Bischoff
van
Heemskerck
waakt over
glans van
koninklijk
ceremonieel
Opperstalmeester geen figurant in van
pracht en praal overlopend kostuumstuk
KERSTMIS 1976
Behalve kamerheer van Hare Majesteit in bui
tengewone dienst en adjudant van onze vorstin
heeft hij ook nog de titel van griffier van de
koninklijke huisorde. Een opvallend aantal
functies, dat in onze monarchie slechts is wegge
legd voor een zeer select groepje landgenoten.
Dat brigade-generaal b.d. W. F. K. Bischoff van
Heemskerck in tegenstelling tot zoveel andere
hofdienaren regelmatig uit de anonimiteit treedt,
heeft te maken met het feit, dat hij bijna eenen
dertig jaar de eerste stalmeester is van het
koningshuis. Want wie kent hem niet; die man
die op prinsjesdag in zijn scharlaken napoleonti
sche uniform op het Lange Voorhout in Den
Haag de koningin en prins naar de gouden koets
leidt?
We hebben het allemaal op z'n minst één keer
gezien hoe hij daarna geroutineerd en met een
aangeboren gevoel voor cachet in het zadel glijdt
van zijn schimmel Gallick.
Een vertrouwd beeld, dat onderdeel uitmaakt
van de ceremonie, waarmee jaarlijks de opening
van de Staten-Generaal wordt versierd. Maar het
zullen er maar weinigen zijn, die weten, dat die
kleine man met zijn grote borstelige wenkbrau
wen lang voordat de stoet vertrekt, de route al
wandelend minutieus heeft verkend. Op zoek
naar kleine, storende details, zoals een paaltje,
dat er niet behoort te staan en waardoor een
koetsier kan worden gehinderd.
De grappen en grollen over zijn functie zijn legio.
Men gaat er vanuit, dat het eerste stalmeester
schap niet meer is dan een erebaantje voor
iemand, die het voor elkaar heeft gekregen bij
het vorstenhuis in het gevlij te komen. Bij herha
ling wordt hij vergeleken met een figurant in een
van pracht en praal overlopend kostuumstuk.
Een foutieve voorstelling van zaken, want de
taak van oud-cavalerist Bischoff van Heems
kerck is veelomvattend.
Met zijn staf zorgt hij ervoor, dat de glans van
het koninklijk ceremonieel niet verbleekt. En dat
is wis en waarachtig geen eenvoudige opgave in
een tijd, waarin steeds meer stemmen opgaan,
die al dat uiterlijk vertoon aangepast willen zien
aan de hedendaagse leefgewoonten.
Uit louter praktische overweging is die vorstelij
ke presentatie al zoveel koeler en zakelijker
geworden. Op de loonlijst van het koninklijk
staldepartement neemt de functie van koetsier
nog maar een uiterst bescheiden plaats in. De
chauffeur is zijn collega geworden.
Stallen
Brigade-generaal Bischoff en het grootste deel
van zijn personeel zijn gehuisvest in de Konink
lijke Stallen aan de Haagse Hogewal. Naar een
ontwerp van de architect J. P. C. Swijser werd
precies een eeuw geleden begonnen met de bouw
van dat monumentale pand. Men had in die tijd
behoefte aan centralisatie, omdat de stallen over
het gehele land verspreid waren. Het is opmerke
lijk te constateren, dat er in de afgelopen hon
derd jaren aan de Hogewal weinig of niets is
veranderd. Het moderniserings-verschijnsel is
voor een belangrijk deel uit financiële overwegin
gen aan de stallen voorbij gegaan.
Dat heeft z'n voor- en nadelen.
In het bastion, dat overigens voor het publiek
niet toegankelijk is, ligt de herinnering aan ko
ninklijke geschiedenis nog huizenhoog opgesta
peld. Die sfeer van de anno 1976 zo populaire
nostalgie wordt versterkt door de klassieke uit
monstering van het stoer gelaarsde stalpersoneel.
Het stadsrumoer krijgt nauwelijks kans door te
dringen tot de.ruime binnenplaats, waar een op
de ruige steenbekleding schrapende paardehoef
voor een bizarre vonkenregen zorgt. In de dool
hof van gangen herinneren schilderijen aan het
rijke paardeverleden van de Oranjes.
Maar de behuizing maakt voor de rest een bijna
sjofele en slecht onderhouden indruk. Daaraan
wordt inmiddels gespijkerd. In opdracht van de
Rijksgebouwendienst, .waaronder de Koninklijke
Stallen ressorteren, wordt momenteel de om
vangrijke gevel gereinigd.
Maar ook binnen zullen ingrijpende werkzaam
heden móeten worden uitgevoerd, zoals bijvoor
beeld het vernieuwen van de elektrische bedra
ding. Want de ramp zou niet te overzien zijn,
wanneer in het monument brand zou uitbreken.
Behalve de gouden koets en de eveneens Onbe
taalbare crème calèche staan er in de stallen nog
zo'n twintig andere rijtuigen en koetsen. Om
maar niet te spreken van de circa twintig konink
lijke gitzwarte viervoeters; de trots van eerste
stalmeester Bischoff. De Gelderse en Groningse
stamboekpaarden worden door hem zelf op ge
zette tijden gekocht. Vroeger had het hof daar
voor een vaste leverancier, maar vandaag de dag
moet naarstig worden gezocht naar kwaliteit. De
aan het diergestelde eisen worden ondermeer
door de toename van het verkeer steeds strenger.
Het paard wordt doorgaans op drie vierjarige
leeftijd ingelijfd en blijft voor z'n baas in touw
tot het twintigste levensjaar.
Van de toenmalige koningin Wilhelmina - een
uitzonderlijk groot liefhebster van paarden -
kreeg de militair Bischoff van Heemskerck in
1946 de opdracht een geheel nieuw staldeparte
ment op poten te zetten. Na de oorlog was er
geen paard en geen tuig meer overgebleven. De
27ste stalmeester van Hare Majesteit kweet zich,
nadat hijzelf vierenhalf jaar wegens activiteiten
in het verzet in een Duits concentratiekamp had
gezeten, met verve van zijn taak. De door hem
in '46 aangekochte paarden kregen een naam,
De wiegelende gouden koets, waarvan het bladgoud telkens stukje voor stukje wordt vervangen, is nog steeds het symbool van het koninklijk ceremonieel.
die begon met de eerste letter van
De hamen van de viervoeters, die
jaar later kocht, begonnen met een
Bischoff van Heemskerck heeft
gehele alfabet ruimschoots afgewei
winsten van dit jaar zijn Extra
Zorgenkind
Overigens zijn het niet alleen de paaj
trainingen en verzorging, die
met zich meebrengen De gouden ip
zorgenkind, waaraan doorlopend aaj
worden besteed. Het geschenk vanj
landse volk aan koningin Wiihelmir
genlijk constant gereviseerd.
Dat is noodzakelijk, omdat op heli
zogenaamd ongedekt bladgoud is a
Daardoor blijft de natuurlijke glans
Het is echter wel zaak, dat het bli
stukjes en beetjes wordt vervangen,
zoveel jaren is men „rond" en dan i
van voren af aan begonnen. De goi e
is nooit verzekerd geweest, omdat r
gaat, dat het rijtuig toch niet m
maken. Ook over de waarde lopen deC
uiteen van één miljoen tot onbetaalb
landse kunstenaars en ambachtslied!
verfijnde fantasie en dito vakmansch J
de koets hebben gemaakt, zijn wel
gaan aan het aspect van het comfort,
lijke passagiers zitten er zeker niet r
genoegen in, omdat de karos wiebelt
als een logger in een herfststorm.
Naast deze interne beslommeringen is
seren van staatsbezoeken een ander n
belangrijk deel van de taak van de
meester. Een arbeidsintensieve aangi
die per bezoek zo'n drie maanden ver(
was het een gebruik, dat bij dergelijk
ten de paarden en de koetsen van s
gehaald. Maar omdat het transport vei
heden met zich meebrengt, en omdat
het groot ceremonieel voorbij is,
vaker de auto als alternatief vervoerml
zet.
De verwachting is, dat die tendens
toekomst zal voortzetten. In hofkring
echter het principe gehuldigd, dat
publiek voor evenementen als bijvoorbl
jesdag nog massaal naar het centru
residentie trekt, op deze kostbare tra
mag worden bezuinigd. Stalmeester Bi
Heemskerck houdt die ontwikkeling©
•tend in de gaten. Met argusogen
dagelijks de reportages over het konin
in binnen- en buitenlandse kranten en
ten verschijnen. Hij is één van de adv
de leden van het vorstelijk gezin l
oordeel veel waarde wordt gehecht.
Gehandicapten
In zijn vrije tijd is hij actief als i
de Haagse Stichting Paardrijden voor
capten. Het was Bischoff van Heems
zich vijftien jaar geleden het lot van d
capte medemens sterk aantrok. In
waar een soortgelijke vereniging met h
teiten veel eer inlegde, keek hij de ki
Den Haag zijn momenteel 120 gehandi
deren en .25 volwassenen vertrouwd ga
het paard. Want het rijden daarop ii
de weinige sporten die door zwaar geha
kunnen worden beoefend. Omdat dit
zoveel succes had, werd een tiental jare
een landelijke federatie opgericht. Va
dag zijn 31 paardi ijgroepen in de fedei
nomen. Het rijk heeft deze zo zinvolle
besteding inmiddels gehonoreerd met
die.
De landelijke vereniging, waarvan de
schoff eveneens voorzitter is, toucheel
ministerie van cultuur, recreatie en m
pelijk werk jaarlijks zestig procent va
ten. De rest wordt uit eigen zak bel
omdat een dergelijk succesvol project i
gemerkt blijft, is de initiatiefnemer ge
secretaris van het Nationaal Fonds Sp
dicapten.
Al die functies hebben er voor gezorg
eerste stalmeester weinig gelegenheid fl
gehouden om zelf de teugels in handen I
De tijd, dat hij samen met prinses B
later met prins Claus langs de zilte
galoppeerde, is voorbij. De kleinkind!
koningin Juliana krijgen nu van anden
rijlessen.
Omdat zo'n „erebaantje" toch meer ui
dan dikwijls wordt gedacht
WILLEM V
Kleurenfoto's: RENÉ E
