doet ook
apper met de mode mee
eestelijke prenten
dj Boymans-Van Beuningen
wordt
ons
huis
HELE WINTER FLEUR IN HUIS
JAN INTOCHT TOT UITVAART
Zo
j VAN^HÜIsfruiT
AG 27 DECEMBER 1976 LEIDSE COURANT
\r
PAGINA 9
De „Ardisia Crispa" bloeit een vol jaar. Telkens
wanneer de bessen van het vorig jaar nog in
trosjes aan hun lange steeltjes hangen, bot de
kruin uit in een weelde van kleine onbetekende
bloempjes, die bevrucht moeten worden. In dit
opzicht is de „Ardisia" een tikje hulpeloos. Ze
kan dit werkje niet alleen af. Om het stuifmeel
bij de stamper te laten komen moet de plant
eens flink door elkaar worden geschud of de
bezitter moet met een zacht penseel over de
bloempjes strijken. Hierdoor vindt bevruchting
plaats en kan de nieuwe besvorming inzetten.
De plant bloeit dus elke keer één etage hoger.
Men kan de bloei van bloempjes pas verwach
ten als de eerste lichting bessen rood is. De
„Ardisia", die het hele jaar een fleurig gezicht
toont, is een ijzersterke plant, en haar geld
dubbel en dwars waard, 45,- 65,-). Ze ver
draagt droge lucht in een gestookte huiskamer
uitstekend, mits de potkluit vochtig wordt ge
houden, anders laat ze blad vallen. Niet te
warm, maar wel op een licht tot zonnig plaatsje
zetten. Misschien moet u wat speurderswerk
doen om haar op de kop te tikken. Ze is alleen
bij speciaalzaken (en/of kwekerijen) te koop.
jenwoordig zie je het op
ilevisie. Als een koning
iuwt, een prinsesje wordt
loopt of een president be
nven. Nationale feest- of
ouwdagen; we kunnen het di-
Ect meebeleven. De volgende
ag staan de foto's in de'kran-
cn en voor de „bewaarders"
ijn er speciale afleveringen
an tijdschriften die alles in
leelden vastleggen. Vroeger
'ilde men ook meebeleven en
ewaren. Maar dat kon hoofd
elijk door prenten die van
ergelijke gebeurtenissen
eerden gemaakt, dikwijls
oor vooraanstaande kunste-
laars en soms in grote opia-
en.
)p 17 april 1635 trok de nieu-
gouverneur van de Zuide-
Sjke Nederlanden, kardinaal-
nfant Ferdinand van Habs-
iurg Antwerpen binnen. Een
aar later verscheen een La-,
ijns verslag van de feestelijk
heden die om die intocht heen
varen gebouwd. Theodoor
'an Thulden maakte er, naar
Uitwerp van Rubens, 43 etsen
'oor die ons nu nog laten zien
toe ging. Er waren ere-
toorten opgericht, op toneel-
jes werden tableaux vivants
vertoond en 's avonds was er
een schitterend vuurwerk. Van
die 43 etsen zijn er zes te zien
op de tentoonstelling „Van in
tocht tot uitvaart", die tot 6
februari wordt gehouden in
Museum Boymans-Van Beu
ningen te Rotterdam. Het is de
feestelijkste prenten-tentoon-
stelling die men zich denken
kan.
Er is wat afgefeest in vroeger
eeuwen! Om even bij die Ant
werpse intocht te blijven:
maanden lang was er aan de
versieringen gewerkt. Rubens
had de leiding over verschei
dene andere kunstenaars, on
der wie grote mensen als Jor-
daens en Quellinus. Zo'n ets
als die van een „Janustempel"
C.de Passé de Jonge: Quintainesteken in Parijs (1623).
laat zien dat die bepaald niet
halfslachtig te werk gingen.
Het bouwsel Janus met de
twee gezichten centraal zin
speelt op de rampzalige gevol
gen van de oorlog waarin het
land verkeerde. In het midden
tracht de godin van de vrede,
geholpen door aartshertogin
Isabella de deur voor de oor
log te sluiten, maar boze gees
ten links weten hem open te
krijgen. De linkerhelft symbo
liseert de rampspoed die de
oorlog brengt, rechts is de wel
vaart en rust van de vrede
uitgebeeld.
Oorlog was in zekere zin een
spel van vorsten toen, dat zij
ook de vredestijd bleven spe
len. Op de tentoonstelling zijn
afbeeldingen te zien van tour-
nooien, spiegelgevechten en
ruiterballetten. In het begin
van de 17e eeuw schreef de
Fransman A. de Pluvinel zijn
„Maneige Royal", een boek
over het paardrijden in al zijn
finesses. Die rijkunst was iets
waar de adel over moest be
schikken. Pluvinel had leerlin
gen uit de hoogste klassen,
zelfs de jeugdige koning Lode-
wijk XIII. Op twee van de
zestig prenten die het boek
sierden en die op de tentoon
stelling te zien zijn is de ko
ning afgebeeld tijdens het
ring- en quintaine steken. Die
quintaine was een beweegbare
pop die precies midden in het
voorhoofd met de lans moest
worden geraakt. Als er gemist
werd draaide de arm van de
quintaine en kreeg de onfor
tuinlijke ruiter een fikse mep
met het zwaard.
Op de tentoonstelling kan men
de feesten, soms vele dagen
lang, volgen die gevierd wer
den bij vorstenhuwelijken, bij
kroningen en doopplechtighe-
den Vooral in Frankrijk gin
gen die met uitbundig vertoon
gepaard. Men had er daar een
aparte staatsorganisatie voor,
Theodoor van Thulden: De tempel van Janus (1635).
„Les Menus Plaisirs" die de
decoraties bij hofbals, feesten
en ook uitvaarten verzorgde.
In ons eigen land ging het wat
soberder toe. Er was hier geen
echte hofstijl en een banket in
het Mauritshuis, aangeboden
aan de zoon van de terechtge
stelde Engelse koning Karei I,
was gewoon een maaltijd, niet
een festijn zoals dat in Parijs
bij dergelijke gelegenheden
gebruikelijk was. De enige
ontvangst in grote stijl schijnt
die geweest te zijn die Amster
dam in 1631 bereidde aan de
Franse koninginmoeder Maria
de Medici. Er waren erebogen
en op het Rokin werd een
watergevecht geleverd waar
voor inderhaast een drijvend
toneel was gebouwd.
Den Haag pakte uit toen Wil
lem III, na zijn kroning tot
koning van Engeland, in 1691
in die stad terugkeerde. Er
waren erepoorten en in de
Hofvijver was een kunstvuur-
gebouw opgericht dat overdag
al veel bewondering oogstte en
dat 's avonds, toen het vuur
werk afgestoken werd, alle
aanwezigen opgetogen maak
te. Maar Hofvijver-vuurwerk
was dan ook een Haagse spe
cialiteit, zoals men aan meer
prenten kan zien.
Uitvaarten waren geen feesten
natuurlijk, maar ze werden,
vooral in de katholieke landen,
wel met dezelfde pompeusheid
georganiseerd als het vorsten
keukenapparatuur doet met de mode mee. Hoewel het
sieke wit in het zuiden en oosten van ons land het meest
smaak valt, kiezen steeds meer kopers in Nederland voor
kleuren: tomaat, geel, coconabruin, avocadogroen voor
cast, fornuis, vaatmachine, ga maar door. Wil men zijn
en paars verven, geen bezwaar. Bij veel kasten zijn de
en verwisselbaar, zodat ze bij de kleur van de keuken
en worden aangepast. Behalve op de gezelligheid in de
en is de apparatuur zeker ook gericht op de werkende
w (en de flat), dus praktisch en met begrip voor tijd- en
tebesparing. Er worden aparte inbouwprogramma's ont-
eld, maar ook vrijstaande toestellen kunnen in het aan-
rsysteem een plaatsje vinden. Bij verhuizing gaan de
rdelen dan op de nek mee naar de nieuwe stulp.
steen van de huishouding ging voor kinderen). Nogal
wat gasfornuizen hebben zel
freinigende wanden. Het be
drag voor plaatsing hangt af
van de lengte van de gaslei
ding vanaf het tappunt. Ze
moeten eert Givegmerk dra
gen, dat, behalve voor het pro
gramma van de keukenappa
ratuur, ook voor installatiema
teriaal als buizen, kranen,
buigzame verbindingen is in
gesteld. Het is een garantie
voor veiligheid en doelmatig
heid.
Het elektrisch fornuis is min
der milieuvriendelijk dan het
gasfornuis. Het verbruikt
meer energie. Het kookgedeel-
te wordt gevormd door twee
snelkookplaten, een normale
kookplaat en een automati
sche kookplaat met tempera-
tuurregelaar. Overkoken is op
een elektrisch gasfornuis een
ramp. Men krijgt de kookpla
ten haast niet schoon. Uitzon
dering hierop is het fornuis
met een keramisch element
dat een volledig glad kookop-
pervlak heeft. („Sauter" e.a.).
Het hoogste rendement heeft
men bij dit type fornuis door
het benutten van de nawarm-
te (afdraaien voordat de kook
hitte is bereikt). Het elektro-
fornuis is mooier bij inbouw,
maar kan ook vrijstaand vlak
tegen de wand aangeschoven,
vrij gemakkelijk tussen aan
rechtkastjes worden opgeno
men, met een tussenruimte
van 1 cm voor ventilatie
rechts en links van het toe
stel.
ïs- of elektrisch for-
Het formaat hangt af van
•zinsgrootte. Gasfornuizen
len een grote brander
twee normaalbran-
en één sudderbrander.
r ook twee grote branders,
sudder- en een normaal-
ider. De aansteekbrander
centraal zijn (waakvlam
et midden, die brandend
etmaal ca. 40,- per jaar
gasverbruik kost). Of de
leking kan per brander
jen geregeld. Het is han-
een gasfornuis te laten
iluiten met flexibele lei
voor 10-15 cm achter het
[uis (verzetten, schoonma-
vlot afvoeren van ver-
idingsgassen, reparatie),
nandrappr kan uit twee
bestaan (makkelijk met
onder de lopende
of uit EEN deel, maar
men met een onhan-
brok te doen. De stan-
van een fornuis va-
de 48-60 cm
cm diepte, 80—90
(smalle fornuizen
behuizing 48 cm),
mogelijkheid voor de
is een fornuis dat
kleine koelkast wordt
De prijs van het
hangt af van in-
grapjes als grill,
of panoramische
men de kleur
karbonaadjes of cake
kan houden. Bij
als luxe accessoire
ingebouwd draaispit (al
i niet voorzien van mixed
ll-set voor kababs of saté)
krijgbaar zijn. Een draais-
kan soms los worden bijge-
rht.
sveiliging
mmige gastonjuizen hebben
i beveiliging m de oven en
ns ook op de ^rill-brander.
er iets ni* in orde is,
>/dt de gastoevoer automa-
i gesloten, (de Dordrecht
ift een extra pannenbeveili-
Daar er in de keukens steeds
meer elektrische apparatuur
verschijnt, moet tevoren reke
ning worden gehouden met
eventuele verdere elektrische
aansluitingen (koelkast, vaat-
wasmachine, diepvrieskist).
Volgens elektriciteitsnorm
NEN 1010 moeten minimaal
twee meervoudige wandcon
tactdozen met randaarde wor
den aangebracht om hierop
berekend te zijn. Alle elektri
sche apparatuur dient men 't
liefst aan te schaffen met KE-
MA-keur.
Moderne keuken, waari
Een vaatwasmachine is geen
goedkoop keukenhulpje. In 3/4
van de Nederlandse gezinnen
staat een wasautomaat, bij 5%
een vaatwasmachine. Voor- en
tegenstanders boksen het uit.
Voordelen: tijdwinst, hygiëne
(temperatuur van het water
constant 70°), nooit rommel op
het aanrecht. Negatieve pun
ten: aanschafkosten, waterver
bruik (per wasbeurt 2-3 k. Wh
afwasmiddelen, verbruik 30 ci
40 gram per afwas; naspoel-
middelen 2 cm3 per afwa-
sprogramma). Afwassen met
de hand kost per dag 13-36
cent. Met de machine 87 cent
(uitgaande van de gemiddelde
prijs van middelen plus af
schrijving van de machine).
Als de gasprijs omhoog gaat,
(wat te verwachten is) stijgen
ook deze kosten. Afwasmachi
nes zijn milieuonvriendelijk.
Ze snoepen gemiddeld 50 L
water per wasbeurt. Boven
dien bevatten de afwasmidde
len watervervuilende fosfaten.
Gaat men echter toch over tot
de aanschaf van een dergelijk
apparaat dan dient men vol
doende rekening te houden
met de ruimte. De deur neemt
in open toestand 50 60 cm
in beslag. Voor het kopen van
de machine is het nodig bij het
waterleidingbedrijf naar de
hardheid van het water te in
formeren. Boven de 10 12
nH muite» HarHhpiHA ic Hot
geen plaatsje onbenut is get
verstandig een apparaat te ko
pen met ingebouwde water
ontharder, waar het water
doorheen stroomt voordat het
in de machine komt. Deze
houdt de kalkzouten achter en
voorkomt aankoeken. De zeef-
of voedselrestantenvernietiger
in de bodem van de kuip moet
steeds worden schoonge
maakt.
Grijphoogte
De koelkast moet liefst op
grijphoogte de meeste spullen
kunnen herbergen. Elke koel
kast heeft een vriesgedeelte,
waarvan de grootte blijkt uit
het aantal sterren. Voor een
huishouding van 1—2 perso
nen is 140-180 1. inhoud ge
noeg. Voor 5-7 mensen 200-300
L. Er zijn tweedeurskasten en
gecombineerde koel- en diep-
vrieskasten voor vriezen en
koelen tegelijk in één model.
Bij 1 ster-kasten is de tempe
ratuur in de vriesruimte 6°,
met 2 sterren 12°, met 3 ster
ren ten minste 18°. Een 3 ster-
renkast gebruikt in vergelij
king met een 1—2 sterrenappa
raat bijna 2 maal zoveel elek
triciteit, ca. 1.4-2.3. K.Wh per
etmaal. De aanschafprijs ver
geleken met de 1 of 2 sterren-
kast met dezelfde inhoud ligt
gauw 100 hoger. Het scheelt
ook waar men de koelkast
koopt (dit eeldt voor alle aoDa-
ratuur). De fabriek levert de
produkten af met een advie
sprijs. De detaillist kan hier
wat opleggen of aftrekken, zo
dat het mogelijk is bij de een
een bepaald object 150,-
goedkoper te krijgen dan bij
de ander. Een beetje rondneu
zen is soms de moeite waard,
voordat men tot de koop over
gaat. Het verschil van de koel
kasten met 1 tot 3 sterren zit
in het ontdooien. De 3 sterren-
kast heeft 2 verdampers,
waardoor het vriesgedeelte
apart ontdooid kan worden.
Bij de plaatsing van een koel
kast goed rekening houden
met de afstand tot de muur
omdat de compressor (een ge
sloten unit als een bol achter
de kast) zijn warmte kwijt
moet kunnen. Om de rekken
en groenteladen uit de kast
vrij te kunnen openen moet de
deur wijd kunnen openslaan.
Voor 90° open gaat nog net,
maar het is soms gehannes.
Bukken om iets uit de koel
kast te halen vindt men in
Nederland gewoon. Vervelend
blijft het. Op de koelkast kan
men een ladenkastje van 50
60 cm laten zetten om pakpa
pier, touw punaises en bijvoor
beeld schoenpoets in op te ber
gen. Dan hoeft men voor die
noodzakelijkheden voor huis
houdelijk gebruik tenminste
niet de rug te buigen
TEKST:
TINY FRANCIS
De familie Burgers uit
Roosendaal zijn echte
doe-het-zelvers. Ze
bouwden met elkaar
een maand aan deze
modelwoning, ver
vaardigd uit 160.000
bambino-kinderbouw-
steentjes. De hoogte
van het ideale huis,
waaraan ook de klein
sten hun bijdrage le
verden is 2.50 m. Het
is een nieuw type wo
ningen waarvan in no
vember te Zeist de
eerste werden opgele
verd. Ter gelegenheid
daarvan bood de aan
nemer (V. Wijnen N.V.
Dordrecht) drie kleu
terscholen in Zeist
eenzelfde aantal losse
steentjes aan, als
waarmee de burgers-
familie had gewerkt.
Hun modelwoning is
te zien op de perman-
tente tentoonstelling
Gouden Handen" in
's-Heerenberg.
of andere voorname persoon
lijkheden betrof. Dan werden
chapelles ardentes opgericht,
bouwsels van vele meters
hoog, soms griezelig met kne
kelfiguren bezet, waar plechtig
rouwwake bij werd gehouden.
In ons land ging men soberder
te werk. Hier bepaalde vooral
de lengte van de stoet het ge
wichtige van de overledene.
Men kan het op de tentoonstel
ling zien in een meterslange
prent van de begrafenis van
Michiel de Ruyter in Amster
dam. Let daarbij op de man
die heel de lange weg het har
nas van de zeeheld torsen
moest Aan het eind van de
stoet overleed hij door inspan
ning. Vg.
