt
geconfronteerd met een nijpend
voedseltekort. Over de ongelij
ke voedselsituatie tussen de rij
ke en arme wereld en de moge
lijkheden daar wat aan te doen,
gaat de BBC-documentaire
„The face of famine", die onder
de titel „Honger, voedsel voor
actie" vanavond door de AVRO
wordt uitgezonden.
Ned. I. 21.50 uur.
AVRO 2 x 20
In het eerste deel van „AVRO's
2 x 20" wordt de Vauxhall Che-
vette getest, krijgt de kijker in
lichtingen over verkeersonder-
wijs en dient - zoals gebruikelijk
- een verkeersprobleem te wor
den opgelost. Voorts in dit pro
gramma onder meer de inrich
ting van de badkamer, de
Drentse Hondsrug en de Turkse
riviëra. Evelene Velsen presen
teert.
Ned. 119.05 uur.
HILVERSUM
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) AVfiO-klok.
(7.30 Nws. 7.41 Radiojourn.) 8.30 Nws.
8.36 Gymn. voor de huisvrouw. 8.45 De
Groenteman. 8.50 Morgenwijding. NOS:
9.00 Spiegel van België. AVRO: 9.30 (S)
Gevar. muz. 10.00 Radio Lawaaipape-
gaai. 1010 Arbeidsvitaminen. (10.30
Nws. 10.33 Radiojourn.) 11.30 (S) Kritiek,
op kritiek. 12.26 Meded. voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41 Radiojourn.
13.00 Knipperlicht. 13.25 Beursplein 5.
13.30 'n Middagje AVRO. (15.30 Nws.
15.33 Radiojourn.) 17.00 Voor ons ge-
hulp aan de Nederl. Antillen. AVRO:
17 30 Nws. 17.32 Radiojourn. 17.50 (S)
Muzikaal gemotiveerd.
HILVERSUM II
KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn. 7.20
Het levende woord. 7.25 Badinerie. 7.54
Overweging. 8 00 Nws. 8.11 Echo. 8.30
Aubade. 9 00 De letter M. 9.30 Scheep
spraat. 9.35 Waterstanden. 9.40 De Let
ter M. 10.30 Schoolradio. (11.00 Nws.)
11.30 Ouder worden we allemaal, be-
jaardenprog. 12.00 Vijf tellen na hü
OVERH.VOORL: Uitz. voor de land
bouw. KRO: 13.00 Nws. 13.11 Echo
magazine. 13.40 Een mens als jij. 14.00
Schoolradio. 15.00 In de wachtkamer.
16.00 Nws. 16.03 Spreekuur. NOS: 17.00
Het zal mijn tijd wel duren. 17.20 (S)
Eurollght." 17.40 Inf. uit de regio. 17.55
Meded.
HILVERSUM III
VARA: 7.02 (S) Gesodemeurders. 9.03
(S) Pep-op-drie. 11.03 (S) Drie draait op
verzoek van mensen uit de sportwereld.
14.03 (S) Spitsbeeld. 16.03 (S) LP Top
20 en de Tip LP. 17.03 (S) Alfred
HILVERSUM IV
TROS: 7.00 Nws. 702 (S) Capriccio.
9.00 Nws. 9.02 Aktual. klankbeeld. 9.30
(S) Van heinde en verre. 10.00 (S) Opus
tien tot twaalf. 12.00 (S) Intermezzo.
13.00 (S) De meest verkochte „Klassie
ke Tien". 13.30 (S) Koren en korpsen.
14.00 Nws. 14.02 (S) Made in USA.
14.30 Guitariteiten. 15.00 (S) Belcanto-
Een nieuwe serie „Dat ik dit nog mag meemaken" op
Adèle Bloemendaal, Leen Jongewaard en Wieteke van
Dort in „De oudste is jarig".
Addams
André van den Heuvel als Willem, Kitty Janssen als Gaby
"ary Tefsen als Truus in „leder zijn deel" op Ned.
"i uur.
De bizarre belevenissen van Ad
dams Family betreffen van
avond een criticus die laaiend
enthousiast is over het zondags
schilderwerk van grootmoeder.
Ze moet les hebben en daarom
vraagt Gomez een oude vriend
in spanje over te komen voor
deskundige adviezen.
Ned. II, 19.05 uur.
Ouder worden
De VARA begint vanavond met
een nieuwe serie „Dat ik dit
mag meemaken," een program
ma over en voor bejaarden. De
ze eerste aflevering gaat over de
problemen van het ouder wor
den. Er zijn gesprekken met be
jaarden en sketches van een
vijfkoppig schrijverscollectief.
Leen Jongewaard is de oudste
Nederlander en Adèle Bloemen
daal en Wieteke van Dort zijn
direktrices van een bejaardente
huis.
Ned. II 19.30 uur.
Niets is zo verleden als een ver
leden jaar m de eercte dagen
van januari, zo heeft de erva
ring geleerd. Maar zo'n oude
jaarsavond-conference van Wim
Kan blkjft ondanks dat toch wel
geruime tijd in het geheugen
hangen..Wat Wat man op 31 de
cember 1976 weer eens presteer
de, grensde zowel aan het onge
looflijke als aan het onvergete
lijke. Zijn programma, dat op 1
uur was gepland, liep 20 minu
ten uit. Tot mijn innige vreugde.
Want een betere tijdsbesteding
is op zo'n tot nostalgie nopende
avond niet denkbaar. Het kost
mij de grootste moeite hier niet
enkele van de tientallen spitse
grappen, die Kan weer op ons
losliet - „Het CDA, het safari
park voor de laatste christenen"
- te citeren, maar als ik dat deed
zou ik zeker plaatsruimte tekort
komen. Het onbetwistbaar hoog
tepunt was voor mij trouwens
de grandioze, nauwelijks citeer
bare imitatie van Den Uyl-op-
vrij dagavond, die hij voor ons
deed. En het zal mij benieuwen
hoe Joop zich straks gedraagt,
de eerstvolgende keer dat hij
weer op ons scherm komt. Voor
de rest verdeelde Wim Kan zijn
vrolijke schimpscheuten weer
gelijkelijk naar alle kanten.
Maar hij is dan ook al decennia
lang, om hemzelf te citeren
„zeer bekwaam, en geliefd bij
vriend en vijand".
„Hint", het ,uithuiilburo voor al
le gezindten' van de NCRV gaf
eergisteren blijk van een onge
wone tegenwoordigheid van
geest door meteen ietwat paro
diërend aan te sluiten bij Kans
conference. Ted de Braak, op
zijn beurt, imiteerde hem zeer
bekwaam, en ik zie hem dat,
eerlijk gezegd, aanzienlijk liever
doen dan dat ik hem zie optre
den in zoiets als die rare „S.s.-
t.t.-show". Het uithuilprogram
ma was trouwens toch een goed
verzetje op de van huis uit wat
stroeve avond van nieuwjaars
dag. Er waren meer amusante
zaken te beleven als bijvoor
beeld de „Nationale hint-parade'
en het item waarin de lachma-
chine even werd toegepast op
,Sil de strandjutter'. Dat waren
aardige dingen voor de mensen,
waar ook de ietwat getranspo
neerde „Gujsbrecht"-opvoering
toe behoorde.
Bertus Aafjes sloot zijn docu
mentaire-serie over kinderen in
Afrika af met de vierde aflever
ing, waarin hij een kindertehuis
in Sierra Leone bezocht. Ik heb
hem met aandacht' op zijn rei
zen gevolgd. Zij resulteerde de
ze avond in ontroering. Bertus
Aafjes is een bewogen man. Ik
kan er echter slechts zeer weini
ge die aan hun bewogenheid op
zulk een indringende manier
vorm weten te geven. Waar
schijnlijk moet je er toch wel
een .poëet' voor zijn om dat zo
te kunnen. Aafjes beroert zelfs
de meest ontmoedigende ver
schijnselen des levens met een
toverstafje, en zie, zij krijgen
enige glans van vertroosting.
Wat niet wegneemt, dat ik hoop
dat dat gironummer van ,Terre
des Hommes' in Den Haag
(64.69.00) overbelast zal raken.
Het moet gezegd dat de VARA
het oude jaar zeer waardig af
sloot (met Wim Kan dus) en het
nieuwe bijzonder bemoedigend
inzette. Met een avondvullende
toneelproduktie van (zeer) eigen
bodem: „De vergaderzaal", naar
de novelle van A. Alberts. Je
zou het waarachtig een ,mon-
ster-produktie' kunnen noemen.
Het was althans verbazingwek
kend, wat er ineens aan vader
lands toneeltalent op ons
scherm verscheen. Guus Her
mus in een bijrolletje, ik bedoel
maar. En de onmiskenbare
hoofdrol was voor Paul Steen
bergen. Hij was die bijna 2,5
uur voortdurend aanwezig. En
hoe. Hij leverde ten naaste bij
een aanschouwelijke les af van
hoe het moet acteren in alle
stadia.
HERMAN HOFHUIZEN
