Modemeevallers.
Politieke
rol
Kennedy
uitgespeeld
We kijken
nu
wel weer
op
een turfje
ACL Oy.-
12.-
"""15.-
PAGINA 4
Emmen Westerveen is een piepkleine
nederzetting ten oosten van Schoonebeek.
•In café Berkenhof hangt een schoolplaat,
die de turfwinning van vroeger in beeld
brengt: een somber landschap met
rookwolken, voortgebracht door een loco
mobiel en met kleine mannetjes, spittend
in het terrasvormig afgegraven hoogveen.
Tussen Westerveen en Zwartemeer wordt
nog steeds veen afgegraven, maar nu met
moderne graafmachines. Zij steken geen
langwerpige turven, maar verzamelen
grondstof voor turfstrooisel en voor het
maken van actieve kool (voor ontkleuring
van vloeistoffen). Verderop, boven het
langgerekte streekdorp Klazienaveen, prie
men zeven schoorstenen de lucht in. De
Purit-maatschappij verschaft er werk aan
velen. Griendsveen graaft nog wat af,
maar haalt zijn meeste grondstof uit het
aanpalende Duitse stuk van wat eens het
enorme Boertangerveen was: een gebied
van 160.000 ha. „onland" ter weerszijden
van de grens tussen Schoonebeek en Win
schoten.
De Duitsers hebben nog veen genoeg. Aan
veen is trouwens zeker geen gebrek, wan
neer je het Europees bekijkt In Rusland
kun je dagenlang rijden zonder iets anders
dan veen te zien. Maar in het Nederlandse
veen moeten we tegenwoordig wel op een
turfje kijken, willen we althans iets van
het landschap behouden, dat zo typisch
was voor het oude Drenthe en dat we
allemaal van de schoolplaten kennen.
In Groningen wordt een Veenmuseum op
gericht, het openluchtmuseum van
Schoonoord, is trots op zijn plaggenhutten
en turfstekersgereedschap. De Vriezen-
veense oudheidskamer kan u laten zien
hoe het Overijsselse land van pollen en
haren (moerasbultjes en zanddruggetjes).
van zijn turfbedekking is ontdaan. In het
laagveengebied van noordwest Overijssel
is vanwege de natuurbescherming het oude
vervenerswerk vastgelegd in kleine exposi
ties in de voorlichtingscentra.
In Barger Compascuum werd honderd
jaar nadat de gemeente gesticht werd, een
openluchtveenmuseum opgericht, dat nu al
jaren door enthousiaste vrijwilligers ge
rund wordt en dat van jaar tot jaar uitbrei
ding ondergaat
Dit „Aole Compas" laat zien, hoe de socia
le en werkomstandigheden in het veen
waren. Er staat ook een locomobiel, die het
uitgegraven veen transporteert als voor
beeld van de ontwikkelingsfase, die op de
kruiwagen volgde. Maar Barger Compas
cuum is gebouwd op de dalgrond, die na
het graven van de „wieken" (vaarten) en
het afvoeren van de turf overbleef. Echt
hoogveen is hier weinig meer. Om het
historische beeld te completeren, is ook
een natuurreservaat nodig. Zo'n reservaat
is nu in wording, sinds Staatsbosbeheer
namens het ministerie van CRM grote
lappen „woeste grond" in zuidoost-Drenthe
heeft aangekocht. Een enorm„openlucht-
museum", dat de geschiedenis van het
veen aanschouwelijk moet vastleggen, in
nauwe samenwerking met 't Aole Compas.
Districtsambtenaar R. J. Zandstra van
Staatsbosbeheer heeft op zijn kantoortje
aan de rand van Emmen een boekenkast,
gemaakt van ruwe planken, die door tur
ven ondersteund worden. Hij omringt zich
met symbolen van zijn werk en dat werk
heeft vooral te maken met het vormen en
beheren van het hoogveenreservaat tussen
Zwartemeer en Schoonebeek.
Een paar jaar geleden maakte CRM de
plannen voor deze reservaatsvorming be
kend. Dat veroorzaakte nogal wat opwin
ding in de streek. Verveners kwamen in
Afgegraven turf overwoekerd door helmgras
het geweer en ook boeren die hun grond
bedreigd zagen. Die opwinding is nu ge
zakt, maar vooral in Schoonebeek wordt
nog wel nagemopperd over de aankopen
van Staatsbosbeheer.
Het gaat namelijk niet alleen om onvergra
ven veen (dat toch nauwelijks meer ont
gonnen mag worden), maar ook om land
bouwgrond, voorzover die past in het cul
tuurpatroon van de veenstreek. Voor een
groot deel nu gras- en bouwland, maar
vroeger particuliere stukjes hoogveen, dat
in de loop van de tijd door de Schoonebe-
kers vlijtig tot huisbrand is vergraven. De
verkoop aan Staatsbos gebeurt natuurlijk
WASHINGTON (AP) - Senator
Edward M. Kennedy zal nage
noeg geheel in de schaduw ko
men te staan van de nieuwe
leiders van de Democratische
Partij nadat de nieuwe presi
dent Jimmy Carter op 20 janua
ri is geïnstalleerd. De senator
zou zijn kansen eens president
te kunnen worden hebben ver
loren toen hij in 1972 en in 1976
niet had getracht door zijn par
tij te worden aangewezen als
presidents-kandidaab Carter
zal het hele partijapparaat van
de democraten onder zijn hoede
hebben gedurende de vier jaar
van zijn presidentschap.
Nog slechts vier jaren geleden
zeiden veel democratische lei
ders dat Kennedy, thans het
hoofd van 's lands bekendste
„politieke familie", de benoe
ming tot kandidaat der partij
kon krijgen als hij er slechts om
vroeg. Uit opinie-onderzoeken
bleek dat hij op andere eventue
le gegadigden ver voorlag. Maar
dat is thans helemaal anders
geworden. Tijdens de campagne
van Carter is gebleken dat tus
sen hem en Kennedy op bepaal
de punten wrijving bestond en
daaruit leidt men af dat tussen
de twee mannen na 20 januari
niet veel contact zal bestaan.
Carter zou eens gezegd hebben,
dat hij blij was niet van Kenne
dy of Humphrey te moeten af
hangen om president te worden
en wel nadat een medewerker
hem had verteld dat de senator
had gezegd: „De heer Carter
heeft opzettelijk zijn standpunt
ten aanzien van bepaalde din
gen vaag of niet-nauwkeurig bé-
paald".
Toen tijdens de kandidaats
campagne Kennedy de vraag
werd gesteld of hij onder de
demokraten een beweging leid
de die Carters opkomst moest
tegengaan, gaf hij daar nooit
een rechtstreeks antwoord op.
Carter was, en dat maakte Ken
nedy ongerust, voornemens eni
ge van de sociale plannen van
de liberale vleugel van de De-
.mocraten te schrappen als hij
eens werd gekozen (tot presi
dent).
Maar het is nooit definitief be
wezen dat Kennedy ooit open
lijk aan „anti-Cateriaans optre
den" heeft meegedaan.
Hij heeft wel gezegd, ofschoon
dit wellicht een „gelegenheids-
belofte" was,- dat hij de vroegere
gouverneur van Georgia zou
helpen als deze de demokrati-
sche kandidaat werd.
Edward Kennedy is slechts 44
jaar oud en als Carter voor een
tweede ambtsperiode van vier
jaar wordt gekozen zal hij 52
jaar zijn en is hij, politiek ge
sproken, echt geen „jonkie"
meer. Waarbij nog komt dat na
Carter vice-president Walter
Mondale kandidaat kan worden
gesteld door de Democratische
Partij. En dan zijn de kansen
voor Kennedy helemaal verke
ken.
LEIDSE COURANT MAANDAG 27 DECEMBER
vrijwillig, maar een boer, die zijn buren
ter weerszijden hun grond ziet verkopen,
mist wel eens kans op schaalvergroting
van zijn bedrijf, veelal bitter nodig voor
het behoud van de boerenstiel.
Dan is er ook nog de werkgelegenheid in
Klazienaveen en omliggende dorpen, die
door een stringent stilleggen van het verve-
nersbedrijf klappen zou krijgen. Men
schermde met een werkloosheidscijfer van
duizend man, maar uiteindelijk blijkt het
slechts om de werkgelegenheid van twintig
mensen te gaan. Daar staat dan tegenover,
dat het veen toch niet onuitputtelijk is. Het
CRM-reservaat biedt 25 man tijdelijk werk
Plaggenhut bij Hoogeveen
bij het inrichten en een vaste baan aan
zeker tien mensen, die het moeten beheren
en onderhouden.
Er is een groot gebied nodig, zowel om de
zuivere kern in stand te houden als om
de fasen van de cultivering te laten zien.
In het Schoonebekerveld, ook al is niet
alles ontgonnen, is alle witveen (de boven
ste laag) weg, maar er zijn nog vele varian
ten van de afgraving te zien en ten slotte
hoort ook de laatste fase erbij, die van
gras- en bouwland op de dalgrond.
Het noordelijkste deel van het reservaat,
400 ha. groot, is het zogenaamde meerstal-
blok en uit natuurwetenschappelijk oog
punt gezien het meest waardevolle. Daar
staat dan ook een bordje bij, dat de toe
gang voor „gewone mensen" verbiedt.
Hier groeit nog „levend hoogveen", dat
uiterst langzaam in dikte toeneemt. In
12.000 jaar heeft het een vier tot vijf meter
dikke spons gevormd. Het veert sterk wan
neer men op het bordje toeloopt. Er bloeit
nog een laat Ericabloempje en de randen
zijn met struikjes gestoffeerd. Maar bomen
willen op dit echte hoogveen niet groeien
en ook zonder schapen is het (anders dan
onze heidevelden op de zandgrond) kaal
gebleven.
Toch denkt Staatsbosbeheer voor het be
heer van het hoogveenreservaat
pen. Er is al een kleine kern
toekomstige kudde aanwezig. Echte
schapen, zoals ook enkele Drentse
reservaten met veel heide die nog
Hoe groot de kudde kan worden?
maar uit", zegt Zandstra: „Op elke
woeste grond kan een schaap
het reservaat komen 800 ha. voor
ding in aanmerking, dus je zou een
van 800 dieren kunnen hebben,
precies moet, weten we nog niet
een raster? Of met een herder?
genoeg belangstelling voor dat out
ADRIAAN
Corduroy broek in marine
of zwart. Mt. 34 t/m 42 29.-
Daarbij een streepblouse
van India-katoen, Diverse
kleuren. Mt. S, M, L.
Gebloemde jurk met wijde Corduroy overgooier in
mouw. Katoen. Mt. 36 t/m 42. zwart. Mt. 36 t/m 42./CC%
yï Daaronder een geruite
India-blouse. Mt. S, M, L
Kokerrok met zijsplit.
Terlenka. Diverse kleuren.
Mt. 34 t/m 46 29.-
Effen blouse van polyester/
katoen. In kleuren. Mt. 34
Acryl vestje met jacquard
garnering. Zwart.-J^
